volkscultuur magazine 2 2011 - Nederlands Centrum voor ...

schoonrijdschaatsen, die de mensen kunnen gebruiken en geven
ze aanwijzingen. We richten ons niet op 18- of 19-jarigen, meer op
de leeftijdsgroep van 45 à 50 jaar, die misschien opziet tegen het
hardrijden op noren en het rustiger aan wil doen. Het is een leuke
manier om actief te blijven. We hebben ook folders en ruimte op
de website van de KNSB. De publiciteit kan wellicht wat intensiever,
maar ook de mond-tot-mond reclame is erg belangrijk’, vertelt
Fred Groot.
Echt Nederlands
‘Het is vooral het plezier, het genot van de schaatsbeweging, je
laten gaan. Het geeft een bepaald gevoel van tijdloosheid, je bent
even een paar uur helemaal los van alles en het kost je relatief
weinig inspanning’, aldus Fred Groot. ‘Zelf heb ik altijd geschaatst,
ik heb het als het ware met de paplepel binnen gekregen. Ik beoefen
nu het schoonrijden, maar doe ook aan skeeleren. Het is niet
alleen het gevoel van plezier en het genot van het schaatsen, maar
ook voor een deel de gezelligheid, die de trainingsgroepen
schoonrijden bieden. Het mooiste is natuurlijk, als we op natuurijs
kunnen schaatsen. Dat hadden we vorig jaar, toen het NK op
natuurijs in Hindeloopen werd geschaatst. Daar kwamen veel
mensen op af en meerdere tv-ploegen hebben opnames gemaakt.
Het was dan ook een heel mooi oer-Nederlands plaatje.’
‘We mogen blij zijn als we in totaal zo’n tweehonderd actieve
leden hebben en zo’n honderd donateurs. Hoewel het schoonrijden
ooit in heel Nederland beoefend werd, zijn de meeste leden
nu vooral in Noord-Holland te vinden. Daar wordt het schaatsen
ook van generatie op generatie overgeleverd, daar groeien ze
ermee op met al die sloten en meren. Dat heb je op meer plekken,
in Friesland en het Hollands-Utrechtse plassengebied, maar bijvoorbeeld
ook in de Betuwe.’
Speciale schaatsen
‘Wat het schoonrijden hindert, is dat er zulke speciale schaatsen
voor nodig zijn. Nu is daar vrij moeilijk aan te komen. De LVS heeft
nog wel traditionele schoonrijdschaatsen bij de trainingsgroepen,
maar het zou zo mooi zijn als er een modernere variant op de
markt zou komen. Met zulke schaatsen kun je ook heel goed
gewoon schaatsen, als alternatief voor noren.’
Er is in al die tijd weinig veranderd aan het schoonrijden. ‘Dat komt
vooral, omdat je uiteindelijk op één manier uitkomt om de beste
beweging te maken. Je kunt wel langere of kortere slagen maken
of meer gebogen gaan staan, maar dan glijd je niet zo mooi en
vloeiend. Er is soms wat discussie over de vraag hoever je je knieën
mag buigen, want eigenlijk moet je aan het einde van elke streek
gestrekt staan. Het grappige is, dat ik laatst geprobeerd heb om de
bewegingen van het schoonrijden uit te voeren op skeelers en dat
lukte ook vrij goed. Gewoon een kwestie van iets kleinere wieltjes
voor en achter. Wellicht ligt daarin een mogelijkheid om een
nieuwe doelgroep te bereiken.’
Vastleggen van de geschiedenis
Er is niet echt een archief bij de vereniging, al verschijnen er de
laatste jaren wel steeds meer boeken over (de geschiedenis van)
het schoonrijden, zoals een boek dat ter gelegenheid van het
50-jarig bestaan van de LVS in 1996 is verschenen. ‘Het meeste wat
ik heb, is digitaal. Er zijn wat mappen met stukken, maar die zijn
niet ouder dan 25 jaar. Ik ben bang dat er veel verloren is geraakt
in de jaren zeventig, toen er weinig belangstelling voor was. Ik
krijg wel eens wat van mensen, die ons weten te vinden. Zo werd
ik laatst benaderd door de kleinzoon van Evert Lautenbach, een
schoonschaatslegende uit het begin van de vorige eeuw. Hij had
nog een doosje met medailles van zijn opa in zijn bezit. Dat was
heel bijzonder. Eén van onze bestuursleden, een historicus, is toen
de geschiedenis ingedoken en binnenkort verschijnt er een boekje
over deze man, ter ere van ons 65-jarig jubileum. Verder zal er dan
ook een tentoonstelling over het schoonrijden in het Schaatsmuseum
in Hindeloopen zijn”, vertelt Fred Groot.
Wat zou het voor het schoonrijden betekenen, als Unesco het als
immaterieel erfgoed zou bestempelen? ‘Het zal een erkenning zijn
voor een oude vorm van schaatsen, die uniek is in de wereld.
Schoonrijden ligt in de geschiedenis zelfs aan de basis van alle
andere schaatsdisciplines. Maar ook het schoonrijden als serieuze
wedstrijdsport zal er wel bij varen. Het zal waarschijnlijk voor meer
publiciteit zorgen, zodat het imago verbetert. Het zou eeuwig
jammer zijn als zo’n unieke traditie verdwijnt’, vindt Fred Groot. ◗
Foto’s: Nationale Beeldbank
Zomer 2011 45