volkscultuur magazine 2 2011 - Nederlands Centrum voor ...

4
immateriële erfgoed ook internationaal een gezicht te geven. Maar
het is nog te vroeg om hier al met zekerheid wat over te kunnen
zeggen. De beslissing hierover ligt bij staatssecretaris Zijlstra.
Klaarstomen van de gemeenschappen
Een implementatie van een internationale conventie gaat niet van
vandaag op morgen. Het vergt eerst veel nadenken en debat,
waarin beleidsmakers, erfgoedprofessionals en wetenschappers
ieder hun eigen stem hebben. Het Nederlands Centrum voor
Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed heeft veel gedaan aan het op
de agenda krijgen van het onderwerp, waarbij ook veel aandacht
werd besteed aan de mogelijke haken en ogen aan de conventie.
Het ging dan met name over kwesties als: is immaterieel erfgoed
wel te beschermen? En hoe pak je dit dan aan? Hoe moet je het
nieuwe beleidsterrein in praktische zin handen en voeten geven?
Wat komt er allemaal bij kijken?
Met de aangekondigde ratificatie van de conventie door
Nederland is deze fase inmiddels afgesloten. Er lijkt nu een brede
consensus te zijn over nut en noodzaak van immaterieel erfgoedbeleid.
Het recente debat werd onlangs kort samengevat in een
publicatie die wij uitbrachten samen met het Meertens Instituut:
het boek Immaterieel erfgoed en volks cultuur. Almanak bij een
actueel debat (AUP, Amsterdam 2011).
We zijn nu toe aan de volgende stap, namelijk de praktische
implementatie van de conventie. Dit vergt niet alleen een beleidsmatige
uitwerking op het ministerie van OCW. Ook de plaatselijke
gemeenschappen, die zo’n belangrijke rol spelen in de conventie,
dienen te worden klaargestoomd voor hun taak. De dragers van
het immaterieel erfgoed moeten eerst goed in kaart worden
gebracht en vervolgens geprikkeld worden om met het eigen
immaterieel erfgoed aan de slag te gaan. Wij organiseerden
daarom een aantal bijeenkomsten waarin organisaties als het Sint
Nicolaas Genootschap, de Nederlandse Kolfbond, het Comité
Boxmeerse Vaart en vele andere met elkaar in gesprek gingen. Dat
de eigen traditie ook erfgoed is, waard om voor te zorgen, vroeg
bij hen soms om een omslag in het denken. Wat zijn de voor- en
nadelen om het eigen immaterieel erfgoed voor te dragen voor de
Nederlandse lijst? Wat wordt er van je verwacht, organisatorisch
en anderszins?
Volkscultuur Magazine
Volgens het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel
Erfgoed is het de taak van elke beheerder om na te denken over
de hedendaagse betekenis van zijn erfgoed. Vroeger gingen de
aanpassingen in de traditie min of meer vanzelf. Nu moet je je
daarin actiever opstellen. Een goed voorbeeld is het Sint
Maartensberaad in Utrecht, dat in de Domstad daklozenmaaltijden
organiseert op 11 november, voortbouwend op de oorspronkelijke
betekenis van Sint Maarten. Ook leggen ze in Utrecht een link
met de mantelzorg, door de uitreiking van de mantel van Sint
Maarten aan iemand die zich daar bijzonder voor heeft ingezet.
Het levert soms verhitte discussies op. Sommigen vinden dat een
traditie puur moet blijven, authentiek. En dus niet al te veel veranderingen
kan verdragen. Maar daarmee loop je het risico dat een
traditie musealiseert, slechts nog geschiedenis is. Het is juist de
kracht van veel traditionele feesten, als het sinterklaasfeest, dat ze
altijd meegaan met de tijd.
Voor de vaak kleine organisaties is het opstellen van een safeguardingsplan
niet altijd eenvoudig. Volgens ons biedt de conventie
echter kansen, juist voor kleine organisaties. Het kan het
de organisaties makkelijker maken om medewerking te krijgen
van bijvoorbeeld gemeenten. Het zal ook helpen om nieuwe leden
te werven. Maar het vergt zeker ook een professionaliseringsslag,
waarbij wij de plaatselijke organisaties zo goed mogelijk proberen
te ondersteunen. Het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en
Imma te rieel Erfgoed ziet dit als één van haar taken. Naast het
bewust maken van de Nederlandse bevolking van dit belangrijke
onderdeel van het Nederlandse erfgoed en het in kaart brengen
van de sector.
Immaterieel erfgoed zichtbaar maken
In deze thema-aflevering van Volkscultuur Magazine willen wij
enkele concrete vormen van immaterieel erfgoed aan u voorstellen
en ook de gemeenschappen erachter zichtbaar maken.
Inmiddels hebben ruim zestig organisaties kenbaar gemaakt zich
te willen voorbereiden om op de Nederlandse lijst te komen.
Nu nog richt het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en
Immaterieel Erfgoed zich vooral op erfgoed dat al gedragen wordt
door een organisatie. Maar op het centrum wordt ook gewerkt aan