volkscultuur magazine 2 2011 - Nederlands Centrum voor ...

36
Voor Gauke zelf begon het allemaal op zijn zestiende. Eigenlijk was
hij voorbestemd om net als zijn vader en broer IJsselmeervisser te
worden. Maar dat lag hem niet: hij was iedere dag zeeziek. Omdat
hij aardigheid had in tekenen, besloot hij om schilder te worden.
Op de schilderschool leerde hij de belangrijkste basisvaardigheden.
Maar de Hindelooperschilderkunst moest je toen ook al
vooral opdoen in de praktijk. Hij ging in de leer bij het oudste (nog
steeds bestaande) bedrijf van Roosje (tegenwoordig een eenmansbedrijf,
maar toen nog wat groter). De technieken leer je met
vallen en opstaan. ‘Als je zelf in het begin dacht: dit is wel aardig,
dan kwam de baas langs en die zei: laten we hier de kwast maar
doorhalen. Je moet niet alleen talent hebben voor het schilderen,
het duurt zeker drie tot vier jaar voordat je de techniek onder de
knie hebt.’
Rijke handelsstad
Hindeloopen was vroeger een rijke handelsstad, die al in 1225
stadsrechten kreeg. Hoogtepunt van de bloeiperiode lag tussen
1650 en 1790. De Hindelooper schepen kwamen overal: in
Scandinavië en Rusland bijvoorbeeld. Die vele handelscontacten
leidden tot beïnvloeding over en weer, in de taal maar ook in de
schilderkunst. De butte, die vroeger gebruikt werd als kledingkoffer,
vertoont bijvoorbeeld heel veel verwantschap met de koffer
zoals die in het Scandinavisch kustgebied gebruikt werd.
Hindeloopen oriënteerde zich internationaal. Aan het einde van de
bloeiperiode kwam de internationale bekendheid. In de zeventiende
en achttiende eeuw hadden vissers- en handelsplaatsen als
Workum ook hun eigen karakteristieke schilderkunst. Maar alleen
in Hindeloopen, tegenwoordig een stadje met zo’n 850 inwoners,
zou de schilderkunst niet alleen behouden blijven, maar ook internationaal
bekend worden. In de zeventiende en achttiende eeuw
was de Hindelooper schilderkunst al populair. Na deze bloeiperiode
gingen mensen zich inzetten om dit rijke verleden vast te
houden voor de toekomst, als belangrijk cultureel erfgoed, misschien
wel juist omdat het in economisch opzicht minder goed
ging met de stad.
Symboliek
In 1894 ontstond het bedrijf van Roosje. Roosje ging samen met
zijn collega Stallmann de criteria en de kennis van de technieken
Volkscultuur Magazine
Door
het vele
doen,
komt de
vaardigheid
Hindelooper schilderwerk
kenmerkt zich door de het
gebruik van speciale bloemmotieven
op meubels en
gebruiksvoorwerpen
van de Hindelooper schilderkunst vastleggen en in de praktijk
brengen. Vijftig jaar later kwam Gauke Bootsma er in de leer.
Bij de traditionele schilderkunst moet je denken aan voorwerpen
als dienbladen, blaasbalgen, tafels en stoelen, zoals bijvoorbeeld
de bekende Hindelooper kakstoel voor kinderen, die in blauwe of
groene kleuren werden beschilderd met de bekende bloemmotieven.
Blauw en wit waren volgens Gauke de rouwkleuren. Als er
weer eens een schip verging, dan gebruikte je voor de families die
achterbleven deze kleuren. Deze rouwkleuren werden ook
gebruikt in de klederdracht, je kon eraan zien dat mensen ‘in de
rouw’ waren. Ter gelegenheid van een huwelijk gebruikte je vrolijker
kleuren: crème met groen of met lichtblauw. De Hindelooper
schilderkunst was dus nauw verbonden met een veel bredere
volkscultuur. De rouwkleuren blauw, zwart en wit zijn tegenwoordig
erg in trek bij de jongeren, zo merkt hij in zijn winkel. Het zijn
de modekleuren van de jeugd van nu.
Een buitenstaander ziet misschien vooral de overeenkomsten.
Volgens Gauke heeft iedere schilder echter een eigen herkenbare