volkscultuur magazine 2 2011 - Nederlands Centrum voor ...

20
Ringrijden in Zeeland
De grond dreunt onder de paardenhoeven. Het zware trekpaard dendert in volle galop voorbij, met een ruiter op
zijn ongezadelde rug. De in het wit gestoken ruiter houdt een lans van ongeveer een meter omhoog in zijn ene
hand. Het tafereel doet denken aan een middeleeuws steekspel. Op het juiste moment steekt hij hem nog hoger,
dwars door de felbegeerde ring heen, een onooglijk klein ding van 38 mm. Na afloop gooit de groep ringrijders de
spanning eruit door de winnaar op de schouders te nemen en te jonassen. Ringrijden is een typisch Zeeuws
gebruik, al wordt er ook wel elders in het land aan ringrijden gedaan. Er zijn echter alleen in Zeeland wedstrijden
en de Zeeuwen verkozen zelf het ringrijden tot hun belangrijkste traditie.
Over het ontstaan van het ringrijden bestaan verschillende theorieën.
Volgens de één is het voortgekomen uit het kranssteken
tijdens meikransvieringen, zoals die ook nog bekend zijn in Duitsland
en Denemarken. Dit zou ook het tijdstip verklaren, waarop
het ringrijden van oudsher gehouden werd: de derde pinksterdag.
Een andere theorie is dat het is voortgekomen uit de steekspelen
tijdens middeleeuwse toernooien. Daarbij hingen dames een ring
Er is veel archief
verloren gegaan
op aan een brede zijden lint, die de ridders dan moesten proberen
te steken. Degene die driemaal een ring had gestoken, was winnaar
en kreeg een prijs.
De eerste schriftelijke vermelding over het ringrijden of ringsteken
in Zeeland stamt uit 1687. Het betreft een klacht. Ringsteken ging
vaak gepaard met ‘vele wulpsch- en ongerijmdheden van danserijen,
drinkerijen […] ook met verachting van der predikanten
daartegen’, aldus het document. Vermeldingen van later datum
zijn ook vrijwel altijd klachten. Kerk en gemeentelijke overheden
hebben zich lang tegen het ringrijden verzet, maar het nooit kunnen
uitbannen. Het was voor de hardwerkende knechten en meiden
één van de weinige verzetjes in het jaar. In 1767 wordt in
Volkscultuur Magazine
Middelburg voor de eerste keer een ringrijderij door de broederschap
van St. Joris gehouden voor de adel.
In 1824 wordt de oudste ringrijdersvereniging opgericht, de
Nieuwlandse Ringrijdersvereniging. Andere ringrijdersverenigingen
zijn van veel later datum, meestal van na de Tweede
Wereldoorlog. In 1950 werd de Belangenvereniging der Walcherse
Ringrijders opgericht. Het jaar daarop veranderde men de naam in
Zeeuwse Ringrijders Vereniging om de organisatie voor heel
Zeeland open te stellen. Het grootste deel van de clubs komt
echter wel van Walcheren, maar er zijn ook clubs bij uit Zeeuws
Vlaanderen. Het doel was om van het ringrijden een goed georganiseerde
sport te maken met een folkloristisch tintje.
Sjees- en ringrijden
De secretaris van de Zeeuwse Ringrijders Vereniging, Sjaak Janse,
vertelt over de verschillende soorten ringrijden. ‘Er zijn twee soorten
ringrijden, het sjeesrijden en het ringrijden te paard. Het sjeesrijden
gebeurt op een sjees met twee wielen en twee personen
daarin. De man ment en de vrouw steekt de ring met een korte
lans van zo’n 50 cm. Hierbij zijn beiden in klederdracht uitgedost.
Dit is meer een folkloristisch gebruik. Het ringrijden te paard kan
ook voor een demonstratie zijn, dan gebeurt het op een trekpaard
en in klederdracht. Dat zie je vaak buiten Zeeland.
Het echte wedstrijdrijden gebeurt ongezadeld en in de voorgeschreven
witte kledij met een gekleurde sjerp. De lans is 1 meter