Vertrouwen geven en in control zijn; Hoe doe je dat? - Ooa

Verslag van de expertmeeting “Vertrouwen in de praktijk” 13 oktober 2010
Het bijvoeglijk naamwoord voor vertrouwen en/of het voorzetsel erna bepaalt voor een belangrijk deel
wat precies met vertrouwen bedoeld wordt:
- Gefundeerd vertrouwen of blind vertrouwen
- Rationeel vertrouwen of echt vertrouwen
- Vertrouwen op of vertrouwen in.
Als men het woord vertrouwen gebruikt, is het derhalve belangrijk steeds aan te geven in welke betekenis
het gebruikt wordt. Anders bestaat het risico dat je enorm langs elkaar heen praat: door een aantal
aanwezigen werd vertrouwen sterk geassocieerd met blind vertrouwen, door anderen met gefundeerd
vertrouwen. Voor de discussie maakt dat veel verschil uit! Maak daarom eerst over en weer concreet wat je
bedoelt met ‘vertrouwen’ 1 .
1.3 Niveau van vertrouwen: geen goed of fout
Bij niveau van vertrouwen (meer/minder vertrouwen) is geen sprake van goed of fout. Dit is afhankelijk
van aard en omstandigheden en de aanwezige risico’s.
Als er weinig gemeenschappelijk belang is en/of grote risico’s zijn, is een hoge mate van vertrouwen minder
verstandig. Ook de ‘click’ tussen personen speelt een belangrijke rol (met name voor echt vertrouwen).
Daar kan men wel in investeren, maar niet afdwingen.
De aard van de activiteiten de hoedanigheid waarin je optreedt, spelen natuurlijk ook een rol bij de mate
waarin het mogelijk is meer of minder vertrouwen te geven.
1.4 Vertouwen is altijd in beweging
Vertrouwen is geen constant element. Het ontwikkelt zich permanent (‘komt te voet, gaat te paard’). Dit
geldt ook voor de drie basiselementen voor vertrouwen: intentie, competentie en omstandigheden. Ook
deze kunnen permanent wijzigen en daardoor invloed hebben op de ontwikkeling van het vertrouwen.
2. Relatie tussen regels/controle en vertrouwen: is het een
kwestie van of/of (uitwisselbaar) of en/en (complementair)?
Vaak wordt er een tegenstelling gecreëerd tussen regels en controle enerzijds en vertrouwen anderzijds:
als je elkaar vertrouwt heb je minder regels en controle nodig. Aan de andere kant blijken duidelijkheid
(bijvoorbeeld door heldere regels) en ervaringen (bijvoorbeeld door controle) belangrijke kritische succesfactoren
voor vertrouwen te zijn.
Rond dit thema is tijdens de expertmeeting gesproken over de concrete vraag: Hoe zorg je er in de praktijk
voor dat regels en controle ondersteunend zijn aan vertrouwen en geen blijk van wantrouwen zijn.
2.1 Regels moeten nooit doel op zich worden
Er is een breed gevoel dat bij zogenaamde duidelijke regels de controleur en gecontroleerde alleen discussieren
over de regels in plaats van het doel (dat wat je wilt bereiken).
Het advies luidt om vaker op hoger niveau achter de regel te kijken. Vraag jezelf eens vaker af waarom de
regel is gemaakt. Het hogere doel van de regelgeving voor ogen houden is belangrijk. Als dit uit het oog
verloren wordt, leidt de uitvoering van regels tot niet bedoelde effecten. Dan kunnen bijvoorbeeld verant
1 Eén van de aanwezigen noemde ‘vertrouwen’ consequent een verwarrend begrip. De discussie moet in zijn ogen gaan over de ‘vereisten voor goed toezicht’, niet
over ‘vertrouwen’.
52