Vertrouwen geven en in control zijn; Hoe doe je dat? - Ooa

Handleiding voor de vertrouwenscan
KSF 3: Partijen hebben (en houden) een gedeeld belang.
Voor het opbouwen van een duurzame vertrouwensrelatie is het belangrijk dat er een evenwichtig
verdeeld, gedeeld belang is en dat die blijft bestaan. Als partijen uiteenlopende belangen hebben en er
evenmin sprake is van een zekere wederzijdse afhankelijkheid, zal er weinig noodzaak zijn om met elkaar
rekening te houden en zal men in het algemeen weinig investeren in wederzijdse contacten en vertrouwen.
In de toelichting kan worden opgenomen wat de verschillende belangen van beide partijen zijn. Hierbij
kan worden aangegeven waar er sprake is van gedeelde belangen en waar of onder welke omstandigheden
deze belangen uit een lopen. Daarbij kan ook aangegeven worden of en zo ja in welke mate, deze gedeelde
belangen kwetsbaar zijn. Vervolgens vindt een beoordeling van de mate van het ‘hebben en houden van
gedeelde belangen’ plaats. Het gaat er primair om hoe de geïnterviewde zelf dit beoordeelt; facultatief
kan aangegeven worden hoe de geïnterviewde inschat dat de andere partij oordeelt over het hebben en
houden van gedeelde belangen.
Aandachtspunten:
- Hoe lang lopen belangen parallel en wanneer gaan die uiteen lopen.
- Onderscheid tussen korte termijn en lange termijnbelangen.
- Aandacht voor invloed van wijzigingen in omstandigheden.
- Benoem mate van wederzijdse afhankelijkheid.
Omschrijving scores:
1 = er bestaat in het geheel geen gedeeld belang tussen de trustor en de trustee.
2 = er bestaat een zeker, niet al te groot gedeeld belang tussen de trustor en de trustee.
3 = er bestaat een redelijk gedeeld belang tussen de trustor en de trustee
4 = er bestaat een groot gedeeld belang tussen de trustor en de trustee
5 = er bestaat een groot, blijvend gedeeld belang tussen de trustor en de trustee
Achtergrond
Het hebben van uiteenlopende belangen en het daarbij ontbreken van een gedeeld belang zal in het algemeen
een negatieve factor zijn voor de totstandkoming van vertrouwen. Beide partijen zullen hun eigen
weg volgen en - als ze elkaars weg kruisen - hard kunnen botsen. Dit botsen kan leiden tot het ontstaan
van wantrouwen/onbegrip (waarom keek de ander niet uit), maar kan ook het begin zijn om de koppen
bij elkaar te steken om dergelijke botsingen in de toekomst te voorkomen (begin van een gedeeld belang).
Hierbij zal de inschatting hoe vaak in de toekomst zo’n botsing kan voorkomen en de schade die het voor
beide partijen zal opleveren, een belangrijke rol spelen (zie ook hierna: lose-lose situatie).
Vertrouwen opbouwen betekent altijd investeren in de (samenwerkings)relatie. Daarbij is het belangrijk
dat er sprake is van gemeenschappelijke belangen gedurende een langere periode. Als de focus sterk
gericht is op korte termijn (eigen) belangen zal men vaak weinig investeren in vertrouwen omdat het opbouwen
vertrouwen, zoals reeds eerder is betoogd, een interactief proces dat de nodige tijd vergt (kost op
korte termijn veel inspanningen, levert op korte termijn weinig op). Een samenwerking op basis van een
korte termijn belang zal dan ook veelal beperkt tot een gelegenheidssamenwerking, tenzij de samenwerking
goed bevalt en beide partijen de potentie zien voor deze samenwerking in de verdere toekomst.
Ook als er een sterke focus is op het veilig stellen/uitbouwen van machtsposities zal er niet snel een basis
zijn voor (het investeren in) vertrouwen. Macchiavelli leerde ons al dat de vorst alleen zijn machtspositie
kan handhaven als hij zijn ondergeschikten wantrouwt. Hij moet permanent inspelen op de zetten van
© Directie Begrotingszaken, Robert Vos en René Witte 23