Vertrouwen geven en in control zijn; Hoe doe je dat? - Ooa

Handleiding voor de vertrouwenscan
- (Aanvullende) zekerheid zoeken in de vorm van andere bronnen, zoals ervaringen van betrouwbare
derden en/of kenmerken personen (certificaten/diploma’s) of kenmerken organisatie (reputatie).
Deze vermindering van risico’s (zoeken naar aanvullende zekerheid) is een indicatie is voor rationeel
vertrouwen;
- Als de (rest)risico’s worden geaccepteerd, omdat er een voldoende vertrouwd gevoel is, is dat een
indicatie voor echt vertrouwen.
- Als echter de risico’s genegeerd worden, is dat een indicatie voor blind vertrouwen.
Vaak is er een directe relatie tussen het wel of niet aanwezig zijn van de benodigde kwaliteiten en de scope
(reikwijdte) van het vertrouwen. Een chirurg vertrouw je - normaal gesproken - als hij je gaat opereren
vanwege zijn kwaliteiten waar je vanuit gaat op basis van je eigen ervaringen, zijn chirurgenopleiding,
de reputatie ziekenhuis (al dan niet via mond op mond, internet, sociale media etc.). Maar je vertrouwt
hem niet als hij je een beleggingsadvies geeft (of er moeten andere redenen zijn om hem op dit terrein
kwaliteiten toe te dichten).
In algemene zin betekent dit dat als de andere partij niet over de vereiste kwaliteiten beschikt, er vaak impliciet
of expliciet een ‘verkleining’ van de scope van het vertrouwen zal optreden tot het gebied (domein)
waar de ander wel over de vereiste kwaliteiten beschikt: op dat gebied wel vertrouwen, buiten dat gebied
niet. Een sterke, bewuste begrenzing van het domein van het vertrouwen geeft een indicatie dat er sprake
is van een sterk rationeel vertrouwen (gerichtheid op het verminderen van risico’s).
Het tekort schieten van de andere partij op het punt van de benodigde kwaliteiten (kennis/positie) kan
ertoe leiden dat de ene partij initiatieven neemt om de andere partij te coachen/begeleiden om zodoende
diens kwaliteiten op het vereiste peil te brengen 15 . Ook dit geeft een indicatie van rationeel vertrouwen
(gerichtheid op het verminderen van risico’s), met dit verschil dat bij coaching/begeleiding er over het
algemeen een goed gevoel in de richting van de ander zal bestaan alsmede een zekere verwachting dat
de ander zijn kwaliteiten op het vereiste niveau kan brengen. Als de andere partij er inderdaad in slaagt
om zijn kwaliteiten op het vereiste niveau te brengen, kan dit de basis zijn voor een verdere ontwikkeling
(sprong) naar echt vertrouwen.
Bij echt vertrouwen is er sprake van een veel algemener vertrouwen in de andere persoon/organisatie dan
alleen waar diens bewezen kwaliteiten liggen. Men is bereid ook buiten het bewezen domein een zeker
risico te accepteren, maar ook daar zijn uiteraard grenzen aan. Zijn die grenzen er evenwel niet, dan is er
veeleer sprake van blind vertrouwen dan van echt vertrouwen.
Als er geen verandering in de situatie optreedt, zal steeds als de ander vanwege onvoldoende kwaliteiten
de verwachtingen niet kan waarmaken, een verstoring in de vertrouwensrelatie plaatsvinden. Dit zal vervolgens
het nog aanwezige vertrouwen verder onder druk zetten. Dit kan ertoe leiden dan het vertrouwen
op den duur helemaal zal verdwijnen (steeds meer regels en controle) en/of zal verschuiven naar andere
partijen als die aanwezig zijn en wel over de benodigde kwaliteiten beschikken.
15 Dit kan alleen gelden in situaties waarin de ene partij over de mogelijkheden beschikt om de andere partij te helpen.
22 © Directie Begrotingszaken, Robert Vos en René Witte