Liberaal van het Jaar - Bandwerkplus.nl

Binnen de liberale VLD woedt reeds een discussie of men toch
niet zou moeten samenwerken met het Vlaams Belang. De vraag
is hoe lang deze disucssie de kop kan worden ingedrukt.
Hoe gaan andere landen met hun extreem rechtse partijen om?
Het beste voorbeeld is de FPÖ van Jörg Haider in Oostenrijk. In
1994 behaalde de charismatische Haider bijna vanuit het niets
23% van de stemmen met leuzen als ‘laat Wenen niet Istanbul
worden’. Vervolgens werdt zijn partij uitgesloten van regeringsdeelname
en vormden de SPÖ (socialisten) en de ÖVP (christen
democraten) een coalitie. Deze coalitie leed een grote nederlaag
bij de volgende verkiezingen in 1999, terwijl Haider 27% van de
stemmen wist te bemachtigen. Na deze verkiezingen ontstond
ondanks wereldwijde protesten een coalitie tussen Haider’s FPÖ
en de christen-democraten. In 2002 ‘viel’ deze coalitie en bij de
verkiezingen leed Haider een dramatische nederlaag, waarin het
slechts 10% van de stemmen kreeg. De ÖVP daarentegen werd
beloond met een monsterzege van ruim 42% van de stemmen.
Beiden aprtijen gingen desondanks door in een nieuwe regeringscoalitie,
waarin de FPÖ van Jörg Haider veel minder te vertellen
had. In 2003 leed de FPÖ opnieuw zware verliezen in de
regionale verkiezingen en in de verkiezingen voor het Europees
Parlement daalde haar aandeel tot een magere 6%. De FPÖ was
onschadelijk gemaakt.
De Nederlandse LPF lijkt een stuk minder op het Vlaams Belang.
Waar de LPF schaamteloos haar bestuurlijk onvermogen illustreerde
en politieke instabiliteit tot haar handelsmerk maakte,
is het Vlaams Belang al sinds 1978 politiek actief en een goed
geleide en georganiseerde partij. Dit blijkt ook uit het gemak
waarmee men de politieke partij van naam kon laten veranderen
zonder administratieve chaos. Een instorting bij regeringsdeelname,
zoals bij de LPF het geval was, valt dus, helaas, niet te verwachten.
Onze andere nationale schaamte, de CD van wijlen Janmaat
belooft ook een slechte analogie. Het CD heeft nooit tot de
verbeelding kunnen spreken of momentum kunnen opbouwen,
omdat het systematisch en volledig door alle media en politiek
werd genegeerd. In het begin van de jaren ’90 werkte deze tactiek
nog wel, maar deze werd de gevestigde politieke orde bijna
fataal toen de politieke partijen – bovenal ‘paars’ – deze tactiek
op Pim Fortuyn probeerden toe te passen. Dat faalde jammerlijk,
vooral omdat de media Fortuyn vanwege zijn erudiete en charismatische
persoonlijkheid niet konden negeren. Overigens is het
negeren van politieke partijen per definitie een zwaktebod en is
het debat altijd meer verheven.
Een van de meest moeilijke vragen is hoe men een democratie
weerbaar moet maken tegen anti-democratische elementen. Je
kan hier twee kanten op redeneren. Enerzijds kan je het systeem
(de democratie) heilig verklaren en het instituut zichzelf laten
ontmantelen indien blijkt dat de meerderheid van het volk dat
wenselijk vindt. Zo is de democratie immers ook ontstaan, het is
dan heel logisch de democratie op dezelfde manier op te heffen.
Anderzijds kan je stellen dat de democratie uiteindelijk niets
meer is dan een middel tot een hoger gelegen doel, bijvoorbeeld
de rechtstaat of grondrechten. Om het doel te beschermen is het
dan noodzakelijk en gerechtvaardigd het middel te schenden.
Dit impliceert dat de meerderheid van het volk het ‘fout’ heeft en
een bepaalde minderheid het ‘goed’ heeft. Er is natuurlijk geen
enkele garantie dat de meerderheid ‘gelijk’ heeft. ‘A fact is an opinion
held by all’, moet je maar denken. Op het moment dat je de
democratie buiten spel zet worden de doelen, waarden, normen
en veronderstellingen van twee politieke ideologieën tegen
DE BELGISCHE BELOFTE
elkaar afgewogen op basis van een bepaald criterium, waaruit
blijkt dat de minderheid het ‘beter’ ziet dan de meerderheid.
Welk criterium je ook gebruikt, het blijft subjectief, daar er geen
universele maatstaf voor dergelijke aangelegendheden bestaat.
Het behoeft geen betoog dat door het weren van partijen met
anti-democratische doelstellingen uit het democratisch proces,
de democratie haar ambities als volksvertegenwoordiging niet
langer meer kan waarmaken.
Beide redeneringen zijn uiterst gevaarlijk. Dit zijn de manieren
waarop zowel verlichte despoten als dictators en tyrannen
aan de macht komen. Het is een duidelijke kwestie van you’re
damned if you do, and damned if you don’t. Een zelfde spagaat
zal het Westen moeten maken nu de Hamas beweging in Palestina
op democratische wijze een absolute meerderheid in het Palestijns
parlement heeft verworven. Het is daarom noodzakelijk
allereerst alle mogelijkheden die de democratische rechtsstaat
ons geeft te benutten om het gevaar van het Vlaams Belang te
neutraliseren, opdat drastischere maatregelen niet noodzakelijk
worden.
Als je de democratie probeert te beschermen door met antidemocratische
middelen een anti-democratische partij tegen
te houden ben je zelf dus net zo goed bezig de democratie om
zeep te helpen. Het Vlaams Belang verwijt de andere politieke
partijen wel degelijk terecht dat zij net zo goed anti-democratisch
zijn door de kiezers van het Vlaams Blok niet te erkennen
en het Vlaams Belang de vrijheid van meningsuiting en van vereniging
te ontnemen. Dit mag echter nooit impliceren dat politieke
partijen dan maar moeten worden gedwongen samen te
werken met het Vlaams Belang. Politieke partijen dienen daar
geheel vrij in te zijn.
Het grootste gevaar is dat de politiek niet beslist over het faillissement
van het cordon sanitaire en in besluiteloosheid vervalt.
Nu is dat ook een keuze, maar wel een slechte: de burger zal dan
kiezen en het is niet geheel denkbeeldig dat het Vlaams Belang
dan een meerderheidspartij wordt of dermate groot dat coalities
zonder het Vlaams Belang absurde karaktertrekken zouden krijgen,
wat betreft politieke tegenstellingen. In oktober 2006 staan
in Belgie de gemeente- en provincieraadsverkiezingen op de
politieke agenda. Deze verkiezingen zouden wel eens een ‘turning
point’ in de toekomst van onze Zuiderburen kunnen zijn.
Het verbieden van politieke partijen is democratisch verwerpelijk
en uiterst ineffectief. Vastgesteld dient te worden dat het
Vlaams Belang onder het cordon sanitaire is uitgegroeid tot de
grootste partij in tal van overheidslagen (België heeft er 5!). De
hysterische en moralistische strategie van de reguliere politiek
lijkt niet aan te slaan en een nieuwe strategie dient overwogen
te worden. In dit artikel is een voorstel gedaan om te experimenteren
met samenwerking met het Vlaams Belang op regionaal
niveau. Door deze samenwerking en het ‘stelen’ van onderwerpen
zou men de aantrekkingskracht van het Vlaams Belang kunnen
verminderen. Het alternatief is dat die keuze niet meer gemaakt
kan worden en dat zou de Belgische belofte wel eens tot
een hele nare kunnen maken.
Mark Reijman is redacteur van dit blad.
JAARGANG 58 - NUMMER 1 DRIEMASTER 29