Liberaal van het Jaar - Bandwerkplus.nl

INTERVIEW
Vrijzinnig
In haar pleidooi om vrijheid eerlijk te delen komt telkens de term
‘vrijzinnig links’ naar voren. Maar wat is het vrijzinnige en wat het
linkse? “Het bewaken van de sociale verhoudingen, daarin zit het
oude linkse gedachtegoed. Je bewaakt dat er solidariteit kan zijn
in de samenleving, inkomensverhoudingen redelijk op orde zijn
en dat de mensen met weinig kansen en lage inkomens extra
hulp krijgen. Dat is het traditionele links. Vrijzinnig links betekent
dat je die opvatting vooral hebt, omdat je mensen vrij wilt
maken. Den Uyl zei ooit: ‘Gelijkheid is de weg naar vrijheid.’ En
Arthur Lehning: ‘Er moet gelijkheid van vrijheid zijn.’ Dat is vrijzinnig
links.”
Hoewel de inhoud van die woorden duidelijk is, klinkt
het als een etiket. Ook ‘vrijzinnig links’ is een stempel . “Daar heb
ik alleen bezwaar tegen als men daardoor ophoudt met denken.
‘Halsema verschuift naar rechts’ en niemand denkt meer na. Bijvoorbeeld
zo een stuk in HP/De Tijd. Daar wordt nergens uitgelegd
wat wij vinden. Dan vind ik het heel irritant. Maar vrijzinnig
links is een etiket dat ik graag draag.”
De term ‘liberaal’ spreekt haar niet aan. Ze vindt dat er
verwarring rond dat begrip heerst en de interpretatie ervan verkeerd
is. “Dat vind ik jammer en ik distantieer me er daarom van.
Het liberalisme wordt alleen met marktwerking en privatisering
geïdentificeerd en het recht van the-happy-few. Zo hard mogelijk
in een Mercedes-Benz over de snelweg scheuren. Daarmee
heb je het liberale gedachtegoed in Nederland wel samengevat.
Ik voel me daar niet bij thuis.” Ze voelt zich meer verwant met
het liberalisme zoals dat in de Verenigde Staten bekend staat.
“Linkse opvattingen over herverdeling gecombineerd met een
tikje anarchisme en een sterk besef van burgerlijke vrijheiden.”
18 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 1
‘Het volk’
Sinds Fortuyn is het populisme onder de politici alleen maar toegenomen.
Ook is de kloof tussen burger en politiek alleen maar
groter geworden. Volgens Halsema heeft zowel de burger als
politicus schuld. “Ik denk dat wij politici de publieke zaak slecht
beheren en dat het toenemende populisme het er niet beter op
maakt. De geloofwaardigheid van politici zal daardoor alleen
maar verminderen. Volgens mij heeft de gemiddelde burger namelijk
behoefte aan een standvastig en rechtstatelijk politicus
die durft te erkennen dat het ambt van volksvertegenwoordiger
je bevoorrecht en elitair maakt. Het is dan ook volstrekt verwarrend
dat er politici zijn die roepen dat ze ook maar gewone
burgers zijn, grossieren in machteloosheid, die de wet niet kennen
en die alleen maar op willen komen voor hun ‘man-op-destraat’.”
De politiek krijgt vaak te horen dat ze niet weet wat er
speelt in het land. Om meer ‘onder de mensen’ te komen, treden
sommigen zelfs cafés binnen. “Daar heb ik dus zo’n hekel aan.
Die hele mode van koffiehuizen is echt vals populisme. Daarbij
doe je er de zogenaamde ‘man-op-de-straat’ ernstig tekort mee
door te denken dat als je altijd met dezelfde schreeuwers gaat
praten, je een beeld hebt van de samenleving.”
“’Het volk’ is opgebouwd uit zestien miljoen individuen
die het over ongelofelijk veel dingen met elkaar oneens zijn, die
het over ongelofelijk veel dingen met elkaar oneens zijn. Wat je
dan als politicus doet is het algemeen belang verdedigen vanuit
een bepaalde politieke opvatting. En zo is de mijne een andere
dan die van de VVD. Ik verdedig dus een bepaalde mate van samenleven
en daarbij moet ik goed op de hoogte zijn van de problemen
die er spelen. Hoe kom je daarachter? Door zelf ergens
FOTO Driemaster/Paulien Horsten