Liberaal van het Jaar - Bandwerkplus.nl

OPINIE
“Mag ik nog een wijntje, meneer Hoogervorst?“
De leefstijl van de gemiddelde Nederlander kent de laatste
decennia een tegenstrijdige ontwikkeling. Enerzijds
tonen cijfers aan dat we steeds ongezonder eten en minder
bewegen. Anderzijds is in de commerciële wereld de
laatste jaren een gezondheidsmanie aangetreden: in de
supermarkt wordt het aanbod aan biologische en light-producten
steeds groter en mensen zijn bewuster met hun lijf
bezig. Partydrugs lijken hun populariteit te verliezen, maar
alcohol wordt nog steeds gretig achterovergeslagen. Overgewicht,
bewegingsarmoede, sigaretten- en alcoholverslaving
zorgen er gezamenlijk voor dat welvaartsziekten in
de toekomst een ongewoon grote kostenaanslag op de gezondheidszorg
zullen plegen. Om nog maar niet te spreken
over de gevolgen van ongezonde arbeidskrachten voor de
Nederlandse economie. Een interessante vraag die vanuit liberale
overwegingen gesteld kan worden, is in hoeverre de
overheid een rol zou moeten spelen in het beïnvloeden van
de leefstijl van mensen. Immers, is niet ieder mens zelf verantwoordelijk
voor zijn eigen gezondheid? Wellicht dienen
beleidsmakers hun aandacht in de toekomst te verleggen
naar de rol die de marktwerking kan spelen in het streven
naar een gezonde bevolking.
DOOR Chrissie Hendriks
Minister Hoogervorst van Volksgezondheid opperde vorig jaar
het plan om mensen die ongezond leven meer verzekeringspremie
te laten betalen. Dit zou vooral gebaseerd zijn op de mate
waarin mensen sigaretten roken en alcohol drinken. Het voorstel
is in mijn ogen op meerdere punten bezwaarlijk. Zo is er een
meetprobleem: hoe kunnen verzekeraars met zekerheid het ongezonde
consumptiepatroon van hun klanten vaststellen? Wanneer
mensen weten dat het roken van twee pakjes sigaretten
per dag een hogere premie tot gevolg heeft dan het roken van
één pakje per week, zullen zij snel geneigd zijn te liegen over
hun rookgedrag. Bovendien zijn er ontelbaar veel factoren die
kunnen bijdragen aan een (on)gezonde leefstijl. Naast sigaretten
en alcohol kan gedacht worden aan vet eten, weinig bewegen,
zonnebankbezoekjes, onverantwoorde arbeidsomstandigheden
– betekent dit overigens juist niet dat de werkgever hiervoor
de rekening moet betalen - en slechte lichaamsverzorging.
Wanneer al deze factoren door de verzekeraar in kaart moeten
worden gebracht, zal dit een ongelooflijk complex en bureaucratisch
systeem met zich meebrengen. De extra kosten die dit genereert,
zullen waarschijnlijk niet opwegen tegen de financiële
voordelen die het nieuwe premiestelsel kan opleveren.
Liberalen zullen graag beamen dat verzekeraars geen controlerende
functie met betrekking tot de leefstijl van mensen zouden
moeten vervullen. Wel kan gekeken worden naar het stimuleren
van gezonde leefgewoonten, in plaats van het afstraffen van
ongezonde activiteiten. Met het oog op de potentiële bureaucratie
en de diversiteit in opvattingen over wat als “gezond” geclassificeerd
kan worden, is het verstandiger de markt een leidende
rol te laten spelen in deze kwestie. Zo kan sneller worden
ingespeeld op veranderende leefomstandigheden en kan de
consument zelf kiezen welke aspecten van zijn leefwijze hij wil
veranderen. Een stap in de goede richting is het feit dat sommige
verzekeraars bijvoorbeeld een bezoek aan de sportschool
goedkoper aanbieden. Wanneer de overheid een bepaalde leefwijze
zou propageren, kan dit een averechtse werking hebben.
Bovendien neigt het ernstig naar indoctrinatie, aangezien één
beste manier van leven wordt voorgeschreven met behulp van
overheidsbeleid: mensen die afwijken van dit leefpatroon ondervinden
immers financiële en andersoortige nadelen van de
eventuele maatregelen.
De laatste jaren is door diverse politici en instanties een balletje
opgegooid over de vettax. Het nuttigen van ongezonde drank en
voeding zou door deze tax ontmoedigd en het consumeren van
gezonde producten gestimuleerd worden. Een gezonde leefstijl
betekent echter natuurlijk niet dat Nederlanders voortaan op
blaadjes sla en water door het leven dienen te gaan. Een balans
tussen goede en minder goede producten is de sleutel. Voor de
geestelijke gezondheid van de mens is het juist essentieel om
zo nu en dan uitgebreid te genieten van een heerlijke pizza of
een lekker glas wijn. Deze balans dient iedere Nederlander voor
zichzelf te bepalen. De vettax neigt ernstig naar betutteling door
de overheid en het zou dan ook beter zijn om de markt zijn werk
te laten doen.
Vanuit liberaal oogpunt kan gesteld worden dat mensen zelf
de keuze moeten maken om hun ongezonde gewoontes aan te
pakken. Het heeft geen zin wanneer de overheid zaken als alcohol
en slechte voeding afstraft. Dit zien we al aan het feit dat de
afschrikwekkende foto’s en teksten op sigarettenpakjes weinig
tot geen effect hebben gesorteerd. Daarnaast kan lang gediscussieerd
worden over wat wel en niet gezond is. Feit blijft dat
ieder mens verschillend is en dus zal iedereen voor zichzelf moeten
uitmaken hoe zij een gezonde leefstijl wil invullen. Immers, er
leiden meer wegen naar Rome. De marktwerking is momenteel
het enige instrument dat ingezet kan worden ter bevordering
van meer bewegen en gezond eten. En daarnaast is een glaasje
wijn bij een lekkere pizza op zijn tijd helend voor de ziel.
Chrissie Hendriks is Politiek Commissaris Zorg & Onderwijs.
JAARGANG 58 - NUMMER 1 DRIEMASTER 15