Liberaal van het Jaar - Bandwerkplus.nl

More documents

Recommendations

Info

OPINIE Abortus: "vrouwenkeuze of politieke kwestie?" In 1984 is, onder verantwoordelijkheid van Dries van Agt, toenmalig minister van justitie, de Wet op de Afbreking Zwangerschap (WAZ) in Nederland van kracht geworden. Aan de totstandkoming van deze wet, die de voorwaarden voor abortus regelt, gingen heftige discussies vooraf, zowel binnen als buiten het parlement. In 2005 is het functioneren van deze wet in de praktijk in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport geëvalueerd door de vakgroepen medische psychologie en gezondheidsrecht van de Universiteit van Amsterdam /AMC 1 . Op 14 november 2005 is de eindrapportage van deze evaluatie aangeboden aan de staatssecretaris van het ministerie van VWS Clemence Ross-van Dorp. De Stichting Samenwerkende Abortusklinieken Nederland 2 , waarbij 8 van de 16 abortusklinieken zijn aangesloten, organiseerde in samenwerking met De Rode Hoed te Amsterdam een forumdiscussie en publiek debat over de bevindingen en aanbevelingen van de evaluatie van de WAZ. DOOR Judith Dekker De strijd om de abortus is een gestreden strijd, dat maakt ook de opkomst van het debat duidelijk. Veelal vrouwen van middelbare leeftijd - de generatie van de dolle mina – houden zich dagelijks bezig met het fenomeen ‘abortus’ en menen dat het nog steeds een hot-issue is dat hoog op de politieke agenda zou moeten staan. Persoonlijk denk ik dat we in Nederland heel blij dat er de mogelijkheid tot abortus is, maar dat de meeste inwoners zich niet dagelijks bezig houden met dit ‘verworven’ vrouwenrecht. Toch wordt er behoorlijk gebruik gemaakt van dit recht: in 2004 werden bijna dertigduizend 3 abortussen uitgevoerd. Dit geeft echter geen aanleiding tot een brede maatschappelijke discussie of grootscheepse veranderingen in de wet die de abortus in Nederland mogelijk maakt. De abortuskwestie is een kwestie waarbij de argumenten van voor- en tegenstanders overduidelijk zijn, maar waarmee toch geen echte consensus te bereiken is. Het betreft een emotioneel beladen onderwerp waarbij men het op grond van levensovertuiging gewoon niet eens wordt. De WAZ is dus niet voor niets met 10 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 1 het geringste stemverschil mogelijk (1 stem) aangenomen. Al werd abortus al sinds 1971 illegaal toegepast in de abortusklinieken van Stimezo 4 en stamde het eerste wetsontwerp van de PvdA reeds uit 1970. Duidelijk is dat de wetgeving ruim tien jaar achterliep ten opzichte van de praktijk. Abortusklinieken werden gedoogd en met de seksuele revolutie, ontzuiling en de emancipatie van de vrouw veranderde de visie op seksualiteit en gezinsplanning. Moederschap was niet langer het mooiste en hoogste doel van het vrouwelijk wezen en het menswaardige bestaan van kinderen ging voor velen boven het recht op leven op zichzelf. Zelfbeschikkingsrecht was daarnaast een van de belangrijke kernpunten van het feminisme. Bovendien zit in Nederland de angst voor overbevolking diep: sinds de vergoeding van de anticonceptiepil van 1971 is ons land koploper in zwangerschapspreventie. Heftige discussies tussen voor- en tegenstanders waren tekenend voor het onderwerp abortus. Inmiddels zijn de gemoederen wat bedaard en vindt de generatie die van het recht op abortus gebruik maakt de ingreep vanzelfsprekend. Toch meldde Balkenende in de verkiezingscampagne van 2003 dat “hand werd gelicht met abortus”. In het regeerakkoord kwam te staan dat werd nagegaan of de voorschriften van de wet wel werden nageleefd. Uitgangspunt van de WAZ is de bescherming van het ongeboren leven enerzijds en de hulpverlening aan de vrouw die door een ongewenste zwangerschap in een noodsituatie verkeert anderzijds. Het doel is dat iedere beslissing tot het afbreken van zwangerschap met zorgvuldigheid wordt genomen 5 . De wet kent geen definitie van ‘noodsituatie’. Deze wordt door de vrouw in overleg met de abortusarts zelf beoordeeld. In Nederland is abortus officieel toegestaan tot het moment dat de foetus buiten het lichaam van de moeder levensvatbaar is. Dat moment is aangewezen vanaf vierentwintig weken zwangerschap. In de praktijk overleeft ongeveer één op de tien kinderen die met vierentwintig weken zwangerschap geboren worden. Veelal blijken de kinderen door het vroege ter wereld komen allerlei handicaps te hebben. Het standpunt van de JOVD is in overeenstemming met de vierentwintig weken grens die in de wet genoemd wordt. Artsen houden zelfs een marge aan om er zeker van te zijn dat zij zich aan de wet houden. In de praktijk voeren ze daardoor vrijwel geen abortus uit na tweeëntwintig weken. De conclusie van de evaluatie is dan ook dat de wetgeving goed wordt nageleefd en dat het toezicht daarop naar behoren is. Wel zijn er een aantal knelpunten gesignaleerd. Zo stelt de evaluatie voor om de overtijdbehandeling (OTB) die op het laatst vierenveertig dagen na de eerste dag van de laatste menstruatie werd uitgevoerd niet langer een uitzonderingspositie te geven. De OTB is de naam van de zuigcurettage. Bij de zuigcurettage wordt de baarmoeder leeggezogen met een dun buisje dat via de schede in de baarmoederholte wordt gebracht. Deze behandeling was niet gericht op het beeindigen van de zwangerschap, omdat er met de toenmalige apparatuur nog geen zwangerschap was vast te stellen, waardoor de behandeling buiten de WAZ viel. Inmiddels is de apparatuur verbeterd en vervalt daarmee het argument om de OTB niet in de WAZ op te nemen. Men dient niet uit het oog te verliezen dat de vrij verkrijgbare gevoelige zwangerschapstesten tegenwoordig vaak al tweeënzeventig uur na conceptie positief zijn 6 . Er is geen reden om het levensvatbaarheidcriterium van vierentwintig weken te verruimen. Wel is het de vraag of de dertien wekengrens gehandhaafd moet blijven. Een abortuskliniek heeft een aanvullende vergunning nodig om abortus in het tweede trimester van de zwangerschap te verrichten. De grens van dertien weken is wat ‘kunstmatig’. De evaluatie is daarom benieuwd hoe de grens tussen meer en minder gecompliceerde abortusingrepen het beste getrokken kan worden, maar doet daar verder geen uitspraken over. De evaluatie doet wel de aanbeveling om de vijf dagen bedenktijd om te zetten in een beraadtermijn. Deze termijn vertegenwoordigt de zodanige bedenktijd als nodig is om in de gegeven omstandigheden tot een weloverwogen besluit te komen. Zo’n veertig procent van de vrouwen een abortus lieten uitvoeren
ervaart de vijf dagen bedenktijd als belemmerend. Toch wordt door de meeste vrouwen een bedenktijd langer dan vijf dagen gebruikt. Dergelijke bedenktijd is natuurlijk zeer betuttelend. Zelfs André Rouvoet, fractievoorziter van de Christen Unie, meent dat een vijf dagen bedenktijd geen vijf dagen wachttijd mag zijn. De wet wordt door artsen niet volledig correct nageleefd: voorlichting over alternatieven vindt kennelijk niet altijd plaats. Artsen vinden dat het expliciet noemen van alternatieven zoals bijvoorbeeld adoptie contraproductief werkt. “De vrouw voelt zich niet serieus genomen. Mensen zitten niet op ‘Spoorloos-taferelen’ te wachten. Veel vrouwen denken goed na voordat ze bij de kliniek komen. Adoptie is een optie die vrouwen vrijwel meteen verwerpen” aldus de woordvoorder van abortusartsen in een uitzending van Netwerk. Natuurlijk is juiste voorlichting over alternatieven ook expliciet heel belangrijk. Vrouwen kunnen alleen een juiste keuze maken als ze genoeg gegevens hebben om te bepalen wat de juiste keuze is! De evaluatie raadt aan meer onderzoek te doen naar de impact die abortus op vrouwen heeft, eventuele verbeteringen van counseling en besluitvorming en betere preventie en voorlichting aan vrouwen van niet-Nederlandse afkomst. Dit laatste heeft ongetwijfeld te maken met de oververtegenwoordiging van vrouwen afkomstig uit Suriname, Turkije en de Nederlandse Antillen in onze abortusstatistieken. Jarenlang was één van de idealen van de vrouwenbeweging een pil die de vrouw, indien nodig, zelf bij de apotheek kon halen en die zij zonder tussenkomst van een arts of bemoeienis van anderen kon innemen ter beëindiging van haar ongewenste zwangerschap. Sinds 1992 is er zo’n pil en sinds 2000 is deze in een aantal klinieken verkrijgbaar. De werking lijkt op de ‘morning after pill’ maar is langer: tot dag negenenveertig na de eerste dag van de laatste menstruatie. In dit vroege stadium van de zwangerschap is het middel effectief met een gering percentage van mislukking (van 1,3 tot 1,6 %). In de vijfde ABORTUS: “VROUWENKEUZE OF POLITIEKE KWESTIE?” zwangerschapsweek is de effectiviteit nog ongeveer negentig procent. Suggesties om deze pil door de huisarts te laten voorschrijven wijst de evaluatie af. Huisartsen zijn minder goed in registratie en kennis over het voorkomen van abortus is een belangrijke parameter van de seksuele gezondheid. De huisarts is echter als geen ander op de hoogte van de gezinssituatie van de ‘vrouw in nood’ en heeft een band met de patiënt. Om deze reden is juist hij de aangewezen persoon om te vrouw te begeleiden in haar keuze voor zwangerschapsbeëindiging. Een abortusarts heeft weliswaar veel vaker met abortus te maken dan de huisarts, maar het contact met de vrouw beperkt zich tot één á twee gesprekken. Daarnaast zijn de huisartsen prima in staat om te counselen. Ze doen niets anders in allerlei complexe gevallen, zoals bijvoorbeeld een miskraam. Tevens mogen SCEN-huisartsen 9 euthanasie verrichten. Het belang van de vrouw om een moeilijke kwestie als abortus met haar huisarts die ze kent en vertrouwt, te kunnen regelen gaat voor mij boven de kwaliteit van abortusregistratie. Het tegenargument in deze is dat abortus niet zomaar een behandeling is. Abortus blijkt niet te vergelijken met een blinde darm operatie. Toch is het hypocriet dat het indirect voorkomen van geboorte van de foetus door anticonceptiva heel normaal wordt geacht, maar men problemen heeft met het direct voorkomen van geboorte van de foetus door abortus. Geschat aantal abortussen per 1000 vrouwen 7 (15-44 jaar) naar land van herkomst Land van herkomst Abortuscijfer (2000) 8 Ned. Antillen (incl. Aruba) 86,8 Suriname 39,2 Turkije 21,8 Nederland (autochtonen) 8,0 Toch vinden Rouvoet en de Stichting voor het Ongeboren Kind in het debat dat vrouwen zo’n beslissing als abortus helemaal niet kunnen nemen, dat de nood waaronder de vrouw abortus pleegt nader gedefinieerd moet worden en dat er allerlei zorgvuldigheidsprotocollen en checklisten moeten komen, omdat artsen ook totaal niet in staat zijn om zo’n beslissing te begeleiden. Dit voorstel zou een grote medische bureaucratie betekenen. De abortusartsen zijn het hier niet mee eens. Zij pleiten vooral voor meer geld: meer geld voor de abortusklinieken: zodat er meer gesprekken met vrouwen kunnen plaatsvinden en die zekerder zijn van hun zaak, meer geld voor de preventie, meer geld voor herstart van de Rutgerstichting, de pil terug in de basisverzekering enzovoorts. Hebben we in Nederland echt nog pubers die niet weten waar de kinderen vandaan komen? Seksuele voorlichting komt op de middelbare school namelijk gewoon aan de orde tijdens biologie in de basisvorming. Natuurlijk moet abortus een vrouwenkeuze zijn. De politiek bepaalt alleen de wijze waarop de keuze genomen moet worden. Daarbij denk ik dat het goed is om niet al te veel bureaucratie toe te passen maar gewoon vertrouwen te hebben in de medische professional en de eigen verantwoordelijkheid van de vrouw. Een mooie kanttekening van het confessionele kamp is hierbij dat het zelfbeschikkingsrecht dat de feministische vrouw claimt helemaal nergens bij wet erkent is, in tegenstelling tot het recht op leven. Misschien wordt het dan tijd om dat toch eens te gaan regelen? Wat zijn de verwachtingen van het kabinet na deze evaluatie? In maart 2006 neemt het kabinet er een standpunt over in. Het is niet te verwachten dat de WAZ zal worden aangescherpt, omdat een discussie daarover de partijen in het kabinet ernstig zal verdelen en daar zitten de partijen niet op te wachten aldus Prof. Dr. Joyce Outshoorn, Hoogleraar Sociale Wetenschappen aan de Rijksuniversiteit Leiden. Ze verwacht dat het “waarschijnlijk blijft bij het plakken van een paar pleisters op de onvolkomenheden”. Dus misschien wordt het voor de abortuskwestie wel weer eens tijd voor een paars kabinet? Judith Dekker studeert geneeskunde en Nederlands recht en was namens de JOVD aanwezig bij dit debat. 1 ZonMW, evaluatie wet afbreking zwangerschap, 14 november 2005 2 www.stisan.nl Stichting Samenwerkende Abortusklinieken 3 (n=29.094) Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) 4 Stichting voor medisch verantwoordelijke zwangerschaponderbreking (Stimezo) 5 www.minbuza.nl Ministerie van Buitenlandse Zaken 6 http://www.ngva.net/h_overtijdbehandeling.html Nederlands Genootschap van Abortusartsen 7 Rademakers, dr Jany, Abortus in Nederland 1993-2000, Stichting Samenwerkende Abortusklinieken Nederland (StiSAN), p. 30-31. 8 Het aantal abortussen is afgezet tegen het totale aantal vrouwen van deze herkomst in Nederland. 9 SCEN: Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland JAARGANG 58 - NUMMER 1 DRIEMASTER 11
Page 1 and 2: DRIEMASTER kritisch, opiniërend en
Page 3 and 4: 8 Gemeenteraadsverkiezingen In het
Page 5 and 6: UIT HET LAND Het bovenstaande driet
Page 7 and 8: Aandachtig luisteren de JOVD’ers
Page 9: ACHTERGROND Gemeenteraadsverkiezing
Page 13 and 14: steken. Zelf heb ik dat gedaan door
Page 15 and 16: OPINIE “Mag ik nog een wijntje, m
Page 18 and 19: INTERVIEW Vrijzinnig In haar pleido
Page 20 and 21: COLUMN Jeroen de Veth is adviseur p
Page 22 and 23: PROFIEL Iedere uitgave gaat de reda
Page 24 and 25: OPINIE Waarom het huidige liberalis
Page 26 and 27: VROEGER WAS ALLES BETER Onder het m
Page 28 and 29: OPINIE De Belgische belofte Sinds 1
Page 30 and 31: CIRCUIT Circuit volgt op ludieke wi
Page 32: Is Femke Halsema terecht verkozen t

Liberaal van het Jaar - Bandwerkplus.nl

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?