rapport - Taalunieversum
rapport - Taalunieversum
rapport - Taalunieversum
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Inhoud<br />
Samenvatting ........................................................................................................................................... 3<br />
Fase 1: Het selecteren van relevante orthografische kenmerken .......................................................... 9<br />
Theorie ................................................................................................................................................ 9<br />
De selectie van relevante orthografische kenmerken ...................................................................... 12<br />
pag. 1<br />
A De spellingeigenschappen van woorden ................................................................................... 12<br />
B Niveau van beheersing ............................................................................................................... 17<br />
Fase 2: Implementatie van de Verrijkte woordenlijst t.b.v. spelling (VWS) op een sample van<br />
2000 woorden, niveaubepaling bij deze sample en inschatting van het vervolgtraject ........... 19<br />
Structuurbeschrijving van de VWS en verantwoording van techniek en technologie ...................... 19<br />
Atomen en moleculen van de VWS: van spelling, uitspraak en spellingcategorieën tot { letter ;<br />
klank ; regel }-tripletten ................................................................................................................. 19<br />
Unicode utf-8 ................................................................................................................................. 20<br />
Onderdelen van de Verrijkte Woordenlijst Spelling ...................................................................... 22<br />
Structuur van lemma's en velden .................................................................................................. 22<br />
Toelichting op de gebruikte labels ................................................................................................ 33<br />
Conversietabel ............................................................................................................................... 40<br />
Beschrijving en fragmenten van de opgeleverde bestanden ............................................................ 41<br />
Hoofdbestand VWS zelfstandige naamwoorden .......................................................................... 41<br />
Hoofdbestand VWS werkwoorden ................................................................................................ 42<br />
Afgeleide bestanden VWS ............................................................................................................. 44<br />
Bestand VWS voor niveaubepaling ............................................................................................... 47<br />
Niveaubepaling spellingmoeilijkheid ................................................................................................. 48<br />
Beschrijving Excel-bestand, het eerste tabblad: alle_tripletten_NOP .......................................... 48<br />
Beschrijving Excel-bestand, het tweede tabblad: woorden gesorteerd op niveaus ..................... 53<br />
De resultaten: verschillen in moeilijkheid ..................................................................................... 53<br />
Conclusie ....................................................................................................................................... 55<br />
Inschatting vervolgtraject .................................................................................................................. 55<br />
Eerste aanbeveling: maak een goed projectplan .......................................................................... 55<br />
Tweede aanbeveling: maak een werkend systeem voor VWS, maar niet met alle denkbare<br />
mogelijkheden en varianten .......................................................................................................... 56<br />
Derde aanbeveling: werk resultaatgericht, wees tevreden met een redelijke kwaliteit .............. 56<br />
Vierde aanbeveling: werk op basis van taalregels, doe het vervolg niet volledig handmatig ...... 57<br />
Doe onderzoek .............................................................................................................................. 57<br />
Kosten en tijdsduur ....................................................................................................................... 58<br />
Fase 3: Voorstel en voorbeeldmateriaal voorleggen aan vertegenwoordigers van mogelijke toe-<br />
komstige gebruikers van de Verrijkte Woordenlijst Spelling (VWS) ......................................... 61<br />
Inleiding ............................................................................................................................................. 61<br />
Vraagstelling ...................................................................................................................................... 61
Methode ............................................................................................................................................ 61<br />
pag. 2<br />
Deelnemers ................................................................................................................................... 61<br />
Procedure ...................................................................................................................................... 61<br />
Vragenlijst ...................................................................................................................................... 62<br />
Resultaten ......................................................................................................................................... 62<br />
Deelnemers en persoonsgegevens ............................................................................................... 62<br />
De antwoorden op de vragen, algemeen overzicht ...................................................................... 64<br />
De antwoorden per beroepsgroep ................................................................................................ 69<br />
De antwoorden van de uitgeverijen .............................................................................................. 70<br />
De opmerkingen tot slot................................................................................................................ 72<br />
Bespreking van de resultaten ........................................................................................................ 87<br />
Conclusie en aanbevelingen die uit de vragenlijst voortvloeien ....................................................... 91<br />
Bijlage A Woordselectie VWS-verkenning ............................................................................................ 93<br />
Bijlage B Verstekwaarden klank-letter; spellingzuiverheid ................................................................ 118<br />
Bijlage C Referentieniveaus van de Commissie-Meijerink, deel spelling ........................................... 123<br />
Bijlage D Spellingcategorieën volgens SLO-Meijerink ........................................................................ 125<br />
Bijlage E Spellingcategorieën van het Nederlands in VWS, met voorbeelden; koppelingen met<br />
categorie-indeling van SLO/Meijerink en Cito; leerlijnen Katholiek Basisonderwijs (Vlaan-<br />
deren) en OVSG (Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van de Vlaamse<br />
Gemeenschap) ..................................................................................................................... 127<br />
Bijlage F De uitleg van de mogelijkheden: afbeeldingen van het filmpje en de tekst die daarbij<br />
werd uitgesproken ............................................................................................................... 158<br />
Bijlage G De tekst van de vragenlijst ................................................................................................... 163<br />
Bijlage H De vragenlijsten die afzonderlijk vanuit Suriname naar de NTU zijn opgestuurd ............... 164<br />
Bijlage I Opdracht tot het uitvoeren van een verkennend onderzoek naar de wenselijkheid en<br />
haalbaarheid van een verrijking van de Woordenlijst Nederlandse Taal t.b.v. spelling-<br />
onderwijs .............................................................................................................................. 165<br />
Afdeling Nederlandse Taal en Cultuur<br />
Radboud Universiteit Nijmegen<br />
Johan Zuidema en Anneke Neijt<br />
Nijmegen 2012
Samenvatting<br />
De Nederlandse Taalunie heeft een verkennend onderzoek laten uitvoeren aan de Radboud Universiteit<br />
Nijmegen: Verkennend onderzoek naar de wenselijkheid en haalbaarheid van een verrijking van<br />
de Woordenlijst Nederlandse Taal t.b.v. spellingonderwijs (zie bijlage I voor de tekst van deze opdracht).<br />
In dit document doen we verslag van deze verkenning.<br />
Beide auteurs van dit <strong>rapport</strong> zijn heel lang betrokken bij onderzoek naar de Nederlandse spelling en<br />
de ontwikkeling van betere onderwijsprogramma's voor spelling. Toen de Nederlandse Taalunie kenbaar<br />
maakte dat zij onderzoek wilde laten uitvoeren naar de haalbaarheid van een project voor de<br />
verrijking van de Woordenlijst Nederlandse taal, lag het op onze weg hierop te reageren met een<br />
uitgewerkt voorstel voor de uitvoering van zo'n verkenning.<br />
De belangrijkste uitkomst van ons onderzoek is dat een groep professionals, direct betrokken bij het<br />
spellingonderwijs, graag de uitwerking van een volledige, verrijkte woordenlijst tegemoet zou zien.<br />
Om te voldoen aan die verwachting is het nodig een flink aantal technische hobbels te nemen. Dit<br />
verslag is daardoor doorspekt van (taal)technische details.<br />
Hoe ingewikkeld het soms ook lijkt: het is niet onze bedoeling de spelling moeilijker te maken dan ze<br />
nu voor velen is. Het doel is juist dat spelling toegankelijker wordt voor veel gebruikers. Wat er bij<br />
een ondersteunend systeem achter de schermen gebeurt is daarbij niet relevant, behalve dan (in<br />
deze fase) voor de ontwikkelaars van zo'n programma. Er moet taaltechnologisch diep gegraven<br />
worden, met de bedoeling dat gebruikers dit ervaren als gemak, een handreiking aan het publiek om<br />
op een toegankelijke wijze meer te weten te komen over de Nederlandse spelling. Dat is het uiteindelijke<br />
doel van ons onderzoek.<br />
Het verkennend onderzoek zoals gedefinieerd in de onderzoeksopdracht is verdeeld in drie fasen.<br />
Fase 1 Het selecteren van relevante orthografische kenmerken.<br />
Fase 2 Implementatie van relevante kenmerken op een sample van 2000 woorden.<br />
Fase 3 Voorstel en voorbeeldmateriaal voorleggen aan vertegenwoordigers van mogelijke toekomstige<br />
gebruikers van de Verrijkte Woordenlijst Spelling (VWS).<br />
Een verzameling Nederlandse woorden waarvan de spelling, uitspraak en toegepaste spellingregels<br />
in detail en in directe relatie tot elkaar zijn vastgesteld, biedt nieuwe en betere mogelijkheden om<br />
het spellingonderwijs te organiseren. Met zo'n Verrijkte Woordenlijst Spelling (VWS) kan uitleg per<br />
woord beschikbaar komen. De indeling in niveaus en een logische volgorde van aanbieden en toetsen,<br />
zoals in Nederlandse en Vlaamse leerplannen wordt vastgelegd, kan scherper en rationeler worden<br />
gedefinieerd. Bovendien is de VWS nuttig als naslagwerk en als bron van gestructureerd oefenmateriaal.<br />
We hebben onderzocht welke talige kenmerken de VWS moet omvatten. Met het onderzoek is vastgesteld<br />
dat de verrijking haalbaar is en goed uitvoerbaar. Respondenten uit de onderwijspraktijk<br />
hebben aangegeven dat ze de ontwikkeling van de VWS op prijs stellen. De VWS geeft naar verwachting<br />
een krachtige impuls aan wetenschappelijk onderzoek naar spellingverschijnselen en verbetering<br />
van spellingonderwijs.<br />
Met de VWS is het mogelijk om van een woord alle spellingregels op te vragen en per detail consistente<br />
uitleg te krijgen (eerste dia); bovendien per woord het instapniveau en de moeilijkheidsgraad<br />
(tweede dia; de dia's hieronder illustreren de manier waarop de mogelijkheden tijdens het onderzoek<br />
aan het publiek zijn getoond; voor de uitgebreidere uitleg en de complete diaserie verwijzen we<br />
naar bijlage F).<br />
pag. 3
pag. 4<br />
vormen uitleg<br />
niveau<br />
nagellak<br />
andere<br />
opbouw: samenstelling van nagel+lak<br />
uitspraak: naa-gel-lak<br />
1. verenkeling van aa in open lettergreep<br />
2. de toonloze e schrijf je met een e in nagel<br />
(onthoud de uitgangen -en, -er, -el, -em)<br />
3. geen verenkeling van de dubbele ll, want dit is<br />
een samenstelling<br />
vormen uitleg<br />
niveau<br />
andere<br />
nagellak<br />
instapniveau: 25<br />
moeilijkheidsgraad: 40<br />
25 = halverwege<br />
groep 4 / klas 2<br />
40 = niet heel gemakkelijk,<br />
maar ook niet overdreven<br />
moeilijk<br />
Aan elke spellingregel is een lijst voorbeelden verbonden, of indien gewenst een uitputtende lijst<br />
woordvormen waarin deze regel wordt toegepast (derde dia). Hiermee kan bij een woord met een<br />
specifieke spellingmoeilijkheid een lijst gelijkwaardige gevallen getoond worden. De toelichting kan<br />
bij alle woordvormen apart worden opgevraagd (vierde dia). De uitgebreide database maakt het<br />
mogelijk om te wijzen op vormen met dezelfde uitspraak. In termen van de Woordenlijst Nederlandse<br />
taal: met een database is het mogelijk om de woorden uit de alfabetische lijst te verbinden met de<br />
Leidraad waarin de spellingregels zijn toegelicht.<br />
vormen uitleg<br />
niveau<br />
andere<br />
gevonden woord<br />
nagellak<br />
ag in hagel, plagen, wagen, zagen enz.<br />
el in adel, appel, artikel, beugel, egel enz.<br />
ell met toonloze e en toch een dubbele ll:<br />
edellieden, hemellichaam, heuvelland,<br />
knutsellijm, kogellager, middellijn,<br />
stippellijn, tafellaken, wandellied<br />
vormen uitleg<br />
niveau<br />
andere<br />
hele werkwoord overreden<br />
persoonsvormen ik overreed, overreed jij<br />
jij/hij overreedt<br />
wij/jullie/zij overreden<br />
ik/jij/hij overreedde<br />
wij/jullie/zij overreedden<br />
voltooid deelwoord hebben overreed<br />
verbogen vorm overrede*<br />
tegenwoordig deelw overredend<br />
verbogen vorm overredende<br />
*vorm met<br />
dezelfde<br />
uitspraak<br />
Met de VWS is automatische herkenning van fouten mogelijk en de precieze vaststelling van de genegeerde<br />
of overtreden spellingregel in het geval leerlingen fouten maken door een kennislacune of<br />
door onjuiste regeltoepassing.<br />
We hebben verkennend onderzoek gedaan waarin wordt aangegeven welke talige<br />
kenmerken de VWS moet omvatten<br />
Om de VWS op te bouwen is een nieuw concept ontwikkeld: het triplet van spelling-uitspraak-regel.<br />
De tripletten zijn de 'moleculen' van de Nederlandse spelling; elk woord is op te splitsen in een aaneengesloten<br />
reeks van dit soort tripletten. Neem het woord toets dat bestaat uit de klanken /t/, /u/,<br />
/t/, /s/. Bij het eerste klanksegment /t/ hoort volgens het fonologische principe de letter t: je schrijft<br />
wat je hoort; de letter t is in de spelling de verstekwaarde van de klank /t/. Bij de /u/ hoort de lettercombinatie<br />
oe, bij de /t/ hoort de letter t, bij de /s/ hoort de letter s, steeds volgens het fonologisch<br />
principe. Het hele woord is te typeren als de triplettenreeks { t ; t ; - } { oe ; u ; - } { t ; t ; - } { s ; s ; - },<br />
waarbij het streepje staat voor een spellingzuivere klank-letterverbinding. Voor dit soort eenvoudige,<br />
spellingzuivere woorden hoeft geen VWS ontwikkeld te worden. Maar neem nu het woord tripletten.<br />
De triplettenreeks om dit woord te karakteriseren is { t ; t ; - } { r ; r ; - } { i ; i ; 3.3 } { p ; p ; - } { l ; l ; - }
{ ett ; Et ; 4.2a } { en ; @n ; 2.2 }. De eerste twee klanken (/tr/) zijn weer spellingzuiver verbonden<br />
met de letters tr, dan volgt de /i/ die volgens het etymologisch principe als een enkele letter i geschreven<br />
wordt (tripletten is een leenwoord). De aanduiding 3.3 voor deze spellingcategorie is afkomstig<br />
van de Van Dale Basisspellinggids, die gebruikt is in deze verkenning. In het verslag staat<br />
aangegeven hoe dit categorieënsysteem zonder bezwaar te koppelen is aan andere beschrijvingen,<br />
zoals Nederlandse en Vlaamse leerplannen, de niveauaanduidingen van het SLO en Cito. Na de /i/<br />
volgt het probleemloze stukje /pl/, spellingzuiver verbonden met de letters pl. Volgens de regel van<br />
de gesloten lettergreep (categorie 4.2a) is de klanksequentie /Et/ verbonden met de letters ett. Het<br />
triplet omvat een klinker en een medeklinker die niet gesplitst mogen worden in kleinere eenheden,<br />
immers het feit dat één klank /t/ als dubbele letter tt geschreven wordt, kan alleen begrepen worden<br />
door de korte /E/ die eraan voorafgaat. Tot slot is er het bouwsteentje /@n/, de stomme e met<br />
daarna een facultatieve /n/, verbonden met de vaste spelling en. In de VWS wordt bij elke woordvorm<br />
aangegeven hoe deze verbonden is met de andere geflecteerde vormen en met het trefwoord<br />
(de 'woordenboekvorm'). Telkens is ook de lettergreepstructuur, het aantal lettergrepen, de morfologische<br />
opbouw, de syllabestructuur inclusief de (bij)klemtoon aangegeven, en er is een indicatie<br />
van de bruikbaarheid van de woordvorm, het lidwoord is vermeld en enkele andere, algemene kenmerken<br />
van de woordvormen.<br />
Door woorden te karakteriseren met hun tripletstructuur wordt onderlinge spellingovereenkomst<br />
duidelijk. Willen = kunnen: hoewel deze woorden weinig klank- of letterovereenkomst hebben zijn ze<br />
voor het spellingonderwijs uitwisselbaar. In beide gevallen gaat het om een tweelettergrepig woord<br />
met de klemtoon op de eerste lettergreep, beginnend met een spellingzuivere medeklinker, gevolgd<br />
door een korte klinker die afgesloten wordt met een medeklinker. De woorden eindigen beide met<br />
het bouwsteentje en. In de VWS is de sterke overeenkomst tussen deze twee werkwoorden direct<br />
zichtbaar (met de tripletten onder elkaar):<br />
vorm willen kunnen toelichting<br />
lettergrepen 2 2 [ … ] voor klemtoon<br />
letters w il=l en k un=n en = voor de lettergreep-<br />
klanken [w I]=l @n [k Y]=n @n en syllabegrens<br />
regels - 4.2a 2.2 - 4.2a 2.2<br />
Willen en kunnen volgen een zeer frequent patroon in het Nederlands dat voorkomt bij werkwoorden<br />
en meervoudsvormen van zelfstandige naamwoorden. Als je dit patroon kent, kun je duizenden<br />
Nederlandse woorden goed lezen en schrijven.<br />
Uitzonderlijker verschijnselen kunnen ook weergegeven worden met de tripletten, zoals<br />
/ov@rhEmpj@/, dat vanwege het gelijkvormigheidsbeginsel als overhemdje wordt geschreven. Zulke<br />
verschijnselen treden alleen op bij geflecteerde vormen, vandaar het belang om niet alleen trefwoorden<br />
op te nemen in de VWS.<br />
KLEINENK overhemdje toelichting<br />
lettergrepen 4 [[ … ]] voor bijklemtoon<br />
letters o/=v er+ h e m d=je /= hier niet afbreekbaar<br />
klanken [o]=v @r+ [[h E m]]= pj@ + voor woordgrens<br />
regels 4.1c 2.2 - - - 6.1x&9.2<br />
Er bestaat een vierlettergrepig woord overhemdje, het verkleinwoord enkelvoud (KLEINENK) van<br />
overhemd (dit deel van het lemma is hier niet weergegeven). Het eerste triplet { o/=v ; [o]=v ; 4.1c }<br />
houdt in dat het woord begint met een open lettergreep: na de lange /o/ komt een syllabegrens (=),<br />
dan een /v/. Deze klanken worden volgens de regel van een open lettergreep (4.1c) weergegeven<br />
pag. 5
met ov; er is een lettergreepgrens (=), maar daar mag niet worden afgebroken (daarom / voor =).<br />
Dan volgt voor de samenstellingsgrens (+) het vaste stukje er { er+ ; @r+ ; 2.2 }. De klankreeks /hEm/<br />
is spellingzuiver gespeld als hem. Het stukje /pj@/ wordt weergegeven als dje, volgens de verlengingsregel<br />
(6.1) die in hemd een d voorschrijft vanwege hemden, en de regels voor het schrijven van<br />
verkleinvormen (9.2). De uitzonderlijke verbinding van /pj@/ en dje hoeft niet met extra codes aangegeven<br />
te worden, want de directe tripletrelatie van letters-klanken-regels omvat deze informatie<br />
al. Als je meer woorden wilt vinden met deze relatie zoek je in de VWS naar het zojuist beschreven<br />
triplet.<br />
Ook uitheemse woorden, met infrequente klank- of lettervolgordes of klank-letterverbindingen, blijken<br />
met het triplettensysteem eenduidig en adequaat te kunnen worden gedocumenteerd:<br />
pizzeriaatjes.<br />
KLEINMEERV pizzeriaatjes<br />
lettergrepen 5<br />
letters p i z=z e=r tje s<br />
klanken [[p i t]]=s @=[r i]= a=c@ s<br />
regels - 3.3 3.23u 2.2 3.3 10.3&9.2 -<br />
Voor uitleg van de gebruikte codes wordt verwezen naar het volledige onderzoeksverslag.<br />
De tripletstructuur biedt niet alleen de mogelijkheid om de spellingbijzonderheden van woorden vast<br />
te leggen, ook het moeilijkheidsniveau van een woord kan ermee worden bepaald. Van elk triplet<br />
wordt de moeilijkheid bepaald aan de hand van een gekozen leerplan. Het triplet met het hoogste<br />
moeilijkheidsniveau bepaalt het instapniveau (volgens dat leerplan), dus het moment waarop dit<br />
woord voor het eerst mag worden aangeboden als oefenwoord. Maar daarmee is het moeilijkheidsniveau<br />
van een woord nog niet volledig vastgesteld, want de algehele moeilijkheid wordt ook bepaald<br />
door de andere tripletten van het woord. Als een woord veel tripletten heeft van een relatief<br />
hoog moeilijkheidsniveau is het niet geschikt om er vanaf het begin mee te oefenen bij de introductie<br />
van een nieuwe spellingcategorie. Het instapniveau van een woord geeft aan wanneer introductie als<br />
actief te leren woord gerechtvaardigd is, het algehele moeilijkheidsniveau wordt bepaald door de<br />
relatieve 'zwaarte' van de andere tripletten. Behalve de niveaus van de afzonderlijke tripletten speelt<br />
het aantal lettergrepen een rol (1, 2 of 'veel' lettergrepen) en de mogelijke klankovereenkomst met<br />
andere woordvormen, zoals bij de werkwoorden vertelt versus verteld, antwoordt versus antwoord,<br />
wachtten versus wachten, verbrandde versus verbrande.<br />
Met het onderzoek is vastgesteld dat de verrijking haalbaar is en goed uitvoerbaar<br />
In het bovenstaande is al duidelijk geworden dat met de gevolgde aanpak, het in nauwe samenhang<br />
in tripletten vastleggen van de relatie klank-letter-regel, een groot aantal kenmerken van woorden<br />
kan worden verzameld zonder kopje-onder te gaan in gecompliceerde coderingen. In het verkennend<br />
onderzoek is de verrijking doorgevoerd bij zelfstandige naamwoorden en werkwoorden die beginnen<br />
met de letters N, O of P. Voor ruim 2000 lemma's die in totaal zo'n 10.000 woordvormen beschrijven<br />
is een volledige triplettoekenning uitgevoerd. Het gaat om een selectie van woorden die interessant<br />
zijn vanwege hun spelling, en dus representatief zijn voor het spellingonderwijs (eind basisonderwijs,<br />
begin voortgezet). Dit codeerwerk is geheel redactioneel uitgevoerd, dus niet door een computerprogramma<br />
gegenereerd, waardoor zeer scherp bepaald is welke problemen en uitzonderlijke spellingverschijnselen<br />
optreden. Er is niets overgeslagen, zelfs niet de codering van tamelijk onwaarschijnlijke<br />
flexievormen als nieuwbouwen, octaangehaltetje of placebootjes.<br />
pag. 6
Van al deze woorden is tevens vastgesteld hoe moeilijk ze zijn, voor elk woord uitgedrukt in twee<br />
getallen. Aan de hand van de tripletten is het instapniveau bepaald en het moeilijkheidsniveau van<br />
de hele woordvorm. Bijzonder van het onderzoek is, dat dit voor het eerst systematisch van een grote<br />
woordselectie is vastgesteld op grond van controleerbare criteria. Bij sortering van de woorden<br />
van makkelijk naar moeilijk blijkt dat goed overeen te komen met intuïties, ondanks het innovatieve<br />
karakter van de moeilijkheidstoekenning. Ter illustratie volgen enkele voorbeelden van opklimmend<br />
niveau (N = zelfstandig naamwoord, V = werkwoord); telkens staat tussen haakjes eerst het instapniveau<br />
en dan het moeilijkheidsniveau van het woord vermeld.<br />
Op het niveau van beginnend spellingonderwijs:<br />
N: naam (20, 20), nek (20, 20), plakboek (20, 21), pestbui (20, 22), ophaalbrug (20, 23), parfum<br />
(20, 23)<br />
V: nam (20, 20), nies (20, 20), ontsnap (20, 21), opdroeg (20, 22), opvis (20, 23), opfris (20, 24)<br />
Ongeveer halverwege het basisonderwijs:<br />
N: ontknoping (40, 43), puddinkje (40, 49), ongeluksdag (42, 45), ooggetuigenverslag (43, 47)<br />
V: ombinden (54, 57), natspoot (57, 58), ondervond (57, 61), na-aapte (57, 70), overreed (ook ~dt;<br />
58, 75)<br />
Op het niveau van eind basisonderwijs / begin voortgezet:<br />
N: proces-verbaal (69, 76), nationaliteit (69, 92), officemanager (69, 99), pied-à-terre (71, 93)<br />
V: ontcijfert (ook ~d; 60, 72), genuanceerde (60, 78), poloën (60, 84), pitcht (69, 80)<br />
Het ligt voor de hand om de niveau-indeling zoals in Nederland is gedaan door de Commissie-<br />
Meijerink verder te detailleren met de niveaus zoals aangegeven in de VWS.<br />
Veel zaken blijken net niet precies genoeg bekend te zijn of net niet scherp genoeg gedefinieerd.<br />
Spelling is niet 'ongeveer' maar 'precies'. Uitwerking van de VWS tot een veel groter aantal woordvormen<br />
zal een schat aan extra kennis opleveren waaruit het onderwijs kan putten. Alleen al de beschrijving<br />
van de spellingopbouw in het onderwijs kan veel preciezer, zo blijkt uit een vergelijking van<br />
verschillende indelingen uit Nederland en Vlaanderen. Gaande het onderzoek is het gehanteerde<br />
spellingcategorieënsysteem, oorspronkelijk overgenomen uit de Basisspellinggids, verfijnd en uitgebreid.<br />
Bij het bewerken van het materiaal zagen we dat het voor de hand ligt om nader onderzoek te<br />
doen op basis van het gegevensbestand, om tellingen te doen naar bepaalde verschijnselen en wetenschappelijk<br />
onderzoek te doen naar bijzonderheden. Dat is nu nog niet heel makkelijk, omdat de<br />
documentatie nog slechts in de vorm van statische data is opgeslagen (Word, Excel), en niet in een<br />
makkelijk manipuleerbare databank.<br />
Onze inschatting is dat het vijf mensjaren werk kost om de VWS compleet te maken voor de omvang<br />
van de trefwoorden van de Basisspellinggids en al hun flexievormen. Als gekozen wordt voor een<br />
uitgebreidere woordenverzameling, bijvoorbeeld de hele Woordenlijst (omvang versie 2005) dan<br />
kost het tien mensjaren. Er kan dan gebruikgemaakt worden van taaltechnologie en reverse engineering<br />
om het redactionele werk te propageren. In beide gevallen gaan we ervan uit dat gebruikgemaakt<br />
mag worden van de documentatie van de Basisspellinggids en de daarop gebaseerde Basis-<br />
SpellingBank. Wij adviseren de uitgebreide VWS te ontwikkelen, vooraf zo goed mogelijk een projectplan<br />
op te stellen, en vooral niet meer te wachten met de start van het project. Ook raden we<br />
aan, tenminste voor de eerste versie, om niet direct al uitbreidingen te voorzien, zoals het opnemen<br />
van uitspraakvariatie of frequentie. Het streven zou moeten zijn om een databank van hoge kwaliteit<br />
te ontwikkelen, waarbij meteen wordt opgemerkt dat er over woordkenmerken op alle niveaus discussie<br />
kan en ongetwijfeld zal ontstaan. Bijvoorbeeld over de voorgestelde uitspraak of de acceptabiliteit<br />
van bepaalde woordvormen. Bereid het publiek hierop voor en leid discussies vanaf het begin in<br />
goede banen.<br />
pag. 7
Respondenten uit de onderwijspraktijk hebben aangegeven dat de ontwikkeli ng<br />
van de VWS wenselijk is<br />
Het resultaat van de verkenning is voorgelegd aan een groep mensen die de Nederlandse Taalunie<br />
heeft uitgenodigd voor deelname, het gaat vooral om ervaren mensen uit de onderwijspraktijk van<br />
Nederland, Vlaanderen en Suriname. Via internet is een kort voorlichtingsfilmpje getoond, met daarin<br />
beschrijvingen en voorbeelden van de VWS die laten zien wat de gebruiksmogelijkheden zijn, overigens<br />
zonder op de technische details van de onderliggende database met tripletten in te gaan. Vervolgens<br />
zijn enkele vragen gesteld aan deze mensen. De website is 1262 keer bezocht, 867 deelnemers<br />
zijn begonnen met het invullen van de vragen en 366 deelnemers hebben de vragenlijst geheel<br />
afgerond. Vanuit Suriname is de vragenlijst door 37 deelnemers als bestand naar de NTU verstuurd.<br />
Een zevental uitgeverijen van onderwijsmethoden is telefonisch benaderd.<br />
De reacties op de film en de gestelde vragen waren positief tot zeer positief. In de ruimte voor open<br />
tekst wordt de Taalunie met vriendelijke aanmoedigingen aangespoord om dit project verder te<br />
ontwikkelen. Ter illustratie de score over de algemene indruk van de VWS.<br />
pag. 8<br />
percentage<br />
Vraag 1. Wat is uw algemene indruk van de verrijkte woordenlijst?<br />
antwoord 1 2 3 4 5<br />
Schaal:<br />
1=negatief<br />
3=geen mening<br />
5=positief<br />
n=380<br />
Gemiddeld 4.5 (±0.8)<br />
346 positieve antwoorden, 91%<br />
De hoogste waardering (91% positieve antwoorden) is er voor de informatie bij de woordvormen<br />
(flexie), en de minst hoge waardering − maar nog steeds eenduidig positief − is er voor de indicatie<br />
van de moeilijkheidsgraad bij woorden (70% positieve antwoorden). Het verbaast ons niet dat er<br />
twijfels zijn juist bij dit onderdeel, want het is volstrekt nieuw en onbekend maakt onbemind. Opmerkelijk<br />
is dat de grote meerderheid van de respondenten zich ziet als toekomstige gebruiker van<br />
de VWS, dus niet alleen hun leerlingen. Sommigen suggereren zinvolle aanvullingen zoals auditieve<br />
ondersteuning van de uitspraakrepresentatie. We kunnen niet nalaten te vermelden dat dit gemakkelijk<br />
uitvoerbaar is met de VWS. Laten we besluiten met een meerdere keren gemaakte opmerking:<br />
"Prima initiatief!"
Fase 1: Het selecteren van relevante orthografische kenmerken<br />
Het Verkennend onderzoek naar de wenselijkheid en haalbaarheid van een verrijking van de Woordenlijst<br />
Nederlandse Taal t.b.v. spellingonderwijs wordt uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse<br />
Taalunie. Het onderzoek is verdeeld in drie fasen.<br />
Fase 1 Het selecteren van relevante orthografische kenmerken.<br />
Fase 2 Implementatie van relevante kenmerken op een sample van 2000 woorden.<br />
Fase 3 Voorstel en voorbeeldmateriaal voorleggen aan vertegenwoordigers van mogelijke toekomstige<br />
gebruikers van de Verrijkte Woordenlijst Spelling (VWS).<br />
In dit deel wordt verslag gedaan van fase 1 van het onderzoek.<br />
Theorie<br />
Met het Verkennend onderzoek naar de wenselijkheid en haalbaarheid van een verrijking van de<br />
Woordenlijst Nederlandse Taal t.b.v. spellingonderwijs willen we demonstreren dat het mogelijk is<br />
om de woorden van de Woordenlijst, of ten minste een voor het onderwijs relevante selectie daarvan,<br />
zodanig te verrijken met spellingkenmerken dat het onderwijs daarvan profiteert. We willen<br />
compleet zijn, moeilijkheden niet uit de weg gaan door ze over te slaan en de uitwerking op wetenschappelijk<br />
verantwoorde wijze ter hand nemen, zowel taalkundig als spellingdidactisch. De voorgenomen<br />
verrijking van de Woordenlijst gebeurt op veel niveaus en is compleet voor een aanzienlijke<br />
woordverzameling. Dit is nieuw, en ongetwijfeld zullen genomen beslissingen tot discussie leiden −<br />
wat expliciet de bedoeling is van deze verkennende studie.<br />
We merken op dat in dit onderzoek een dubbelslag wordt uitgevoerd, namelijk het koppelen van<br />
spellingregels aan specifieke woorden én het koppelen van deze informatie aan de spellingcategorieen<br />
zoals deze gebruikt worden in het onderwijs. Tot nu toe zijn de spellingregels horend bij de Woordenlijst<br />
niet per woord gekoppeld. Als de verkenning een goed resultaat oplevert kan desgewenst<br />
ook hierin worden voorzien, bijvoorbeeld ten behoeve van een algemeen beschikbare databank voor<br />
spellingnaslag en -uitleg.<br />
Om te beginnen is er bij de verrijking van de Woordenlijst voor spellingonderwijs niet zomaar een<br />
eenduidige indeling in spellingcategorieën voorhanden. Er zijn verschillende indelingen waarmee we<br />
in elk geval rekening wensen te houden. Voor Nederland is dat in de eerste plaats het werk van de<br />
Commissie-Meijerink (2008) en voor Vlaanderen zijn dat de belangrijkste leerplannen. Het Referentiekader<br />
taal en rekenen van de Commissie-Meijerink is in 2011 door het SLO uitgewerkt tot Leerstoflijnen<br />
begrippenlijst en taalverzorging beschreven. Uitwerking van het referentiekader Nederlandse<br />
taal voor het domein begrippenlijst en taalverzorging op de basisschool. We gaan bij onze uitwerking<br />
uit van deze publicatie, omdat deze meer gedetailleerde informatie over spelling geeft dan het Referentiekader.<br />
Verder houden we rekening met de spellingcategorieën uit het leerlingvolgsysteem van<br />
het Cito, omdat methodeontwikkelaars en onderwijsgevenden zich daar (in toenemende mate) op<br />
richten. Dat is te begrijpen omdat scholen beoordeeld worden op de Cito-resultaten van hun leerlingen.<br />
Voor de Vlaamse leerplannen gaan we uit van die van het katholiek onderwijs (VVKBaO /<br />
VVKSO) en steden en gemeenten (OVSG). Deze twee samen met het gemeenschapsonderwijs (GO!)<br />
dekken het grootste deel van het Vlaamse onderwijs; andere leerplannen mogen worden opgevat als<br />
uitwerkingen van deze drie. 1<br />
Bij het tot een geheel smeden van al deze informatie maken we gebruik van de gedetailleerde indeling<br />
uit de Van Dale Basisspellinggids (2005), die we waar nodig aanpassen en nog uitbreiden. Er is<br />
een praktische reden voor dit uitgangspunt; door onze betrokkenheid bij het ontstaan van dit boek<br />
1 Met dank aan prof. dr. Frans Daems, die ons goed op gang geholpen heeft met de Vlaamse leerplannen.<br />
pag. 9
weten we dat sterk rekening is gehouden met Vlaamse leerplannen en met de beste Nederlandse<br />
categorieënindeling van dat moment, opgesteld door R.H.M. Brouwer (1993) Op weg naar effectief<br />
spellingonderwijs, Hoevelaken CPS Primair Onderwijsreeks. Het categorieënsysteem van de Basisspellinggids<br />
is zo gedetailleerd dat de categorieën van de andere indelingen ermee uitgedrukt worden<br />
en op punten een precisering is. Aanpassingen van leerplannen zouden tot bijstelling van de<br />
categorieënindeling kunnen leiden, maar we sluiten uit dat daardoor een geheel afwijkende indeling<br />
ontstaat, de spelling is sinds 1995 immers nauwelijks gewijzigd.<br />
Het te verwachten resultaat van de verrijking van de geselecteerde woorden is dat de categorieënindeling<br />
na eventuele bijstellingen gegarandeerd dekkend is voor het hele spellingdomein. Dat is een bijkomende<br />
overweging om de Basisspellinggids als uitgangspunt te kiezen: de categorieënindeling houdt<br />
het best rekening met de eisen die gesteld worden aan een geformaliseerd systeem: volledige dekking<br />
van het domein en onderlinge exclusiviteit van de categorieën. We komen hier iets verderop op terug.<br />
Tevens gebruiken we de Basisspellinggids om een gerichte selectie van woorden uit de Woordenlijst<br />
te kunnen maken. De woorden uit deze gids zijn redactioneel geselecteerd als nuttig voor het spellingonderwijs.<br />
We kiezen ervoor de zelfstandige naamwoorden en de werkwoorden van de trefwoorden<br />
die beginnen met de letters N, O en P te verrijken met alle gewenste kenmerken (ruim 2000<br />
woorden, overeenkomend met het aantal dat door de Taalunie is voorgesteld voor deze verkennende<br />
studie). De verrijking betreft ook alle geflecteerde vormen die bij deze trefwoorden horen, zelfs<br />
als de frequentie van zulke flexievormen laag is (totaal meer dan 10.000 woordvormen worden volledig<br />
van informatie voorzien). De woordselectie is opgenomen in bijlage A. Het verkennend onderzoek<br />
kan zo profiteren van eerder uitgevoerd werk, waarin de Basisspellinggids werd omgezet in de<br />
BasisSpellingBank.<br />
Voordat we inhoudelijk ingaan op de te documenteren taalkenmerken voeren we een korte theoretische<br />
exercitie uit om enkele veel gebruikte termen te verduidelijken.<br />
Spelling is in essentie het correct omzetten van lopende spraak in schrifttekens. Van de spraak moet<br />
een gestandaardiseerde klankvoorstelling gemaakt worden, waarbij bij het bepalen van de klanken<br />
geabstraheerd wordt van idiosyncrasieën:<br />
individueel of regionaal gebonden, niet /Ef@ kik@/ maar /ev@n kEIk@n/<br />
en van de klankcontext:<br />
/er/ in meeroken en meer roken geldt als dezelfde klanksequentie, ondanks het duidelijk<br />
hoorbare verschil.<br />
Aan deze gestandaardiseerde klanken kunnen vaak direct verstekwaarden worden gekoppeld:<br />
/brIk/ => brik,<br />
maar er gelden ook spellingregels:<br />
/konINkl@k/ => koninklijk, niet *kooningklek.<br />
Voor het onderwijs worden de spellingregels waarmee voorspelbaar problemen optreden vastgelegd<br />
als spellingcategorie:<br />
"woorden waarin /k/ geschreven wordt als c".<br />
Een spellingcategorie kan meerdere spellingregels omvatten als er een onderlinge samenhang is:<br />
"woorden met -a, -o, -u"<br />
en omdat concurrerende schrijfvoorschriften voorspelbaar leiden tot verwarring:<br />
"woorden met -au-, -auw, -ou- of -ouw; één lettergreep".<br />
Op school komen de spellingcategorieën op een bepaald moment aan bod, zoals vastgelegd in een<br />
leerplan (in de praktijk: in de gebruikte lesmethode). Aan spellingcategorieën is dus een niveau gekoppeld,<br />
van 'aanbieding'. Vanaf dat moment moeten leerlingen de spellingcategorie een bepaalde<br />
tijd blijven oefenen om de stof te laten beklijven. Sommige categorieën zijn essentieel, maar komen<br />
slechts kort aan bod:<br />
pag. 10
"mmkm-woorden en mkmm-woorden; één lettergreep"<br />
andere gaan een langere periode mee:<br />
"woorden met open en/of gesloten lettergeep; twee of meer lettergrepen".<br />
Aan elke spellingcategorie is in onderwijsmethoden tegenwoordig meestal een spellingstrategie gekoppeld<br />
(zoals hoorstrategie, analogie, regelstrategie), waarmee een leerling (en de leerkracht) een<br />
manier aangereikt krijgt om bepaalde woorden volgens een vastgestelde aanpak correct te spellen.<br />
De aangereikte spellingstrategie verschilt niet alleen tussen de gebruikte methodes, maar wordt<br />
gaandeweg aangepast aan het niveau en de leeftijd van de leerling. Moeilijk lerende kinderen krijgen<br />
vaak instructie om het spellen in heel kleine stapjes uit te voeren.<br />
Bij dit geheel aan uitspraak, verstekwaarden ('default'), spellingregels, -categorieën en -strategieën is<br />
er opmerkelijk weinig eenduidig vastgelegd. Er is geen directe norm voor uitspraak, die is alleen indirect,<br />
terugredenerend vanuit de spelling te achterhalen. Het belang van een genormeerde uitspraak<br />
is van belang voor het bepalen van 'klankzuiverheid'. Klankzuiver zijn woorden waarbij leerlingen<br />
normaal gesproken geen problemen ondervinden met het bepalen van de juiste klankwaarden, zoals<br />
bij / p u s / voor poes of / s t r a t / voor straat, maar niet klankzuiver zijn beer (want de / e /<br />
klinkt vaak als een lange / I / ) en ook niet melk (want je hoort een toonloos e'tje tussen de l en de k).<br />
De verstekwaarden van spelling zijn impliciet en niet compleet opgenomen in de officiële spellingregeling.<br />
Toch zijn deze verstekwaarden belangrijk voor het onderwijs, want daarmee ligt vast welke<br />
woorden 'spellingzuiver' zijn. Spellingzuiver zijn woorden waarbij de klanken en de letters met verstekwaarden<br />
aan elkaar verbonden zijn, zoals spons, nat en droog, maar niet water (de verstekwaarde<br />
voor /a/ is aa), dweil (/Ei/ heeft geen verstekwaarde) of vochtig (de /@/ is hier verbonden met de<br />
letter i, geen verstekwaarde). Alleen spellingzuivere woorden worden geoefend in het aanvankelijk<br />
spellingonderwijs, het goed kennen van alle verstekwaarden is immers de basis voor het leren van<br />
het hele spellingsysteem. In ons artikel Klankzuiverheid en spellingzuiverheid: Klank-letterverhouding<br />
vanuit het aanvankelijk spellingonderwijs onderzocht (Zuidema & Neijt, in voorbereiding), staat een<br />
analyse en een wetenschappelijke definiëring van spellingzuiverheid (wat in het onderwijs traditioneel<br />
als 'klankzuiver' wordt aangeduid). In bijlage B staan de verstekwaarden die hierbij horen.<br />
Bij de indelingen in spellingcategorieën blijkt veel variatie in wat samengenomen wordt. De kwaliteit<br />
van de indelingen laat te wensen over. Aan een verantwoorde categorieënindeling mogen eisen<br />
worden gesteld, ten minste geldt (vergelijk http://nl.wikipedia.org/wiki/MECE_principe):<br />
de categorieën zijn wederzijds uitsluitend,<br />
gezamenlijk uitputtend voor het te beschrijven domein.<br />
Daar kan als kwaliteitskenmerken aan worden toegevoegd:<br />
concrete criteria,<br />
eenduidige indelingscriteria (voor een hogere interbeoordelaarsbetrouwbaarheid).<br />
Bijna overbodig lijkt:<br />
het gekozen criterium moet correct en acceptabel zijn binnen het vakgebied.<br />
Om met het laatste te beginnen, de beleidsteksten bevatten overduidelijke missers, zoals "stoffelijke<br />
bijvoeglijke naamwoorden op –en: verkouden" (terwijl woorden zoals gouden, afgeleid van goud<br />
bedoeld zijn), of de aanduiding "meervoud op –en na zwakke lettergreep: latten" (onjuist, de -enuitgang<br />
zelf is de zwakke lettergreep van dit voorbeeld; het kwaad is al geschied, er heerst inmiddels<br />
brede verwarring over de term als we op het internet afgaan). Zelfs betrekkelijk futiele fouten moeten<br />
voorkomen worden, zoals in " ’s en –s: ‘s nachts, ’s Nachts (begin van een zin)." (het kommaatje<br />
staat verkeerd om). Spelling is niet 'ongeveer' maar 'precies'.<br />
In het geval van spelling moet ook een duidelijke keuze gemaakt worden voor het vertrekpunt van de<br />
indeling: functioneel, redenerend vanuit de klankvoorstellingen naar de schriftelijke weergave of<br />
terugredenerend vanuit de schriftelijke vorm, inventariserend welke spellingmoeilijkheden daarbij<br />
worden overwonnen. De beschikbare categoriseringen zijn meestal een mengvorm, waardoor de<br />
pag. 11
onderlinge uitsluiting van categorieën onvermijdelijk in gevaar komt. Een reeks vrij willekeurig gekozen<br />
voorbeelden uit de indelingen (zonder precieze verwijzingen naar een van die indelingen, zie<br />
verder bijlage E), maakt duidelijk dat lang niet in alle opzichten voldaan wordt aan de gewenste<br />
(formele) kenmerken. Zo merken we op dat in de categorie "woorden met (-)y(-) (yoghurt, pony,<br />
gymnastiek)" alleen de letter y veel spellingonderwerpen bij elkaar zet, maar dat overlap met andere<br />
categorieën onvermijdelijk wordt. Vergelijkbare problemen treden op bij "woorden beginnend met 's<br />
of eindigend op 's; één of meer lettergrepen (diploma's, 's middags)"; het eerste voorbeeld is meervoudsvorming<br />
met een bijzondere spelling vanwege de eindklank van het grondwoord, bij het tweede<br />
gaat het om weggelaten klanken waaraan in de spelling herinnerd wordt met een apostrof. De<br />
categorie "restwoorden (vondst, museum, alleszins)" maakt als deus ex machina de categorisering in<br />
een klap compleet (gezamenlijk uitputtend) voor het spellingdomein, maar het is geen concrete categorie<br />
(kan niet beschreven worden met kenmerken). Het is erg onvoorspelbaar wat er in deze categorie<br />
geplaatst wordt. Een aanduiding als "woorden waarin /zj/ geschreven als g (horloge, gelei)" is<br />
precies, functioneel, concreet, maar interfereert onvermijdelijk met de categorie "Franse leenwoorden<br />
(trottoir, cadeau, militair)" uit dezelfde indeling.<br />
Bij de indeling van de Basisspellinggids is gestreefd naar wederzijdse uitsluiting van de beschreven<br />
categorieën. Bovendien is de indeling bedoeld als volledig dekkend voor de Nederlandse spelling, er<br />
is geen 'restcategorie'. Bij toepassing van het systeem zijn alle delen van alle woorden gecodeerd,<br />
zoals we als uitgangspunt hadden gekozen. Waar niet-beschreven gevallen gevonden worden bij de<br />
uitwerking in fase 2, zullen we die niet als 'restgroep' behandelen, maar daarvoor nieuwe (sub)categorieën<br />
toekennen. Dit is mogelijk door een consequente behandeling van klank-letterkoppeling,<br />
uitsluitend in die richting, in plaats van afwisselend klank-letterkoppelingen, letter-klankkoppelingen<br />
of redeneringen vanuit het hele woord in geschreven vorm.<br />
Over toe te passen spellingstrategieën vermelden wij hier niets, want deze vallen uitdrukkelijk buiten<br />
deze verkennende studie (en het eventuele vervolg); de invulling daarvan is een aangelegenheid van<br />
de onderwijsgevenden en methodemakers. Het is overigens niet uit te sluiten dat er een overzicht<br />
opgesteld kan worden van de spellingcategorieën die doorgaans verbonden worden met een bepaalde<br />
spellingstrategie.<br />
De selectie van relevante orthografische kenmerken<br />
Hierna volgt eerst een behandeling van de spellingeigenschappen van woorden en dan van de bepaling<br />
van het niveau van beheersing van woorden.<br />
A De spellingeigenschappen van woorden<br />
In dit deel van het verslag staat na een bolletje ( ● ) de tekst uit de offerte voor dit verkennend onderzoek;<br />
na een guillemet ( » ) staat de stand van zaken bij de afronding van het onderzoek.<br />
In de eerste fase van het onderzoek worden orthografische en andere kenmerken bijeengebracht<br />
die van belang zijn voor de beoogde VWS, zoals klankzuiverheid/spellingzuiverheid (keel, keer,<br />
doos, boor), een of meer lettergrepen (meer, teken), het voorkomen van een svarabhaktivocaal<br />
(mel ǝ k, ber ǝ k), een finale lange klinker die met een enkele letter wordt weergegeven (foto, spa,<br />
paraplu), etymologisch bepaalde spellingen (weide, bijen, koude, bouw, klauw, saus).<br />
» Het resultaat van deze inventarisatie is weergegeven in een omvangrijke tabel van bijlage E met<br />
alle spellingcategorieën, hun verschillende aanduidingen, voorbeelden en niveaus. De tabel is<br />
eerst ingedeeld in vier hoofdcategorieën:<br />
deel 1: klanken en letters,<br />
deel 2: spellingregels,<br />
deel 3: bouwstenen (morfologisch),<br />
deel 4: werkwoorden.<br />
Er is voor de compleetheid van het schema ook een deel 5 opgenomen, Overige, van zaken die<br />
pag. 12
pag. 13<br />
genoemd worden in leerplannen en verband hebben met spelling, maar die strikt genomen<br />
geen onderdeel van de spellingvaardigheid zijn, zoals de motoriek van het schrijven van letters,<br />
het correct gebruik van leestekens of het kennen van bepaalde grammaticale termen.<br />
De vier hoofdcategorieën zijn verfijnd, uiteindelijk tot afzonderlijke spelling(sub)categorieën. Elke<br />
spellingcategorie is eerst aangeduid zoals in de Basisspellinggids. Daarnaast is, voor zover van<br />
toepassing, opgenomen wat de aanduidingen zijn in de SLO-uitwerking van de referentieniveaus<br />
en de aanduidingen van het Cito-leerlingvolgsysteem. De niveaus van beide bronnen zijn eveneens<br />
opgenomen in de tabel, net als het referentieniveau van Commissie-Meijerink. De Vlaamse<br />
categorie-indelingen illustreren we in de tabel aan de hand van het leerplan katholiek onderwijs<br />
(VVKBaO / VVKSO) en dat van steden en gemeenten (OVSG). Alle spellingcategorieën uit deze<br />
bronnen zijn opgenomen in de tabel.<br />
De tabel van bijlage E is naar eer en geweten ingedeeld, maar soms zijn andere keuzes mogelijk.<br />
Een (nog) preciezer uitwerking in de tabel lijkt weinig zinvol, ook nu al is duidelijk te zien dat de<br />
indelingen in kwaliteit en compleetheid verschillen. Misschien is het niet eerlijk om de leerplannen<br />
/ categorie-indelingen zo kritisch de maat te nemen. Als leerplanontwikkelaars kunnen beschikken<br />
over de uitgewerkte VWS, met aan spellingregels gekoppelde (voorbeeld)woorden, zijn<br />
ze goed in staat om hun eigen systeem gericht bij te stellen.<br />
Bij het bepalen van spellingcategorieën, gebaseerd op welke bron dan ook, is het nodig een uitspraakrepresentatie<br />
te voorzien van elk te documenteren woord. Spellingregels zijn immers gedefinieerd<br />
op basis van klanken en letters en hun onderlinge relatie. We voorzien bij de verkennende<br />
studie in een aanvaardbare, algemene uitspraakrepresentatie voor elk woord, maar houden<br />
geen rekening met eventuele uitspraakvariatie.<br />
» Bij de uitvoering van fase 2 van de verkenning wordt voorzien in toekenning van de uitspraakrepresentaties.<br />
Als voorbeeld kan gelden:<br />
ENK narigheid<br />
letters n a=r ig= heid<br />
klanken [n a]=r @x= h3t<br />
MV narigheden<br />
letters n a=r ig= h e=d en<br />
klanken [n a]=r @x= h e=d @n<br />
KLEINENK narigheidje<br />
letters n a=r ig= heid=je<br />
klanken [n a]=r @x= h3=c@<br />
KLEINMEERV narigheidjes<br />
letters n a=r ig= heid=je s<br />
klanken [n a]=r @x= h3=c@ s<br />
De vormen narigheidje(s) zijn onwaarschijnlijk, maar worden niet uitgesloten bij de verrijking.<br />
Alle vormen krijgen een SAMPA-achtige uitspraakcode (zonder informatieverlies iets aangepast;<br />
om technische reden is er per klank één grafisch teken); de documentatie wordt in fase 2 uitgewerkt.<br />
Omzetting naar IPA (of standaard SAMPA) kan automatisch. De woorden zijn verder voorzien<br />
van lettergreepgrenzen ( = ) en klemtooninformatie [ … ] .<br />
Van elk woord of flexievorm is om reden van technische eenvoud slechts één uitspraakrepresentatie<br />
voorzien. We beseffen dat er niet te negeren uitspraakvariatie bestaat binnen het Nederlandse<br />
taalgebied. Dat hoeft met de door ons gekozen aanpak niet tot grote problemen te leiden:<br />
door de uitlijning van spraak en spelling (waarover verderop meer), is het goed mogelijk om achteraf<br />
de variatie − die binnen een bepaalde spelling-uitspraakcontext systematisch is − automatisch<br />
toe te kennen.
Bij het samenstellen van de te documenteren kenmerken in de VWS wordt voor de orthografische<br />
kenmerken allereerst uitgegaan van de 75 spellingcategorieën van de Van Dale Basisspellinggids<br />
(2005) en wordt de documentatie per woordvorm ten minste voor deze indeling compleet<br />
gemaakt.<br />
» Uit een reeds uitgevoerde hoeveelheid werk kunnen we verzekeren dat dit een werkbare aanpak<br />
is. Verstekwaarden zijn aangegeven met een streepje, voor de nummering van de spellingcategorieën<br />
wordt verwezen naar de uitgebreide tabel van bijlage E, derde kolom (bsb-categorie). De<br />
aanduiding van de toegekende verstekwaarden en spellingcategorieën is kortheidshalve gelabeld<br />
met 'regels' (formeel niet juist).<br />
ENK perfectie<br />
letters p e r= f e c= tie<br />
klanken p E r= [f E k]= si<br />
regels - - - 3.15 - 3.12u 3.13u|4.4<br />
MV perfecties<br />
letters p e r= f e c= tie s<br />
klanken p E r= [f E k]= si s<br />
regels - - - 3.15 - 3.12u 3.13u -<br />
KLEINENK perfectietje<br />
letters p e r= f e c= tie=tje<br />
klanken p E r= [f E k]= si=c@<br />
regels - - - 3.15 - 3.12u 3.13u|9.2<br />
KLEINMEERV perfectietjes<br />
letters p e r= f e c= tie=tje s<br />
klanken p E r= [f E k]= si=c@ s<br />
regels - - - 3.15 - 3.12u 3.13u|9.2 -<br />
Bijna alle spellingkenmerken zijn op te vatten als een triplet van:<br />
{ klank(cluster) } - { letter(cluster) } - { verstekwaarde of spellingcategorie(ën) } .<br />
Alleen de spellingcategorieën voor spellingzuivere, eenlettergrepige woorden KM, MK, MKM, ~KMM,<br />
MMK~, MMKMM, ~MMM, MMM~, MMMKMMM, ~MMMM worden niet gedocumenteerd volgens<br />
dit systeem, want deze categorietoepassing geldt voor de woorden als geheel, met als voorbeelden<br />
respectievelijk ook, doe, neus, kast, slaap, droomt, kunst, straat en (minder serieus want dit type is<br />
veel minder frequent) splitst, baltst. Deze MKM-categorieën worden dus toegekend als kenmerk van<br />
het hele woord. Ze komen voor bij zelfstandige naamwoorden en ook bij werkwoorden. In het paradigma<br />
van prutsen (cat. 1.2c is MMKMM, cat. 1.3a is ~MMM):<br />
[ … ]<br />
vorm pruts<br />
letters p r u t s<br />
klanken [p r Y t s]<br />
regels - - - - -<br />
categorie 1.2c<br />
[ … ]<br />
vorm prutst<br />
letters p r u t s t<br />
klanken [p r Y t s t]<br />
regels - - - - - 8.5<br />
categorie 1.3a<br />
[ … ]<br />
De auteurs van de Basisspellinggids hebben zich bij de categorieënindeling uitdrukkelijk gebaseerd<br />
op overzichten van spellingcategorieën uit de toen beschikbare Nederlandse en Vlaamse<br />
publicaties, de laatste enigszins oververtegenwoordigd omdat deze vaak preciezere informatie<br />
pag. 14
oden. Het zoeken naar specifieke Vlaamse inbreng in de bepaling van relevante kenmerken lijkt<br />
hierdoor in deze verkennende studie geen hoge prioriteit te hoeven krijgen.<br />
» In bijlage E is weergegeven hoe de verschillende bronnen te koppelen zijn aan het voor deze<br />
verkenning gekozen spellingcategorieënsysteem.<br />
Voor de categorieëntoekenning wordt verder gebruik gemaakt van het Overzicht spellingcategorieën<br />
in de LOVS-toetsen Spelling (48 categorieën, enkele onderverdeeld in subcategorieën) van<br />
het Cito (hiervan bestaat voor zover wij weten geen Vlaamse tegenhanger).<br />
» Alle Cito-spellingcategorieën zijn opgenomen in de overzichtstabel van bijlage E. Voor de Citoindeling<br />
blijkt het aantal lettergrepen ertoe te doen, daarom worden deze in de VWS opgenomen:<br />
vorm geprotesteerd<br />
lettergrepen 4<br />
letters ge= p r o=t e s= t eer d<br />
klanken g@= [[p r o]]=t E s= [t er t]<br />
regels 2.1 - - 4.7e - - - 6.4 8.8bv<br />
vorm geprotesteerde<br />
lettergrepen 5<br />
letters ge= p r o=t e s= t eer= de<br />
klanken g@= [[p r o]]=t E s= [t er]= d@<br />
regels 2.1 - - 4.7e - - - 6.4 8.8bv<br />
vorm protesteer<br />
lettergrepen 3<br />
letters p r o=t e s= t eer<br />
klanken [[p r o]]=t E s= [t er]<br />
regels - - 4.7e - - - 6.4<br />
vorm protesteerde<br />
lettergrepen 4<br />
letters p r o=t e s= t eer= de<br />
klanken [[p r o]]=t E s= [t er]= d@<br />
regels - - 4.7e - - - 6.4 8.1a<br />
vorm protesteerden<br />
lettergrepen 4<br />
letters p r o=t e s= t eer= den<br />
klanken [[p r o]]=t E s= [t er]= d@n<br />
regels - - 4.7e - - - 6.4 8.1a<br />
vorm protesteert<br />
lettergrepen 3<br />
letters p r o=t e s= t eer t<br />
klanken [[p r o]]=t E s= [t er t]<br />
regels - - 4.7e - - - 6.4 8.5<br />
vorm protesteren<br />
lettergrepen 4<br />
letters p r o=t e s= t e=r en<br />
klanken [[p r o]]=t E s= [t e]=r @n<br />
regels - - 4.7e - - - 4.1a|6.4 2.2<br />
vorm protesterend<br />
lettergrepen 4<br />
letters p r o=t e s= t e=r end<br />
klanken [[p r o]]=t E s= [t e]=r @nt<br />
regels - - 4.7e - - - 4.1a|6.4 8.8bt<br />
vorm protesterende<br />
pag. 15
lettergrepen 5<br />
letters p r o=t e s= t e=r en=de<br />
klanken [[p r o]]=t E s= [t e]=r @n=d@<br />
regels - - 4.7e - - - 4.1a|6.4 8.8bt<br />
In de BasisSpellingBank zijn op gedetailleerd niveau de spellingcategorieën bepaald van de<br />
woorden van de Basisspellinggids (volledig redactioneel). Daarbij is gebleken dat de categorieënindeling<br />
van de Basisspellinggids goed hanteerbaar is. Een taalkundige systematisering/precisering<br />
van de spellingcategorieën valt, hoewel mogelijk en wetenschappelijk interessant,<br />
uitdrukkelijk buiten het kader van dit verkennende onderzoek.<br />
» Alle categorieën zijn handmatig toegekend voor alle woorden van de selectie (zelfstandige<br />
naamwoorden en werkwoorden beginnend met N, O, P), met uitzondering van de categorieën<br />
die homofonie aangeven. Dat is immers geen woordkenmerk, maar een relatie tussen woordvormen.<br />
Deze relaties zijn via (computer)berekening verkregen. Het is daarbij van belang om te<br />
kunnen abstraheren van bepaalde klankkenmerken. Als iemand niet het verschil maakt tussen<br />
/s/ en /z/, of de eind-/n/ niet realiseert, levert dat extra homofonie op.<br />
De indeling in spellingcategorieën is niet genormaliseerd of verder gesystematiseerd binnen het<br />
kader van deze verkennende studie, maar 'witte plekken' zijn aangevuld en beschreven.<br />
Spellingmoeilijkheden leiden tot voorspelbare fouten. We willen als kenmerk ook opnemen wat<br />
de verwachte fout is bij een spellingcategorie. Hiermee wordt de diagnose van de oorzaak van<br />
specifieke spellingfouten ondersteund. Voor de hand liggende voorspelbare fouten worden<br />
daarom aangegeven, maar fouten worden niet uitputtend behandeld. Een woord in oude spelling<br />
geldt als een (bijzondere) voorspelbare fout.<br />
» Voorspelbare, systematische fouten zijn het best te voorzien vanuit de tripletten<br />
{ klank(cluster) } - { letter(cluster) } - { verstekwaarde of spellingcategorie }. We laten aan de hand<br />
van een unieklijst van tripletten zien hoe dit in zijn werk gaat. Onderstaande tabel geeft een<br />
voorproefje. Het is een lijstje zeer exotisch woorden, waardoor er slechts weinig woorden per<br />
triplet 'verfout' kunnen worden, maar het geeft wel goed inzicht in het idee erachter.<br />
De spellingcategorie die hoort bij de woorden uit de tabel, is aangegeven met 'u', van 'uitheems'.<br />
Op het eerste gezicht is dit een weinig nauwkeurig beschreven uithoek van het categorieënsysteem<br />
van de BasisSpellingBank. Dat klopt, maar door de combinatie van het triplet<br />
{ klank } - { letter } { 'uitheems' } is deze aanduiding al veel preciezer dan 'restgroep'. Je kunt<br />
{oe=}{[[J]]=}{u} gericht zoeken in woorden.<br />
triplet 'kaal' triplet met klemtoon<br />
en lettergreepgrens<br />
pag. 16<br />
verwachte<br />
fout<br />
van toepassing op …<br />
(het gaat om de rode letters)<br />
{i}{Y}{u} {i}{Y}{u} i > u flirt, flirtje, flirtjes, flirts, poloshirt, poloshirtje,<br />
poloshirtjes, poloshirts, shirt, shirtje, shirtjes,<br />
shirtreclame, shirtreclames, shirtreclametje,<br />
shirtreclametjes, shirts, sweatshirt, sweatshirtje,<br />
sweatshirtjes, sweatshirts, T-shirt, Tshirtje,<br />
T-shirtjes, T-shirts, whirlpool, whirlpools,<br />
whirlpooltje, whirlpooltjes<br />
{i}{Y:}{u} {i}{Y:}{u} i > u sir, sirs, sirtje, sirtjes<br />
{o}{Y}{u} {o}{Y}{u} o > u password, passwordje, passwordjes, passwords,<br />
patchwork, patchworken, patchworkje,<br />
patchworkjes, patchworks, workaholic, workaholicje,<br />
workaholicjes, workaholics, workshop,<br />
workshopje, workshopjes, workshops<br />
{ö}{&}{u} {ö}{&}{u} ö > u|eu röntgenfoto, röntgenfotootje, röntgenfotootjes,<br />
röntgenfoto's, röntgenstraling, röntgenstralingen,<br />
röntgenstralingetje, röntgenstralingetjes,<br />
röntgenstralinkje, röntgenstralinkjes
{ö}{Y}{u} {ö}{Y]=}{u} ö > u|eu smörrebröd, smörrebröden, smörrebrödje,<br />
smörrebrödjes, smörrebröds<br />
{ö}{Y}{u} ö > u|eu löss, smörgåsbord, smörgåsbordje, smörgåsbordjes,<br />
smörgåsbords<br />
{ø}{Y}{u} {ø}{Y]=}{u} ø > u|eu smørrebrød, smørrebrøden, smørrebrødje,<br />
smørrebrødjes, smørrebrøds<br />
{oe}{J}{u} {oe}{[[J}{u} oe > ui|eu oestrogeen, oestrogeentje, oestrogeentjes,<br />
oestrogenen<br />
{oe=}{[[J]]=}{u} oe > ui|eu oecumene, oecumenen, oecumenes, oecumenetje,<br />
oecumenetjes<br />
{oe=}{J=}{u} oe > ui|eu oedeem, oedeempje, oedeempjes, oedemen<br />
{oeu}{Y:}{u} {oeu=}{[Y:]=}{u} oeu > ui|eu oeuvre, oeuvres, oeuvretje, oeuvretjes<br />
{oeu=}{Y:]=}{u} oeu > u hors-d'oeuvre, hors-d'oeuvres, horsd'oeuvretje,<br />
hors-d'oeuvretjes, manoeuvre,<br />
manoeuvres, manoeuvretje, manoeuvretjes<br />
{one}{wAn}{u} {one+}{[[wAn]]+}{u} one > wan onemanshow, onemanshows, onemanshowtje,<br />
onemanshowtjes<br />
{ou}{Y}{u} {ou=}{Y]=}{u} ou > u|o troubleshooter, troubleshooters, troubleshootertje,<br />
troubleshootertjes<br />
Alle systematische / begripsfouten kunnen zo eenduidig herleid worden tot de correcte spelling.<br />
Etymologische informatie wordt alleen toegevoegd als dit directe consequenties heeft voor de<br />
spelling van bepaalde woorden (leenwoorden met herkenbare uitheemse kenmerken): Engels,<br />
Duits, Spaans, etc.<br />
» Uit een eerste ronde van toekenning van het kenmerk 'etymologie' blijkt het soms tot ongewenste<br />
resultaten te leiden als al te braaf het etymologische pad van een leenwoord wordt opgenomen<br />
als spellingkenmerk. Zo is bij de werkwoorden kritiseren volgens de Grote Van Dale 14 van<br />
Duitse origine. Mag dit etymologische label dan ook toegepast worden op bekritiseren (waarbij<br />
voornoemd woordenboek geen etymologie geeft)? Voor de doorsnee speller heeft kritiseren<br />
eerder kenmerken van een Franse (of 'klassieke') ontlening, alleen al vanwege ~eren. Ook nop is<br />
Duits (van Noppe), maar welke steun is dat voor spellingonderwijs?<br />
We stellen voor een grofmazig etymologisch label toe te kennen, dat bestaat uit:<br />
- inheems<br />
- klassiek (waarin vertegenwoordigd: Frans, Latijn, Grieks)<br />
- Duits<br />
- Engels<br />
- Spaans<br />
- uitheems (alle niet nader genoemde uitheemse talen, zoals Russisch, Arabisch)<br />
We splitsen bij samenstellingen de delen: japon is 'klassiek', nachtjapon is 'inheems+klassiek',<br />
nachtpon is 'inheems'. Er zal twijfel blijven bij woorden als oogst, pils, probleem. We denken dat<br />
de oplossing uiteindelijk ligt in een karakterisering van de tripletten klank-letter-spellingcategorie.<br />
Bij niet-inheemse gevallen kan daar een 'etymologische' karakterisering aan worden gekoppeld.<br />
B Niveau van beheersing<br />
Voor het bepalen van het beheersingsniveau is de SLO-studie Leerstoflijnen begrippenlijst en taalverzorging<br />
beschreven: Uitwerking van het referentiekader Nederlandse taal voor het domein begrippenlijst<br />
en taalverzorging op de basisschool (2011) relevant. Zie bijlage D voor een (door ons genummerd)<br />
overzicht van de spellingcategorieën uit dit document. De SLO-publicatie is een uitwerking van<br />
de referentieniveaus van de Commissie-Meijerink Over de drempels met taal en rekenen Hoofd<strong>rapport</strong><br />
van de Expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen (2008). In deze studie wordt bepaald<br />
wanneer een woord correct gespeld zou moeten worden op bijvoorbeeld het niveau van in<br />
Nederland groep 4, 6, 8 van de basisschool, havo, in Vlaanderen klas 2, 4, 6 van het lager onderwijs,<br />
aso, enzovoort. Opgemerkt wordt dat in het SLO-<strong>rapport</strong> alleen de situatie in Nederland wordt be-<br />
pag. 17
schreven, dus dat de normering voor de Vlaamse situatie minder eenduidig van toepassing is. Ook<br />
van de referentieniveaus is voor het onderdeel spelling een overzicht opgenomen in bijlage C.<br />
Het onderwijsniveau waarin een kind een woord foutloos behoort te spellen is in principe bepaald<br />
door de van toepassing zijnde spellingcategorie die binnen één woord het hoogste niveau<br />
heeft. Dit is onze aanname, in geen van de beschikbare bronnen wordt dit expliciet gesteld.<br />
De indeling van SLO / Meijerink in spellingcategorieën is niet strikt hiërarchisch, daarom is het<br />
niet altijd mogelijk om een woord slechts één niveau mee te geven; we zoeken hier een redelijke<br />
oplossing voor.<br />
Het is goed denkbaar dat bovenstaande bepaling (hoogste niveau telt) een nuance behoeft, bijvoorbeeld<br />
dat er niet meer dan één ander specifiek spellingprobleem in het woord mag voorkomen<br />
dat op dat niveau moeilijkheden kan veroorzaken. We werken dit uit en formuleren een advies.<br />
Een sample van 2000 woorden uit de Van Dale Basisspelliggids is representatiever voor onderwijstoepassingen<br />
dan de 2000 N-woorden uit de Woordenlijst. De woordselectie van de Basisspellinggids<br />
is, eerder dan de Woordenlijst, specifiek bedoeld voor spellingonderwijs in het basisonderwijs<br />
en enkele jaren daarna. Overigens betekent deze keuze niet dat er vooraf een oordeel<br />
is over de manier waarop de woorden voor de uiteindelijke VWS geselecteerd worden.<br />
Naast spelling spelen ook heel andere overwegingen een rol als het gaat om het bepalen van een<br />
lijst geschikte oefenwoorden voor het onderwijs. Beargumenteerde overwegingen voor de inrichtingen<br />
van zo'n lijst is onderdeel van het verkennend onderzoek.<br />
Als resultaat van fase 1 wordt documentatie opgesteld van de spellingcategorieën (Basisspellinggids,<br />
Cito), andere te documenteren woordkenmerken en de keuzes die gemaakt moeten worden om de<br />
niveaus van beheersing te bepalen. Ook geven we aan welke informatie niet op woordniveau kan<br />
worden gecodeerd, zoals interpunctie of 'het werkwoordelijk deel van het gezegde'. We doen aanbeveling<br />
over de aard en de minimale - maximale omvang van de verzameling waarvoor verrijking zinvol<br />
is.<br />
Stand van zaken bij afronding van het verkennend onderzoek:<br />
De niveaus zijn weergegeven in de tabel met spellingcategorieën (bijlage E). De te kiezen oplossing<br />
voor maximale (extra) moeilijkheden die toegestaan mogen worden per categorie is uitgewerkt<br />
op basis van de gevulde databank met alle NOP-woorden. Voor het resultaat hiervan verwijzen<br />
we naar het uitgebreide verslag van fase 2 hierna.<br />
Uiteindelijk kan een niveau-indeling niet zonder redactionele beoordeling. Ook al is er formeel<br />
geen beletsel, in een onderwijssetting zijn pies-en-poepwoorden onhandig (seks, slet zijn niet<br />
bruikbaar als MKMM- of MMKM-woord voor groep 4/klas 2). Sommige woorden zijn qua spelling<br />
niet zo bijzonder, maar ze zijn voor de meeste leerlingen te obscuur (dok, bejag). De beoordeling<br />
leidt zeer voorspelbaar tot verschil in inzicht. We zouden deze beoordeling graag afstemmen met<br />
een gezaghebbende woordenlijst voor kinderen, maar die bestaat (nog) niet.<br />
pag. 18
Fase 2: Implementatie van de Verrijkte woordenlijst t.b.v. spelling<br />
(VWS) op een sample van 2000 woorden, niveaubepaling bij deze<br />
sample en inschatting van het vervolgtraject<br />
Het Verkennend onderzoek naar de wenselijkheid en haalbaarheid van een verrijking van de Woordenlijst<br />
Nederlandse Taal t.b.v. spellingonderwijs wordt uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse<br />
Taalunie. Het onderzoek is verdeeld in drie fasen.<br />
Fase 1 Het selecteren van relevante orthografische kenmerken.<br />
Fase 2 Implementatie van relevante kenmerken op een sample van 2000 woorden.<br />
Fase 3 Voorstel en voorbeeldmateriaal voorleggen aan vertegenwoordigers van mogelijke toekomstige<br />
gebruikers van de Verrijkte Woordenlijst Spelling (VWS).<br />
In dit deel wordt verslag gedaan van fase 2 van het onderzoek. Het verslag van dit deel is als volgt<br />
ingedeeld:<br />
structuurbeschrijving van de VWS en verantwoording van techniek en technologie;<br />
beschrijving en fragmenten van de opgeleverde bestanden;<br />
bepaling van het spellingniveau van de woorden van de sample;<br />
inschatting van het vervolgtraject.<br />
Structuurbeschrijving van de VWS en verantwoording van techniek en<br />
technologie<br />
Voor de uitwerking van de sample van de VWS is gebruikgemaakt van standaardpakketten van Office<br />
2010: Word en Excel. Voor een uitwerking van de VWS in volle omvang zullen de technische grenzen<br />
van deze pakketten vermoedelijk worden overschreden en moet worden overgestapt op een databaseomgeving.<br />
Dat ligt ook voor de hand omdat vanaf dit punt het accent minder ligt op omvangrijk<br />
redactioneel werk, en meer op technische doorrekening en beheer.<br />
Bij de technische verantwoording die hierna volgt is tegelijkertijd een beschrijving gegeven van een<br />
groter bestand dan de sample van de VWS, namelijk de uitwerking van de BasisSpellingBank (BSB),<br />
die dezelfde structuur heeft en bijna tien keer zo groot is.<br />
Atomen en moleculen van de VWS: van spelling, uitspraak en spellingcategorieën<br />
tot { letter ; klank ; regel }-tripletten<br />
Het bijzondere van de Verrijkte Woordenlijst Spelling (VWS) is dat klanken, letters en spellingcategorieën<br />
in relatie tot elkaar zijn gedocumenteerd. Horizontaal zijn telkens spelling (inclusief verrijkingen<br />
als lettergreepgrenzen, afbreekposities, klinkerbotsing), uitspraak (klanken, syllabegrenzen, [[bij]]-<br />
[klemtoon]) en spellingcategorieën (regels, verstekwaarden) leesbaar. Dit is een gebruikelijke manier<br />
van documenteren, maar toch ook nieuw: er was nog geen systematische lijst met spellingcategorieen<br />
toegepast op een omvangrijke verzameling woorden.<br />
Tegelijkertijd is in de VWS verticaal (uitgelijnd met TAB's) de relatie aangegeven tussen een klank, de<br />
weergave van die klank in een of meer lettertekens en de spellingcategorie die erop van toepassing<br />
is; zulke gerelateerde informatie was niet eerder beschikbaar.<br />
Als we afzonderlijke letters, klanken en spellingcategorieën opvatten als atomen, dan zijn (verticale)<br />
tripletten de moleculen: de direct aan elkaar verbonden letters, klanken en categorieën. (De definitie<br />
van molecuul is volgens Van Dale: "het kleinste deeltje van een verbinding of een element dat de<br />
chemische eigenschappen daarvan nog volledig bezit".) De informatie over een woord wordt naar<br />
deze analogie niet per heel woord verstrekt, maar meer in detail per { letter ; klank ; regel }-triplet.<br />
De lengte van de tripletten wordt horizontaal zo klein mogelijk gehouden, om de verticaal gerelateerde<br />
details bloot te leggen. De ondergrens van de lengte van een triplet is gegeven door de eis dat<br />
pag. 19
de unieke spellingeigenschappen behouden moeten blijven in de relatie klank-letter-spellingcategorie.<br />
Waarom de tripletten ('moleculen') zo gekozen zijn, wordt hieronder toegelicht aan de hand<br />
van het verkleinwoord pessimistje.<br />
%KLEINENK pessimistje ++$<br />
%lettergrepen 4 $<br />
%letters p es=s i= m i st=je $<br />
%klanken [[p E]]=s i= [m I s]=c@ $<br />
%regels - 4.7c 3.3 - - 9.2 $<br />
Het eerste triplet (het eerste omlijnde vak), van boven naar beneden { p ; [p ; - }, legt vast dat<br />
de %klank /p/ in de spelling gerepresenteerd wordt met de %letter p, volgens de %regel -<br />
(streepje), wat inhoudt dat in dit geval de verstekwaarde voor de klank-letterrelatie geldt, er<br />
hoeft geen specifieker spellingregel te worden toegepast.<br />
Bij het tweede triplet { es=s ; E]]=s ; 4.7c } worden klanken samengenomen. De /E/-klank wordt<br />
eigenlijk volgens verstekwaarde als letter e gerepresenteerd, tot zover niets aan de hand, maar<br />
de daarop volgende verdubbelde letter s als representatie van de /s/-klank kan alleen begrepen<br />
worden als gevolg van de regel voor gesloten lettergrepen: om de /E/ 'kort' te houden wordt de<br />
/s/ met een dubbele medeklinkerletter geschreven. Daarom worden deze klanken samen in één<br />
triplet bijeengehouden; door verdere splitsing van deze klankenreeks zou essentiële spellinginformatie<br />
verloren gaan.<br />
Bij het derde triplet, { i= ; i= ; 3.3 } is er weer sprake van een enkele klank, /i/ die als een letter i<br />
wordt gespeld, volgens een regel 3.3 die aangeeft dat het hier om een uitheemse klankletterrelatie<br />
gaat.<br />
Bij het vierde { m ; [m ; - } en vijfde { i ; I ; - } triplet is er weer sprake van een eenvoudige verstekwaarderelatie<br />
tussen de klanken en letters.<br />
Bij het zesde en laatste triplet { st=je ; s]=c@ ; 9.2 } is er sprake van een diminutiefsuffix waarbij<br />
de uitspraak / … [mIs]=c@/ zwaar onder druk staat richting / … [mI]=S@/; de /t/ wordt in deze<br />
context door velen gedeleerd. Door het samennemen van de klankcluster /s]]=c@/ binnen een<br />
triplet, kan achteraf een keuze gemaakt worden voor varianten van de uitspraakrealisatie, en kan<br />
zo specifiek voorspeld worden welke eventuele spellingfouten verwacht worden.<br />
Het gaat in de VWS om een uitputtende documentatie. Geen enkele letter of klank van het woord<br />
wordt overgeslagen; alle delen van het woord worden gecodeerd.<br />
Door deze keuzes hoeven voorspelbare uitspraakvarianten niet expliciet gecodeerd te worden, dat<br />
kan met een beslissing achteraf, één keer gekoppeld per uniek triplet. Dit bespaart veel codeerwerk<br />
(gemiddeld een factor 100 in de VWS als deze voor alle letters beschikbaar is, dit getal neemt nog toe<br />
als er meer woorden worden opgenomen), zorgt voor een hogere consistentie van het bestand en<br />
levert minder complicaties op bij bestandsmanipulatie (zoals foutloze productafleiding). Per triplet<br />
kan een goede inschatting gemaakt worden van de te verwachten fout(en), wat nuttig is voor diagnose<br />
bij een matige spellingbeheersing of bij het personaliseren van een spellingcorrector.<br />
De oplijning van de tripletten in de drie lagen spelling, uitspraak en spellingcategorieën is nieuw en<br />
komt niet overeen met een intuïtieve uitlijning van bijvoorbeeld lettergrepen (spelling) en syllaben<br />
(uitspraak). De triplettenrepresentatie vergt enige gewenning voor degene die de database beheert.<br />
De gewone gebruiker hoeft er niet mee te worden geconfronteerd.<br />
Unicode utf-8<br />
Omdat de bestanden van de Verrijkte Woordenlijst Spelling (VWS) diakritische tekens (trema's, accenten<br />
op letters) en bijzondere tekens (als ‰, ø) bevatten, zouden er problemen kunnen optreden<br />
pag. 20
ij conversie naar andere bestandsformaten. Om dat te voorkomen wordt binnen de Verrijkte Woordenlijst<br />
Spelling (VWS) gebruikgemaakt van de standaard unicode (utf-8).<br />
Gebruikte tekens<br />
In de VWS zijn de volgende tekens gebruikt ('types' of 'unieke voorkomens')<br />
abcdefghijklmnopqrstuvwxyz<br />
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ<br />
0123456789<br />
( ) [ ] { } < > { } \ / | , . ; : " ' ? ! % $ # @ = - _ + &… ^ ‰<br />
à á ä å ë é è ê ï í î ö ó ü û ú ñ ç č ø<br />
return, tab, spatie<br />
Als deze verzameling tekens opgenomen wordt in het bronbestand en 'meeloopt' tijdens alle bewerkingen,<br />
dan levert dit een gerichte controle op. De verschijning van tekens in tekst en figuur moeten<br />
na alle bewerkingen exact overeenkomen.<br />
Dezelfde letters, nu als 'schermfoto':<br />
Technische beperkingen bij enkele tekens<br />
Commentaar:<br />
; Regels die beginnen met een puntkomma ( ; ) maken geen deel uit van de data van de<br />
VWS, het zijn commentaarregels.<br />
Per informatielaag gelden afspraken over de betekenis van codes en bijzondere tekens. Alleen bij de<br />
spelling van woorden, na het label %letters, gelden restricties ten aanzien van het gebruik van sommige<br />
tekens, vanwege hun structurerende functie. Die functie staat hieronder kort aangeduid, de<br />
precieze werking wordt uitgelegd onder het kopje Label: %letters.<br />
Tekens met een speciale functie in de spellingrepresentatie:<br />
% geeft het begin van een veld aan, dus %-teken is niet toegestaan als trefwoord<br />
= geeft een lettergreepgrens aan, dus =-teken is niet toegestaan als trefwoord<br />
/ geeft aan dat direct hierna niet mag worden afgebroken, dus /-teken is niet toegestaan als<br />
trefwoord<br />
+ geeft een samenstellingsgrens aan, dus +-teken is niet toegestaan als trefwoord<br />
$ geeft het einde van een veld aan, dus $-teken is niet toegestaan als trefwoord<br />
< geeft bij klinkerbotsing het begin van een reeks klinkerletters aan (o/=ln=dus=trie),<br />
dus geeft bij klinkerbotsing het einde van een reeks klinkerletters aan, dus >-teken is niet toegestaan<br />
als trefwoord<br />
{ geeft bij een bijzondere afbreking, zoals cafeetje naast café-tje, het begin van een substitutiestring<br />
aan, dus {-teken is niet toegestaan als trefwoord<br />
} geeft bij een bijzondere afbreking, zoals cafeetje naast café-tje, het einde van een substitutiestring<br />
aan, dus }-teken is niet toegestaan als trefwoord<br />
De genoemde uitsluitingen zijn geen principieel verbod; als er behoefte aan is om deze tekens toch<br />
te gebruiken kan er een technische oplossing voor gevonden worden. Bijvoorbeeld zou het 'bijzondere'<br />
teken kunnen worden gemarkeerd door er een \-teken voor te plaatsen; \%-teken, \-teken,<br />
\/-teken, \+-teken, \$-teken, \-teken, \{-teken, \}-teken; van deze mogelijkheid is nu nog<br />
pag. 21
geen gebruik gemaakt. (Als dat ooit wel gebeurt moet automatisch ook het \-teken worden opgevat<br />
als een code, dus \-teken zou dan in de databank als \\-teken moeten worden weergegeven.)<br />
Er zijn meer tekens met een bijzondere functie in de VWS, zoals:<br />
& scheider tussen aanduidingen van spellingcategorieën, als er twee (soms meer) categorieen<br />
van toepassing zijn op een lettercluster-klankcluster, zoals<br />
- - 6.1&9.2 -<br />
bij het woord<br />
n aa d=je s<br />
met uitspraak<br />
[n a]= c@ s<br />
de vetgedrukte delen corresponderen met de twee van toepassing zijnde spellingcategorieën<br />
[ ] blokhaken geven de (hoofd)klemtoon aan in het uitspraakveld<br />
Enzovoort.<br />
Toch zijn &-teken, [-haak of ]-haak toegestaan als trefwoord, immers in %letters hebben de tekens<br />
geen bijzondere functie.<br />
Onderdelen van de Verrijkte Woordenlijst Spelling<br />
De Verrijkte Woordenlijst Spelling (VWS) bestaat uit vier onderdelen: N, A, V, O.<br />
1. N (nomen) zelfstandige naamwoorden<br />
2. A (adjectief) bijvoeglijke naamwoorden<br />
3. V (verbum) werkwoorden<br />
4. O (overige) andere woordsoorten<br />
Binnen deze vierdeling is er voor elke woordsoort een bepaalde structuur. De vier onderdelen hebben<br />
overigens grote overeenkomsten.<br />
Voor alle onderdelen geldt dat ze een lemmastructuur hebben waarin alle flexievormen van een<br />
trefwoord bijeen staan. Het trefwoord is het woord dat je traditioneel in een woordenboek opzoekt<br />
als je iets over een woordvorm wil weten.<br />
Bij het trefwoord<br />
overtrekken<br />
staat informatie over de vormen<br />
overgetrokken, overtrek, overtrekken, overtrekkend, overtrekkende, overtrekt, overtrok, overtrokken,<br />
trek over, trekken over, trekt over, trok over, trokken over.<br />
Bij het trefwoord<br />
paviljoen<br />
staat informatie over de vormen<br />
paviljoen, paviljoenen, paviljoens, paviljoentje, paviljoentjes.<br />
Structuur van lemma's en velden<br />
Lemma's worden gescheiden door (ten minste) een lege regel.<br />
Een lemma begint ( %%% ) en eindigt ( $$$ ) met een vaste code.<br />
Een lemma bestaat uit velden, in een vaste volgorde.<br />
Een veld bestaat uit een %label,<br />
gescheiden door een TAB van de inhoud,<br />
gescheiden door een TAB van de eindeveldmarkering $.<br />
pag. 22
Twee lemmafragmenten laten zien hoe de informatie in de VWS is georganiseerd.<br />
Het voorbeeld peuk laat zien dat corresponderende klanken - letters - regels uitgelijnd zijn door<br />
het invoegen van TAB's.<br />
%ENK peuk ++$<br />
%lettergrepen 1 $<br />
%letters p eu k $<br />
%klanken [p & k] $<br />
%regels - - - $<br />
%categorie 1.1 $<br />
Het voorbeeld petuniaatje laat zien dat binnen de TAB-gescheiden structuur allerlei codes en<br />
tekens kunnen worden ingevoegd.<br />
%KLEINENK petuniaatje ++$<br />
%lettergrepen 5 $<br />
%letters p e=t u=n tje $<br />
%klanken p e=[t y]=n i= a=c@ $<br />
%regels - 4.7e 4.7b 3.3 10.3&9.2 $<br />
Varianten van onderdelen, bijvoorbeeld een dubbele meervoudsmogelijkheid, worden onderscheiden<br />
door de toevoeging _1 na de eerste variant en _2 na de tweede ( _3 na de derde). Bijvoorbeeld<br />
%ENK paviljoen ++$<br />
%MV_1 paviljoenen ++$<br />
%MV_2 paviljoens ++$<br />
%KLEINENK paviljoentje -+$<br />
%KLEINMEERV paviljoentjes -+$<br />
Zie voor een verdere verklaring het volledige lemma paviljoen onder het kopje N.<br />
Per NAVO-onderdeel wordt hierna de lemmastructuur uitgelegd.<br />
De betekenis van de gebruikte codes wordt daarna uitgelegd.<br />
N — zelfstandige naamwoorden<br />
Hier staat het volledige lemma paviljoen. De grijze nummers die ervoor staan zijn geen onderdeel van<br />
het lemma, maar worden alleen hier gebruikt voor de toelichting, die na het lemma volgt.<br />
1. %%%<br />
2. %ZNW paviljoen $<br />
3. %sorteerwoord paviljoen $<br />
4. %koppeling $<br />
5. %retrograde neojlivap $<br />
6. %nivo 3 $<br />
7. %variant $<br />
8. %lidw het $<br />
9. %genus $<br />
10. %persoon $<br />
11. %resum $<br />
12. %etymologie klassiek $<br />
13. ###<br />
14. %ENK paviljoen ++$<br />
15. %lettergrepen 3 $<br />
16. %letters p a=v i l=j oe n $<br />
17. %klanken p a=v I l=[j u n] $<br />
18. %regels - 4.7d - 3.18 - - $<br />
19. %MV_1 paviljoenen ++$<br />
20. %lettergrepen 4 $<br />
21. %letters p a=v i l=j oe= n en $<br />
22. %klanken p a=v I l=[j u]= n @n $<br />
23. %regels - 4.7d - 3.18 - - 2.2 $<br />
24. %MV_2 paviljoens ++$<br />
25. %lettergrepen 3 $<br />
26. %letters p a=v i l=j oe n s $<br />
27. %klanken p a=v I l=[j u n s] $<br />
28. %regels - 4.7d - 3.18 - - - $<br />
pag. 23
29. %KLEINENK paviljoentje -+$<br />
30. %lettergrepen 4 $<br />
31. %letters p a=v i l=j oe n= tje $<br />
32. %klanken p a=v I l=[j u n]= c@ $<br />
33. %regels - 4.7d - 3.18 - - 9.2 $<br />
34. %KLEINMEERV paviljoentjes -+$<br />
35. %lettergrepen 4 $<br />
36. %letters p a=v i l=j oe n= tje s $<br />
37. %klanken p a=v I l=[j u n]= c@ s $<br />
38. %regels - 4.7d - 3.18 - - 9.2 - $<br />
39. $$$<br />
Hoofdindeling<br />
regel 1-12 kop van het lemma, tussen een regel met<br />
%%%<br />
en<br />
###<br />
hierin staat algemene informatie over het zelfstandig naamwoord, zoals de retrograde<br />
vorm en het lidwoord<br />
regel 13-39 tussen<br />
###<br />
en<br />
$$$<br />
staan alle woordvormen (flexievormen) die horen bij het trefwoord, gevolgd door informatie<br />
per woordvorm over het aantal lettergrepen, lettergreep- en afbreekgrenzen,<br />
uitspraakinformatie en spellingkarakteristieken die van toepassing zijn;<br />
de verstekwaarde is een streepje - , andere spellingcategorie hebben een code (nummer,<br />
punt, nummer, eventueel een letter)<br />
regel 14-18 %ENK<br />
geeft de enkelvoudsvorm aan;<br />
de enkelsvoudvorm van paviljoen is paviljoen<br />
regel 19-28 %MV<br />
geeft de meervoudsvorm aan:<br />
er zijn twee varianten, aangegeven met _1 en _2;<br />
de meervoudsvormen van paviljoen zijn paviljoenen, paviljoens<br />
regel 29-33 %KLEINENK<br />
geeft de verkleinvorm-enkelvoud aan;<br />
de verkleinvorm-enkelvoud van paviljoen is paviljoentje<br />
regel 34-38 %KLEINMEERV<br />
geeft de verkleinvorm-meervoud aan;<br />
de verkleinvorm-meervoud van paviljoen is paviljoentjes<br />
Detail<br />
regel 1. %%% is het begin van een lemma<br />
regel 2. na %ZNW (zelfstandig naamwoord), gevolgd door TAB, staat het trefwoord, gevolgd<br />
door TAB en afgesloten met $<br />
regel 3. %sorteerwoord herhaalt het trefwoord, maar ontdaan van trema's, accenten, streepjes;<br />
alle letters onderkast;<br />
de omzetting gaat volgens de Conversietabel verderop in dit document<br />
regel 4. %koppeling heeft betrekking op de mogelijke koppeling van de VWS met de Woordenlijst<br />
van de Nederlandse taal, zoals verschenen in 2005 (WDL2005); er zijn drie mogelijkheden;<br />
- als er niets staat tussen de TAB's dan komt het trefwoord voor in de VWS en in de<br />
WDL2005 (voor een daadwerkelijke koppeling kunnen de grammaticale categorie en de<br />
opgenomen flexievormen ter controle gebruikt worden);<br />
pag. 24
- als er -2005 staat tussen de TAB's, dan komt het trefwoord niet voor in de WDL2005,<br />
bijvoorbeeld oliepeil;<br />
- als er tussen de TAB's tekst tussen "aanhalingstekens" staat, bijvoorbeeld<br />
%koppeling "het onderspit delven" $<br />
dan is het trefwoord in WDL2005 de expressie tussen de aanhalingstekens: het VWStrefwoord<br />
onderspit vind je in de WDL2005 bij het onderspit delven<br />
regel 5. het sorteerwoord in retrograde vorm; dit is bedoeld als technisch hulpmiddel<br />
regel 6. geeft het niveau aan;<br />
2 betekent dat het woord voorkomt in de Lijsterbij 2 (uitgeverij Zwijsen, Tilburg); voorbeeld:<br />
onderzeeër, onenigheid<br />
3 betekent dat het woord voorkomt in de Van Dale Basisspellinggids; voorbeeld: onemanshow,<br />
ontgoocheling<br />
4 betekent dat dit een toevoeging is die niet voorkomt in een bron onder 2 of 3; voorbeeld:<br />
opstoot, pakking, poker<br />
5 betekent dat het woord niet zonder meer bruikbaar is in een onderwijssituatie; bijvoorbeeld<br />
orgasme, slet<br />
regel 7. %variant geeft verwijzingen naar verwante trefwoorden aan;<br />
omroeper, variant omroepster (en omgekeerd bij omroepster, variant omroeper),<br />
oorveeg, variant oorvijg (en dan bij oorvijg, variant oorveeg)<br />
regel 8. %lidw geeft het lidwoord aan, dit is altijd het lidwoord dat van toepassing is voor de<br />
enkelvoudsvorm (niet voor het meervoud (altijd de) of voor de verkleinvorm (altijd het));<br />
eventuele variatie is aangegeven met _1 en _2 na het label %lidw<br />
regel 9. %genus geeft aan dat een woord<br />
v vrouwelijk is: oorzaak, opbrengst<br />
mv een vorm is die alleen als meervoud voorkomt: paperassen<br />
(meestal mv) een vorm is die bijna altijd als meervoud voorkomt: oosterbuur, perikel<br />
regel 10. bij %persoon is aangegeven dat het gaat om een persoon<br />
p persoon: politicus, polyglot<br />
(ook) p zowel persoon als zaak: politie, pupil<br />
pv vrouwelijke persoon: presentatrice, prinses<br />
pm mannelijke persoon: politieman, priester (vooralsnog m), prins<br />
regel 11. bij %resum staat soms een betekenisresumé, dat is vooral het geval bij homofonie, zoals<br />
rep - rap; bij rep staat haast, bij rap staat muziek; het verschil tussen rattenkruid en rattenkruit<br />
is aangegeven met de betekenisresumés plant en gif<br />
regel 12. %etymologie geeft de oorsprong van het woord aan zoals dat nu vermoedelijk wordt<br />
aangevoeld; de indicaties zijn<br />
- inheems het woord voelt aan als inheems Nederlands: naaister, naald<br />
- klassiek naïeveling, narcis, narcose<br />
(waarin vertegenwoordigd: Frans, Latijn, Grieks)<br />
- Duits nazi, ober, ordner<br />
- Engels negrospiritual, organizer, outcast<br />
- Spaans paella, pampa, patio<br />
- uitheems pekinees, penoze, perestrojka<br />
(alle hier niet genoemde talen, zoals Russisch, Arabisch)<br />
- samengestelde woorden hebben een samengesteld etymologieveld: naai+machine -<br />
inheems+klassiek, over+head+projector - inheems+Engels+Engels, pers+sinaas+appel -<br />
inheems+uitheems+inheems<br />
- als alle delen van de samenstelling dezelfde etymologieaanduiding hebben wordt deze<br />
niet herhaald: meet+lint - inheems, perpetuum mobile - klassiek, personenauto - klassiek<br />
Opmerking 1: het kan profijtelijk zijn om voor de spelling ook Jiddische woorden te onderscheiden.<br />
De opdracht van de Nederlandse Taalunie omvatte echter alleen de hierboven<br />
genoemde herkomsten en in de NOP-sample komen deze woorden niet voor.<br />
pag. 25
Opmerking 2: deze wijze van etymologie aangeven is gedaan voor de sample van 2000<br />
VWS-woorden, en nog niet voor de gehele BSB.<br />
regel 13. ### is het einde van de kopinformatie van een lemma met woordsoort N;<br />
na ### wordt de informatie per geflecteerde woordvorm weergegeven<br />
regel 14. %ENK, TAB, geeft de enkelvoudsvorm aan, na de woordvorm en nog een TAB staan plusjes<br />
/ minnetjes die de bruikbaarheid van de woordvorm aangeven<br />
++ + de woordvorm komt normaal voor, en + taalkundig is er niets bijzonders<br />
nachten, nachtdiertjes, petroleum, pochetje, podia, podiums, podiumpje<br />
-+ - de woordvorm komt niet veel voor of is raar, maar + taalkundig is er geen beletsel<br />
naastenliefdes, petroleumpje, poedersuikers, poliovaccintje<br />
-- - de woordvorm komt niet veel voor of is raar, en - taalkundig zijn er ook bezwaren<br />
of het is echt een heel rare vorm;<br />
in een enkel geval is er dan geen woordvorm opgenomen en is het veld alleen: --$<br />
plutonia (als meervoud van plutonium), pogingetje, mousseje, moussetje<br />
+- + de woordvorm komt voor, maar - taalkundig zijn er bijzonderheden<br />
pistacheje, pistachetje, portemonneeën, señoritaatje, doucheje<br />
de aanduidingen zijn indicatief voor de bruikbaarheid van de vormen, de toekenning van<br />
+ en - is redactioneel bepaald en gaat niet volgens heel scherpe criteria<br />
regel 15, 20, 25, 30, 35<br />
het aantal lettergrepen van de woordvorm; niet op alle lettergreepgrenzen mag worden<br />
afgebroken, dat staat aangegeven onder het Label: %letters<br />
regel 16, 21, 26, 31, 36<br />
zie de informatie onder Label: %letters in dit document<br />
regel 17, 22, 27, 32, 37<br />
zie de informatie onder het kopje Label: %klanken<br />
regel 18, 23, 28, 33, 38<br />
zie de informatie onder het kopje Label: %regels<br />
regel 19. %MV_1 is een meervoudsvorm, er is een variant;<br />
++$ zie de uitleg bij regel 14<br />
regel 24 %MV_2 is een meervoudsvorm, er is een variant;<br />
++$ zie de uitleg bij regel 14<br />
regel 29. %KLEINENK<br />
geeft de verkleinvorm-enkelvoud aan;<br />
-+$ zie de uitleg bij regel 14<br />
regel 34. %KLEINMEERV<br />
geeft de verkleinvorm-meervoud aan;<br />
-+$ zie de uitleg bij regel 14<br />
regel 39. $$$ markeert het einde van het lemma<br />
Kwantitatieve gegevens<br />
1.672 N-lemma's beginnend met N,O,P (13.842 in BSB)<br />
7.147 woordvormen bij NOP-lemma's (58.974 in BSB)<br />
A — bijvoeglijke naamwoorden<br />
De groep A-woorden is nog niet gedocumenteerd in de VWS.<br />
pag. 26
V — werkwoorden<br />
Het bestand van de werkwoorden heeft een gelaagde structuur. Dat is zo gedaan omdat werkwoorden<br />
veel flexievormen hebben die vaak − maar per paradigma verschillend − dezelfde verschijningsvorm<br />
hebben. Per lemma wordt eerst een inventarisatie gemaakt van het werkwoordelijk paradigma,<br />
daarna worden de verschillende vormen één keer gedocumenteerd.<br />
1. %%%<br />
2. %WW overtrekken $<br />
3. %sorteerwoord overtrekken $<br />
4. %koppeling $<br />
5. %informatie $<br />
6. %retrograde nekkertrevo $<br />
7. %nivo 2 $<br />
8. %variant $<br />
9. %type onregl.vt;x-ww $<br />
10. %resum $<br />
11. %etymologie inheems $<br />
12. +++<br />
13. woordenboekvorm overtrekken<br />
14. deelwoordvorm (teg.) overtrekken<br />
15. deelwoordvorm (teg.+buig-e) overtrekken<br />
16. deelwoordvorm (volt.) overgetrokken<br />
17. vt-vak1_enk_de(n)/te(n)<br />
18. vt-vak1_meerv_de(n)/te(n)<br />
19. vt-vak2_enk_de(n)/te(n)<br />
20. vt-vak2_meerv_de(n)/te(n)<br />
21. vt-vak4_enk_d(en)/t(en)<br />
22. vt-vak4_meerv_d(en)/t(en)<br />
23. vt-vak3_enk ik trok over<br />
24. vt-vak3_enk (bijzin) ik overtrok<br />
25. vt-vak3_meerv wij trokken over<br />
26. vt-vak3_meerv (bijzin) wij overtrokken<br />
27. t-tijd (ik-vorm) / ander-ww ik trek over<br />
28. t-tijd (ik-vorm) / ander-ww (bijzin) ik overtrek<br />
29. t-tijd (jij-vorm, O-P) / ander-ww jij trek over<br />
30. t-tijd (jij-vorm, O-P) / ander-ww (bijzin) jij overtrek<br />
31. t-tijd (jij-vorm, P-O) / ander-ww trek jij over?<br />
32. t-tijd (hij-vorm) / ander-ww hij trek over<br />
33. t-tijd (hij-vorm) / ander-ww (bijzin) hij overtrek<br />
34. t-tijd (wij-vorm) / ander-ww wij trekken over<br />
35. t-tijd (wij-vorm) / ander-ww (bijzin) wij overtrekken<br />
36. t-tijd (ik-vorm) / d-ww<br />
37. t-tijd (jij-vorm, O-P) / d-ww<br />
38. t-tijd (jij-vorm, P-O) / d-ww<br />
39. t-tijd (hij-vorm) / d-ww<br />
40. t-tijd (wij-vorm) / d-ww<br />
41. ###<br />
42. %vorm overgetrokken $<br />
43. %lettergrepen 5 $<br />
44. %letters o/=v er+ ge= t r ok=k en $<br />
45. %klanken [o]=v @r+ g@= [[t r O]]=k @n $<br />
46. %regels 4.1c 2.2 2.1 - - 4.2a 2.2 $<br />
47. %vorm overtrek $<br />
48. %lettergrepen 3 $<br />
49. %letters o/=v er+ t r e k $<br />
50. %klanken [o]=v @r+ [[t r E k]] $<br />
51. %regels 4.1c 2.2 - - - - $<br />
52. %vorm overtrekken $<br />
53. %lettergrepen 4 $<br />
54. %letters o/=v er+ t r ek=k en $<br />
55. %klanken [o]=v @r+ [[t r E]]=k @n $<br />
56. %regels 4.1c 2.2 - - 4.2a 2.2 $<br />
57. %vorm overtrekkend $<br />
58. %lettergrepen 4 $<br />
59. %letters o/=v er+ t r ek=k end $<br />
60. %klanken [o]=v @r+ [[t r E]]=k @nt $<br />
61. %regels 4.1c 2.2 - - 4.2a 8.8bt $<br />
62. %vorm overtrekkende $<br />
63. %lettergrepen 5 $<br />
pag. 27
64. %letters o/=v er+ t r ek=k en=de $<br />
65. %klanken [o]=v @r+ [[t r E]]=k @n=d@ $<br />
66. %regels 4.1c 2.2 - - 4.2a 8.8bt $<br />
67. %vorm overtrekt $<br />
68. %lettergrepen 3 $<br />
69. %letters o/=v er+ t r e k t $<br />
70. %klanken [o]=v @r+ [[t r E k t]] $<br />
71. %regels 4.1c 2.2 - - - - 8.5 $<br />
72. %vorm overtrok $<br />
73. %lettergrepen 3 $<br />
74. %letters o/=v er+ t r o k $<br />
75. %klanken [o]=v @r+ [[t r O k]] $<br />
76. %regels 4.1c 2.2 - - - - $<br />
77. %vorm overtrokken $<br />
78. %lettergrepen 4 $<br />
79. %letters o/=v er+ t r ok=k en $<br />
80. %klanken [o]=v @r+ [[t r O]]=k @n $<br />
81. %regels 4.1c 2.2 - - 4.2a 2.2 $<br />
82. %vorm trek over $<br />
83. %lettergrepen 3 $<br />
84. %letters t r e k o/=v er $<br />
85. %klanken [[t r E k]] # [o]=v @r $<br />
86. %regels - - - - - 4.1c 2.2 !!$<br />
87. %vorm trekken over $<br />
88. %lettergrepen 4 $<br />
89. %letters t r ek=k en o/=v er $<br />
90. %klanken [[t r E]]=k @n # [o]=v @r $<br />
91. %regels - - 4.2a 2.2 - 4.1c 2.2 !!$<br />
92. %vorm trekt over $<br />
93. %lettergrepen 3 $<br />
94. %letters t r e k t o/=v er $<br />
95. %klanken [[t r E k t]] # [o]=v @r $<br />
96. %regels - - - - 8.5 - 4.1c 2.2 !!$<br />
97. %vorm trok over $<br />
98. %lettergrepen 3 $<br />
99. %letters t r o k o/=v er $<br />
100. %klanken [[t r O k]] # [o]=v @r $<br />
101. %regels - - - - - 4.1c 2.2 !!$<br />
102. %vorm trokken over $<br />
103. %lettergrepen 4 $<br />
104. %letters t r ok=k en o/=v er $<br />
105. %klanken [[t r O]]=k @n # [o]=v @r $<br />
106. %regels - - 4.2a 2.2 - 4.1c 2.2 !!$<br />
107. $$$<br />
Hoofdindeling<br />
regel 1-10 kop van het lemma, tussen een regel met<br />
%%%<br />
en<br />
+++<br />
hierin staat algemene informatie over het werkwoord, zoals de retrograde vorm en de<br />
etymologie<br />
regel 11-39 flexieparadigma bij dit werkwoord<br />
tussen<br />
+++<br />
en<br />
###<br />
staan alle mogelijke woordvormen (flexievormen) die horen bij het trefwoord, in een<br />
algemeen werkwoordensjabloon<br />
regel 40-106 tussen<br />
###<br />
en<br />
$$$<br />
pag. 28
Detail<br />
pag. 29<br />
staan alle unieke woordvormen (flexievormen, types) uit het flexieparadigma, gevolgd<br />
door informatie per woordvorm over het aantal lettergrepen, lettergreep- en afbreekgrenzen,<br />
uitspraakinformatie en spellingcategorieën die van toepassing zijn<br />
regel 1. %%% is het begin van een lemma met woordsoort V<br />
regel 2. na %WW, gevolg door TAB, staat het trefwoord, gevolgd door TAB en afgesloten met $<br />
regel 3. %sorteerwoord herhaalt het trefwoord, maar ontdaan van trema's, accenten, streepjes;<br />
alle letters onderkast;<br />
de omzetting gaat volgens de conversietabel aan het einde van dit document<br />
regel 4. %koppeling heeft betrekking op de mogelijke koppeling van de VWS met de Woordenlijst<br />
van de Nederlandse taal, zoals verschenen in 2005 (WDL2005); er zijn drie mogelijkheden;<br />
- als er niets staat tussen de TAB's dan komt het trefwoord voor in de VWS en in de<br />
WDL2005 (voor een daadwerkelijke koppeling kunnen de grammaticale categorie en de<br />
opgenomen flexievormen ter controle gebruikt worden);<br />
- als er -2005 staat tussen de TAB's, dan komt het trefwoord niet voor in de WDL2005,<br />
bijvoorbeeld opbotsen;<br />
- als er tussen de TAB's tekst tussen "aanhalingstekens" staat, bijvoorbeeld<br />
%koppeling "het niet kunnen bijbenen" $<br />
dan is het trefwoord in WDL2005 de expressie tussen de aanhalingstekens: het VWStrefwoord<br />
bijbenen vind je in de WDL2005 bij het niet kunnen bijbenen<br />
regel 5. %informatie is een veld waarin extra informatie over het werkwoord staat, zoals<br />
- onpersoonlijk<br />
- niet in GWN (Grote Van Dale 14e editie)<br />
- GWN: alleen onbep. wijs<br />
- doen en alle samenstellingen met dat werkwoord zijn geen d-werkwoorden, want geen<br />
d aan het eind van de stam, wel in v-tijd<br />
(de inhoud van dit veld heeft geen vaste structuur)<br />
regel 6. het sorteerwoord in retrograde vorm; dit is bedoeld als technisch hulpmiddel<br />
regel 7. geeft het niveau aan;<br />
2 betekent dat het woord voorkomt in de Lijsterbij 2 (uitgeverij Zwijsen, Tilburg)<br />
3 betekent dat het woord voorkomt in de Van Dale Basisspellinggids;<br />
4 betekent dat dit een toevoeging is die niet voorkomt in een bron onder 2 of 3;<br />
5 betekent dat het woord niet zomaar bruikbaar is in een onderwijssituatie; bijvoorbeeld<br />
neuken<br />
regel 8. %variant geeft verwijzingen naar verwante trefwoorden aan;<br />
rummikuppen, variant rummikubben (en omgekeerd bij rummikubben, variant rummikuppen)<br />
regel 9. bij %type staat een typering van het werkwoord, zie de informatie onder het kopje Paradigma<br />
en typering van werkwoorden;<br />
deze informatie is ook te (re)construeren uit de gegevens van het paradigma<br />
regel 10. bij %resum staat soms een betekenisresumé, dat is vooral het geval bij homofonie, zoals<br />
reppen - rappen; bij reppen staat haast, bij rappen staat muziek<br />
regel 11. %etymologie geeft de oorsprong van het woord aan zoals dat nu vermoedelijk wordt<br />
aangevoeld; de indicaties zijn<br />
- inheems het woord voelt aan als inheems Nederlands: omzetten, peilen<br />
- klassiek oliën, cirkelen, parfumeren<br />
(waarin vertegenwoordigd: Frans, Latijn, Grieks)<br />
- Duits abseilen, langlaufen<br />
- Engels picknicken, promoten<br />
- uitheems offeren, plamuren, mazzelen
(alle hier niet genoemde talen, zoals Russisch, Arabisch)<br />
- samengestelde woorden (samenkoppelingen) hebben een samengesteld etymologieveld:<br />
parachute+springen - klassiek+inheems<br />
- als alle delen van de samenstelling dezelfde etymologieaanduiding hebben wordt deze<br />
niet herhaald: overhouden - inheems<br />
(Opmerking: deze wijze van etymologie aangeven is gedaan voor de sample van 2000<br />
VWS-woorden, en nog niet voor de gehele BSB.)<br />
regel 12. +++ is het einde van de kopinformatie van een lemma met woordsoort V;<br />
regel 13 - 40<br />
na +++ wordt het flexieparadigma bij dit werkwoord getoond;<br />
volgens een vast stramien staan alle mogelijke woordvormen (flexievormen) die horen<br />
bij het trefwoord opgesomd;<br />
(technisch: er is enige variatie in het opnemen van velden, zo wordt de bijzinsvolgorde<br />
alleen gedocumenteerd bij scheidbaar samengestelde werkwoorden; het label van velden<br />
met " … de(n)/te(n)" past zich aan de inhoud aan)<br />
het toegepaste werkwoordensjabloon is algemeen, zie voor meer informatie hierover de<br />
uitleg onder het kopje Paradigma en typering van werkwoorden<br />
regel 42, 47, 52, 57, 62, 67, 72, 77, 82, 87, 92, 97, 102<br />
dit is één van de geflecteerde vormen van dit lemma<br />
regel 43, 48, 53, 58, 63, 68, 73, 78, 83, 88, 93, 98, 103<br />
het aantal lettergrepen van deze woordvorm; niet op alle lettergreepgrenzen mag worden<br />
afgebroken, dat staat aangegeven in het veld %letters<br />
regel 44, 49, 54, 59, 64, 69, 74, 79, 84, 89, 94, 99, 104<br />
zie de informatie onder het kopje Label: %letters<br />
regel 45, 50, 55, 60, 65, 70, 75, 80, 85, 90, 95, 100, 105<br />
zie de informatie onder het kopje Label: %klanken<br />
regel 46, 51, 56, 61, 66, 71, 76, 81, 86, 91, 96, 101, 106<br />
zie de informatie onder het kopje Label: %regels<br />
zie de extra informatie specifiek bij werkwoorden onder het kopje Paradigma en typering<br />
van werkwoorden;<br />
regel 107. $$$ markeert het einde van het lemma<br />
Paradigma en typering van werkwoorden<br />
Technisch<br />
In tegenstelling tot de rest van de VWS is er bij het paradigma, tussen +++ en ###, geen begin-vanregel-<br />
( % )of einde-van-regelmarkering ( $ ) opgenomen.<br />
pag. 30
Werkwoordensjabloon<br />
Het toegepaste werkwoordensjabloon is algemeen, en omvat alle 'normale' vormen van een werkwoord.<br />
Niet als expliciete ingang zijn opgenomen: de imperatief (die als vorm altijd wél te vinden is in<br />
het paradigma), de aanvoegende wijs en de gij-vorm van persoonsvormen verleden tijd.<br />
De als Label genoemde 'vakken' worden direct inzichtelijk als ze gekoppeld worden aan het werkwoordschema<br />
van de Van Dale Basisspellinggids. In de figuur wordt de relatie tussen de VWS-labels<br />
en de vakken van het werkwoordenschema getoond.<br />
Figuur 1 De Labels van VWS, werkwoordsparadigma gekoppeld aan de vakken van<br />
het werkwoordenschema van de Van Dale Basisspellinggids<br />
* vt-vak1_enk_<br />
de(n)/te(n)<br />
* vt-vak1_meerv_<br />
de(n)/te(n)<br />
* vt-vak2_enk_<br />
de(n)/te(n)<br />
* vt-vak2_meerv_<br />
de(n)/te(n)<br />
* vt-vak4_enk_<br />
d(en)/t(en)<br />
* vt-vak4_meerv_<br />
d(en)/t(en)<br />
In het schema zijn letters d of t vet-rood als deze onderdeel zijn van het werkwoord.<br />
In het schema zijn letters vet-blauw als deze het suffix vormen.<br />
Deze kleuren zijn in de VWS gedocumenteerd in regel 13 - 40 van het voorbeeld overtrekken, vergelijk<br />
overtrekken en hij trek over.<br />
Niet achter elk label van elk paradigma staat een werkwoordsvorm, alleen als er in de praktijk een<br />
vorm bij een label voorkomt staat die er. Soms zijn meerdere mogelijkheden benut, bijvoorbeeld bij<br />
pluizen, waar zowel regelmatige als onregelmatige verledentijdsvormen mogelijk zijn:<br />
pluisde / pluisden en ploos / plozen.<br />
pag. 31<br />
* vt-vak3_enk<br />
* vt-vak3_meerv<br />
* t-tijd (ik-vorm)<br />
/ ander-ww<br />
* t-tijd (jij-vorm,<br />
O-P) / ander-ww<br />
* t-tijd (jij-vorm,<br />
P-O) / ander-ww<br />
* t-tijd (hij-vorm)<br />
/ ander-ww<br />
* t-tijd (wijvorm)<br />
/ anderww<br />
* t-tijd (ik-vorm)<br />
/ d-ww<br />
* t-tijd (jij-vorm,<br />
O-P) / d-ww<br />
* t-tijd (jij-vorm,<br />
P-O) / d-ww<br />
* t-tijd (hij-vorm)<br />
/ d-ww<br />
* t-tijd (wijvorm)<br />
/ d-ww<br />
* woordenboekvorm<br />
* deelwoordvorm<br />
(teg.)<br />
* deelwoordvorm<br />
(teg.+buig-e)<br />
* deelwoordvorm<br />
(volt.)
Na de labels zijn naast werkwoordsvormen ook persoonlijke voornaamwoorden opgenomen. Deze<br />
zijn niet zomaar gekozen om het grammaticaal getal en de persoon van de flexievorm aan te geven;<br />
ze geven ook een indicatie van de mogelijkheid van de combinatie onderwerp en persoonsvorm.<br />
Bijvoorbeeld bij het werkwoord oplaaien staat:<br />
t-tijd (ik-vorm) / ander-ww (ik) laai op<br />
t-tijd (ik-vorm) / ander-ww (bijzin) (ik) oplaai<br />
De ik-vorm wordt vanwege het educatieve belang (Wat is de ik-vorm van dit werkwoord?) ook bij dit<br />
type werkwoorden gegeven, maar het tussen haakjes zetten van "(ik)" laat zien dat "ik" niet een gebruikelijk<br />
onderwerp is bij dit werkwoord.<br />
De aanduiding ander-ww geeft aan dat het gaat om een werkwoord dat niet een d-werkwoord of een<br />
t-werkwoord is.<br />
Typering van het werkwoord<br />
In de kop van elk WW-lemma staat een typering van het werkwoord. Deze informatie is ook te<br />
(re)construeren uit de gegevens van het paradigma en is dus redundant.<br />
%type regl.vt;de-ww nabauwen, naturaliseren, konkelfoezen<br />
%type regl.vt;dd-ww omkleden, downloaden<br />
%type regl.vt;de+te-ww browsen, housen<br />
%type regl.vt;te-ww nabootsen, netsurfen, fitnessen<br />
%type regl.vt;tt-ww napraten, powerliften<br />
%type onregl.vt;dd-ww nadoen, opendoen<br />
%type onregl.vt;tt-ww nadenken, overlaten<br />
%type onregl.vt;x-ww nagaan, overlopen<br />
%type on+regl.vt;de-ww nazeggen, vrijen<br />
%type on+regl.vt;dd-ww raden, verraden<br />
%type on+regl.vt;te-ww rieken<br />
%type on+regl.vt;tt-ww meten, stoten<br />
%type on+regl.vt;x-ww overvaren, melken<br />
%type "alleen onbep. wijs" nagelbijten, parachutespringen<br />
Gebruikte afkortingen<br />
dd-ww d-werkwoord, met d als laatste letter van de ik-vorm, of ten minste met d als laatste<br />
letter van de ik-vorm in de (onregelmatige) verleden tijd<br />
de+te-ww werkwoord met zowel de mogelijkheid van suffix-de in de verleden tijd als suffix -te<br />
(houste en housde komt voor)<br />
de-ww werkwoord met suffix -de in de verleden tijd<br />
on+regl werkwoord met zowel de mogelijkheid van een regelmatige als een onregelmatige verledentijdsvervoeging<br />
onbep. onbepaalde<br />
onregl. onregelmatige<br />
regl. regelmatige<br />
te-ww werkwoord met suffix -te in de verleden tijd<br />
tt-ww werkwoord zonder t als laatste letter van de ik-vorm, met suffix -te in de verleden tijd<br />
vt verleden tijd<br />
x-ww werkwoord zonder d of t als laatste letter van de ik-vorm, zonder suffix -de of -te in de<br />
verleden tijd<br />
Extra informatie bij %regels<br />
Aan het einde van velden met het label %regels staat net voor de einde-van-regelmarkering ( $ ) een<br />
dubbele uitroepteken of een andere code. Hiermee worden vormen van werkwoorden extra getypeerd.<br />
Deze informatie is te (re)construeren uit de gegevens van het paradigma en is dus redundant.<br />
pag. 32
code infinitief flexievorm betekenis<br />
!!$ na-apen aap na spatiewoord<br />
p!$ nabestellen nabestelt prefixwerkwoord<br />
p!!$ nabestellen bestelde na prefixwerkwoord, spatiewoord<br />
u!$ skaten geskatet werkwoord met bijzondere vervoeging<br />
Vanwege het één keer gedocumenteerd weergeven van geflecteerde vormen, ook al komen ze meer<br />
dan eens voor in het paradigma, kan het voorkomen dat een werkwoordsuitgang in twee (of zelfs<br />
meer) spellingcategorieën valt. Dat is aangegeven met een |-teken.<br />
%vorm verkrotte $<br />
%letters ver= k r ot=te $<br />
%klanken v@r= [k r O]=t@ $<br />
%regels 2.1 - - 4.2a&8.2b|8.8cv p!$<br />
De betekenis van dit voorbeeld: verkrotte heeft twee homonieme vormen, (a) verleden tijd en (b)<br />
verbogen vorm van het voltooid deelwoord. Er is een verschil bij het stukje otte:<br />
vorm (a) een gesloten lettergreep (cat. 4.2a) én een verledentijdsuitgang (8.2b) én<br />
vorm (b) een gesloten lettergreep (cat. 4.2a) én een deelwoordsuitgang (8.8cv)<br />
Kwantitatieve gegevens<br />
502 V-lemma's beginnend met N,O,P (3.282 in BSB)<br />
5381 (unieke) woordvormen bij NOP-lemma's (32.244 in BSB)<br />
O — andere woorden<br />
De groep O-woorden is nog niet gedocumenteerd in de VWS.<br />
Toelichting op de gebruikte labels<br />
Label: %letters<br />
De woordvorm is in zijn geheel herhaald in het veld met het label %letters. Er zijn toevoegingen, die<br />
hieronder verklaard worden.<br />
code betekenis<br />
TAB behalve de letters van de woordvorm staan er TAB's in het veld %letters, met als doel de<br />
uitlijning met %klanken en %regels te regelen;<br />
door de 'verticale' uitlijning bij de spelling, uitspraak en spellingcategorieën van elke<br />
woordvorm ontstaan { letter ; klank ; regel }-tripletten<br />
voorbeeld p u=r i s= m e<br />
het woord "pu=ris=me"; de TAB's zelf hebben geen betekenis<br />
< > punthaken omsluiten een reeks klinkerletters die door een lettergreepgrens of anderszins<br />
niet samen worden uitgesproken (klinkerbotsing)<br />
voorbeeld pa=t's<br />
het woord pati=o's heeft een lettergreepgrens met links en rechts een klinker(letter)<br />
voorbeeld pat=je+pr<br />
het woord patjepee=ër heeft een lettergreepgrens met links en rechts een klinker(letter);<br />
er is nog meer aan de hand binnen de punthaken, zie daarvoor de codes<br />
hieronder<br />
= lettergreepgrens, meestal mag hier worden afgebroken (mits de afbreking niet is geblokkeerd,<br />
aangegeven met het voorafgaande teken / )<br />
voorbeeld n+ko=lo=n=lis=me<br />
het woord neokolonialisme telt 8 lettergrepen en 6 afbreekposities; de eerste lettergreepgrens<br />
is geen legitieme afbreekpositie: neo=ko=lo=ni=a=lis=me<br />
pag. 33
+ samenstellingsgrens (samenstellingen, samenkoppelingen); dit is tevens een lettergreepgrens,<br />
waarbij mag worden afgebroken<br />
voorbeeld put+dek=sel, pow=er+lif=ten=de<br />
- het koppelteken - of streepje uit de spelling is een samenstellingsgrens waarbij mag<br />
worden afgebroken<br />
voorbeeld nek-aan-nek+race<br />
(mits de afbreking niet is geblokkeerd, aangegeven met het voorafgaande teken / )<br />
{ | } bijzondere afbreking: de niet-afgebroken vorm is weergegeven als X in {X|Y}; als er afgebroken<br />
wordt moet Y voor X in de plaats komen<br />
voorbeeld n=ve=ling<br />
bij afbreking verdwijnt het trema<br />
(dat geplaatst is vanwege klinkerbotsing): na=ieveling<br />
voorbeeld no=g{aa|a=}tje<br />
bij afbreking verdwijnt de tweede a van "nogaatje", het is dan "noga=tje"<br />
(als de grondvorm van een woord onder invloed van een suffix is aangepast, wordt deze<br />
aanpassing tenietgedaan bij afbreking)<br />
voorbeeld (niet aangegeven is de algemene regel dat woorden met een streepje in de spelling bij<br />
afbreking hun streepje houden, maar er geen afbreekstreepje wordt toegevoegd)<br />
/ hier mag niet worden afgebroken<br />
voorbeeld n/=pe=rij<br />
/= betekent: op de grens tussen de 2e en 3e lettergreep mag niet worden afgebroken:<br />
*na-a=perij<br />
voorbeeld naam+vals/-n<br />
/-n betekent: de laatste n volgt op een lettergreepgrens, maar mag daar niet worden afgebroken<br />
voorbeeld n{'|/=}e=tje<br />
zonder codes: n'etje heeft een lettergreepgrens n=etje, maar mag daar niet worden afgebroken<br />
voorbeeld o{'|/=}tje<br />
als o'tje afgebroken zou worden op de lettergreepgrens -- maar dat mag niet -- zou de<br />
apostrof (') verdwijnen; net zo gaat "b|e>/=}digt", de afbreking *be=edigt zou<br />
leiden tot het wegvallen van het trema, maar er mag daar niet worden afgebroken<br />
voorbeeld f/öhns<br />
/ö betekent dat er voor de ö mag worden afgebroken;<br />
in inheems Nederlandse woorden worden (voornamelijk bij klinkerbotsing) trema's gezet<br />
om het begin van een nieuwe lettergreep aan te geven, dat is bij woorden als föhn,<br />
röntgenstraling niet aan de orde<br />
Label: %klanken<br />
code betekenis<br />
TAB behalve de klankcodes staan er TAB's in het veld %klanken, met als doel de uitlijning met<br />
%klanken en %regels te regelen;<br />
door de verticale uitlijning bij de spelling, uitspraak en spellingcategorieën van elke<br />
woordvorm ontstaan { letter ; klank ; regel }-tripletten<br />
voorbeeld p y=[r I s]= m @<br />
de uitspraak is "py=[rIs]=m@"; de TAB's zelf hebben geen betekenis<br />
[ ] blokhaken omsluiten de syllabe met hoofdklemtoon;<br />
elk woord heeft precies één hoofdklemtoon<br />
pag. 34
voorbeeld het woord purisme, met uitspraak py=[rIs]=m@, heeft de hoofdklemtoon op de tweede<br />
lettergreep: ris<br />
[[ ]] blokhaken omsluiten een syllabe met een bijklemtoon;<br />
een woord heeft nul of meer bijklemtonen<br />
voorbeeld het woord onderbouw, met uitspraak [On]=d@r+[[bW]], heeft een bijklemtoon op de<br />
derde lettergreep: bouw<br />
= syllabegrens (syllabe = 'klankgreep');<br />
meestal komt het aantal syllaben overeen met het aantal lettergrepen,<br />
voorbeeld het woord paternoster heeft 4 lettergrepen / 3 lettergreepgrenzen en 4 syllaben / 3<br />
syllabegrenzen;<br />
pa= ter+ nos= ter<br />
[[pa]]= t@r+ [nOs]= t@r<br />
voorbeeld maar het woord patiënt heeft 3 lettergrepen / 2 lettergreepgrenzen en 2 syllaben / 1<br />
syllabegrens<br />
pa= tnt<br />
pa= [SEnt]<br />
voorbeeld er zijn woorden waarbij er variatie is in het aantal syllaben dat gerealiseerd wordt, dat is<br />
niet aangegeven in de uitspraakrepresentatie, bijvoorbeeld potentieel of adieu:<br />
potentieel<br />
po= ten= tl 4 lettergrepen<br />
[[po]]= tEn(t)= [Sel] 3 syllaben<br />
adieu<br />
a/= d 3 lettergrepen<br />
a= [dj&] 2 syllaben<br />
+ samenstellingsgrens (samenstellingen, samenkoppelingen); dit is tevens een syllabegrens<br />
voorbeeld putdeksel: [pYt]+[[dEk]]=s@l<br />
powerliftende: [pW]=@r+[[lIf]]=t@n=d@<br />
{s de tussen-s is aangegeven in het uitspraakveld; altijd gevolgd door een samenstellingsgrens:<br />
{s+ zoals in<br />
opsommingsteken<br />
[Op]+[[sO]]=mIN{s+[[te]]=k@n<br />
# een koppelteken - in de spelling wordt in de uitspraak uitgelijnd met een hekje # , het<br />
teken heeft geen klankwaarde;<br />
orang-oetan<br />
o/= rang- oe= tan<br />
[[o]]= rAN# [u]= tAn<br />
voorbeeld ook een spatie in de spelling wordt in de uitspraak uitgelijnd, met een hekje # , het hekje<br />
heeft geen klankwaarde;<br />
%vorm haalde over $<br />
%lettergrepen 4 $<br />
%letters h aa l= de o/=v er $<br />
%klanken [[h a l]]= d@ # [o]=v @r $<br />
%regels - - - 8.1a - 4.1c 2.2 !!$<br />
pag. 35
De gebruikte uitspraakcodes zijn grotendeels volgens de conventies van SAMPA<br />
(http://nl.wikipedia.org/wiki/Klankinventaris_van_het_Nederlands). Enkele klanken hebben een<br />
andere code gekregen, om technisch-praktische redenen. Zo is vermeden om één klank met twee<br />
tekens weer te geven (zoals SAMPA de 'ei' weergeeft als Ei). De kleine letter g (niet G) is gebruikt<br />
omdat dit beter aansluit bij het karakter van het Nederlands.<br />
stemloos VWS IPA stemhebbend VWS IPA<br />
p in pot p [p] b in bot b [b]<br />
ch in chaos x [χ] g in gat g [γ]<br />
f in fiets f [f] v in vier v [v]<br />
s in samen s [s] z in zaad z [z]<br />
ch in chef S [ʃ] j in journaal Z [ʒ]<br />
k in kar k [k] g in garçon G [ɡ]<br />
t in tam t [t] d in dam d [d]<br />
l in la l [l]<br />
m in maan m [m]<br />
n in na n [n]<br />
ng in slang N [ŋ]<br />
tj in touwtje c [c] r in rij r [r]<br />
tsj in tsjonge tS [tʃ] j in jas j [j]<br />
sch in school sx [sx] h in hand h [h]<br />
ps in psycholoog ps [ps] w in wie w [ʋ]<br />
ks in xylofoon ks [ks]<br />
ts in tsaar ts [ts] j in jazz dZ [ʤ]<br />
ongespannen VWS IPA gespannen VWS IPA<br />
a in kat A [ɑ] aa in kaas a [a]<br />
e in pet E [ɛ] ee in pees e [e]<br />
i in pit I [ɩ] ie in Piet i [i]<br />
o in stop O [ɔ] oo in hoop o [o]<br />
u in put Y [ɵ] uu in fuut y [y]<br />
eu in reus & [ø]<br />
oe in boek u [u]<br />
e in spade @ [ə]<br />
klinker VWS IPA<br />
ui in huis J [œy]<br />
ij in tijd 3 [ɛɩ]<br />
ou in koud W [ɑu]<br />
aai in haai aj<br />
oei in goeiedag uj<br />
ooi in mooie oj<br />
uw in duw yw<br />
ieuw in nieuw iw<br />
eeuw in leeuw ew<br />
klinker VWS IPA<br />
e in scène E: [ɛː]<br />
eu in freule Y: [œː]<br />
y in analyse i: [iː]<br />
u in centrifuge y: [yː]<br />
o in zone O: [ɔː]<br />
pag. 36
Label: %regels<br />
Het label %regels is de korte aanduiding van wat preciezer als %spellingcategorieën zou zijn aangeduid.<br />
Er is een nauwe verwantschap tussen spellingregel en spellingcategorie, maar het is niet precies<br />
hetzelfde. Bij spellingcategorie 7.4 wordt dit aan de hand van enkele voorbeelden toegelicht.<br />
%ENK niemandsland ++$<br />
%lettergrepen 3 $<br />
%letters n ie=m a n d s+ l a n d $<br />
%klanken [n i]=m A n t {s+ [[l A n t]] $<br />
%regels - 4.4 - - 5.1 7.4 - - - 6.1 $<br />
%ENK oorlogsslachtoffer ++$<br />
%lettergrepen 5 $<br />
%letters oor= l o g s+s l a ch t+ of=f er $<br />
%klanken [or]=+ [[l O x {s]]+[[s l A x t]]+ [[O]]=f @r $<br />
%regels 6.4 - - - 7.4 - - 2.8 - 4.2b 2.2 $<br />
%ENK perssinaasappel ++$<br />
%lettergrepen 5 $<br />
%letters p e r s+s i= n aa s+ ap=p el $<br />
%klanken [p E r s]+[[s i]]= n a s+ [[A]]=p @l $<br />
%regels - - - 7.4 3.3 - - - 4.2b 2.2 $<br />
%ENK stationschef ++$<br />
%lettergrepen 4 $<br />
%letters s t a= t n s+ch e f $<br />
%klanken s t a (t)=[S O n {s]+[[S E f]] $<br />
%regels - - -u 3.11ux 10.3x - 7.4&3.14u - - $<br />
a) In het geval van niemandsland is de tussen-s een onproblematische s: je schrijft wat je hoort, er<br />
is geen spellingprobleem.<br />
b) Bij oorlogsslachtoffer is de tussen-s alleen in de spelling merkbaar, want als de uitspraak van het<br />
tweede lid van een samenstelling met een sisklank begint (/s/, /z/, /S/, /Z/), degemineert een<br />
eventuele tussen-s in de uitspraak. Bij oorlogsslachtoffer gaat het om een echt spellingprobleem.<br />
c) Bij perssinaasappel is er geen sprake van een tussen-s. Er verschijnt in de spelling een dubbele s<br />
als gevolg van het principe van de constante spelling van woorddelen onafhankelijk van hun context.<br />
Met een tussen-s heeft dit niets te maken.<br />
d) Bij stationschef is er wel een tussen-s, met een spelling die nog iets lastiger is dan het geval van<br />
oorlogsslachtoffer.<br />
Omdat leerlingen twijfelen of ze een enkele s of een dubbele s moeten schrijven, zijn al deze (en<br />
vergelijkbare) problemen aangeduid als categorie 7.4, met mogelijk de volgende precisering voor de<br />
onderliggende spellingregels:<br />
a) { s+} ; s+ ; 7.4 } tussen-s, maar geen spellingprobleem, je schrijft wat je hoort, …s…<br />
b) { s+s ; {s]]+[[s ; 7.4} pas op, er is een tussen-s en het tweede deel van het woord begint<br />
met een s, je schrijft …ss…<br />
c) { s+s ; s]+[[s ; 7.4 } pas op, het eerste deel van het woord eindigt op een s, het tweede<br />
deel van het woord begint met een s, je schrijft …ss…<br />
d) {s+ch ; {s]+[[S ; 7.4&3.14u } pas op, er is een tussen-s en het tweede deel van het woord begint<br />
met een s-klank die je schrijft als ch, je schrijft …sch…<br />
De spellingcategorie 7.4 omvat dus één verstekwaarde a) en drie verschillende spellingregels b), c), d).<br />
code betekenis<br />
TAB behalve de spellingcategoriecodes staan er TAB's in het veld %regels, met als doel de<br />
uitlijning met %letters en %klanken te regelen;<br />
door de verticale uitlijning bij de spelling, uitspraak en spellingcategorieën van elke<br />
woordvorm ontstaan { letter ; klank ; regel }-tripletten<br />
pag. 37
& scheider van twee spellingcategorieën die bij deze letter(cluster)-klank(cluster) beide<br />
van toepassing zijn<br />
( & betekent "en")<br />
| vanwege het één keer gedocumenteerd weergeven van geflecteerde vormen, ook al<br />
komen ze meer dan eens voor in het paradigma, kan het voorkomen dat een werkwoordsuitgang<br />
in twee (of zelfs meer) spellingcategorieën valt;<br />
dat is aangegeven met een |-teken<br />
( | betekent "of"; keuze is afhankelijk van de grammaticale functie van de woordvorm<br />
- het gaat hier om homoniemen, dus homofonen die tevens homograaf zijn;<br />
- homofonen die niet homograaf zijn worden nooit in één vorm gerepresenteerd;<br />
- homografen die niet homofoon zijn worden gescheiden in vorm_1 en vorm_2)<br />
x.y hoofdcategorie x, subcategorie y: spellingcategorieën, grotendeels overeenkomend met<br />
de categorieën van de Van Dale Basisspellinggids;<br />
aanvullingen zijn nog niet gedocumenteerd, dat moet nog gebeuren door analyse van de<br />
uitwerking van de VWS (en BSB).<br />
- er geldt de verstekwaarde van klank naar letter<br />
Verstekwaarden<br />
uitspraakcode VWS letter(s) voorbeelden<br />
klinkers: kort, lang, tweeklank<br />
A a al, slak, geval<br />
E e en, bek, bekent<br />
I i ik, lip, gegil<br />
O o op, vol, gestoft<br />
Y u uk, spul, benul<br />
a aa aan, taak, betaalt, laatje<br />
e ee eet, vrees, zee, tweede<br />
o oo ook, goot, beloof<br />
y uu uur, fuut, verhuur<br />
i ie iets, niets, gieter, drie<br />
& eu leuk, heuvel, reu<br />
u oe hoes, oever, oehoe<br />
@ e geluk, de, geluiden<br />
J ui ui, rui, kruit, zuiver<br />
medeklinkers<br />
p p pot, snoep, hapt<br />
t t top, rot, teuten<br />
k k kop, rok, keuken<br />
b b bot, wiebel, krabde<br />
d d dal, loeder, krabde<br />
s s sop, ros, koster, herfst, straat<br />
z z zon, reuzel, gezin<br />
f f fiets, fles, af, erf, grofste<br />
v v vis, vlam, vraat, keuvelen<br />
x g lieg, ligt, wieg, mag, vlugst<br />
g g ga, leugen, gegaan, begon, duigen, orgel<br />
m m man, nam, komst beduimelen, ritme<br />
pag. 38
n n naam, knie, maan, ment, gonst, ernst, tuinen, wensten<br />
l l luik, kluif, kuil, huilt, stolp, ruilen, walsen<br />
r r raam, braam, maar, maart, herfst, viering<br />
j j jas, jeuken, bejag<br />
w w wit, wroeten, dwerg, bewerken<br />
h h huis, hoeken, geheel, geheim<br />
Merk op dat de verstekwaarde voor klank /g/ de letter g is en voor de klank /x/ ook de letter g.<br />
De klank /W/ zoals in koud, trouw, taugé, blauw heeft geen verstekwaarde.<br />
De klank /3/ zoals in ijs, prei heeft geen verstekwaarde.<br />
Label: %categorie<br />
Alleen de spellingcategorieën 1.1, 1.2abc, 1.3ab, 1.4, 1.5 gelden voor de woorden als geheel met<br />
bepaalde eigenschappen, niet voor kleinere eenheden, dus niet op het niveau van tripletten. Het<br />
gaat om spellingzuivere, eenlettergrepige woorden met de structuur KM, MK, MKM (cat. 1.1),<br />
~KMM, MMK~ (cat. 1.2a,b,c), MMKMM, ~MMM, MMM~, MMMKMMM (cat. 1.3a,b,c), ~MMMM<br />
(cat. 1.4) en tweelettergrepige woorden (geen samenstelling of meervouds-en, geen voorvoegsel<br />
met stomme e) (cat. 1.5).<br />
1.1 in, eet, ook, op, as, om, uit, oor, aan, ik, en, uil, of, al, is, aap, af, uur;<br />
doe, bui, zee, keu, zie; boot, haan, been, muur, wiel;<br />
rok, jas, wel, bus, lip; duif, neus, boek<br />
1.2a kast, rits, kaars, pols, lamp, heks, soms, iets, leuks, mens<br />
1.2b slaap, traag, bril, gras, knap, snor, fles, plas, droef, vlug, stuk, wrat, vrek<br />
1.2c staart, kruipt, blaft, plaats, klimt, dwars, trots, sliert, droomt, proeft, broers<br />
1.3a worst, kunst, tekst, eerst, arts, fietst, klotst, kermt<br />
1.3b strik, straat, spreekt, streep, spleet<br />
1.3c sprints, splitst<br />
1.4 baltst<br />
1.5 venster, stumper, bende, koster, tante, elkaar, marmot, glinstert<br />
De tripletten { letter ; klank ; regel } van de woorden binnen categorie 1.X hebben zonder uitzondering<br />
de 'verstekwaarde' (aangegeven met een - streepje) voor alle klank-letterkoppelingen.<br />
pag. 39
Conversietabel<br />
De conversietabel kan gebruikt worden om van trefwoorden sorteerwoorden te maken. Niet alle<br />
tekens uit de conversietabel worden hierbij gebruikt. De conversietabel is ook zeer nuttig als filter<br />
voor invoer bij een eventueel te ontwikkelen interface voor de VWS als spellingvraagbaak. Alle ingevoerde<br />
tekens die niet in de tabel voorkomen worden dan genegeerd (voorkomt bufferoverflow) en<br />
als er geen match is tussen het gezochte woord en de VWS wordt de invoerstring gereduceerd (substitutie<br />
door de waarde na de TAB) en vergeleken met 'zoekwoord' uit de VWS.<br />
De conversietabel is een TAB-gescheiden dubbellijst van links bijzondere lettertekens en rechts normale<br />
(kleine) letters [a-z].<br />
Zwarte letters zijn volkomen normaal, de 26 kleine letters en 26 hoofdletters.<br />
Groene letters zijn altijd acceptabel, het zijn de kleine letters met normale diakritische tekens.<br />
Oranje letters zijn niet altijd normaal. Het zijn hoofdletters met diakritische tekens, en dat is in<br />
het Nederlands niet gebruikelijk.<br />
Rode letters zijn onwaarschijnlijke (maar soms niet volstrekt onmogelijke) tekens in Nederlandse<br />
woorden. Een woord als smörgåsbord (met 'gasbelletje' boven gas) is zeer uitzonderlijk.<br />
a a<br />
A a<br />
à a<br />
á a<br />
ä a<br />
â a<br />
ã a<br />
À a<br />
Á a<br />
Ä a<br />
 a<br />
à a<br />
å a<br />
Å a<br />
ª a<br />
Æ ae<br />
æ ae<br />
@ a<br />
b b<br />
B b<br />
c c<br />
C c<br />
ç c<br />
Ç c<br />
¢ c<br />
© c<br />
Œ c<br />
d d<br />
D d<br />
Ð d<br />
e e<br />
pag. 40<br />
E e<br />
è e<br />
é e<br />
ë e<br />
ê e<br />
È e<br />
É e<br />
Ë e<br />
Ê e<br />
f f<br />
F f<br />
ƒ f<br />
g g<br />
G g<br />
ĝ g<br />
h h<br />
H h<br />
i i<br />
I i<br />
ì i<br />
í i<br />
ï i<br />
î i<br />
Ì i<br />
Í i<br />
Ï i<br />
Î i<br />
j j<br />
J j<br />
k k<br />
K k<br />
l l<br />
L l<br />
£ l<br />
m m<br />
M m<br />
n n<br />
N n<br />
ñ n<br />
Ñ n<br />
o o<br />
O o<br />
ò o<br />
ó o<br />
ö o<br />
ô o<br />
õ o<br />
Ò o<br />
Ó o<br />
Ö o<br />
Ô o<br />
Õ o<br />
ø o<br />
Ø o<br />
œ oe<br />
OE oe<br />
0 o<br />
p p<br />
P p<br />
q q<br />
Q q<br />
r r<br />
R r<br />
s s<br />
S s<br />
$ s<br />
š s<br />
Š s<br />
ß ss<br />
t t<br />
T t<br />
tm<br />
u u<br />
U u<br />
ù u<br />
ú u<br />
ü u<br />
û u<br />
Ù u<br />
Ú u<br />
Ü u<br />
Û u<br />
v v<br />
V v<br />
w w<br />
W w<br />
x x<br />
X x<br />
y y<br />
Y y<br />
ý y<br />
ÿ y<br />
Ý y<br />
Ÿ y<br />
¥ y<br />
z z<br />
Z z<br />
ž z<br />
Ž z
Beschrijving en fragmenten van de opgeleverde bestanden<br />
Bij de afronding van fase 2 van het verkennend onderzoek zijn verschillende bestanden opgeleverd.<br />
NOP_160612_znw.docx<br />
NOP_240512_znw.xlsx<br />
NOP_240512_znw.txt<br />
NOP_160612_ww.docx<br />
NOP_240512_ww.xlsx<br />
NOP_240512_ww.txt<br />
NOP_270512_allevormen.docx<br />
NOP_240512_tripletten.docx<br />
NOP_240512_woordvormen.docx<br />
alle_tripletten_NOP.xlsx<br />
Hoofdbestand VWS zelfstandige naamwoorden<br />
De drie bestanden<br />
NOP_160612_znw.docx<br />
NOP_240512_znw.xlsx<br />
NOP_240512_znw.txt<br />
zijn verschillende formaten voor het hoofdbestand van de zelfstandige naamwoorden. In het .docxbestand<br />
(een lemma hier afgebeeld) is de tripletstructuur gemakkelijk te zien; het .xlsx-bestand is<br />
voor sommige zoekacties gemakkelijker; het .txt-bestand bevat in feite alle informatie die nodig is<br />
voor verdere (technische) verwerking.<br />
Voorbeeld<br />
%%%<br />
%ZNW oplage $<br />
%sorteerwoord oplage $<br />
%koppeling $<br />
%retrograde egalpo $<br />
%nivo 3 $<br />
%variant $<br />
%lidw de $<br />
%genus $<br />
%persoon $<br />
%resum $<br />
%etymologie inheems $<br />
###<br />
%ENK oplage ++$<br />
%lettergrepen 3 $<br />
%letters o p+ l a=g e $<br />
%klanken [O p]+ [[l a]]=g @ $<br />
%regels - - - 4.1c 5.5 $<br />
%MV_1 oplagen ++$<br />
%lettergrepen 3 $<br />
%letters o p+ l a=g en $<br />
%klanken [O p]+ [[l a]]=g @n $<br />
%regels - - - 4.1c 5.5&2.2 $<br />
%MV_2 oplages ++$<br />
%lettergrepen 3 $<br />
%letters o p+ l a=g e s $<br />
%klanken [O p]+ [[l a]]=g @ s $<br />
%regels - - - 4.1c 5.5 - $<br />
%KLEINENK_1 oplaagje -+$<br />
%lettergrepen 3 $<br />
%letters o p+ l aa g=je $<br />
%klanken [O p]+ [[l a]]= xj@ $<br />
%regels - - - - 9.2 $<br />
%KLEINENK_2 oplagetje -+$<br />
%lettergrepen 4 $<br />
%letters o p+ l a=g e= tje $<br />
%klanken [O p]+ [[l a]]=g @= c@ $<br />
%regels - - - 4.1c 5.5 9.2 $<br />
pag. 41
%KLEINMEERV_1 oplaagjes -+$<br />
%lettergrepen 3 $<br />
%letters o p+ l aa g=je s $<br />
%klanken [O p]+ [[l a]]= xj@ s $<br />
%regels - - - - 9.2 - $<br />
%KLEINMEERV_2 oplagetjes -+$<br />
%lettergrepen 4 $<br />
%letters o p+ l a=g e= tje s $<br />
%klanken [O p]+ [[l a]]=g @= c@ s $<br />
%regels - - - 4.1c 5.5 9.2 - $<br />
$$$<br />
Hoofdbestand VWS werkwoorden<br />
De drie bestanden<br />
NOP_160612_ww.docx<br />
NOP_240512_ww.xlsx<br />
NOP_240512_ww.txt<br />
zijn verschillende formaten voor het hoofdbestand van de werkwoorden. In het .docx-bestand (een<br />
lemma hier afgebeeld) is de tripletstructuur gemakkelijk te zien; het .xlsx-bestand is voor sommige<br />
zoekacties gemakkelijker; het .txt-bestand bevat in feite alle informatie die nodig is voor verdere<br />
(technische) verwerking.<br />
Voorbeeld<br />
%%%<br />
%WW opleveren $<br />
%sorteerwoord opleveren $<br />
%koppeling $<br />
%informatie $<br />
%retrograde nerevelpo $<br />
%nivo 2 $<br />
%variant $<br />
%type regl.vt;de-ww $<br />
%resum $<br />
%etymologie inheems $<br />
+++<br />
woordenboekvorm opleveren<br />
deelwoordvorm (teg.) opleveren<br />
deelwoordvorm (teg.+buig-e) opleveren<br />
deelwoordvorm (volt.) opgelever<br />
deelwoordvorm (volt.+buig-e) opgelever<br />
vt-vak1_enk_de(n) ik lever op<br />
vt-vak1_enk_de(n) (bijzin) ik oplever<br />
vt-vak1_meerv_de(n) wij lever op<br />
vt-vak1_meerv_de(n) (bijzin) wij oplever<br />
vt-vak2_enk_de(n)/te(n)<br />
vt-vak2_meerv_de(n)/te(n)<br />
vt-vak4_enk_d(en)/t(en)<br />
vt-vak4_meerv_d(en)/t(en)<br />
vt-vak3_enk<br />
vt-vak3_meerv<br />
t-tijd (ik-vorm) / ander-ww ik lever op<br />
t-tijd (ik-vorm) / ander-ww (bijzin) ik oplever<br />
t-tijd (jij-vorm, O-P) / ander-ww jij lever op<br />
t-tijd (jij-vorm, O-P) / ander-ww (bijzin) jij oplever<br />
t-tijd (jij-vorm, P-O) / ander-ww lever jij op?<br />
t-tijd (hij-vorm) / ander-ww hij lever op<br />
t-tijd (hij-vorm) / ander-ww (bijzin) hij oplever<br />
t-tijd (wij-vorm) / ander-ww wij leveren op<br />
t-tijd (wij-vorm) / ander-ww (bijzin) wij opleveren<br />
t-tijd (ik-vorm) / d-ww<br />
t-tijd (jij-vorm, O-P) / d-ww<br />
t-tijd (jij-vorm, P-O) / d-ww<br />
t-tijd (hij-vorm) / d-ww<br />
t-tijd (wij-vorm) / d-ww<br />
###<br />
pag. 42
%vorm lever op $<br />
%lettergrepen 3 $<br />
%letters l e=v er o p $<br />
%klanken [[l e]]=v @r # [O p] $<br />
%regels - 4.1c 2.2 - - - !!$<br />
%vorm leverde op $<br />
%lettergrepen 4 $<br />
%letters l e=v er= de o p $<br />
%klanken [[l e]]=v @r= d@ # [O p] $<br />
%regels - 4.1c 2.2 8.1a - - - !!$<br />
%vorm leverden op $<br />
%lettergrepen 4 $<br />
%letters l e=v er= den o p $<br />
%klanken [[l e]]=v @r= d@n # [O p] $<br />
%regels - 4.1c 2.2 8.1a - - - !!$<br />
%vorm leveren op $<br />
%lettergrepen 4 $<br />
%letters l e=v e=ren o p $<br />
%klanken [[l e]]=v @=r@n # [O p] $<br />
%regels - 4.1c 2.2 - - - !!$<br />
%vorm levert op $<br />
%lettergrepen 3 $<br />
%letters l e=v er t o p $<br />
%klanken [[l e]]=v @r t # [O p] $<br />
%regels - 4.1c 2.2 8.5 - - - !!$<br />
%vorm opgeleverd $<br />
%lettergrepen 4 $<br />
%letters o p+ ge= l e=v er d $<br />
%klanken [O p]+ g@= [[l e]]=v @r t $<br />
%regels - - 2.1 - 4.1c 2.2 8.8bvi $<br />
%vorm opgeleverde $<br />
%lettergrepen 5 $<br />
%letters o p+ ge= l e=v er= de $<br />
%klanken [O p]+ g@= [[l e]]=v @r= d@ $<br />
%regels - - 2.1 - 4.1c 2.2 8.8bvi $<br />
%vorm oplever $<br />
%lettergrepen 3 $<br />
%letters o p+ l e=v er $<br />
%klanken [O p]+ [[l e]]=v @r $<br />
%regels - - - 4.1c 2.2 $<br />
%vorm opleverde $<br />
%lettergrepen 4 $<br />
%letters o p+ l e=v er= de $<br />
%klanken [O p]+ [[l e]]=v @r= d@ $<br />
%regels - - - 4.1c 2.2 8.1a $<br />
%vorm opleverden $<br />
%lettergrepen 4 $<br />
%letters o p+ l e=v er= den $<br />
%klanken [O p]+ [[l e]]=v @r= d@n $<br />
%regels - - - 4.1c 2.2 8.1a $<br />
%vorm opleveren $<br />
%lettergrepen 4 $<br />
%letters o p+ l e=v e=ren $<br />
%klanken [O p]+ [[l e]]=v @=r@n $<br />
%regels - - - 4.1c 2.2 $<br />
%vorm opleverend $<br />
%lettergrepen 4 $<br />
%letters o p+ l e=v e=rend $<br />
%klanken [O p]+ [[l e]]=v @=r@nt $<br />
%regels - - - 4.1c 2.2&8.8bt $<br />
%vorm opleverende $<br />
%lettergrepen 5 $<br />
%letters o p+ l e=v e=ren=de $<br />
%klanken [O p]+ [[l e]]=v @=r@n=d@ $<br />
%regels - - - 4.1c 2.2&8.8bt $<br />
%vorm oplevert $<br />
%lettergrepen 3 $<br />
%letters o p+ l e=v er t $<br />
%klanken [O p]+ [[l e]]=v @r t $<br />
%regels - - - 4.1c 2.2 8.5 $<br />
$$$<br />
pag. 43
Afgeleide bestanden VWS<br />
NOP_270512_allevormen.docx<br />
De tripletstructuur als lineaire expressie is ook mogelijk, zoals een afgeleid bestand laat zien. Hieronder<br />
wordt een stukje met zelfstandige naamwoorden getoond, daarna enkele werkwoorden. Zo'n<br />
representatie is nodig om bij alle woordvormen een spellingniveau te berekenen.<br />
oplage 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- a=g?a]]=g?4.1c e?@?5.5<br />
oplagen 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- a=g?a]]=g?4.1c en?@n?5.5&2.2<br />
oplages 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- a=g?a]]=g?4.1c e?@?5.5 s?s?-<br />
oplaagje 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- aa?a]]=?- g=je?xj@?9.2<br />
oplagetje 4 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- a=g?a]]=g?4.1c e=?@=?5.5 tje?c@?9.2<br />
oplaagjes 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- aa?a]]=?- g=je?xj@?9.2 s?s?-<br />
oplagetjes 4 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- a=g?a]]=g?4.1c e=?@=?5.5 tje?c@?9.2<br />
s?s?-<br />
oplawaai 3 o?[O?- p+?p]+?- l?l?- a=w?a=[[w?4.1f aai?aj]]?2.6<br />
oplawaaien 4 o?[O?- p+?p]+?- l?l?- a=w?a=[[w?4.1f n?@n?10.3x&2.2<br />
oplawaaitje 4 o?[O?- p+?p]+?- l?l?- a=w?a=[[w?4.1f aai=?aj]]=?2.6 tje?c@?9.2<br />
oplawaaitjes 4 o?[O?- p+?p]+?- l?l?- a=w?a=[[w?4.1f aai=?aj]]=?2.6 tje?c@?9.2<br />
s?s?-<br />
oplegger 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- eg=g?E]]=g?4.2b er?@r?2.2<br />
opleggers 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- eg=g?E]]=g?4.2b er?@r?2.2 s?s?-<br />
opleggertje 4 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- eg=g?E]]=g?4.2b er=?@r=?2.2<br />
tje?c@?9.2<br />
opleggertjes 4 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- eg=g?E]]=g?4.2b er=?@r=?2.2<br />
tje?c@?9.2 s?s?-<br />
opleiding 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- ei=?3]]=?5.2 d?d?- ing?IN?6.5&2.9<br />
opleidingen 4 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- ei=?3]]=?5.2 d?d?- in=g?I=N?6.5&2.9<br />
en?@n?2.2<br />
opleidinkje 4 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- ei=?3]]=?5.2 d?d?in=kje?IN=kj@?6.5&2.9&9.2<br />
opleidingetje 5 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- ei=?3]]=?5.2 d?d?- in=g?I=N?6.5&2.9<br />
e=tje?@=c@?9.2<br />
opleidinkjes 4 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- ei=?3]]=?5.2 d?d?in=kje?IN=kj@?6.5&2.9&9.2<br />
s?s?-<br />
opleidingetjes 5 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- ei=?3]]=?5.2 d?d?- in=g?I=N?6.5&2.9<br />
e=tje?@=c@?9.2 s?s?-<br />
oplichter 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- i?I?- ch=?x]]=?2.8 t?t?- er?@r?2.2<br />
oplichters 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- i?I?- ch=?x]]=?2.8 t?t?- er?@r?2.2<br />
s?s?-<br />
oplichtertje 4 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- i?I?- ch=?x]]=?2.8 t?t?- er=?@r=?2.2<br />
tje?c@?9.2<br />
oplichtertjes 4 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- i?I?- ch=?x]]=?2.8 t?t?- er=?@r=?2.2<br />
tje?c@?9.2 s?s?-<br />
oplichterij 4 o?[[O?- p+?p]]+?- l?[[l?- i?I?- ch=?x]]=?2.8 t?t?e=rij?@=[r3]?6.5&5.2<br />
oplichterijen 5 o?[[O?- p+?p]]+?- l?[[l?- i?I?- ch=?x]]=?2.8 t?t?e=rij=?@=[r3]=?6.5&5.2<br />
en?@n?2.2<br />
oplichterijtje 5 o?[[O?- p+?p]]+?- l?[[l?- i?I?- ch=?x]]=?2.8 t?t?e=rij=?@=[r3]=?6.5&5.2<br />
tje?c@?9.2<br />
oplichterijtjes 5 o?[[O?- p+?p]]+?- l?[[l?- i?I?- ch=?x]]=?2.8 t?t?e=rij=?@=[r3]=?6.5&5.2<br />
tje?c@?9.2 s?s?-<br />
opleef 2 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- ee?e?- f?f]]?8vf<br />
opleefde 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- ee?e?- f=?v]]=?8vf de?d@?8.1a<br />
opleefden 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- ee?e?- f=?v]]=?8vf den?d@n?8.1a<br />
opleeft 2 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- ee?e?- f?f?8vf t?t]]?8.5<br />
opleven 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1a en?@n?2.2<br />
oplevend 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1a end?@nt?8.8bt<br />
oplevende 4 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1a en=de?@n=d@?8.8bt<br />
lever op 3 l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1c er?@r?2.2 ?#?- o?[O?- p?p]?-<br />
leverde op 4 l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1c er=?@r=?2.2 de?d@?8.1a ?#?- o?[O?- p?p]?-<br />
leverden op 4 l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1c er=?@r=?2.2 den?d@n?8.1a ?#?- o?[O?- p?p]?-<br />
pag. 44
leveren op 4 l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1c e=ren?@=r@n?2.2 ?#?- o?[O?- p?p]?-<br />
levert op 3 l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1c er?@r?2.2 t?t?8.5 ?#?- o?[O?- p?p]?-<br />
opgeleverd 4 o?[O?- p+?p]+?- ge=?g@=?2.1 l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1c er?@r?2.2<br />
d?t?8.8bvi<br />
opgeleverde 5 o?[O?- p+?p]+?- ge=?g@=?2.1 l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1c er=?@r=?2.2<br />
de?d@?8.8bvi<br />
oplever 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1c er?@r?2.2<br />
opleverde 4 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1c er=?@r=?2.2 de?d@?8.1a<br />
opleverden 4 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1c er=?@r=?2.2 den?d@n?8.1a<br />
opleveren 4 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1c e=ren?@=r@n?2.2<br />
opleverend 4 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1c e=rend?@=r@nt?2.2&8.8bt<br />
opleverende 5 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1c<br />
e=ren=de?@=r@n=d@?2.2&8.8bt<br />
oplevert 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- e=v?e]]=v?4.1c er?@r?2.2 t?t?8.5<br />
licht op 2 l?[[l?- i?I?- ch?x?2.8 t?t]]?8.5 ?#?- o?[O?- p?p]?-<br />
lichten op 3 l?[[l?- i?I?- ch=?x]]=?2.8 ten?t@n?8.5m ?#?- o?[O?- p?p]?-<br />
lichtte op 3 l?[[l?- i?I?- ch?x]]=?2.8 t=te?t@?8.2b ?#?- o?[O?- p?p]?-<br />
lichtten op 3 l?[[l?- i?I?- ch?x]]=?2.8 t=ten?t@n?8.2b ?#?- o?[O?- p?p]?-<br />
opgelicht 3 o?[O?- p+?p]+?- ge=?g@=?2.1 l?[[l?- i?I?- ch?x?2.8<br />
t?t]]?8.8cvi<br />
opgelichte 4 o?[O?- p+?p]+?- ge=?g@=?2.1 l?[[l?- i?I?- ch=?x]]=?2.8<br />
te?t@?8.8cvi<br />
oplicht 2 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- i?I?- ch?x?2.8 t?t]]?8.5<br />
oplichten 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- i?I?- ch=?x]]=?2.8 ten?t@n?8.5m|8.7<br />
oplichtend 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- i?I?- ch=?x]]=?2.8 t?t?- end?@nt?8.8bt<br />
oplichtende 4 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- i?I?- ch=?x]]=?2.8 t?t?en=de?@n=d@?8.8bt<br />
oplichtte 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- i?I?- ch?x]]=?2.8 t=te?t@?8.2b<br />
oplichtten 3 o?[O?- p+?p]+?- l?[[l?- i?I?- ch?x]]=?2.8 t=ten?t@n?8.2b<br />
NOP_240512_woordvormen.docx<br />
Dit is een bestand met alleen de woordvormen met hun letter-klank-regeltripletten, zonder de algemene<br />
woordinformatie in lemmastructuur.<br />
%vorm gepolode $<br />
%letters ge= p o=l o=de $<br />
%klanken g@= [p o]=l o=d@ $<br />
%regels 2.1 - 4.7b 4.7e&8.8bv $<br />
%vorm gepolood $<br />
%letters ge= p o=l oo d $<br />
%klanken g@= [p o]=l o t $<br />
%regels 2.1 - 4.7b - 8.8bv $<br />
%vorm polo $<br />
%letters p o=l o $<br />
%klanken [p o]=l o $<br />
%regels - 4.7b 4.3 $<br />
%vorm polode $<br />
%letters p o=l o=de $<br />
%klanken [p o]=l o=d@ $<br />
%regels - 4.7b 4.7e&8.1a $<br />
%vorm poloden $<br />
%letters p o=l o=den $<br />
%klanken [p o]=l o=d@n $<br />
%regels - 4.7b 4.7e&8.1a $<br />
%vorm poloën $<br />
%letters p o=l n $<br />
%klanken [p o]=l o= @n $<br />
%regels - 4.7b -u 10.1&2.2 $<br />
%vorm poloënd $<br />
%letters p o=l nd $<br />
%klanken [p o]=l o= @nt $<br />
%regels - 4.7b -u 10.1&8.8bt $<br />
%vorm poloënde $<br />
%letters p o=l n=de $<br />
%klanken [p o]=l o= @n=d@ $<br />
pag. 45
%regels - 4.7b -u 10.1&8.8bt $<br />
%vorm poloot $<br />
%letters p o=l oo t $<br />
%klanken [p o]=l o t $<br />
%regels - 4.7b - 8.5 $<br />
%vorm paté $<br />
%letters p a=t é $<br />
%klanken p a=[t e] $<br />
%regels - 4.7d 3.2u $<br />
%vorm patés $<br />
%letters p a=t é s $<br />
%klanken p a=[t e s] $<br />
%regels - 4.7d 3.2u - $<br />
%vorm pateetje $<br />
%letters p a=t {ee|é=}tje $<br />
%klanken p a=[t e]=c@ $<br />
%regels - 4.7d 9.2e $<br />
%vorm pateetjes $<br />
%letters p a=t {ee|é=}tje s $<br />
%klanken p a=[t e]=c@ s $<br />
%regels - 4.7d 9.2e - $<br />
%vorm patent $<br />
%letters p a=t e n t $<br />
%klanken p a=[t E n t] $<br />
%regels - 4.7d - - - $<br />
%vorm patenten $<br />
%letters p a=t e n= t en $<br />
%klanken p a=[t E n]= t @n $<br />
%regels - 4.7d - - - 2.2 $<br />
%vorm patentje $<br />
%letters p a=t e n t=je $<br />
%klanken p a=[t E n]= c@ $<br />
%regels - 4.7d - - 9.2 $<br />
%vorm patentjes $<br />
%letters p a=t e n t=je s $<br />
%klanken p a=[t E n]= c@ s $<br />
%regels - 4.7d - - 9.2 - $<br />
NOP_240512_tripletten.docx<br />
Dit is een afgeleid bestand dat ontstaan is door bij elk triplet alle woordvormen te zoeken. Het levert<br />
omvangrijke opsommingen op bij verstekwaarden van klank-letterkoppelingen, en geeft direct inzicht<br />
in minder frequent voorkomende spellingregels. De vet-groene kleur geeft de plaats van het<br />
triplet aan, blauw is het stukje woord dat daaraan voorafgaat, oranje is het stukje woord dat volgt.<br />
Van beide gevallen een fragment.<br />
a A -<br />
bak op, bakt op, bakte op, bakten op, bracht om, bracht over, brachten om, brachten over, brak op, dacht na,<br />
dachten na, gaf op, gaf over, gepaft, gepafte, gepakt, gepakte, gepardonneerd, gepardonneerde, geparfumeerd,<br />
geparfumeerde, geparkeerd, geparkeerde, geparticipeerd, geparticipeerde, gepast, geplakt, geplakte,<br />
geplant, geplante, geplast, geprakt, geprakte, gepraktiseerd, gepraktiseerde, had over, hak om, hakt om,<br />
hakte om, hakten om, hang op, hangt op, knap op, knapt op, knapte op, knapten op, kras op, krast op, kwam<br />
na, kwam neer, kwam om, kwam op, kwam over, kwam overeen, lap op, lapt op, lapte op, lapten op, las na,<br />
mat op, maak nat, maakt nat, maakte nat, maakten nat, maken nat, nacht, nachtblindheden, nachtblindheid,<br />
nachtblindheidje, nachtblindheidjes, nachtdienst, nachtdiensten, nachtdienstje, nachtdienstjes, nachtdier,<br />
nachtdieren, nachtdiertje, nachtdiertjes, nachtegaal, nachtegaaltje, nachtegaaltjes, nachtegalen, nachten,<br />
nachtjapon, nachtjaponnen, nachtjaponnetje, nachtjaponnetjes, nachtjapons, nachtje, nachtjes, nachtkast,<br />
nachtkasten, nachtkastje, nachtkastjes, nachtlamp, nachtlampen, nachtlampje, nachtlampjes, nachtmerrie,<br />
nachtmerries, nachtmerrietje, nachtmerrietjes, nachtpon, nachtponnen, nachtponnetje, nachtponnetjes,<br />
nachtpons, nachtrust, nachtrusten, nachtrustje, nachtrustjes, nachtslot, nachtsloten, nachtslotje, nachtslotjes,<br />
nachtvlinder, nachtvlinders, nachtvlindertje, nachtvlindertjes, nachtvorst, nachtvorsten, nachtvorstje, nachtvorstjes,<br />
nachtwerk, nachtwerken, nachtwerkje, nachtwerkjes, nachtzoen, nachtzoenen, nachtzoentje, nachtzoentjes,<br />
nam op, nam over, nam, nar, narcis, narcisje, narcisjes, narcissen, narcose, narcosen, narcoses,<br />
narcosetje, narcosetjes, narcotica, natgemaakt, natgemaakte, natgeregend, natgeregende, natgespoten, natmaak,<br />
natmaakt, natmaakte, natmaakten, natmaken, natmakend, natmakende, natregen, natregende, natregenden,<br />
natregenen, natregenend, natregenende, natregent, natspoot, natspoten, natspuit, natspuiten, natspuitend,<br />
natspuitende, naamdag, naamvals-n'en, naamvals-n'etje, naamvals-n'etjes, naamvals-n, naamvalsn's,<br />
nachtkast, nachtkastje, nachtkastjes, nachtlamp, nachtlampen, nachtlampje, nachtlampjes, nadacht,<br />
pag. 46
nadachten, nadarhek, nadarhekje, nadarhekjes, nadarhekken, nagedacht, nagedachte, nagedachtenis, nagedachtenisje,<br />
nagedachtenisjes, nagedachtenissen, nagellak, nageslacht, nageslachten, nageslachtje, nageslachtjes,<br />
nakwam, nalas, nalatenschap, namiddag, natuurramp, natuurrampen, natuurrampje, natuurrampjes,<br />
natuurwetenschap, navulpak, navulzak, nectar, nectars, nectartje, nectartjes, Nederland, Nederlanden,<br />
Nederlandje, Nederlandjes, Nederlands, Nederlandsen, Nederlandsje, Nederlandsjes, neerkwam, neerlandici,<br />
neerlandicus, neerlandicusje, neerlandicusjes, neerlandicussen, neerslag, neerval, neervalt, nekkramp, nekkrampen,<br />
nekkrampje, nekkrampjes, nestkast, nestkastje, nestkastjes, neusgat, neusklank, neusklanken,<br />
neusklankje, neusklankjes, niemandsland, niemandslanden, niemandslandje, niemandslandjes, niemandsland,<br />
niemandslanden, niemandslandje, niemandslandjes, niemendal, nieuwjaarsdag, nieuwsblad, nijptang, nijptankje,<br />
nijptankjes, non-actief, non-actiefje, non-actiefje, non-actiefjes, non-actiefjes, non-actieve, nonactieven,<br />
non-actieven, noodgang, noodgankje, noodgankjes, noodgeval, noodlanding, noodlandingen, noodlandingetje,<br />
noodlandingetjes, noodlandinkje, noodlandinkjes, noodtoestand, noodtoestanden, noodtoestandje,<br />
noodtoestandjes, nooduitgang, nooduitgankje, nooduitgankjes, nostalgie, nostalgieën, nostalgietje, nostalgietjes,<br />
notenbalk, notenbalken, notenbalkje, notenbalkjes, ochtendjas, octaangehalte, octaangehalten, octaangehaltes,<br />
octaangehaltetje, octaangehaltetjes, olielamp, olielampen, olielampje, olielampjes, olievat, olifant,<br />
olifanten, olifantje, olifantjes, ombracht, ombrachten, ombudsman, omgang, omgangstaal, omgangstaaltje,<br />
omgangstaaltjes, omgangstalen, … et cetera, et cetera<br />
a's as] 9.1<br />
pa's, papa's<br />
a's as 9.1<br />
nappa's, noga's, nota's, notenpasta's, oma's, omega's, opa's, opera's, orka's, paella's, pagina's, pampa's,<br />
panda's, panorama's, papaja's, pappa's, paprika's, pasja's, pasta's, perestrojka's, pergola's, peseta's, pianola's,<br />
pinda's, piranha's, pizza's, placenta's, plasma's, platina's, poema's, poesta's, primula's, prisma's,<br />
programma's, propaganda's, protoplasma's, proza's, puntkomma's, pyjama's<br />
o's os] 9.1<br />
po's<br />
o's os 9.1<br />
numero's, oregano's, pasfoto's, personenauto's, piano's, piccolo's, placebo's, polo's, politieauto's, poncho's<br />
u's ys] 9.1<br />
paraplu's, parvenu's<br />
{aa|a=}tje a]=c@ 9.2<br />
paatje, paatjes, papaatje, papaatjes<br />
{aa|a=}tje a=c@ 9.2<br />
nappaatje, nappaatjes, nogaatje, nogaatjes, notaatje, notaatjes, notenpastaatje, notenpastaatjes, omatje,<br />
omaatjes, omegaatje, omegaatjes, opaatje, opaatjes, operaatje, operaatjes, orkaatje, orkaatjes,<br />
paellaatje, paellaatjes, paginaatje, paginaatjes, pampaatje, pampaatjes, pandaatje, pandaatjes, panoramaatje,<br />
panoramaatjes, papajaatje, papajaatjes, pappaatje, pappaatjes, paprikaatje, paprikaatjes, pasjaatje,<br />
pasjaatjes, pastaatje, pastaatjes, perestrojkaatje, perestrojkaatjes, pergolaatje, pergolaatjes, pesetaatje,<br />
pesetaatjes, pianolaatje, pianolaatjes, pindaatje, pindaatjes, piranhaatje, piranhaatjes, pizzaatje,<br />
pizzaatjes, placentaatje, placentaatjes, plasmaatje, plasmaatjes, platinaatje, platinaatjes, poemaatje,<br />
poemaatjes, poestaatje, poestaatjes, primulaatje, primulaatjes, prismaatje, prismaatjes, programmaatje,<br />
programmaatjes, propagandaatje, propagandaatjes, protoplasmaatje, protoplasmaatjes, prozaatje,<br />
prozaatjes, puntkommaatje, puntkommaatjes, pyjamaatje, pyjamaatjes<br />
{ee|e=}tje e]=c@ 9.2<br />
preetje, preetjes<br />
{ee|e=}tje e=c@ 9.2<br />
perpetuum mobileetje, perpetuum mobileetjes<br />
e=tje @=c@ 9.2<br />
nachtjaponnetje, nachtjaponnetjes, nachtponnetje, nachtponnetjes, naïevelingetje, naïevelingetjes, nakomelingetje,<br />
nakomelingetjes, narretje, narretjes, navolgingetje, navolgingetjes, navulverpakkingetje, navulverpakkingetjes,<br />
nederzettingetje, nederzettingetjes, neigingetje, neigingetjes, nekvelletje, nekvelletjes, neonnetje,<br />
neonnetjes, neutronenbommetje, neutronenbommetjes, niemendalletje, niemendalletjes, nieuwelingetje,<br />
nieuwelingetjes, nijptangetje, nijptangetjes, nivelleringetje, nivelleringetjes, no-claimkortingetje,<br />
no-claimkortingetjes, nonnetje, nonnetjes, noodgangetje, noodgangetjes, noodgevalletje, et cetera<br />
Bestand VWS voor niveaubepaling<br />
alle_tripletten_NOP.xlsx<br />
Dit opgeleverde bestand wordt uitgebreid beschreven in het volgende deel van dit verslag.<br />
pag. 47
Niveaubepaling spellingmoeilijkheid<br />
Het systematisch toekennen van een spellingmoeilijkheidsniveau voor een woordenlijst is het vernieuwendste<br />
onderdeel van de verkennende studie VWS. Omdat er geen directe empirische ondersteuning<br />
beschikbaar is voor het bepalen van zulke niveaus, zijn er veel aannames gedaan die mogelijk<br />
- en dan liefst op basis van wetenschappelijk onderzoek - tot bijstellingen leiden. Intussen is er<br />
binnen deze verkenning wel een systeem ontworpen dat tenminste bij eerste beoordeling een heel<br />
acceptabele indeling geeft. Het systeem kan gehandhaafd worden terwijl de verschillende factoren<br />
waarmee de waardes berekend worden geheel of gedeeltelijk herzien kunnen worden.<br />
De niveaubepaling zou per leerplan een verschillend resultaat opleveren, met waarschijnlijk meer<br />
onderlinge overeenkomsten dan verschillen (vergelijk de overeenkomsten bij de diverse indelingen in<br />
bijlage E). Omdat alles nieuw is, en omdat het betrekkelijk veel handwerk is om van alle verschillende<br />
tripletten te bepalen bij welk niveau ze moeten worden ingedeeld, is gekozen voor één uitwerking<br />
van niveaubepaling. Met deze uitwerking tonen we pragmatisch aan dat niveaubepaling goed mogelijk<br />
is, het drukt niet onze voorkeur uit voor een bepaald leerplan.<br />
De uitkomst van de niveaubepaling is weergegeven in een Excel-bestand, met twee tabbladen: op<br />
het eerste tabblad staan alle gegevens, op het tweede tabblad de gesorteerde resultaten. Per tabblad<br />
volgt nu in meer detail een beschrijving.<br />
Beschrijving Excel-bestand, het eerste tabblad: alle_tripletten_NOP<br />
kolom inhoud omschrijving<br />
A woord woordvormen die horen bij de lemma's met de beginletters N, O, P uit<br />
de databank (ander bestand, in Word);<br />
alle vormen zijn opgenomen, ook heel onwaarschijnlijke, die in het<br />
Word-bestand gemarkeerd zijn met -- of -+<br />
B lettergr het aantal lettergrepen van het woord (zonder rekening te houden<br />
met plaatsen waar niet afgebroken zou mogen worden);<br />
dit wordt berekend uit de databank<br />
C triplet1 het eerste { letter ; klank ; regel }-triplet;<br />
direct afkomstig uit de databank (Word-bestand);<br />
een triplet wordt in het Excelbestand om technische redenen gescheiden<br />
door vraagtekens (?)<br />
D … T triplet2 … 18 het tweede en volgende triplet, in dit (deel)bestand tot een maximum<br />
van 18 tripletten per woord (president-directeurtjes)<br />
{ p ; [[p ; - } { r ; r ; - } { e=s ; e]]=z ; 4.7e&3.13u } { i= ; i= ; 3.3 } { d ; [[d ; - } { e ; E ; - } { n ; n ; - } { t ;<br />
t]] ; - } { - ; # ; 11.1 } { d ; [[d ; - } { i= ; i]]= ; 3.3 } { r ; r ; - } { e ; E ; - } { c= ; k= ; 3.12u } { t ; [t ; - } {<br />
eur= ; &r]= ; 6.4 } { tje ; c@ ; 9.2 } { s ; s ; - }<br />
U NAVO grammaticale code, in dit bestand N = zelfstandig naamwoord, V =<br />
werkwoord, A = bijvoeglijk naamwoord/bijwoord, O = overige woordsoorten<br />
(de grammaticale categorieën N en V zijn aparte bestanden in Word)<br />
(de categorieën A en O zijn niet in dit bestand opgenomen)<br />
V #tripletten het aantal tripletten van het woord, zoals weergegeven in de kolommen<br />
C … T;<br />
dit wordt berekend uit de databank<br />
W instap t1 het instapniveau van het eerste triplet;<br />
dit is redactioneel toegekend, in een hier niet weergegeven, aparte<br />
tabel, toekenning per uniek triplet; elke waarde die hier is vermeld<br />
wordt door Excel in de aparte tabel opgezocht<br />
(zie toelichting onder deze tabel)<br />
pag. 48
X … AN instap t2 … t18 het instapniveau van het tweede en volgende triplet, tot een maximum<br />
van 18 waardes voor instapniveaus, gelijk aan het aantal tripletten<br />
van het woord<br />
AO instap het hoogste instapniveau van de tripletten van het woord bepaalt het<br />
uiteindelijke instapniveau van het woord; een eenvoudige Excelfunctie<br />
AP extragw1 een inschatting van een 'extra gewicht' van het eerste triplet van het<br />
woord; dit extra gewicht is redactioneel bepaald door een inschatting<br />
van de moeilijkheid van dit specifieke triplet binnen de spellingcategorie<br />
waartoe het hoort;<br />
(niet te zien in deze tabel:) het extra gewicht wordt samengesteld uit<br />
een aantal factoren, deels direct uit de data af te leiden, deels als een<br />
didactische inschatting<br />
(zie toelichting onder deze tabel)<br />
AQ … BG extragw2 … 18 het extra gewicht van het tweede en volgende triplet, tot een maximum<br />
van 18 per woord<br />
BH extragw het totaal van de extra gewichten van alle tripletten van het woord<br />
BI gem.extrgw weging van het totaal aan extra gewichten;<br />
(niet te zien in deze tabel:) deze weging is afhankelijk van het totale<br />
extra gewicht, de lengte van het woord en een instelbare wegingsfactor<br />
BJ zwaarte een door berekening ingeschatte moeilijkheidsgraad van het woord<br />
naast het triplet dat het hoogste instapniveau heeft<br />
(niet te zien in deze tabel:) de procedure is als volgt: van alle tripletten<br />
wordt het gemiddelde genomen van het instapniveau en een (instelbare)<br />
constante die ervan afgetrokken wordt, de constante is het niveau<br />
van eind groep 3 / klas 1, dat is het niveau waarop alle verstekwaarden<br />
van klank-letterverbindingen bekend zijn bij leerlingen<br />
BK ltrgrp012 een inschatting van de (extra) moeilijkheid van een woord, gebaseerd<br />
op het aantal lettergrepen;<br />
0 betekent: één lettergreep<br />
1 betekent: twee lettergrepen<br />
2 betekent: drie of meer lettergrepen<br />
BL niveau dit is een inschatting van de moeilijkheidsgraad van het hele woord,<br />
een optelsom van het instapniveau, een weging van het extra gewicht<br />
(de extra moeilijkheid per triplet), de zwaarte (de moeilijkheid van alle<br />
tripletten behalve degene die het instapniveau bepaalt) en de woordlengte<br />
uitgedrukt in het aantal lettergrepen;<br />
het niveau is altijd ten minste zo hoog als het instapniveau<br />
BM ambi als een woord een gelijke uitspraak heeft als een ander woord uit de<br />
databank, maar een onderling afwijkende spelling, dan staat dat<br />
woord (soms: die woorden) in de laatste kolom (nabestelt/nabesteld)<br />
Toelichting kolom W, instapniveau<br />
Het instapniveau wordt eerst per triplet handmatig toegekend, vervolgens wordt door Excel per<br />
woord bepaald wat het hoogste instapniveau is van alle tripletten van dat woord, en dat is dan het<br />
instapniveau van het hele woord. Later wordt nog een weging gemaakt van de instapniveaus van alle<br />
andere tripletten van het woord, om daarmee de moeilijkheidsgraad verder te bepalen.<br />
Het instapniveau van een triplet kan vastgesteld worden aan de hand van een leerplan, zoals te zien<br />
is in bijlage E. Liever nog gebeurt dit aan de hand van een uitgewerkte lesmethode, omdat daar ook<br />
pag. 49
innen een schooljaar aangegeven is wanneer welk onderwerp aan bod komt. Het vaststellen van<br />
het instapniveau is zo preciezer, want de aanduidingen in leerplannen zijn vaak per jaar, of nog grofmaziger.<br />
Om praktische redenen hebben we gekozen voor de methode Zin in Spelling (Cranshoff &<br />
Zuidema, uitgeverij Zwijsen, Tilburg): de methode is voor groep 3 t/m 8 ingedeeld in telkens 10 eenheden.<br />
Per eenheid zijn in de handleiding de spellingcategorieën aangeduid met dezelfde systematiek<br />
als de Basisspellinggids/de BasisSpellingBank, en komen overeen met het overzicht van Bijlage E.<br />
In principe kan elk systeem hiervoor gekozen worden, mits het voldoet aan de eerder genoemde<br />
eisen van eenduidigheid van toekenning, compleetheid en onderlinge exclusiviteit van categorieën.<br />
We merken nog eens op dat de bestaande leerplannen beslist niet uitblinken als het gaat om deze<br />
formele eisen.<br />
De concrete invulling van de instapniveaus is als volgt:<br />
Alles wat in groep 3 geleerd is over spelling (spellingzuivere woorden als bal, dik, lees, roos) krijgt<br />
de niveauaanduiding 20.<br />
Categorieën die in groep 4 het eerst aan de orde komen nummeren van 21 … 30: 21 is groep 4,<br />
1e eenheid; 22 is groep 4, 2e eenheid; en zo verder tot 30, dat is groep 4, 10e eenheid.<br />
Het hoogste niveau dat op de basisschool geleerd wordt is 70, voor groep 8, eenheid 10.<br />
Alle categorieën die pas na de basisschool voor het eerst aan bod komen, hebben niveau 71 gekregen;<br />
merk op dat dit zelden voorkomt (volledige beheersing van een categorie komt wél vaak<br />
later dan het basisonderwijs); in de letters N, O, P komt niveau 71 wel voor bij grammaticale categorie<br />
N, toevallig niet bij V (in de omvangrijker BSB komt dat wel enkele keren voor).<br />
Toelichting kolom AP, extra gewicht<br />
Per triplet is een inschatting gemaakt van de moeilijkheid van het triplet, binnen de gegeven spellingcategorie.<br />
Bijvoorbeeld is de uitheemse spelling van de /i/klank als letter i (positie) als makkelijker<br />
aangemerkt dan de schrijfwijze y (polyester), e (negrospiritual) of ee (overheadsheet). De extra moeilijkheid<br />
wordt aangeduid met een getal van 0 (niet moeilijk) tot 9 (extreem moeilijk). De toekenning<br />
is redactioneel, gebaseerd op taalkundige kennis en didactische kennis van spellingonderwijs.<br />
Naast de didactische beoordeling van eventuele extra moeilijkheid, is er een extra gewicht toegekend<br />
aan tripletten met klinkers. Als deze op een klankgreepgrens voorkomen leidt dat automatisch tot<br />
wat extra gewicht, klinkerbotsing levert nog een punt op, het niet samenvallen van een klankgreepgrens<br />
met een lettergreepgrens eveneens. De details van dit systeem zijn niet zo heel belangrijk, het<br />
gaat erom dat er per triplet naast het instapniveau een extra gewicht toegekend kan worden als daar<br />
een didactische aanleiding voor is. Misschien zijn er meer factoren die een rol spelen, misschien<br />
moet het onderlinge gewicht van de moeilijkheden aangepast worden. Dit alles zou nader onderzocht<br />
kunnen worden. Een voorbeeldstukje van de raadpleegtabel voor het toekennen van extra<br />
gewicht per triplet staat hieronder.<br />
pag. 50
Raadpleegtabel voor het toekennen van de niveaus van afzonderlijke tripletten<br />
pag. 51<br />
voorbeeld<br />
woord bij<br />
uniek triplet<br />
… … … …<br />
spelling<br />
uitspraak<br />
categorie<br />
olie-industrie
vervolg van vorige regels<br />
vervolg van vorige regels<br />
Enkele voorbeeldwoorden<br />
Met enkele voorbeeldwoorden wordt de tabel toegelicht: opblaaszwembad, overrede, overtuigd,<br />
petunia's, pianoconcert. Vanwege de grote breedte is de tabel in drie stukken geknipt die eigenlijk<br />
achter elkaar moeten. In de volledige tabel zijn nog meer kolommen, die zijn nodig als woorden langer<br />
zijn, of preciezer: meer tripletten omvatten. De kolommen die bij de voorbeelden hieronder geheel<br />
leeg blijven zijn niet weergegeven.<br />
pag. 52<br />
woord<br />
opblaaszwembad<br />
lettergr<br />
4<br />
overrede 4<br />
overtuigd 3<br />
petunia's 4<br />
pianoconcert 5<br />
NAVO<br />
instap<br />
#tripletten<br />
instap t1<br />
instap t2<br />
triplet1<br />
o<br />
[O<br />
-<br />
o/=v<br />
[[o]]=<br />
v<br />
4.1c<br />
o/=v<br />
[[o]]=<br />
v<br />
4.1c<br />
p<br />
p<br />
-<br />
p<br />
p<br />
-<br />
instap t3<br />
triplet2<br />
p+b<br />
p]+[[b<br />
7.1<br />
er=r<br />
@r=[r<br />
2.2&6.<br />
2<br />
instap t4<br />
er=<br />
@r=<br />
2.2<br />
e=t<br />
e=[t<br />
4.7e<br />
=n<br />
[a]=n<br />
10.3&4.7b<br />
triplet4<br />
aa<br />
a<br />
-<br />
ui<br />
J<br />
-<br />
's<br />
as<br />
10.3&9.<br />
1<br />
c<br />
k<br />
3.12u<br />
triplet6<br />
w<br />
w<br />
-<br />
d<br />
t]<br />
8.8b<br />
v<br />
N 11 20 23 20 20 58 20 20 20 20 20 29<br />
V 3 30 58 58<br />
V 6 30 26 20 20 20 58<br />
N 5 20 46 46 39 53<br />
N 11 20 39 53 27 49 20 20 49 20 20 20<br />
extragw1<br />
extragw2<br />
extragw3<br />
extragw4<br />
extragw5<br />
extragw6<br />
instap t6<br />
extragw7<br />
instap t7<br />
extragw8<br />
instap t8<br />
instap t9<br />
instap t10<br />
instap t11<br />
o<br />
O<br />
-<br />
triplet7<br />
e<br />
E<br />
-<br />
n=<br />
n=<br />
-<br />
de tabel loopt door op de volgende<br />
regels<br />
triplet8<br />
m+<br />
m]]+<br />
-<br />
c<br />
[[s<br />
3.13<br />
u<br />
58 1 2 3 1 2 2 63<br />
58 3 0 2 5 7 16 2 83 overreedde<br />
58 3 0 0 0 0 1 4 3 3 2 66 overtuigt<br />
53 0 0 0 2 5 7 6 15 2 76<br />
53 0 2 6 0 0 0 0 1 9 3 8 2 66<br />
extragw<br />
gem.extrgw<br />
zwaarte<br />
ltrgrp012<br />
niveau<br />
ambi<br />
triplet9<br />
b<br />
[[b<br />
-<br />
e<br />
E<br />
-<br />
triplet10<br />
a<br />
A<br />
-<br />
r<br />
r<br />
-<br />
triplet11<br />
d<br />
t]]<br />
6.1<br />
t<br />
t]]<br />
-<br />
de tabel loopt door op de volgende regels
Beschrijving Excel-bestand, het tweede tabblad: woorden gesorteerd op niveaus<br />
Het tweede tabblad geeft de resultaten van alle niveautoekenningen van het eerste tabblad weer.<br />
kolom inhoud omschrijving<br />
A woord woordvormen die horen bij de lemma's met de beginletters N, O, P uit<br />
de databank<br />
B NAVO grammaticale code, in dit bestand N = zelfstandig naamwoord, V =<br />
werkwoord<br />
C instap het hoogste instapniveau van de tripletten van het woord bepaalt het<br />
uiteindelijke instapniveau van het woord<br />
D niveau dit is een inschatting van de moeilijkheidsgraad van het hele woord<br />
De resultaten: verschillen in moeilijkheid<br />
De woorden zijn nu per grammaticale categorie gesorteerd op instapniveau, daarna op het niveau<br />
van de moeilijkheidsgraad (sorteervolgorde: kolom B, C, D, A).<br />
Een greep uit de makkelijke zelfstandige naamwoorden:<br />
naaf, naam, nar, neef, neet, nek, nep, nerts, nest, net, neus, nier, niet, niet, nimf, nip, nis, noest, nok,<br />
non, noot, nop, nor, nuk, nul, nut, paal, paar, pak, pal, pan, pap, pap, paps, part, part, pas, pats,<br />
peen, pees, pek, pels, pen, pens, pers, pest, pet, pets, peuk, peul, piek, piep, pier, pil, pils, pin, pint, pit,<br />
plaag, plaat, plaats, plag, plak, plan, plant, plas, plek, plens, plint, ploeg, plof, plons, plug, pluim,<br />
pluis, pluk, plus, poef, poefs, poel, poen, poep, poes, poets, pof, pok, pol, pols, pomp, pont, pook, pool,<br />
poos, poot, pop, por, port, post, pot, praal, praat, prak, preek, prent, pret, priem, prik, prins, proef,<br />
prop, pruik, pruim, prul, prut, puf, puin, puist, pump, pumps, punt, punt, pup, pups, put<br />
Enkele makkelijke werkwoordsvormen:<br />
nam, neeg, neem, neuk, neus, nies, nies, niks, nip, noem, paf, pak, pas, pel, pers, piep, pik, pin, plaag,<br />
plaats, plak, plas, pleeg, plens, ploeg, plof, plons, ploos, pluis, pluk, poep, poets, pof, pomp, por, prak,<br />
preek, prees, prik, proef, prop, pruil, pruts, puf, natmaak, ontbos, ontbrak, ontbreek, ontgaan, ontgin,<br />
ontglip, ontgon, ontken, ontkiem, ontkom, ontkwam, ontleen, ontliep, ontloop, ontplof, ontpop, ontroer,<br />
ontruim, ontsier, ontslaan, ontsloeg, ontsnap, ontspan, ontstaan, ontstak, ontsteek, ontstop,<br />
ontwaak, ontwar, ontweek<br />
Een rijtje zelfstandige naamwoorden van gemiddelde moeilijkheid:<br />
palinkje, penninkje, poginkje, puddinkje, narigheden, nattigheden, onenigheden, opschuddinkje, overtredinkje,<br />
overwinningen, overwinningetje, overwinninkjes, overhoring, overhoringen, overhoringetje,<br />
overhorinkjes, overwinninkje, overhorinkje, papkinderen, pleegkinderen, nieuwjaarsdag, nieuwjaarskaart,<br />
omgangstaal, omgangstaaltje, omgangstaaltjes, ongeluksdag, ongeluksgetal, onweerswolken,<br />
oorlogsgewelden, papkindertjes, pleegkindertjes, poolshoogtes, nieuwjaarskaarten, noorderzon, ongeluksdaagjes,<br />
ongeluksdagen, ongeluksgetalletjes, onweersbui, onweersbuien, onweersbuitje, onweersbuitjes,<br />
onweerswolk, onweerswolkjes, oorlogsgeweld, oorlogstijden, oosterbuur, poolshoogte,<br />
poolshoogten, poolshoogtetje, poolshoogtetjes, nieuwjaarsdaagje, nieuwjaarsdaagjes, nieuwjaarsdagen,<br />
nieuwjaarskaartje, nieuwjaarskaartjes, nieuwsbladeren, noorderzonnetjes, noordwesterstorm,<br />
noordwesterstormen, noordwesterstormpjes, oerrunderen, oerrundertjes, omgangstalen, ongeluksdaagje,<br />
ongeluksdagje, ongeluksdagjes, ongeluksgetallen, ongeluksgetalletje, ontwikkelingsland,<br />
ontwikkelingslanden, ontwikkelingswerk, ontwikkelingswerken, onweerswolkje, oorlogsfilm, oorlogsfilms,<br />
oorlogspad, oorlogstijd, oosterbuurtje, oosterbuurtjes, parelhoenderen, parelhoenders, plaatjesboek,<br />
Prinsjesdag, niemandslanden, nieuwjaarsdagje, nieuwjaarsdagjes, noorderzonnen, noorderzonnetje,<br />
noordwesterstormpje<br />
Ook uit het midden, nu werkwoordsvormen:<br />
natspoot, ontbeet, ontbood, ontstond, genoot, ombond, omdeed, omreed, onthield, ontstonden, ophield,<br />
opliet, opmat, opreed, opsloot, opstond, optrad, opwond, nadeed, naliet, natspoten, niesen,<br />
ombonden, ombracht, omkocht, onthielden, opat, ophielden, oplieten, opmaten, opstonden, optra-<br />
pag. 53
den, opwonden, opzat, opzocht, paardreed, nadacht, nalieten, ombrachten, omkochten, onderhield,<br />
onderhield, onderhielden, onderhielden, ondervond, ondervonden, ontbeten, ontboden, opsloten,<br />
opzaten, opzochten, nadachten, omdeden, omreden, onderzochten, opreden, opschoot, opzeiden,<br />
paardjereed, paardreden, na-aap, nadeden, nagelbeet, nazeiden, onderzocht, opaten, genoten,<br />
paardjereden, nagelbeten, overbracht, overbrachten, overdachten, overdeed, overhield, overhielden,<br />
overleed, overliet, opschoten, overdacht, overhad, overlieten, overhadden, na-aapt, na-apen, opendeed,<br />
overdeden, overleden, overreed (overreedt), na-aapte, na-aapten, opendeden, overreden (overreedden),<br />
niksend, ontdek, ontdook, ontduik, ontgaand, ontslaand, ontstaand, onttrek, onttrok,<br />
plaatsend, plantend, poetsend, pompend, printend, prutsend, pulkend, geneukt, geniest (geniesd),<br />
geniet, genikst, genipt, gepaft, gepakt, gepast, geperst, gepest, gepiept, gepikt, gepit, geplaatst, geplakt,<br />
geplant, geplast, geploft, geplukt, gepoept, gepoetst, gepoft, gepompt, gepoot, gepost, gepraat,<br />
geprakt, gepreekt, geprijkt, geprikt, geprint, geproest, geproost, gepropt, geprutst, gepuft,<br />
geput, neerslaand, neukend, neuzend, niksende, noemend, omdoend, omgaand, omhelsd (omhelst),<br />
omslaand, ontbrandend, ontbrandende, ontgaande, onthuld (onthult), ontkend (ontkent), ontkiemd<br />
(ontkiemt), ontleend (ontleent), ontmaskerend, ontmaskerende, ontroerd (ontroert), ontruimd (ontruimt),<br />
ontsierd ontsiert), ontslaande, ontstaande, ontvoerd (ontvoert), ontward (ontwart), ontwerpend,<br />
ontwerpende, ontziend, opgaand, opslaand, opstaand, opziend<br />
De top van moeilijke zelfstandige naamwoorden:<br />
pop-up, pop-ups, non-stopvlucht, non-stopvluchten, niet-rokers, niet-rokertjes, non-stopvluchtje, nonstopvluchtjes,<br />
pinchers, pitcher, pitchers, pitchertjes, niet-roker, niet-rokertje, non-actief, pincher,<br />
pinchertjes, pop-upje, pop-upjes, non-actiefje, non-actiefje, non-actiefjes, non-actiefjes, orang-oetangs,<br />
orang-oetans, orang-oetantje, orang-oetantjes, pietjes-precies, pinchertje, pitchertje, procesverbaal,<br />
proces-verbaaltje, proces-verbaaltjes, non-actieve, non-actieven, non-actieven, orang-oetan,<br />
orang-oetangetjes, orang-oetankjes, peper-en-zoutstel, pick-ups, pietje-precies, processen-verbaal,<br />
proces-verbalen, no-claimkortingetjes, orang-oetang, orang-oetangen, orang-oetangetje, orangoetannetjes,<br />
patchoelietjes, peper-en-zoutstellen, peper-en-zoutstelletje, peper-en-zoutstelletjes, pickup,<br />
president-directeurtje, president-directeurtjes, procesjes-verbaal, procesje-verbaal, procureursgeneraal,<br />
no-claimkorting, no-claimkortingen, no-claimkortingetje, orang-oetankje, paard-en-wagen,<br />
paard-en-wagens, paard-en-wagentje, paard-en-wagentjes, patchoeli, president-directeur, presidentdirecteuren,<br />
procureurtjes-generaal, no-claimkortinkje, no-claimkortinkjes, orang-oetannen, orangoetannetje,<br />
patchoelietje, patchoeli's, procureur-generaal, procureurtje-generaal, nek-aan-nekraces,<br />
patches, pick-upjes, nationalismetjes, nek-aan-nekrace, passe-partoutjes, pick-upje, potentiaaltjes,<br />
potentieeltjes, putschen, nek-aan-nekraceje, nek-aan-nekracejes, olie-en-azijnstel, olie-en-azijnstelletjes,<br />
passe-partoutje, passe-partouts, potentiaaltje, potentieeltje, nationalisme, nationalismen, nationalismes,<br />
nationalismetje, olie-en-azijnstellen, olie-en-azijnstelletje, passe-partout, potentiaal,<br />
potentieel, patchen, patchworken, patchworks, patch, potentialen, prêt-à-portertjes, putsch, putschjes,<br />
negrospiritualtjes, potentiëlen, prêt-à-porters, prêt-à-portertje, producertjes, patchjes, patchwork,<br />
patchworkjes, prêt-à-porter, negrospiritual, negrospirituals, negrospiritualtje, presse-papiertjes,<br />
producers, nationaliteiten, patchworkje, presse-papiers, producertje, presse-papiertje, putschje, nationaliteit,<br />
nationaliteitjes, producer, nationaliteitje, practical jokes, presse-papier, officemanagertjes,<br />
papier-macheetjes, papier-machés, patchje, papier-maché, practical joke, officemanagers, papiermacheetje,<br />
practical jokejes, officemanagertje, officemanager, practical jokeje, przewalskipaard,<br />
przewalskipaarden, przewalskipaardje, przewalskipaardjes, plafonnières, plafonnièretjes, plafonnièretje,<br />
onemanshowtjes, pied-à-terretjes, pied-à-terres, pied-à-terretje, plafonnière, onemanshows,<br />
onemanshowtje, pied-à-terre, pied-à-terren, onemanshow<br />
De echt moeilijke werkwoordsvormen zijn:<br />
publiceer, gepermitteerde, geprogrammeerd, permitteren, programmeerde, programmeerden, programmeert,<br />
gepermitteerd, ontcijfert, opkalefater, opkalefateren, permitteerde, permitteerden, permitteert,<br />
proclameer, publiceren, geobserveerd, geobserveerde, ontcijferde, ontcijferden, ontcijferend,<br />
ontcijferende, opengezette, parafeer, geproclameerde, gepubliceerd, gepubliceerde, ontcijferd,<br />
opgekalefaterde, parachutegesprongen, parachutespring, parachutesprong, proclameren, program-<br />
pag. 54
merend, programmerende, publiceerde, publiceerden, publiceert, geproclameerd, opgekalefaterd,<br />
opkalefaterde, opkalefaterden, opkalefatert, parachutespringen, parachutesprongen, permitterend,<br />
permitterende, nuanceer, opkalefaterend, opkalefaterende, parachutespringt, paraferen, proclameerde,<br />
proclameerden, proclameert, publicerend, publicerende, geparafeerd, geparafeerde, nuanceren,<br />
genuanceerde, nuanceert, parachutespringend, parachutespringende, parafeerde, parafeerden,<br />
parafeert, proclamerend, proclamerende, genuanceerd, nuanceerde, nuanceerden, patrouilleer, gepatrouilleerde,<br />
nuancerend, nuancerende, patrouilleren, gepatrouilleerd, paraferend, paraferende,<br />
patrouilleerde, patrouilleerden, patrouilleert, poloën, poloënd, poloënde, patrouillerend, patrouillerende,<br />
pitch, pitchen, pitcht, gepitcht, pitchte, pitchten, gepitchte, pitchend, pitchende<br />
Conclusie<br />
Een systeem van niveautoekenning bij alle woorden is haalbaar. Het binnen het verkennend onderzoek<br />
ontwikkelde systeem zou vanwege de vele aannames een interessant onderzoeksterrein zijn<br />
voor verder wetenschappelijk onderzoek, maar het laat nu al zien dat het tot redelijke resultaten<br />
leidt.<br />
Foutherkenning is niet uitgewerkt binnen het kader van de verkenning. Het is wel een interessant en<br />
vrij gemakkelijk uitvoerbaar onderdeel. Per triplet wordt een inschatting van de meest voor de hand<br />
liggende fout(en) gedaan. Als gebruikers van het systeem een foute spelling gebruiken - ze hebben<br />
immers twijfels over het woord dat ze opzoeken - herkent het systeem het bedoelde woord toch,<br />
mits er sprake is van een denkfout. Willekeurige typefouten (en meer systematische zoals letterverwisseling)<br />
worden dan nog niet herkend.<br />
Bij werkwoorden is de indeling in instapniveaus niet zo heel geslaagd, omdat de onderwerpen<br />
meestal in groep 7/klas 5 voor het eerst behandeld worden, maar niet per se in klimmende moeilijkheid.<br />
Bijvoorbeeld is de tegenwoordige tijd niet moeilijker of makkelijker dan de regelmatige verleden<br />
tijd, maar wat later aan de orde komt wordt toch, automatisch, als moeilijker gerangschikt.<br />
Vanwege het beperkte karakter van deze verkennende studie is optredende ambiguïteit (kolom BM<br />
op tabblad 1) niet verwerkt tot berekening van een extra zwaarte van het niveau van woorden. Zo is<br />
ook de categorie 1.X nog geen onderdeel van het systeem (omdat dit een categorie op woordniveau<br />
is, niet op tripletniveau). Het gaat hier niet om fundamentele moeilijkheden die de bruikbaarheid van<br />
het voorgestelde systeem ter discussie zouden stellen.<br />
Uitbreiding van het aantal woorden levert slechts zeer beperkte extra inspanning op voor de niveautoekenningen,<br />
want alleen als er nieuwe tripletten ontstaan (nieuwe types) bij woorden moeten<br />
deze een niveautoekenning krijgen, de rest is berekening. Bij toename van de omvang van de Verrijkte<br />
Woordenlijst wordt de extra inspanning voor niveaubepaling relatief steeds geringer.<br />
Inschatting vervolgtraject<br />
Vooruitlopend op de uitkomsten van het publieksonderzoek van fase 3 van deze studie, maken we<br />
hier een voorlopige inschatting van wat wij denken dat uitwerking van de VWS aan inspanning kost.<br />
Dit doen we binnen het kader van een aantal uitdrukkelijke aanbevelingen. We realiseren ons dat er<br />
niet heel veel tijd meer is om in 2015 een betrouwbaar, kwalitatief goed systeem beschikbaar te<br />
hebben.<br />
Eerste aanbeveling: maak een goed projectplan<br />
Binnen het kader van de verkenning is het niet mogelijk om een volledig uitgewerkte projectbegroting<br />
te presenteren. We geven in grote lijn aan wat er gebeuren moet, en geven op grond van projectervaring<br />
een schatting van de omvang. Zo is de ordegrootte bekend, maar het verdient aanbeveling<br />
om een meer gedetailleerde projectbegroting en -planning op te stellen voor de start ervan.<br />
pag. 55
Tweede aanbeveling: maak een werkend systeem voor VWS, maar niet met alle denkbare<br />
mogelijkheden en varianten<br />
Het is goed om de inhoudelijke verantwoordelijkheid van het project breder trekken dan alleen het<br />
uitvoerende projectteam. Worden de juiste keuzes gemaakt, inhoudelijk, en zijn deze van voldoende<br />
kwaliteit? Een verbinding met een taalafdeling van een universiteit bevelen we hiervoor aan. Hier<br />
kunnen vragen gesteld worden over taalinhoudelijke zaken en wordt verantwoording afgelegd over<br />
gemaakte keuzes. Niet alle inhoudelijke zaken moeten vooraf bediscussieerd worden. Maak een verantwoord<br />
systeem, met ten minste een goede oplossing voor elke relatie uitspraak-spelling-regel, en<br />
besteed zo weinig mogelijk tijd aan het vinden van varianten. Het uitbreiden van het systeem met<br />
uitspraakvarianten, alternatieve meervouds- of verkleinvormen kan wachten tot een latere versie als<br />
daar behoefte aan blijkt te zijn. Compleet willen zijn voor alle variatie is een valkuil voor het project.<br />
We raden aan het systeem al in de eerste slag uit te werken voor een omvang van de Woordenlijst<br />
zoals deze in 2015 wordt gepubliceerd (ervan uitgaand dat dit een vergelijkbare omvang is als in<br />
2005). Als dat niet haalbaar blijkt kan volstaan worden met de woordselectie van de Basisspellinggids.<br />
In beide gevallen adviseren we het volledige flexieparadigma te documenteren.<br />
Los van de keuze voor een bepaalde omvang van de woordselectie verdient het aanbeveling kritisch<br />
te zijn over de manier van woorden selecteren. Bij een alfabetische lijst wordt er gemakkelijk vanuit<br />
gegaan dat regelmatige afleidingen van woorden door gebruikers gevonden worden door enkele<br />
woorden boven of onder de alfabetische plaats te kijken. In een (elektronische) databank werkt dat<br />
niet zomaar. Als iemand pijlvorm in de Woordenlijst zoekt en niet vindt, maar wel pijlvormig, dan zal<br />
hij doorgaans tevreden zijn. En plakkerigheid is gewoon plakkerig + -heid. In boekvorm geen probleem,<br />
omdat je verwante woordvormen onmiddellijk herkent, maar als databank niet altijd handig.<br />
Dit probleem is bij de Basisspellinggids / BSB veel sterker, omdat daar vanwege de gewenste beperkte<br />
omvang van het boek veel regelmatige flexie is weggelaten. Ook dit is geen grote zorg voor de<br />
eerste versie van de VWS, maar een aandachtspunt voor de onderhoudsfase van het bestand.<br />
Vooruitlopend op de uitkomsten van het publieksonderzoek adviseren we om (gegenereerde) uitspraak<br />
toe te voegen aan het systeem. Een tweede uitbreiding ten opzichte van de hier gepresenteerde<br />
uitwerking van de VWS is foutherkenning. Met een relatief bescheiden inspanning is het mogelijk<br />
om fout gespelde vormen te herkennen, hetgeen de bruikbaarheid voor het publiek sterk verhoogt.<br />
Derde aanbeveling: werk resultaatgericht, wees tevreden met een redelijke kwaliteit<br />
Begin zo snel mogelijk aan het bouwen van het systeem. Er zijn afhankelijkheden binnen het project,<br />
dus als er te lang gewacht wordt met starten en opschalen, kan in een latere fase de tijdsdruk te<br />
groot worden. Het is geen lineair ontwikkeltraject, en daarom kan de doorlooptijd niet in alle fasen<br />
verkort worden door inzet van meer personele middelen.<br />
De uitwerking van de VWS van woorden met de beginletters N, O, P, zoals in dit <strong>rapport</strong> beschreven,<br />
is beschikbaar in gelijke kwaliteit voor alle letters A-Z (de BasisSpellingBank). Het gaat hier om de<br />
zelfstandige naamwoorden en de werkwoorden. We adviseren om met de auteur van dit werk afspraken<br />
te maken over een vergoeding voor het gebruik hiervan. Met de BSB als uitgangspunt wordt<br />
een aanzienlijke tijdswinst gehaald. Onze inschatting is dat de volledige BasisSpellingBank van voldoende<br />
omvang is om een (vrijwel) volledige beschrijving te krijgen van de spellingeigenaardigheden<br />
van het Nederlands. De kwaliteit van het werk is hoog.<br />
Het maken van een foutloos systeem van deze omvang is onmogelijk. Een heel goed systeem kan<br />
wél. Het lijkt een nationale sport om bij het verschijnen van een nieuw Groen Boekje (vermeende)<br />
fouten op te sporen en daarmee de publiciteit op te zoeken. Veel van dit soort opwinding kan voorkomen<br />
worden door direct bij de presentatie van de VWS een goede communicatie te voorzien. Er<br />
pag. 56
zou bovendien een standaardformulier moeten komen om correcties of aanvullingen te melden. Dit<br />
formulier moet direct bij het vrijgeven van de VWS beschikbaar zijn.<br />
Van de uitvoerders van het project moet uitdrukkelijk een prestatiegerichte werkhouding gevraagd<br />
worden (‘aangenomen werk’); inspanningsverplichting alleen leidt niet tot een systeem dat op tijd<br />
kan verschijnen. Een ambtelijke werkomgeving is hiervoor niet geschikt, er moet snel en creatief<br />
geschakeld worden. Voortdurend moet de juiste afweging gemaakt worden tussen aandacht voor de<br />
grensgevallen binnen het systeem, de taalkundige uithoeken, en de voortgang van het geheel. En<br />
juist voor dit project geldt: le mieux est l’ennemi du bien.<br />
Vierde aanbeveling: werk op basis van taalregels, doe het vervolg niet volledig handmatig<br />
De letters N, O, P (en de hele BasisSpellingBank) zijn redactioneel uitgewerkt, en daarna op verschillende<br />
manieren met reguliere expressies, sorteringen en selecties gecontroleerd. Dat is geen sluitende<br />
controle, voor zover zoiets al mogelijk zou zijn voor de VWS. Een vrijwel waterdichte controle is<br />
mogelijk als er taalregels worden opgesteld voor de flexievormen, de relaties tussen spelling, uitspraak<br />
en regel, zoals eerder in tentatieve vorm is gebeurd in Groen zonder bladeren (Zuidema, Weber,<br />
Nunn, Neijt, Van Heuven, 1994). Juist doordat er nu al een omvangrijke verzameling woorden<br />
handmatig gedocumenteerd is kan dit werk zeer sterk versneld worden, met een gegarandeerde<br />
hoge kwaliteit. Door reverse engineering kunnen heel snel taalregels ontwikkeld worden: voor elk te<br />
regelen kenmerk wordt telkens een verschilverzameling aangelegd tussen de output van het systeem<br />
in ontwikkeling en hetgeen redactioneel is vastgelegd. Dat leidt tot bijstelling van de regels, of eventueel<br />
tot het aanpassen van het redactiewerk. Als er dubbelzinnigheid is worden deze gevallen voorgelegd<br />
aan de Spellingcommissie, die een eenduidige uitspraak doet. In een iteratief proces worden<br />
regels en eventuele uitzonderingen (die dan als zodanig gemarkeerd worden) in overeenstemming<br />
gebracht met de handmatig opgestelde verrijking. Deze aanpak heeft grote voordelen:<br />
Het is vanzelf de basis voor een uitbreidbaar systeem. Opschaling tot een niveau van de Woordenlijst<br />
(ruim 100.000 woorden) is geen probleem, het redactiewerk bestaat vooral uit controle<br />
van voorspelde (tussen)resultaten.<br />
Het bestand wordt intern consistenter en betrouwbaarder. De kwaliteit neemt toe naarmate het<br />
bestand groter wordt - bij handmatig werk betekent schaalvergroting bijna automatisch kwaliteitsafname.<br />
Opschaling tot een omvang van veel meer dan 100.000 woorden is mogelijk.<br />
Er hoeft geen speciale editor ontwikkeld te worden voor de ontwikkelfase. Bij het werk voor het<br />
verkennende onderzoek VWS en de BasisSpellingBank is gebruikgemaakt van Office 2010 (Word,<br />
Excel), en daarmee zijn de grenzen van zulke standaardpakketten bereikt: per grammaticale categorie<br />
zijn de bestanden duizenden pagina’s groot, het volledige Excelbestand voor toekennen<br />
van niveaus overschrijdt de 100 Mb. Uitbreiding met veel nieuwe woorden betekent een omslachtig<br />
traject als het handmatig gebeurt, want verdeling over veel verschillende bestanden<br />
wordt dan noodzakelijk. Door de taalregels en het voorbereidend programmeerwerk hoeven redacteuren<br />
niet het hele systeem in een keer in een Word-bestand tot hun beschikking te hebben.<br />
Het is in alle gevallen nodig om taalregels toe te passen op de databank voordat deze geschikt is.<br />
Om de documentatie niet onnodig ingewikkeld te maken zijn assimilatieverschijnselen op morfeemgrenzen<br />
zelden aangegeven. Deze kunnen betrouwbaar berekend worden (zie voor documentatie<br />
het Uitspraakwoordenboek van Heemskerk en Zonneveld).<br />
Een goede beschrijving van de opgestelde taalregels is een product op zichzelf, waar taaltechnologie<br />
van kan profiteren.<br />
Doe onderzoek<br />
Niet per se nu al binnen het project, maar zeker belangrijk is het doen van onderzoek met het VWSsysteem.<br />
Op den duur krijgen bijvoorbeeld de niveauaanduidingen meer status als er empirische<br />
evidentie is voor de inrichting van het systeem. Bij het opstellen van teksten met verwijzingen (hyperlinks)<br />
tussen de woorden en de verklarende tekst van de handleiding moet een balans gevonden<br />
pag. 57
worden voor de compleetheid en overzichtelijkheid. Die kan door experimenteren worden verkregen.<br />
De op- en aanmerkingen van gebruikers kunnen nieuwe vragen op de onderzoeksagenda zetten.<br />
De documentatie van de taalregels (flexie, morfologie, toepassing van spellingregels) en de ontwikkeling<br />
ervan tot een werkend systeem, zijn van een voldoende complexiteit om er een dissertatie aan<br />
te wijden. Het is van wetenschappelijk belang dat de regels die de VWS bijeen houden voor een groter<br />
publiek beschikbaar komen.<br />
Kosten en tijdsduur<br />
We stellen voor een keuze te maken uit de volgende twee varianten: een uitwerking van de VWS met<br />
een omvang als de Basisspellinggids of met een omvang van de Woordenlijst. De laatste optie heeft<br />
onze uitdrukkelijke voorkeur. Als voor de eerste optie gekozen wordt kan er niet gemakkelijk opgeschaald<br />
worden naar een groter systeem, dan moet alsnog eerst een taalkundig regelsysteem ontwikkeld<br />
worden.<br />
Er moet voldoende tijd gereserveerd worden om conflicten met het bestaande Woordenlijst-bestand<br />
op te sporen en op te lossen, plus tijd om aanwijzingen van de Spellingcommissie te verwerken. De<br />
tijd die hiermee gemoeid is vinden wij moeilijk in te schatten, en is niet begroot in het onderstaande.<br />
Afhankelijk van de wens om didactische terminologie te uniformeren kan een vrij moeilijk in te schatten,<br />
maar zeker langdurig traject begonnen worden met belanghebbenden uit het onderwijs. De<br />
Nederlandse Taalunie kan ook kiezen om eigen terminologie te hanteren en onderwijsdeskundigen<br />
een vertaalslag te laten maken naar hun eigen situatie en wensen; dus handhaven van de status quo.<br />
De VWS tot een omvang van de Woordenlijst 2005<br />
De uitwerking van de VWS tot een omvang van de Woordenlijst 2005 begroten wij op 10 mensjaren<br />
werk. De woordselectie is zinvol en voor het publiek zeer herkenbaar. De bruikbaarheid is heel groot<br />
als men de VWS zelf als naslagwerk wil gebruikten.<br />
Het team kent ten minste de volgende expertise:<br />
databaseprogrammeur (technische systeemontwikkeling, webapplicatie);<br />
taalregelprogrammeur (Perl, reguliere expressies, veel ervaring nodig; reverse engineering van<br />
het werk dat gedaan is voor de BasisSpelingBank, het leidt tot een veel betere versie van het<br />
eerder genoemde <strong>rapport</strong> Groen zonder bladeren, berekening van assimilatieverschijnselen op<br />
morfeemgrenzen);<br />
redactionele medewerkers (verschillende taken, zoals controleren van morfologische structuur,<br />
uitspraak, spellingregels, flexieparadigma, eindresultaat, opstellen van uitleg en hulpteksten);<br />
projectcoördinatie (zowel technisch als taalkundig inzicht, ervaring met complexe projecten);<br />
begeleidings-/stuurgroep (universiteit, NTU).<br />
Het project levert op: een werkende VWS van een omvang van ruim 100.000 woorden met volledige<br />
flexie, ten minste een correcte uitspraakrepresentatie, koppeling met spellingregels. Het toevoegen<br />
van nieuwe woorden aan dit systeem kost steeds minder moeite, omdat het systeem steeds beter<br />
automatisch voorspelt wat de documentatie van zulke nieuwe woorden zou moeten zijn. Deze aanpak<br />
leidt tot een beheersysteem voor een zeer omvangrijke woordverzameling.<br />
De VWS tot een omvang van de Basisspellinggids<br />
Voor de uitwerking van de VWS tot een omvang van de Basisspellinggids begroten wij op 5 mensjaren<br />
werk. De woordselectie is zinvol en voor het publiek herkenbaar, maar we verwachten onmiddellijk<br />
de vraag naar uitbreiding tot de volledige Woordenlijst. Dit is vooral geschikt voor onderwijs, iets<br />
minder als naslagwerk voor volwassenen.<br />
pag. 58
Het team kent ten minste de volgende expertise:<br />
databaseprogrammeur (technische systeemontwikkeling, webapplicatie);<br />
taalregelprogrammeur met een beperkte taak (berekening van assimilatieverschijnselen op morfeemgrenzen);<br />
redactionele medewerkers (verschillende taken, handmatig compleet maken van de grammaticale<br />
categorieën A en O, opstellen en controleren van morfologische structuur, uitspraak, spellingregels,<br />
flexieparadigma, eindresultaat, opstellen van uitleg en hulpteksten);<br />
projectcoördinatie (zowel technisch als taalkundig inzicht, ervaring met complexe projecten);<br />
begeleidings-/stuurgroep (universiteit, NTU).<br />
Het project levert op: een werkende VWS van een omvang van ongeveer 23.000 woorden met volledige<br />
flexie, ten minste een correcte uitspraakrepresentatie, koppeling met spellingregels. Het toevoegen<br />
van nieuwe woorden aan dit systeem kan niet automatisch.<br />
pag. 59
pag. 60
Fase 3: Voorstel en voorbeeldmateriaal voorleggen aan vertegenwoordigers<br />
van mogelijke toekomstige gebruikers van de Verrijkte<br />
Woordenlijst Spelling (VWS)<br />
Het Verkennend onderzoek naar de wenselijkheid en haalbaarheid van een verrijking van de Woordenlijst<br />
Nederlandse Taal t.b.v. spellingonderwijs wordt uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse<br />
Taalunie. Het onderzoek is verdeeld in drie fasen.<br />
Fase 1 Het selecteren van relevante orthografische kenmerken.<br />
Fase 2 Implementatie van relevante kenmerken op een sample van 2000 woorden.<br />
Fase 3 Voorstel en voorbeeldmateriaal voorleggen aan vertegenwoordigers van mogelijke toekomstige<br />
gebruikers van de Verrijkte Woordenlijst Spelling (VWS).<br />
In dit deel wordt verslag gedaan van fase 3 van het onderzoek.<br />
Inleiding<br />
In dit deel van het verkennende onderzoek is onderzocht hoe een verrijking van de Woordenlijst<br />
Nederlandse Taal ontvangen wordt in het onderwijsveld. Het is immers denkbaar dat bepaalde typen<br />
verrijking controversieel zijn onder potentiële gebruikers. Achtereenvolgens bevat dit hoofdstuk de<br />
vraagstelling, de methode van onderzoek, resultaten, bespreking van de resultaten, conclusie en<br />
aanbevelingen.<br />
Vraagstelling<br />
De onderzoeksvragen van dit deel van het verkennende onderzoek zijn:<br />
Hoe worden de verrijkingen door het onderwijsveld gewaardeerd (positief of negatief)?<br />
Verschillen de oordelen per beroepsgroep?<br />
Zullen de verrijkingen gebruikt worden? En zo ja: hoe en met welk doel?<br />
Methode<br />
Deelnemers<br />
De deelnemers aan dit verkennende onderzoek zijn Nederlandse, Vlaamse en Surinaamse vertegenwoordigers<br />
van potentiële gebruikersgroepen, zoals docenten uit het primair en secundair onderwijs,<br />
methodemakers en -uitgevers, vertegenwoordigers van onderwijsgevendenorganisaties en orthopedagogen.<br />
Procedure<br />
De Nederlandse Taalunie heeft een uitnodiging verstuurd aan de beoogde deelnemers. Daarin werd<br />
het plan om de woorden van de Woordenlijst te verrijken genoemd, en werd het adres bekendgemaakt<br />
van een website met nadere toelichting en een vragenlijst. Deze brief is ruim verspreid, ook<br />
via vakverenigingen. De onlinebevraging is door de Radboud Universiteit Nijmegen georganiseerd.<br />
Wie de website bezocht, kreeg de vragen in NETQ (http://www.netq-enquete.nl/) voorgelegd. NETQ<br />
is een speciaal voor elektronische vragenlijsten ontwikkeld programma, dat als voordeel heeft dat<br />
vanuit iedere computer slechts een maal een vragenlijst kan worden ingezonden. 2 Met de Nederlandse<br />
en Vlaamse uitgeverijen hebben de auteurs van dit <strong>rapport</strong> afzonderlijk contact opgenomen<br />
(en daarvan wordt in het vervolg ook steeds afzonderlijk verslag gedaan). Dat contact begon met een<br />
mail met de motivatie: “Omdat uitgevers een belangrijke rol vervullen in het onderwijs, wil de Nederlandse<br />
Taalunie ook u met name uitnodigen om te reageren. Daarom zullen wij u binnenkort bellen<br />
2 Met dank aan drs. Joop Kerkhoff afdeling Taalwetenschap Radboud Universiteit Nijmegen voor technische<br />
ondersteuning.<br />
pag. 61
met de vraag wat u van de verrijkingsplannen vindt.” Vervolgens kregen we telefonisch of schriftelijk<br />
commentaar, soms na overleg met collega’s binnen de uitgeverij.<br />
Vragenlijst<br />
Dit waarderingsonderzoek is uitgevoerd met een schriftelijke vragenlijst. Na vragen met betrekking<br />
tot de persoonsgegevens werd een toelichting gegeven op de verrijkingsplannen. Deze uitleg omvat<br />
de vier verschillende soorten verrijking die aan de Woordenlijst kunnen worden toegevoegd:<br />
1. alle vormen van het woord, ook de minder gebruikelijke (die nu niet in het Groene Boekje zijn<br />
opgenomen);<br />
2. de uitspraak van het woord, en de spellingregels die rekening houdend met deze uitspraak de<br />
spelling bepalen;<br />
3. de moeilijkheidsgraad van het woord, eventueel uitgesplitst in instapniveau (het eerste moment<br />
van systematische aanbieding in het onderwijs) en moeilijkheidsgraad (de complexiteit van de<br />
spellingregels die bij dat woord horen, en de opeenstapeling van spellingproblemen in het hele<br />
woord);<br />
4. andere woorden met een vergelijkbare spelling, opdat docenten beschikken over oefenmateriaal.<br />
Deze vier mogelijkheden werden toegelicht in een voorlichtingsfilmpje van tien minuten; in bijlage F<br />
staan de afbeeldingen van het filmpje en de tekst die daarbij werd uitgesproken. Vervolgens zijn zeven<br />
vragen gesteld, waarbij de deelnemers hun mening kunnen geven op een vijfpuntsschaal:<br />
de eerste vraag voor de algemene indruk,<br />
de tweede om te controleren of de uitleg duidelijk genoeg was,<br />
vier vragen over de vier onderdelen van de verrijking,<br />
tot slot een vraag over mogelijk toekomstig gebruik.<br />
Aan het einde was er ruimte voor algemene opmerkingen. Zie bijlage G voor de tekst van de vragenlijst.<br />
De Nederlandse en Vlaamse uitgeverijen kregen eveneens de informatie van bijlage F (in deze vorm)<br />
en de volgende korte samenvatting van de plannen toegestuurd:<br />
(1) meer informatie over woordvormen, bijvoorbeeld altijd alle meervoudsvormen, verkleinvormen<br />
en werkwoordsvormen van een woord;<br />
(2) uitleg bij ieder woord en bij iedere woordvorm, uitgaande van de uitspraak en met<br />
vermelding van de spellingregels;<br />
(3) informatie over de moeilijkheidsgraad van het woord en het moment waarop de spelling<br />
van het woord kan worden onderwezen, het instapniveau;<br />
(4) andere woorden met dezelfde spellingproblematiek, om te laten zien hoe vaak een<br />
bepaalde spellingregel voorkomt en om te gebruiken in oefeningen en toetsen.<br />
Met daaropvolgend de tekst:<br />
Waarschijnlijk kunt u zich op basis van deze vier korte omschrijvingen al een eerste oordeel<br />
vormen. Van belang is vooral of u de uitbreidingen nuttig vindt en of u ze denkt te<br />
gaan gebruiken. Kunnen wij deze vragen telefonisch aan u voorleggen?<br />
Resultaten<br />
Deelnemers en persoonsgegevens<br />
De website is 1262 keer bezocht (vier testbezoeken niet meegeteld). 867 deelnemers zijn begonnen<br />
met het invullen van de vragen. Minder dan de helft, 380 deelnemers, is toegekomen aan het beantwoorden<br />
van de evaluatievragen na de uitleg, wat veroorzaakt kan zijn doordat alleen op computers<br />
met afspeelprogrammatuur de uitleg kon worden getoond. 366 deelnemers hebben de vragenlijst<br />
geheel afgerond; 14 deelnemers hebben een deel van de evaluatievragen ingevuld. Vanuit Suri-<br />
pag. 62
name is de vragenlijst door 37 deelnemers als bestand naar de NTU verstuurd. Het gaat om een<br />
groep van 16 leraren voortgezet onderwijs, 2 leraren basisonderwijs en 19 studenten Nederlands.<br />
Wanneer de waardering van deze groep afwijkt van het algemene patroon, doen we daarvan apart<br />
verslag; de precieze uitkomsten van deze groep staan in bijlage H.<br />
In het vervolg wordt alleen verslag gedaan van de 380 deelnemers die ten minste een van de evaluatievragen<br />
hebben beantwoord.<br />
351 deelnemers hebben de eerste vraag Bent u vakmatig verbonden aan het spellingonderwijs? met<br />
ja beantwoord. Uit de vraag naar iemands beroepsmatige activiteiten blijkt dat veel deelnemers leraar<br />
zijn, zie tabel 1.<br />
leraar basisonderwijs/primair onderwijs 112<br />
leraar Nederlands in het voortgezet/secundair onderwijs 147<br />
remedial teacher/leraar speciaal onderwijs 33<br />
ontwikkelaar/auteur/uitgever van lesmateriaal 31<br />
toetsontwikkelaar 14<br />
onderwijsadviseur/pedagogisch begeleider 35<br />
anders, nl. 90<br />
Tabel 1. De beroepsmatige activiteiten van de 380 deelnemers. Omdat iemand verschillende<br />
beroepsmatige taken kan vervullen, is het totaal groter dan 380.<br />
De 90 deelnemers met een andere beroepsmatige activiteit dan voorzien in de vraag, gaven als toelichting:<br />
academisch taalonderwijsonderzoeker; vrijwilliger via Gilde Rotterdam Nederlandse les (totaal)<br />
aan buitenlanders; ambulant begeleider cluster 2; ambulant begeleider cluster 2<br />
(spraak- taalstoornissen) specialisatie lezen en spellen; auteur; auteur "Spelling op z'n best"<br />
uitg. april 2012 CPS; behandelaar ernstige dyslexie logopedist; belangstellend voor taal en<br />
spelling; beleidsadviseur; bijlesinstituutbeheerder; buitengewoon onderwijs Vlaanderen;<br />
communicatieverantwoordelijke pedagogische begeleidingsdienst; coördinator eerste graad;<br />
coördinator taalbeleid; directeur bassischool; docent huiswerkinstituut in Leeuwarden; docent<br />
communicatieve vorming taal; docent en trainer voor eigen eenmanszaak; docent hbo;<br />
docent hoger onderwijs; docent Hogeschool; docent lerarenopleiding; docent lerarenopleiding<br />
lager onderwijs (VL); docent Nederlands; docent Nederlands en communicatieve vorming<br />
in de lerarenopleiding; docent Nederlands en Taal; docent Nederlands in de lerarenopleiding;<br />
docent Nederlands in het buitenland; docent Nederlands lerarenopleiding tot 2006;<br />
docent Nt2 isk van JWC; dyslexiebehandelaar; dyslexiebehandelaar; dyslexiebehandelaar<br />
ONL; dyslexiecoach; educatief consulent cultuurcentrum; eigen bureau voor remedial teaching<br />
en studiebegeleiding; gepensioneerd taalkundige en docent Nederlands; huiswerkbegeleider;<br />
ICT Coördinatie Antwerpen; leraar secundair onderwijs; student Lerarenopleiding<br />
Lager; taaldocent Pabo Thomas More; ik werk voor de cambiowezen; inspecteur; interesse<br />
hebbende; intern begeleider; intern begeleider basisonderwijs; intern begeleider basisonderwijs<br />
/ taalkundige; intern begeleider PO; invalleerkracht; lector lerarenopleiding; leerplanontwikkelaar;<br />
leraar in het mbo-onderwijs; leraar Nederlands in het mbo; lerarenopleider;<br />
lerarenopleider; lerarenopleider aan de universiteit; lerarenopleider bachelor lager onderwijs;<br />
lerarenopleider lager onderwijs; lerarenopleider Nederlands; lerarenopleider primair<br />
onderwijs; lerarenopleider tweedegraadslerarenopleiding Nederlands; lerares Nederlands<br />
tertiair onderwijs; logopedist (5x); logopedist sbo-school; logopedist/dyslexiespecialist (2x);<br />
logopediste in het buitengewoon onderwijs type 1 en 8 in België; ik heb ieder schooljaar<br />
pag. 63
pag. 64<br />
meerdere spellinggroepjes; maatschappelijk werkster; medebehandelaar dyslexie; docent<br />
Pabo; nt2; NT2-begeleider primair onderwijs; NT2-specialist; dyslexiespecialist; onderwijsassistent<br />
en student Pabo; onderwijsonderzoeker; onderzoek, psycholinguistiek, taaldidactiek;<br />
onderzoeker taalonderwijs; redacteur en eindredacteur van een landelijke website de lerarenopleidingen<br />
betreffende en notities schrijven als beleidsondersteuner van een hogeschool;<br />
rt master sen; student; student lerarenopleiding Nederlands; studente Nederlands;<br />
systeemspecialist Oracle; taal- en rekencoördinator MBO Zadkine, projectleider AVO-team<br />
LOC West; taalcoördinator; tekstschrijver; uitgever; xyx.<br />
Uit de antwoorden op de vraag Waar woont u? blijkt dat 61% (231/380) in Nederland woonachtig is,<br />
34% (130/380) in Vlaanderen en 2,5% (9/380) in Suriname. Daarnaast zijn er 37 deelnemers die hun<br />
vragenlijst afzonderlijk naar de NTU hebben opgestuurd, zie bijlage H. De overige deelnemers zijn<br />
woonachtig in België (4x), Curaçao (1x), Duitsland (2x) en de Verenigde Staten (3x).<br />
Uit Wat is uw leeftijd? blijkt dat 3% jonger is dan 25 jaar, 36% tussen de 26 en 46 jaar oud is, 60%<br />
tussen de 46 en 65 jaar, en 2% ouder dan 65 jaar.<br />
De antwoorden op de vragen, algemeen overzicht<br />
De volgende figuren geven de uitkomsten weer van de vragen die op een vijfpuntsschaal konden<br />
worden beantwoord. De kolommen geven in percentages de verdeling van de antwoorden op de<br />
vijfpuntsschaal aan, rechts daarvan staat achtereenvolgens de inhoud van de schaal, het aantal antwoorden,<br />
het gemiddelde van de antwoorden met de standaarddeviatie tussen haakjes en het aantal<br />
en percentage positieve antwoorden. Het gemiddelde ligt minimaal bij 1 (alle deelnemers kiezen het<br />
eerste rondje van de schaal) en maximaal bij 5 (alle deelnemers kiezen het laatste rondje van de<br />
schaal). Het aantal en percentage positieve antwoorden is de som van het uiterst positieve antwoord<br />
en het gematigd positieve antwoord (1 en 2 op de schaal, of 4 en 5, al naargelang de invulling van de<br />
vijfpuntsschaal).<br />
percentage<br />
percentage<br />
Vraag 1. Wat is uw algemene indruk van de verrijkte Woordenlijst?<br />
antwoord 1 2 3 4 5<br />
Schaal:<br />
1=negatief<br />
3=geen mening<br />
5=positief<br />
n=380<br />
Gemiddeld 4.5 (±0.8)<br />
346 positieve antwoorden, 91%<br />
Vraag 2. Vond u het voorbeeldmateriaal voldoende duidelijk?<br />
antwoord 1 2 3 4 5<br />
Schaal:<br />
1=duidelijk<br />
3=geen mening<br />
5=onduidelijk<br />
n=372<br />
Gemiddeld 1.6 (±1.0)<br />
324 positieve antwoorden, 87%
pag. 65<br />
percentage<br />
percentage<br />
percentage<br />
percentage<br />
Vraag 3. Uw waardering voor de informatie bij vormen (meervoud, verkleinwoord,<br />
werkwoordsvormen) is:<br />
antwoord 1 2 3 4 5<br />
Schaal:<br />
1=positief<br />
3=geen mening<br />
5=negatief<br />
n=368<br />
Gemiddeld 1.4 (±0.8)<br />
339 positieve antwoorden, 92%<br />
Vraag 4. Uw waardering voor de informatie bij uitleg (spellingregels bij het gevonden<br />
woord) is:<br />
antwoord 1 2 3 4 5<br />
Schaal:<br />
1=positief<br />
3=geen mening<br />
5=negatief<br />
n=368<br />
Gemiddeld 1.7 (±1.0)<br />
315 positieve antwoorden, 86%<br />
Vraag 5. Uw waardering voor de informatie bij niveau (de moeilijkheidsgraad van<br />
het woord) is:<br />
antwoord 1 2 3 4 5<br />
Schaal:<br />
1=positief<br />
3=geen mening<br />
5=negatief<br />
n=367<br />
Gemiddeld 2.0 (±1.2)<br />
260 positieve antwoorden, 70%<br />
Vraag 6. Uw waardering voor de informatie bij andere (andere woorden met dezelfde<br />
spellingproblemen) is:<br />
antwoord 1 2 3 4 5<br />
Schaal:<br />
1=positief<br />
3=geen mening<br />
5=negatief<br />
n=367<br />
Gemiddeld 1.9 (±1.1)<br />
278 positieve antwoorden, 76%
pag. 66<br />
percentage<br />
Vraag 7. Ziet u zichzelf als toekomstige gebruiker van de verrijkte elektronische<br />
Woordenlijst?<br />
antwoord 1 2 3 4 5<br />
Schaal:<br />
1=ja<br />
3=geen mening<br />
5=nee<br />
n=366<br />
Gemiddeld 1.5 (±0.9)<br />
323 positieve antwoorden, 88%<br />
Vraag 8, Zo ja, welk gebruik denkt u te gaan maken van de verrijkte Woordenlijst? sluit aan bij de<br />
vorige vraag. Deze vraag werd door 366 deelnemers beantwoord. Het ging om een meerkeuzevraag,<br />
waar meer antwoorden op mogelijk waren, zie Tabel 2. Men koos vaker naslagwerk voor uzelf (83%)<br />
dan naslagwerk om leerlingen naar te verwijzen (73%). De helft van de deelnemers zou de informatie<br />
ook gebruiken als bron voor toetsen of dictees, en als bron voor te ontwikkelen onderwijsmateriaal.<br />
antwoordmogelijkheid aantal percentage<br />
naslagwerk om leerlingen naar te verwijzen 266 73%<br />
naslagwerk voor uzelf 304 83%<br />
bron voor toetsen/dictees 187 51%<br />
bron voor te ontwikkelen onderwijsmateriaal 198 54%<br />
anders 45 12%<br />
Tabel 2: Aantal en percentage van de deelnemers die een bepaald gebruik aankruisten.<br />
(De percentages tellen niet op tot 100% omdat deelnemers meer dan een antwoord<br />
konden geven.)<br />
De toelichting bij het gebruik<br />
Veertig deelnemers benutten de mogelijkheid om toelichting te geven bij het gebruik van de verrijkte<br />
Woordenlijst. De lijst van opmerkingen is hieronder opgenomen, alfabetisch genummerd. Een tiental<br />
opmerkingen is negatief. De uitleg is te moeilijk (l) of geeft een overdaad aan informatie (o, jj, kk),<br />
maakt het onnodig moeilijk (j) en geeft geen duidelijk beeld (g, v). Liever de regels laten leren dan<br />
een naslagwerk laten gebruiken (o). Informatie over het niveau is volstrekt onnodig (ff). Het gebruik<br />
van letters in plaats van fonetische tekens kan verwarrend zijn (w). Een deelnemer gebruikt liever het<br />
Witte Boekje (h).<br />
Er zijn meer veel positieve opmerkingen. Ze betreffen de uitspraak (a, ff), de inzetbaarheid bij remediëring,<br />
voor dyslectische leerlingen en NT2-leerlingen (a,b, k, m, u, hh, nn), bij het onderwijs aan<br />
studenten van de lerarenopleidingen (kk), het zelfstandig gebruik in de klas of door met name oudere<br />
leerlingen (f, n, t, aa, mm), bron van informatie voor collega’s van andere vakken (dm p, s), lesmateriaal,<br />
verdiepingsstof of herhalingsstof (c, i, y, cc), mogelijke bron van onderzoek (bb) en verbetering<br />
van de didactiek (ll) of als leidraad voor de leergangen (r).<br />
Er is een vraag over de niveaubepaling en het verband met de referentieniveaus (z). Er is een zorgelijke<br />
uiting over de bewoording die mogelijk anders is dan in de gebruikte spellingmethodes (jj), maar<br />
er wordt ook aan de verrijkte Woordenlijst gedacht als mogelijke bron van standaardisatie van de<br />
terminologie (e).
pag. 67<br />
leraar basisonderwijs / primair onderwijs<br />
a zelf te ervaren hoe je meerdere voorbeelden van een min of meer moeilijke spelling kan vinden.<br />
Een verrijking voor je spellingsonderwijs, omdat er meer informatie staat met name ook<br />
op uitspraakgebied. Voor dyslectische kinderen een hulpje. Kortom alle lof voor deze ontwikkeling,<br />
ga er zeker gebruik van maken.<br />
b Zeer bruikbaar voor dyslectische leerlingen. Een prima manier om regels etc. terug te vinden.<br />
Je kunt het beschouwen als een zeer uitgebreide steunkaart waar ze alles in opzoeken. Wat<br />
een geweldige ondersteuning!!<br />
c om makkelijk analoge woorden te vinden zodat de kinderen het niet als 'uit het hoofd' te leren<br />
woorden zijn. Het bepalen van de 'te kennen' woorden aan de hand van de dl<br />
d bron voor collegae<br />
leraar Nederlands in het voortgezet / secundair onderwijs<br />
e Deze verrijkte woordenlijst kan in elk van de vier gevallen gebruikt worden. Hopelijk wordt dit<br />
naslagwerk zo algemeen gebruikt dat zoveel mogelijk mln e a deze terminologie gebruiken.<br />
f zelfstandig werk van de leerlingen bevorderen en in groepswerk zelf spellingproblemen laten<br />
oplossen<br />
g Ik heb nog geen duidelijk beeld van wat ik ermee zou kunnen...<br />
h Ik gebruik al het Witte Boekje; dat voldoet meer dan uitstekend. Het Groene Boekje kan wat<br />
mij betreft verdwijnen.<br />
i Verdiepingsstof voor de goede leerling, herhaling voor de zwakkere leerling. De opdrachten zijn<br />
daarop aan te passen.<br />
j Wat een nationaal-dictee-gekte! Die arme leerlingen in Nederland en België hebben allemaal al<br />
het idee dat de spelling heel moeilijk is en dat wordt door deze idiote uitbreiding van het Groene<br />
Boekje alleen maar bevestigd! Het zijn leerlingen, geen taalkundigen! Ook voor mij als tekstschrijver<br />
zie ik geen enkel voordeel in deze zwaar theoretische uitbreiding.<br />
k bij aanbieden remediëring<br />
l Hier kun je leerlingen van het vo niet naar verwijzen. De informatie is veel te moeilijk voor hen.<br />
m Ik heb de woordenlijst nog nooit gebruikt maar denk dat ik hem goed kan inzetten in het NT2onderwijs<br />
dat ik geef.<br />
n Middel om in klas te gebruiken.<br />
o Ik zie mijzelf niet als gebruiker. Als docent weet je deze informatie. Als je de leerlingen dit voorlegt,<br />
worden ze overvoerd. Ik vind dit dus geen goed idee. Beter is het te zorgen voor goed<br />
opgeleide leerkrachten en docenten, die hun leerlingen de spellingregels zo aanleren dat zij<br />
deze uit het hoofd en correct kunnen gebruiken en toepassen.<br />
p Bron voor collega's van andere vakken die taalverzorging mee willen nemen in de beoordeling<br />
van leerlingenwerk.<br />
q Sorry, ik heb de eerste vijf vragen verkeerd beantwoord. Ik wilde een positieve feedback geven,<br />
maar zag pas te laat dat uiterst rechts 'negatief' stond. Ik vond alles goed, maar betreur het dat<br />
verwezen wordt naar klas 1, klas 2 enz. voor het Belgische onderwijssysteem i.p.v. naar het<br />
eerste, tweede enz. leerjaar zoals in België gebruikelijk is.<br />
remedial teacher / leraar speciaal onderwijs<br />
r Het zou een ideaal instrument vormen voor het taalbeleid op school: door de niveauaanduiding<br />
kunnen woorden bijv. over de leerjaren verdeeld worden.<br />
s als ondersteuning bij cursussen en studiedagen voor collega's waarbij spelling centraal staat<br />
t Bron waarmee leerlingen die problemen hebben met spelling en door een RT'er niet individueel<br />
kunnen worden geholpen vanwege de hiermee gemoeide kosten, mogelijk zelfstandig kun-
pag. 68<br />
nen gaan leren.<br />
u duidelijk hulpmiddel om spellingsregels uit te kunnen leggen binnen de RT<br />
v Hoewel nee ingevuld zal ik woordenlijst.org blijven gebruiken ook al is het met deze onduidelijke<br />
uitleg. Onduidelijk denk ik vooral voor de leerling. Daarnaast denk ik in het bijzonder voor<br />
leerlingen met een spellingsprobleem.<br />
ontwikkelaar / auteur / uitgever van lesmateriaal<br />
w Eigenlijk wens ik de verrijkte woordenlijst niet in deze vorm te (laten) gebruiken. Om verder te<br />
kunnen, moet ik hier toch wat invullen ... Ik vrees dat de hoeveelheid informatie en het gebruik<br />
van letters i.p.v fonetische tekens om een uitspraak te visualiseren tot grotere verwarring zal<br />
leiden. De gegeven info is voor mij niet relevant in een naslagwerk als het Groene Boekje.<br />
onderwijsadviseur / pedagogisch begeleider<br />
x Onze eigen dochter...<br />
y Naslagwerk voor de leraren bij opmaken van lesmateriaal.<br />
z Ben benieuwd hoe de niveaubepaling per woord zich verhoudt met de indeling van s.l.o. per<br />
categorie bij hun uitwerking van de referentieniveaus. De niveaubepaling waarbij wordt aangegeven<br />
in welk leerjaar woorden kunnen worden aangeboden, is handig voor methodemakers<br />
en voor scholen.<br />
aa Gebruik voor meer bewustmaken bij de begeleiding van vooral oudere leerlingen. (n.b. klas 5 is<br />
echt ouderwets, alleen groep7!)<br />
bb bron voor samen te stellen onderzoeksinstrumenten<br />
toetsontwikkelaar<br />
cc Om extra voorbeelden te vinden van een woord als dat in de lessen aan de orde komt.<br />
dd plug geïnstalleerd, site vernieuwd maar kan filmpje niet zien alleen verder klikken,jammer. dus<br />
dit formulier geeft geen valide informatie<br />
ee Als ik nog actief was, zou ik die lijst voor die verschillende doeleinden (laten) gebruiken.<br />
overige vakmatig betrokken bij het spellingonderwijs<br />
ff Ik schrijf dit hier alvast, omdat ik niet weet of ik het verder nog kwijt kan. De uitspraak vind ik<br />
nuttig bij alle woorden. De spellingregel(s) expliciteren vind ik alleen nuttig bij moeilijke regels<br />
(bv. tussenletters in samenstellingen, vervoeging van Engelse werkwoorden) of uitzonderingsregels.<br />
Het niveau is volstrekt onnodig. Elke leraar moet zelf uitmaken of een bepaald woord<br />
nuttig is voor zijn leerlingen.<br />
gg naslagwerk om scholen op te attenderen als AB-er<br />
hh Gebruiken tijdens spellingstherapie.<br />
ii niet geschikt voor leerlingen door overdaad aan informatie<br />
jj Voor leerlingen in het basisonderwijs is het teveel informatie. Ze gaan hierin verzuipen. Ook is<br />
het een probleem dat de bewoording in de uitleg anders is dan de bewoording die zij in hun<br />
spellingsmethode leren.<br />
kk studenten lerarenopleiding<br />
ll verbeteren van de gangbare spellingdidactiek<br />
mm Mijn studenten kunnen hier veel informatie uit halen om zelf didactisch beter te kunnen handelen.<br />
niet vakmatig betrokken bij het spellingonderwijs<br />
nn Selectie van spellingwoorden voor kinderen met dyslexie. Aangezien de spelling aanleren voor<br />
hen zoveel meer tijd vraagt is beperking tot regels die vaak voorkomen van belang.
De antwoorden per beroepsgroep<br />
Het is denkbaar dat de waardering voor de verrijkingen van de Woordenlijst afhangt van iemands<br />
vakmatige betrokkenheid bij de spelling. Vandaar dat aan de deelnemers is gevraagd of ze vakmatig<br />
verbonden zijn aan het spellingonderwijs en wat hun beroepsmatige activiteiten zijn. In Tabel 3 zijn<br />
de gemiddelde oordelen per beroepsgroep weergegeven, waarbij deelnemers die meer dan een enkele<br />
beroepsmatige activiteit aangaven, zijn opgenomen bij de kleinste groep. Bijvoorbeeld, iemand<br />
die zowel leraar is als toetsontwikkelaar, is gerangschikt bij de toetsontwikkelaars.<br />
pag. 69<br />
leraar basisonderwijs / primair onderwijs (n=90/94)<br />
leraar Nederlands in het voortgezet / secundair onderwijs (n=121/124)<br />
1. algemene indruk 1,4 1,7 1,5 1,7 1,3 1,5 1,5 1,7<br />
2. voorbeeldmateriaal duidelijk? 1,5 1,5 1,8 1,5 1,7 1,9 1,6 1,6<br />
3. waardering vormen 1,3 1,4 1,4 1,2 1,3 1,3 1,6 1,5<br />
4. waardering uitleg 1,5 1,8 1,8 2,0 1,5 1,5 1,6 1,6<br />
5. waardering niveau 1,8 2,2 1,7 2,5 1,9 1,8 2,0 2,2<br />
6. waardering andere woorden 1,6 2,1 1,9 2,0 1,6 2,1 2,0 1,8<br />
7. toekomstige gebruiker? 1,4 1,6 1,4 1,6 1,3 1,5 1,5 2,0<br />
naslagwerk leerlingen 77% 79% 81% 71% 73% 31% 75% 39%<br />
naslagwerk voor uzelf 88% 83% 96% 48% 81% 85% 85% 82%<br />
bron voor toetsen of dictees 56% 56% 59% 29% 42% 69% 53% 21%<br />
bron onderwijsmateriaal 46% 52% 59% 81% 77% 54% 60% 36%<br />
anders, namelijk... 4% 12% 19% 10% 19% 23% 20% 14%<br />
remedial teacher / leraar speciaal onderwijs (n=27/28)<br />
Tabel 3. De oordelen per beroepsgroep (gemiddelden) en het gebruik dat iemand denkt te gaan<br />
maken van de verrijkte Woordenlijst (percentages).<br />
Toelichting bij tabel 3: de eerste rij omschrijft de beroepsgroepen met het aantal deelnemers per<br />
groep. Wanneer het aantal deelnemers varieert omdat iemand niet alle vragen heeft ingevuld, wordt<br />
dat aangegeven, bijvoorbeeld n=90/94 wil zeggen er tussen de 90 en 94 antwoorden zijn verstrekt.<br />
Daaronder volgen voor de 7 vragen het gemiddelde van de vijfpuntsschaal (hier is steeds 1 het positieve<br />
antwoord, en 5 het negatieve of ontkennende antwoord) en percentages voor het gebruik dat<br />
ontwikkelaar / auteur / uitgever van lesmateriaal (n=21)<br />
onderwijsadviseur / pedagogisch begeleider (n=26)<br />
toetsontwikkelaar (n=13)<br />
overige vakmatig bij het spellingonderwijs betrokkene (n=40/45)<br />
niet vakmatig betrokken bij het spellingonderwijs (n=28/29)
iemand denkt te gaan maken van de verrijkte Woordenlijst. De deelnemers konden meer vormen van<br />
gebruik aankruisen, zodat de percentages niet optellen tot 100%. Merk op dat de aantallen deelnemers<br />
per groep vaak klein zijn.<br />
De tabel laat zien dat de algemene waardering per beroepsmatige activiteit niet ver uiteenloopt en<br />
dat de groepen deelnemers aan dit onderzoek positief gestemd zijn. Een gemiddelde van 1 zou betekenen<br />
dat iedereen het uiterst positieve uiteinde van de schaal heeft gekozen; een gemiddelde van 3<br />
zou betekenen dat het oordeel positief noch negatief uitvalt, omdat ‘de stemmen staken’. De gemiddelden<br />
zijn zozeer met elkaar in overeenstemming, dat we een statistische analyse achterwege laten.<br />
Het hoogste (dus minst positieve oordeel) van alle vragen betreft de niveau-aanduiding. Met een<br />
gemiddelde van 2,5 zijn daarover de 21 ontwikkelaars van lesmateriaal (of auteurs/uitgevers daarvan)<br />
het minst positief, maar nog steeds gemiddeld niet negatief gestemd. Deze groep geeft ook aan<br />
dat ze de verrijkte Woordenlijst minder vaak voor zichzelf zullen gebruiken, maar daarentegen weer<br />
heel vaak voor het ontwikkelen van lesmateriaal.<br />
In de rechterkolom staan de oordelen van de 28 of 29 deelnemers die niet beroepsmatig bij de spelling<br />
betrokken zijn. Ook die groep denkt van de verrijkte Woordenlijst gebruik te gaan maken, al is<br />
dat wat minder dan de overige groepen.<br />
De antwoorden van de uitgeverijen<br />
Er zijn zeven uitgeverijen benaderd, die ook alle zeven een reactie hebben willen geven.<br />
Uitgeverij 1<br />
Na een eerste telefonisch gesprek overleg met het team dat methoden ontwikkelt. De uitkomst<br />
daarvan meegedeeld in een tweede gesprek. Het blijkt dat deze uitgeverij zelf al iets dergelijks heeft<br />
ondernomen. Zij weten dat het een flinke klus is, eigenlijk onmogelijk (ze veronderstelden dat het<br />
een geheel handmatig ontwikkeld gegevensbestand zou zijn). Ook denken ze dat er veel geld van de<br />
belastingbetaler mee gemoeid zal zijn. Het is een nuttige onderneming, maar deze uitgever zal er<br />
geen gebruik van maken, want zo’n soort gegevensbestand wordt op dit moment niet gemist. Er was<br />
enige twijfel over of de verrijking van de woordenlijst een methode zou zijn.<br />
Uitgeverij 2<br />
Deze schriftelijke reactie nemen we hier letterlijk op:<br />
Ik heb naar het voorstel gekeken en ben onder de indruk van de mogelijkheden. Ik ben<br />
zelf een fervent gebruiker van het online Groene Boekje, vandaar dat ik met interesse<br />
naar de uitleg gekeken heb. Voor mij als neerlandicus en voor mijn auteurs met dezelfde<br />
achtergrond zou deze uitbreiding fantastisch zijn. Als ik het zo zie, biedt het alles: spelling,<br />
uitspraak, gebruik, moeilijkheidsgraad etc.<br />
pag. 70<br />
Dat is echter naar mijn idee ook meteen de valkuil voor een succesvol gebruik in het onderwijs,<br />
en dan met name in het onderwijs in de onderste lagen van het vmbo. Bij het<br />
schrijven voor deze leerlingen maken wij heel bewuste keuzes van wat we wel en wat we<br />
niet doen. We nemen soms ook de beslissing om iets niet volledig of niet volgens de letter<br />
der wet te behandelen, omdat die leerlingen daar toch niet zo veel aan hebben.<br />
Als de woordenlijst al deze uitbreidingen zou krijgen, vraag ik me af of leerlingen hier<br />
nog wel gebruik van gaan maken. Eerlijk gezegd zou ik dat jammer vinden, omdat we ze<br />
juist aanleren woorden op te zoeken als ze twijfelen. En aangezien online woordenboeken<br />
zoals die van Van Dale maar een beperkt aantal woorden vrijgeeft verwijzen we regelmatig<br />
naar de woordenlijst.
pag. 71<br />
Een voorbeeld is de aanduiding van het woordniveau: voor de doelgroep waarvoor wij<br />
schrijven is dit veel te veel en te specifieke informatie. Voor docenten die bezig zijn met<br />
Taalbeleid is het natuurlijk wel waardevolle informatie en zeker ook voor onze educatieve<br />
auteurs die hierop hun lijn Woordenschat kunnen baseren. Maar het is dus de vraag<br />
of al deze gedetailleerde informatie voor iedereen relevant is.<br />
Onze ervaring leert overigens ook dat dit soort aanduidingen altijd enorm ‘rumoer’ opleveren;<br />
‘waarom is dat woord/deze normering/die etc nou moeilijker/zwaarder/makkelijker<br />
dan…’. Ik hoop dat u zich daar verre van kan houden …<br />
Ik denk dat er bijvoorbeeld met een marktonderzoek goed gekeken moet worden naar de<br />
behoefte: waar willen mensen woordenlijst.org voor gebruiken? Als een woordenboek?<br />
Als vraagbaak a la de site van Onze Taal? (NB goede zoekfunctie!) Als spellingchecker a<br />
la taaladvies.net? (NB moet je al een stuk geleerder voor zijn.)<br />
Het succes van de toepassing voor het onderwijs ligt er denk ik dus in keuzes te maken:<br />
de opties die er nu zijn, zijn te veel en zullen alleen neerlandici en andere frikken aanspreken,<br />
die het nou juist niet echt meer nodig hebben. Maar die er wel veel plezier aan<br />
zullen beleven, dat is duidelijk!<br />
Ik ben erg benieuwd naar de keuzes die gemaakt zullen worden. Veel succes met de afronding<br />
van het <strong>rapport</strong>!<br />
Uitgeverij 3<br />
Deze uitgeverij is zo enthousiast over de mogelijkheden van de verrijking, dat ze het direct zelf zouden<br />
willen overnemen.<br />
Uitgeverij 4<br />
“Alles waar het onderwijs bij gebaat is, moet gedaan worden”, is de eerste reactie, maar er moeten<br />
geen dingen worden vastgelegd waar het de didactische invasie betreft. Daarmee wordt bedoeld dat<br />
de Woordenlijst zou gaan dicteren hoe de spelling onderwezen moet worden. Na nader overleg te<br />
hebben met collega’s volgt een uitgebreid schriftelijk bericht:<br />
Het verrijkingsplan kan toegevoegde waarde hebben als het algemeen belang wordt ondersteund.<br />
Dat betekent dat de informatie objectief en betrouwbaar moet zijn. Het<br />
Groene boekje is een autoriteit en de toegevoegde info zal dus ook dit niveau moeten halen.<br />
Bij 'woordvormen' en de 'andere woorden' met dezelfde spellingproblematiek is dit<br />
in een objectieve vorm waar te maken. De vraag is of dit bij 'uitleg' en 'moeilijkheidsgraad'<br />
ook kan. De voorbeelden in de presentatie die gaan over 'uitleg' geven aan dat er<br />
behoorlijk wat discussieruimte gaat ontstaan. Ten eerste over wat nu precies de spellingproblemen<br />
in een woord zijn en ten tweede hoe de oplossing beredeneerd kan worden.<br />
Er is veel ruimte voor interpretaties. Dit is eveneens het geval als het gaat om de<br />
moeilijkheidsgraad. Bestaande leerplannen verschillen zodanig van elkaar dat de uiteindelijke<br />
keuzes arbitrair zijn. Daarnaast veranderen leerplannen voortdurend en dat verhoudt<br />
zich niet tot het Groene boekje.<br />
Ons advies is om 'uitleg' en 'moeilijkheidsgraad' niet op te nemen. Het biedt een schijnoplossing.<br />
Het legt subjectieve zaken vast die vervolgens een rem gaan worden op de innovatie<br />
van de spellingdidactiek. Uitleg hoort thuis in didactisch spellingmateriaal en<br />
moet breder doordacht zijn dan vanuit het perspectief van een woordenlijst. Het moet<br />
gebaseerd zijn op een goed doordachte leerlijn. De 'moeilijkheidsgraad' lijkt een perspectief<br />
te bieden voor deze leerlijn, maar daarvoor is de onderbouwing vanuit leerplannen te<br />
zwak.
Uitgeverij 5<br />
Deze uitgever vindt de Verrijkte Woordenlijst "zeker zeer nuttig, absoluut." Hun taalmethode heeft<br />
als overkoepelende strategie: opzoeken bij twijfel. Maar als je het lastige woord dan opzoekt (werkwoordsvormen,<br />
verkleinvormen) dan vind je het niet. Bij het Groene Boekje is dan altijd ook nog een<br />
woordenboek nodig. Het zou erg fijn zijn als er speciaal voor het onderwijs ook een beperkte lijst<br />
was.<br />
Het raadplegen/opzoeken wordt steeds belangrijker. Voor individuele uitgeverijen is het ondoenlijk<br />
woordenlijsten bij te houden (zoals nu gebeurt bij taalmethoden), daarom is het positief als de Taalunie<br />
dit kan doen.<br />
Uitgeverij 6<br />
Een onmiddellijk enthousiaste reactie: "een zeer goed idee!"<br />
Na doorvragen vraagt de uitgever extra aandacht voor de niveaubepaling, die wat hem betreft niet<br />
gelijk zou moeten zijn voor Vlaanderen en Nederland (niet vanuit NL moet worden bepaald).<br />
Helemaal aan het eind blijkt dat hij ook de enquête heeft ingevuld, en zo al redelijk op de hoogte was<br />
van de Verrijkte Woordenlijst. Behalve zorgvuldigheid bij de niveaubepaling moet de Taalunie dit<br />
project vooral doorzetten.<br />
Uitgeverij 7<br />
Een mondelinge reactie. Deze uitgever had het toegezonden materiaal gelezen en is 'uiteraard' voorstander<br />
van het verder ontwikkelen van de Verrijkte Woordenlijst – alle extra informatie van de Taalunie<br />
is zeer welkom. Het is erg nuttig omdat online informatie steeds belangrijker wordt. Er zijn verder<br />
geen op- of aanmerkingen naar aanleiding van het toegestuurde. Eventueel kan verder contact<br />
worden opgenomen met XXX, omdat die verantwoordelijk is voor de redactie.<br />
De opmerkingen tot slot<br />
Van de mogelijkheid om aan het eind opmerkingen te plaatsen hebben 188 deelnemers gebruikgemaakt.<br />
We nemen hier alle opmerkingen op, enerzijds om het enthousiasme dat eruit spreekt, anderzijds<br />
omdat het gaat om opmerkingen van ter zake deskundigen. De opmerkingen zijn gegroepeerd<br />
op grond van de vakbetrokkenheid van de deelnemers en daarna genummerd. Deze nummering<br />
wordt gebruikt in de volgende paragraaf waar de opmerkingen van commentaar worden voorzien.<br />
De opmerkingen zijn geanonimiseerd. Evidente spelling- of typefouten zijn vaak verbeterd ter bevordering<br />
van de leesbaarheid.<br />
pag. 72<br />
leraar basisonderwijs / primair onderwijs<br />
1 Aangeven wanneer een woord gebruikt kan worden is erg afhankelijk van de spellingmethode<br />
die men in de klas gebruikt. Er zit nogal wat verschil in per methode wanneer een bepaalde<br />
moeilijkheid aangeboden wordt . Voor de lijst dus moeilijk om te zeggen wanneer een woord<br />
kan. Nu al merk ik soms dat bijv. bij Cito-toetsen moeilijkheden gevraagd worden die in de<br />
methode nog niet of nauwelijks aan bod gekomen zijn. Wat is dan de norm ? Cito ? Dat moet<br />
er wel bij vermeld worden lijkt mij. Voor beter spellen is: www.beterspellen.nl of beetje spellen.nl<br />
erg geschikt. Daar is allerlei uitleg van spellingregels te vinden. die gebruik ik als ik echt<br />
dingen zoek op spellinggebied. De woordenlijst van de Taalunie gebruik ik alleen om de<br />
schrijfwijze te checken als ik twijfel, dat zijn dan meestal de onthoudwoorden zoals c/k problemen.<br />
2 Ik weet niet of het dan ook mogelijk is om bv. de woorden per niveau er uit te halen. Misschien<br />
is het nogal omslachtig om ook effectief te gaan gebruiken.<br />
3 Hoe het woord wordt uitgesproken zou ik persoonlijk tussen haakjes schrijven zodat leerlingen<br />
zeker weten dat dit geen correcte spelling is. Ook vind ik dat je bij samenstellingen geen
pag. 73<br />
lettergroepen zoals ell mag benoemen. Deze letters zijn tenslotte afkomstig van twee verschillende<br />
woorden.<br />
4 Het instapniveau zou je ook aan kunnen geven op de manier van Cito: begin groep 4 =B4,<br />
midden=M4 eind=E4. De meeste Nederlandse juffen werken met dit systeem, denk ik. De<br />
moeilijkheidsgraad is vaag: "Is moeilijkheidsgraad 88 nou te hoog gegrepen voor instapniveau<br />
60?" Je zou kunnen denken dat ze gelijk zouden moeten zijn, omdat het beide cijferreeksen<br />
tot 100 zijn.<br />
5 Dit is een goede ontwikkeling en geeft het groene boekje een meerwaarde, die het tot nu nog<br />
niet gekend heeft. Je kunt zo de digitale mogelijkheden nog meer uitbreiden. Voor het onderwijs<br />
zou het het mooiste zijn als er per woordsoort ook nog oefeningen bij geleverd konden<br />
worden met betrekking tot spelling en ook met betrekking tot woordenschat. Misschien is dat<br />
iets voor het onderwijs om aan te geven en eraan te koppelen, of voor een volgende vernieuwingsronde.<br />
6 prima<br />
7 Ik vind de moeilijkheidsgraad met uw huidige getallenstelsel onduidelijk, omdat u niet uitgaat<br />
van een schaal 1-10, maar het koppelt aan de groepen, terwijl men in Vlaanderen anders telt,<br />
bijvoorbeeld. Mijn voorkeur zou hebben het werken met max. 5 sterren, en leeftijd oid, of<br />
onder-, midden- en bovenbouw...immers zijn niet alle leerlingen even snel, en sommigen juist<br />
erg snel, als u begrijpt wat ik bedoel. Ik zou het als leerling van groep 6 niet leuk vinden als ik<br />
iets opzoek en er staat bij dat het een groep-4-woord is.<br />
8 Goed om te merken dat ook hier weer de regels terug komen die we op de basisschool gebruiken.<br />
Ik maak regelmatig gebruik van het groene boekje, ook om de kinderen te leren hun<br />
eigen antwoorden te controleren.<br />
9 Deze vernieuwing ziet er goed, duidelijk en overzichtelijk uit. Ik denk wel dat de termen misschien<br />
aangepast zouden moeten worden in de regels. In het basisonderwijs praten we bijvoorbeeld<br />
wel over lange en korte klank en daarom 1 of 2 medeklinkers of Jantje Snoeper,<br />
medeklinkerverdubbeling, dubbelvormen enz. Misschien dat er ook eenduidigheid over de<br />
regels kan komen.<br />
10 Het zou prettig zijn als de moeilijkheidsgraad overeen zou komen met de Didactische Leeftijd.<br />
Moeilijkheidsgraad 25 betekent dan halverweg groep 5 ipv halverweg groep 4 nu. Vr. gr.<br />
11 De uitleg is duidelijk en ik denk ook dat leerlingen hier goed mee uit de voeten kunnen.<br />
12 Ik denk dat dit een zeer waardevolle aanvulling is!<br />
13 Wat is een FIMPJE bekijken. Taaladvies met spellingsfouten????<br />
14 waarom dan ook niet de herkomst aangeven bij leenwoorden, of de etymologie?<br />
15 Gefeliciteerd. Ik hoop dat het ook daadwerkelijk tot uitvoering komt. Voor anderstaligen is dit<br />
van bijzonder belang en kan anderstaligen ook goed helpen met de tweede taal. Nogmaals<br />
gefeliciteerd en hoop spoedig hiervan gebruik te kunnen maken.<br />
16 Wellicht is het bij 'uitleg' ook mogelijk om het waarom toe te lichten, zodat leerlingen de website<br />
ook geheel zelfstandig kunnen gebruiken om bijvoorbeeld thuis te oefenen. In het basisonderwijs<br />
is vooral werkwoordspelling iets dat als lastig beschouwd wordt, is mijn ervaring.<br />
Het zou fijn zijn als de uitleg dan iets uitgebreider is. Bij de verleden tijd van overreden bijvoorbeeld<br />
het volgende: ik-vorm + de = overreed + de = overreedde (de regel van 't exfokschaap<br />
toelichten is wellicht ook een goed idee!) Bij de bijvoeglijke vorm geldt over het algemeen<br />
de regel "zo kort mogelijk schrijven", daarom wordt het geschreven met 1 'e' en 1 'd'.<br />
Het is slechts een suggestie. Ik vind het sowieso een zeer goed idee om de informatie uit te<br />
breiden zoals getoond is in het filmpje!<br />
17 interessant! Ik zou er graag mee aan de slag gaan.<br />
18 Voor de leerlingen op de basisschool wordt het misschienwel erg veel informatie
19 De toevoegingen in het elektronisch Groene Boekje zouden mijns inziens een geweldige<br />
meerwaarde hebben. In mijn werk met dyslectische leerlingen werk ik ook met steunkaarten.<br />
Het biedt leerlingen houvast. Het opzoeken is van wezenlijk belang voor dyslectische leerlingen.<br />
In een dyslexie-behandeling kun je helaas niet alle problematieken behandelen. Dit is<br />
uiteraard afhankelijk van leeftijd. Een leerling gaat aan het einde van een behandeling met<br />
een boekje vol steunkaarten zelfstandig op pad, maar jammer genoeg natuurlijk geen volledig<br />
boekje . Wat is er dan mooier, dan een opzoekbron te hebben, waar je zelfstandig mee verder<br />
kunt. Ik zal het mijn leerlingen tzt zeker als advies meegeven! M.vr.gr. XXXX<br />
20 Sommige aspecten van onze taal hebben geen baat bij extreem veel uitleg. Leerlingen in de<br />
tweede helft van de basisschool hebben volgens mij meer aan herhaling dan aan uitleg. En<br />
laat hen vooral zelf voorbeelden zoeken, die erbij passen. Want wat je zelf vindt en ontdekt,<br />
onthoud je veel beter. De moeilijkheidsgraad is niet absoluut. Het inzicht in en het niveau van<br />
spelling is sterk afhankelijk van de taal- en spellingmethode die gehanteerd wordt. Vergelijk je<br />
methoden, dan zie je dat bepaalde spellingproblemen in de ene methode één tot twee jaren<br />
eerder of later worden aangeboden dan in de andere. Maar, ik heb slechts ervaring met spelling<br />
en leerlingen in de basisschoolleeftijd. Wellicht kijken anderen heel anders tegen de voorstellen<br />
aan.<br />
21 Hoe kan ik het elektronisch groene boekje bekijken?<br />
22 Goede aanvulling mits het overzichtelijk blijft, vooral de mogelijkheid om andere woorden<br />
met het zelfde spellingsonderwerp in oefeningen mee te nemen spreekt mij aan.<br />
23 De uitleg van de spellingregels in een methode voor het het basisonderwijs wijkt meestal af<br />
van deze uitleg en zou bij jongere kinderen en zwakke leerlingen voor verwarring kunnen zorgen.<br />
24 Dit is heel knap uitgewerkt. Proficiat<br />
25 Heel handig voor de leerlingen. Zij zullen wel aanwijzingen nodig hebben door de leerkracht<br />
omdat de uitleg vrij moeilijk beschreven is voor jonge leerlingen.<br />
26 Ik vind dit een zeer goede uitbreiding. Op deze manier kan ik duidelijk zien wanneer ik welke<br />
woorden kan aanbieden en welke woorden gebruik maken van dezelfde spellingsregels.<br />
27 als naslagwerk voor de kinderen uit het T8 onderwijs is dit veel te onduidelijk en te uitgebreid.<br />
Het zou fijn zijn moest er een kindversie bestaan. Ik zou heel graag mijn lln leren werken met<br />
het groene boekje. Want wat je zelf leert of ontdekt onthou je ook veel beter. Met kindversie<br />
bedoel ik: aantrekkelijk ogend, de mogelijk tot voorlezen van de getoonde tekst, geen overdaad<br />
aan info, duidelijk lettertype,... Voor mezelf vind ik het wel oké.<br />
28 Lijkt mij bijzonder nuttig. Doen!<br />
29 Dit geeft een ruimer beeld op de spellingsproblemen<br />
30 Dit is een waardevolle verbetering. Vnl. het waarom van de schrijfwijze en de toevoeging van<br />
een reeks gelijkaardig gespelde woorden vind ik goed bruikbaar.<br />
31 Knap initiatief!<br />
32 Ik vind deze uitbreiding een verrijking maar hoop dat kinderen van het basionderwijs vb. 5de<br />
klas daar gemakkelijk hun weg zullen in vinden.<br />
33 Prima idee en initiatief! Bespaart heel wat opzoekingswerk in andere naslagwerken.<br />
34 Bij werkwoordspelling mis ik de regels die ten grondslag liggen aan de werkwoordspelling. Het<br />
voorbeeld van 'overreedde' wordt uitgelegd als woord met dubbel d. Dit komt door de regel<br />
van werkwoordspelling (stam + de) en het is jammer dat dit niet meegenomen is bij de uitleg.<br />
35 Ik vind dit een heel goed idee en ik denk dat veel mensen hier blij mee zullen zijn!<br />
36 is er ook ruimte om een 'oefensite' aan het groene boekje te hangen. Kinderen voelen zich<br />
ernstig genomen als ze een eerder 'droge' oefening krijgen dan al de aangeboden spelvormen.<br />
pag. 74
pag. 75<br />
Veel succes<br />
37 Ik vind dit super. Zowel voor de leerkracht als voor leerlingen. Als het beschikbaar is, ga ik<br />
hiervan zeker gebruik maken. Dit is heel knap werk. Proficiat !!<br />
38 Bij de werkwoorden in de verleden is het belangrijk om ook het onderscheid met klankverandering<br />
of zonder klankverandering op te nemen. + de(n) of +te(n) mag niet toegepast worden<br />
bij ww. met klankverandering. Bij de uitleg kwam het over alsof + de(n) of +te(n) altijd van<br />
toepassing is. Ik denk dat deze bijkomende uitleg een verrijking is.<br />
39 Prima initiatief!<br />
40 Het lijkt me een duidelijk en prima ondersteuning.<br />
41 prima aanvullingen, erg overzichtelijk; hierdoor waarschijnlijk praktisch goed inzetbaar.<br />
42 ik zou graag een woordenlijst per groep zien ontstaan.los van de woordenlijsten in methodes.<br />
mocht die er zijn , hoor ik het graag. vroeger had je die van praxis ,maar deze is verouderd.<br />
43 Ik vind het een zinvolle uitbreiding!<br />
leraar Nederlands in het voortgezet / secundair onderwijs<br />
44 Dit wordt een schitterend werkinstrument.<br />
45 Zie er geweldig uit, erg overzichtelijk en een goed hulpmiddel. Het groene boekje op zich gebruik<br />
ik al jaren: wat vaak ontbreekt in een normaal woordenboek is de toevoeging welk lidwoord<br />
er bij hoort. Dit is voor onderwijs aan kinderen en volwassenen met een niet-<br />
Nederlandse moedertaal heel erg belangrijk. Ook de werkwoordvervoeging roept soms vragen<br />
op en er zijn genoeg woorden waarbij ik soms ineens twijfel over de juiste schrijfwijze. Ik kijk<br />
uit naar deze aanpassing; lijkt me een super naslagwerk!<br />
46 Prima initiatief! Mijn dochter zit op het gymnasium en heeft dyslexie. Voor haar worden<br />
woorden nu veel begrijpbaarder. Veel succes.<br />
47 Schitterend idee! Alles wordt erg duidelijk weergegeven. Ik zou het een prima werkinstrument<br />
vinden!<br />
48 Ik vind de extra informatie een zinvolle aanvulling die ik zeker goed kan gebruiken in mijn<br />
werk als docent Nederlands. Kritische kanttekening: vooral de informatie onder de knop uitleg<br />
kan veel visueler gebracht worden en eventueel worden aangevuld met audio. Dan maak je<br />
echt gebruik van de extra mogelijkheden die het internet biedt. Uitleg d.m.v. alleen tekst is<br />
vooral voor leerlingen lastig.<br />
49 In hoeverre wordt er rekening gehouden met de eisen die er gesteld worden door de leerplannen<br />
(niveau) en welke terminologie zal er gehanteerd worden? Er bestaat immers amper<br />
eenvormigheid in de gebruikte spellingterminologie.<br />
50 ik begreep niet hoe u de moeilijkheidsgraad van een woord bepaalt en hoe die gerelateerd is<br />
met in welke klas/groep je het woord kunt introduceren<br />
51 Geweldig initiatief. De moeilijkheden worden op deze manier in de context voortdurend herhaald<br />
en zichtbaar gemaakt voor de leerling. Ik zeg: DOEN.<br />
52 Opmerking over niveau: ietwat arbitrair (?). Opmerking over andere: ik zie -behalve de<br />
schrijfwijze dubbele "l"- geen enkel verband tussen nagellak en hemellichaam. Ik voel er geen<br />
associatie bij.<br />
53 Ik zou er een aanvullende grammaticale verdieping aan toe willen voegen. Met een digitale<br />
omgeving is het dan heel erg binnen handbereik om door te klikken naar grammaticale regels.<br />
Zo wordt er niet uitgelegd bij het woord 'overrede' dat dit anders geschreven wordt omdat<br />
het een bijvoeglijk naamwoord is en dus de korte vorm krijgt etc... Wel zo handig voor leerlingen<br />
om de spelling op deze wijze ook te 'snappen' i.p.v. alleen maar 'na te slaan'. Met name<br />
voor tweedetaalleerders is er ook nog veel winst te behalen in uitbreiding door uitleg. Zij begrijpen<br />
niet waarom er geschreven staat 'NAA-Ge-LAK' met dubbel A. Maar ja, dan hebben we
pag. 76<br />
het misschien over een heel andere doelgroep? Hartelijke groet en succes ermee, XXXX<br />
54 Het grootste deel van de wijzigingen vind ik overbodig; het Groene Boekje is een naslagwerk<br />
waarin je de spelling opzoekt. Woorden die net zo geschreven worden is meer geschikt voor<br />
NT2. Voor onderwijsdoeleinden zijn er voldoende ander methodes. Niveauaanduiding is voor<br />
het middelbaar onderwijs niet relevant<br />
55 Bij de knop "andere" vind ik de informatie die als eerste gegeven wordt minder interessant,<br />
maar de informatie die aan het slot gegeven wordt, vind ik juist wel weer bruikbaar Voorbeeld<br />
van andere woorden met ag: dit onderdeel zegt mij niet zoveel, maar is misschien voor docenten<br />
Nederlands als tweede taal wel weer handig, bijvoorbeeld om de uitspraak te oefenen. De<br />
voorbeelden van andere woorden met dubbele l: vind ik dan weer wel heel bruikbaar.<br />
56 veel succes<br />
57 Ik zou de cijfers van het instapniveau parallel laten lopen aan de groepsindeling van de basisschool,<br />
dat is makkelijk te onthouden (dus instapniveau 30 is gelijk aan groep 3 (bijvoorbeeld<br />
het woord aap). Tot slot: ik werk nu een aantal jaar in het vo. Ik ben erachter gekomen dat<br />
veel leerlingen veel moeite hebben met bijvoorbeeld de werkwoordspelling en andere lastige<br />
kwesties zoals koppeltekens. Havisten hebben het na 12 jaar les niet onder de knie. Ik raak er<br />
steeds meer van overtuigd dat de docenten deze slag aan het verliezen zijn. Ik vind uw project<br />
heel interessant, maar ik zou eigenlijk liever willen dat het geld besteed wordt aan een flinke<br />
discussie over een spellingvereenvoudiging. Een eenvoudige spelling: minder ergernis en meer<br />
tijd voor bijvoorbeeld begrijpend lezen! met vriendelijke groet, XXXX<br />
58 Ik zou graag bij het kopje 'persoonsvormen' nog de vermelding tt en vt zien voor de duidelijkheid.<br />
59 Interessant!<br />
60 Het lijkt mij dat de uitleg voor leerlingen/leken tamelijk moeilijk te begrijpen is. Is het mogelijk<br />
bij de samengestelde werkwoorden een bijzin als voorbeeld te geven? Bijv. opruimen: ze zegt<br />
dat ze de kamer opruimt/heeft opgeruimd. Spelling = één woord: dit blijkt tegenwoordig een<br />
veel voorkomende fout.<br />
61 De voorstellen maken het gebruik van het Groene Boekje complexer. In de huidige versie is de<br />
informatie zeer eenduidig. De uitspraak toont bv. een verkeerd woordbeeld (naagellak); dat<br />
kan als de uitspraak enkel zichtbaar wordt na een klik op een knop (of bv. een geluidsfragment<br />
is - dus zonder woordbeeld). Bij 'overrede' naast 'overreedde' heb ik dezelfde opmerking. Een<br />
gebruiker (leerling) ziet die twee vormen staan maar kent de termen niet ('voltooid deelwoord<br />
verbogen vorm' is te moeilijk). De twee vormen mogen er staan, maar dan liefst in een duidelijk<br />
voorbeeld (in een zin). De niveau-aanduiding is m.i. alleen interessant voor toets- of<br />
schoolboekenopstellers. Bovendien kan die tot discussie leiden (ik hoor sommige 'ouders' al<br />
protesteren als een woord wordt gevraagd dat 'boven' het niveau is). Ik weet trouwens niet of<br />
je het niveau zo 'wiskundig' kan benaderen zoals nu het geval lijkt (en evolueert zoiets niet<br />
heel erg - sommige woorden worden toch in bepaalde decennia meer gebruikt dan andere?).<br />
Ook de uitleg bij 'andere' schept eerder verwarring voor wie niet taalvast is (hopelijk staat die<br />
info ook 'achter' een knop). Conclusie: ik vind de uitbreiding geen goed idee, toch niet voor de<br />
gewone gebruiker. Ik geef les aan laatstejaars a.s.o. (= vwo in Nederland) en de meeste leerlingen<br />
hebben echt geen inzicht in taalregels... Hou het a.u.b. zo simpel mogelijk. Als er al een<br />
uitbreiding komt, zou ik eerder pleiten voor toevoegen van samenstellingen e.d., m.a.w. voor<br />
meer trefwoorden. Vriendelijke groeten XXXX<br />
62 Het zou een stuk minder tijd kosten als de informatie op schrift had gestaan. Lezen gaat sneller<br />
dan luisteren.<br />
63 uitleg en vormen lijkt me een verrijking en nuttig. 'andere' zie ik het nut niet zo van in. Met<br />
niveau zal ik niet veel doen, maar ik kan me voorstellen dat dit voor anderen wel handig is.<br />
64 Leuk en handig!
65 Ik gebruik zelf het elektronische Groene Boekje regelmatig als naslagwerk. Mogelijk zal door<br />
deze uitbreiding ook door anderen (inclusief leerlingen) van deze versie vaker gebruik worden<br />
gemaakt.<br />
66 Prima initiatief.<br />
67 Uitstekend. drie punten: - aangeven moeilijkheidsgraad met (grote) getallen niet gebruiksvriendelijk.<br />
Koppel direct aan klas (Ned en Vlaams systeem dan maar apart) - Uitleg gaat ervan<br />
uit dat de lezer de regels kent en in de juiste volgorde in zijn hoofd heeft. Dat is niet zo. Daarom<br />
is spreken over géén verenkeling, een regel die níet toegepast moet worden, een zware<br />
belasting van het werkgeheugen. Waarom niet proberen toch maar naar de inhoud van het<br />
woord te kijken en zo te zien hoe het is opgebouwd. - De inhoud van woorden blijkt duidelijk<br />
buiten beschouwing te blijven: voorbeeldwoorden als 'lommerrijk' zijn spellingtechnisch gezien<br />
dan wel interessant, maar zwakke spellers die in de woordenlijst een oplossing zoeken,<br />
schakelen hier uit, omdat ze te veel moeilijke woorden tegenkomen. Kortom: er wordt nog te<br />
veel vanuit het systeem gedacht en te weinig vanuit de gebruiker. De woordenlijst krijgt een<br />
beetje het niveau van de ANS: alleen voor de diehards. Oplossing: twee versies: een voor het<br />
systeem, de wetenschap, en een voor de zwakke spellers.<br />
68 Ik zou graag meer willen weten (uitleg) over de vaste criteria op grond waarvan per woord de<br />
moeilijkheidsgraad bepaald wordt. Bovendien lijkt mij de mogelijkheid om te ZOEKEN op<br />
woorden met gelijke moeilijkheidsgraad erg handig/bruikbaar. En ook om te kunnen zoeken<br />
op woorden met een gelijke spelling(kwestie). Verder niets dan lof over deze verrijking! met<br />
groet, XXXX<br />
69 Het ziet er mooi uit, alleen heb ik wel mijn vragen bij voorbeelden van andere woorden -ell-<br />
zoals in nagellak. Hebben die een meerwaarde? Die voorbeelzinnetjes bij nagellakken en nagellakje<br />
vind ik ook heel mooi voor bijv. anderstaligen.<br />
70 De uitleg van de spellingregels is te beknopt voor iemand die alle spellingregels niet geheel<br />
paraat heeft. Er zou een verwijzing naar een uitgebreidere uitleg moeten staan in de vorm van<br />
een hyperlink of het afdrukken van het nummer van de spellingregel zoals meegeleverd in de<br />
inleiding van het groene boekje.<br />
71 Geweldig toch dat zulke uitbreidingen met een digitale versie allemaal mogelijk is.<br />
72 goed inititiatief! Het zou helemaal fijn zijn als er ook bij "overig" wordt aangegeven welke<br />
verwijswoorden er bij het zelfstandig naamwoord horen als leerlingen een bezittelijk of aanwijzend<br />
of betrekkelijk voornaamwoord moeten kiezen... waarom is "over" bij overreden een<br />
voegsel en niet een voorzetsel: het is toch een samengesteld werkwoord?<br />
73 Als geheel een nuttige set toevoegingen. Maar: ik ben niet blij met de prominent aangegeven<br />
'uitspraak'. Dit geeft een (onjuist gespeld) woordbeeld dat ik als leraar liever niet in beeld zie,<br />
omdat het erg verwarrend werkt, zo lijkt me. Wellicht is 'uitspraak' een belangrijk onderdeel<br />
(met name voor NT2-leerlingen), maar een foutief woordbeeld lijkt me NOOIT verstandig in<br />
een woordenlijst. Op een andere manier visueel aanbieden dus? Of misschien enkel auditief?<br />
74 Topinitiatief. Waar kan ik het vinden, als het klaar is? Zal het gratis zijn of moet ervoor worden<br />
betaald? Ben erg enthousiast!<br />
75 Ik laat mijn leerlingen al veel werken met de woordenlijst. Deze uitbreiding vind ik geweldig<br />
en ik zal daar zeker gebruik van maken. Vooral doorgaan dus!<br />
76 Ik heb het idee dat sommige onderdelen van de uitleg, met name over de sjwa, het woord<br />
eerder moeilijker dan makkelijker maken. Ik denk niet dat veel leerlingen moeite hebben met<br />
de spelling van een woord als 'nagel' of 'over', maar door de uitleg lijkt het alsof de stomme e<br />
iets ingewikkelds is.<br />
77 Graag ook onderwijsniveaus voor Vlaanderen aanduiden.<br />
78 Ik denk niet dat leerlingen uit zichzelf de extra informatie zullen bekijken. Als ze al de moeite<br />
pag. 77
pag. 78<br />
zouden doen om bij hun opdrachten de Woordenlijst te gebruiken, dan zou ik al in de wolken<br />
zijn!<br />
79 Ik vind vooral de verklaring waarom het woord zo gespeld wordt erg interessant. Dan kan de<br />
leerling zelf de spellingregels ontdekken en toepassen.<br />
80 Ik denk dat deze uitbreiding van de Woordenlijst heel nuttig kan zijn voor gebruik in de klas,<br />
maar dan voor occasioneel gebruik. Ik wil mijn leerlingen niet voortdurend opzadelen met<br />
allerlei informatie over een bepaald woord. Maar ik denk dat er mogelijkheden zijn om op die<br />
manier het spellingonderwijs aanschouwelijker te maken. Voor mij mag het dus zeker!<br />
81 Als de Taalunie er niet in slaagt om de spelling te vereenvoudigen (en de voorbije decennia<br />
zijn er voldoende momenten geweest om in te grijpen), dan is het ook zinloos om aan de<br />
woordenlijst dingen toe te voegen. Migranten vinden onze spelling veel te moeilijk met veel te<br />
veel uitzonderingen en anomalieën die makkelijk vermeden hadden kunnen worden. Spijtig<br />
genoeg heeft de Taalunie geopteerd om de spelling nog wat moeilijker en onduidelijker te<br />
maken dan vroeger, zodat de gewone medemens niet meer volgt. Kijk eens naar een menu in<br />
een café: hoe spelt men vandaag de dag "pannenkoek"? Nog steeds "pannekoek" zoals 15 jaar<br />
geleden, want die laatste hervorming van de spelling heeft het Nederlands veel meer slecht<br />
dan goed gedaan. De taal is van en voor het volk en niet voor een instelling die vindt dat zij de<br />
taalnorm is! XXXX, al meer dan 10 jaar verontwaardigd Germanist XXXX<br />
82 Bij de knop 'niveau' spreekt u over klas 1 etc. Bedoelt u dan de Belgische klas 1 met lln. van 6<br />
tot 7 jaar? Het bekende 'eerste leerjaar'? Groeten XXXX<br />
83 Te veel info kan ook onduidelijk overkomen, zoals de e in nagellak, ik zie niet in hoe je dit anders<br />
zou schrijven, dus moet daar niet direct uitleg bij gegeven worden.<br />
84 Niveau lijkt mij enkel op de Nederlandse situatie geënt, niet op de Vlaamse.<br />
85 Ik vraag me af op welke criteria u zich baseert om een spellingmoeilijkheid te verbinden aan<br />
een leerjaar? Baseert u zich op vigerende leerplannen in Vlaanderen? Welk net? Ik vind deze<br />
informatie (instapniveau) niet relevant. Is het immers de bedoeling om alle woorden van niveau<br />
40-50 te kunnen opvragen en deze dan als dictee aan jongeren te geven? Daar zal gebruik<br />
van gemaakt worden, maar de vraag is of deze gang van zaken conform de geest en de<br />
letter van de leerplannen is.<br />
86 Schitterend idee!<br />
87 Over het algemeen vind ik dit een goede verrijking om in een elektronische omgeving mee te<br />
werken. Het enige waar ik mijn twijfels bij heb, is de begrijpbaarheid van de uitgelegde spellingsregels;<br />
ik denk dan vooral aan gebruik door leerlingen. Omdat het zo compact wordt uitgelegd,<br />
kan het misschien wat onduidelijk lijken. Wat ik handig zou vinden, is een mogelijkheid<br />
om door te klikken op b.v. 'alarm'-woorden met dezelfde uitspraak (zoals 'overrede'), of gelijkaardige<br />
woorden met dezelfde spellingsregels. Het initiatief op zich vind ik goed, en ik zal er<br />
zeker gebruik van maken.<br />
88 Bij de vorige vraag (vraag 8) moest ik iets invullen. Daarom heb ik daar mijn opmerkingen al<br />
geplaatst. Als u daar zou willen kijken, stel ik dat zeer op prijs.<br />
89 Om te gebruiken als naslagwerk voor leerlingen lijkt het me te ingewikkeld. Als bron voor<br />
toetsen lijkt het me wel geschikt.<br />
90 Ik gebruikte de woordenlijst zelf al intensief, maar dit is echt een vooruitgang. De leerlingen<br />
dienen in de computerklas de woordenlijst steeds geopend te hebben als ze iets moeten<br />
schrijven. Deze uitbreiding van de mogelijkheden geeft enkel pedagogische voordelen.<br />
91 Ik ben erg enthousiast.<br />
92 Vermits ik les geef (al 21 jaar) in het beroepsonderwijs is dit materiaal voor mijzelf uiterst geschikt.<br />
Ik moet taallessen geven (PAV) alhoewel ik wiskunde heb gestudeerd. Alle extra informatie<br />
om mijn lessen goed voor te bereiden is meer dan welkom. Als naslagwerk voor mijn
pag. 79<br />
lln. is deze uitbreiding te moeilijk.<br />
93 Geen opmerkingen.<br />
94 Het begrippenkader is anders dan in het PO en VO wordt toegepast (bijv. verenkeling). Dit<br />
maakt het lastig om lln naar deze info te verwijzen. Ook bij spellingsuitleg wordt geproken<br />
over bijvoorbeeld ell. Op deze manier wordt er niet gewerkt met spelling. Deze info is als achtergrond<br />
voor een goede speller wel handig maar niet voor een ll: deze heeft structuur nodig.<br />
Duidelijk maken dat nagellak een samenstelling is van twee zn's, nagel+lak. Vergelijk ook zn+<br />
achtervoegsel, adel+lijk. Succes!<br />
95 De uitleg over de spelling lijkt me onnodig ingewikkeld. Misschien is het beter dat er een spellinggids<br />
wordt toegevoegd en dat de gebruiker via een druk op de knop naar het toepasselijke<br />
deel daarvan verwezen wordt.<br />
96 Super handig!!! Ik gebruik veel vaker het groene boekje dan een woordenboek en leer leerlingen<br />
dit ook aan (op de middelbare school). Deze digitale woordenlijst zou een perfecte aanvulling<br />
zijn op de uitleg van (ingewikkelde) spellingregels. Leerlingen kunnen zelf de link gaan<br />
leggen. Zou er ook een app van mogelijk zijn? Wanneer komt deze versie online? Met vriendelijke<br />
groet, XXXX<br />
remedial teacher / leraar speciaal onderwijs<br />
97 Mijn leerlingen zouden een term als "verenkeling" lastig vinden, zij zijn gewend aan termen als<br />
"tekendief". Ik zie niet zozeer nut van het noemen van bijv. samengestelde woorden met<br />
exact dezelfde dubbele letter, immers elk samengesteld woord waarbij het eerste woord eindigt<br />
op dezelfde letter waarmee het tweede woord begint heeft een dubbele medeklinker.<br />
Juist voorbeelden met andere dubbele letters als "kruisspin" en "einddoel" maken duidelijk<br />
hoe het zit. Ook woorden die net gaan als "nagel" kan voor mij juist ook door woorden als<br />
"vogel"of "hekel" te noemen. Kinderen zien volgens mij niet "ag" als bijzonderheid, maar het<br />
feit dat je een lange klank hoort en toch maar één "a" schrijft. Als oudere leerling kun je de<br />
regels die je kent denk ik wel eenvoudig vertalen naar wat je in de aanvulling leest, maar hoe<br />
jonger de leerling is, hoe sneller het tot verwarring zal leiden. Heel fijn dat jullie hulpmiddelen<br />
ontwikkelen die ondersteuning bieden voor zwakke spellers!<br />
98 Mooi initiatief. Ook anderstalige leerlingen kunnen bij de uitspraak van een woord baat hebben.<br />
99 Een verrijking<br />
100 Prima initiatief!<br />
101 Zeer heldere en duidelijke opzet. Ook voor kinderen in het speciaal basisonderwijs goed te<br />
gebruiken.<br />
102 Als docent Nederlands zou ik deze uitbreidingen om allerlei redenen toejuichen. Zeker voor<br />
gebruik in de les(zie vraag 8), maar ook als zelfstudie-instrument voor NT2-leerlingen, waardoor<br />
men de rationaal achter een vorm kan begrijpen.<br />
103 In het filmpje zag ik bij het deel van de werkwoorden uitleg over de persoonsvorm. Er werd<br />
eerst de ik, jij, hij, wij-vorm in de tegenwoordige tijd gegeven en daaronder hetzelfde in de<br />
verleden tijd. Dit verschil denk ik dat voor kinderen met ASS of kinderen met dyslexie niet<br />
duidelijk is. Erbij noteren 'tegenwoordige tijd' en 'verleden tijd' en een ruimte tussen laten (of<br />
in twee kaders zetten).<br />
104 Goede aanvulling, dit is wat ik miste bij het Groene boekje!<br />
105 goed aanvullend idee.<br />
106 Ben benieuwd wanneer deze toevoegingen te zien zijn op de site.<br />
107 Verder vind ik het ook goede informatie voor docenten. Ik kan me voorstellen dat deze informatie<br />
niet voor iedere docent (meer) wordt (is) aangeboden in de opleiding of mogelijk is
pag. 80<br />
weggezakt. Het is prettig om deze informatie paraat te hebben.<br />
108 Goed gedacht !<br />
109 Niveau/uitleg/andere is té uitgbreid en technisch om aan leerlingen aan te bieden. De informatie<br />
dreigt erg verwarrend te worden. Er kan eventueel verwezen worden naar de spellingregel,<br />
maar te uitgebreid is gevaarlijk. Cfr. leerlingen raadplegen ook geen ANS, om die reden.<br />
Ik zou de extra knoppen zelf ook niet gebruiken, behalve de knop vormen --> deze is handig<br />
maar dan weer niet anders dan wat vandaag reeds wordt aangeboden. De info is uitgebreider<br />
omdat het de verschillende werkwoordsvormen benoemt en visueel mooi opsomt. Pluspunt.<br />
Vraagje: kan er een 'app' voor tablets ontwikkeld worden? Onze leerlingen en ikzelf werken<br />
vanaf volgend schooljaar met iPads.<br />
110 prima initiatief, zeer verhelderend en leerzaam<br />
111 Het is misschien handig om het programma ook auditief te maken, zodat moeilijke lezers ook<br />
handig gebruik kunnen maken van het boekje. Indien jullie een stem voorzien, kan dit dan ook<br />
in het Vlaams, zodat anderstalige en taalzwakke Vlamingen dit ook kunnen volgen? Hartelijk<br />
dank voor deze verrijking! Groet XXXX<br />
112 Deze vernieuwingen open heel wat deuren om de leerlingen in het basisonderwijs. Zelf hun<br />
werk te laten verbeteren en vooral (wat ik erg belangrijk vind) opzoeken waarom dat zo is. Op<br />
deze manier leren de leerlingen uit hun fouten. Daarbij is het wel belangrijk voor mij, dat uitleg<br />
bij woorden die van toepassing zijn voor jonge kinderen (klas 1 en 2) ook op niveau van die<br />
kinderen is.<br />
113 ov - uitleg: beter uitgaan van -ove- dubbele -rr-: heeft te maken met opbouw van het woord.<br />
overrijden = over+rijden dus -rr- werkwoorden: zet ze in een herkenbaarschema zie bijvoorbeeld<br />
het schema in<br />
http://waalwijk.drmollercollege.nl/Portals/0/drmoller_waalwijk/documenten/Het%20oranje<br />
%20boekje.pdf (Kijk bij werkwoordschema en stappenschema) (Links in boekje kloppen helaas<br />
niet allemaal meer). Het boekje geeft een voorbeeld van een schema met stappenplan dat<br />
werkt. Voordeel als dat erbij staat in het Groeneboekje dat leerlingen veel makkelijker aangezet<br />
kunnen worden tot het leren van een stappenplan. In zinsverband dienen ze ook steeds<br />
zich te bedienen van een vast strategie. Succes XXXX<br />
ontwikkelaar / auteur / uitgever van lesmateriaal<br />
114 Voor het lager onderwijs zijn wellicht enkele mogelijkheden. Toch weet ik niet of 'niveau' nuttig<br />
is voor lesgevers en leerlingen.<br />
115 zal er onderscheid gemaakt worden tussen de leerplannen spelling in Nederland en Vlaanderen?<br />
(vooral op vlak van niveaubepaling?)<br />
116 Opmerkingen over de technische uitvoering: - in mijn browser (FireFox) staat het filmpje twee<br />
maal onder elkaar - op het einde van het filmpje komt er geen wit vlak zoals in de tekst staat<br />
Daarvoor zal een aantal gebruikers de knop 'Verder' en de vragen niet vinden. XXXX<br />
117 Goed initiatief. De uitleg vind ik alleen wel erg ingewikkeld geformuleerd.<br />
118 Veelbelovend en erg handig. Het zou mooi zijn als er 1. frequentiegegevens opgenomen konden<br />
worden. Of en wanneer bepaalde woorden behandeld worden hangt behalve de moeilijkheidsgraad<br />
ook van de frequentie af. 2. een 'zoek-en selecteer'-functie zou zijn,om daarmee<br />
op basis van een waarde voor een bepaald kenmerk sublijsten te genereren.<br />
119 Ik vond het kadertje "Andere vormen met zelfde uitspraak" te beknopt. Het bijvoeglijk gebruik<br />
van een werkwoordsvorm is voor leerlingen het moeilijkst te begrijpen. In het filmpje: "overrede"<br />
Ik zou heel graag, naast de beknopte toelichting, een kort voorbeeldzinnetje willen zien:<br />
De overrede dief (stopte met stelen). Waarom zo'n toelichting? De woordenlijst is toch geen<br />
woordenboek? Denkend vanuit de situatie in de klas, zou ik "overreedde" niet als voorbeeld<br />
gebruiken om een spellingsprobleem aan de orde te stellen. Dat komt door een beteke-
pag. 81<br />
nisaspekt in het woord: overreden heeft geen lineaire betekenis. Het woord verwijst naar een<br />
omslag: iets willen bereiken wat er eerst niet was. Neem een vergelijkbaar werkwoord als<br />
"verkleden" --> verkleed - verkleedde - de verklede mannequin. Hier kun je in 3 woorden toelichten<br />
hoe de bijvoeglijk gebruikte vorm functioneert. "De overrede dief" laat dit niet zien.<br />
bovendien zullen leerlingen dit woord associeren met overrrijden, Iemand die in het verkeer<br />
overreden is. Je hebt een voorbeeld met de betekenisomslag nodig om "overrede" in de praktijk<br />
te laten zien. Wellicht hebben jullie dit woord als voorbeeld gekozen om juist dergelijke<br />
complicaties op tafel te leggen. In de lessen kies ik ervoor om bijvoeglijk gebruikte vormen pas<br />
te behandelen als de verleden tijdsvorming en de vorming van het voltooid deelwoord goed<br />
begrepen is, Anders zaait zo'n woordvorm alleen maar verwarring en dan verspeel je bij leerlingen<br />
wat je net hebt opgebouwd. Mijn suggeste m.b.t. "andere vormen met dezelfde uitspraak"<br />
is: óf toelichten met een voorbeeldzinnetje óf alleen zichtbaar maken op afroep (met<br />
een button)<br />
120 Heel veel succes!!!!<br />
121 Volgens mij is deze uitbreiding een positieve aanvulling op het leren van de spelling. Het onderdeel<br />
'niveau' is voor leerlingen misschien niet zo interessant, maar voor ontwikkelaars als<br />
ikzelf van grote waarde. Het uitleggen van de schrijfwijze, met de 'stomme-e'-klank geschreven<br />
met een kleine e en een aantal woorden met dezelfde spelling maakt voor leerlingen veel<br />
duidelijk. Ze willen graag het 'waarom' van de spelling weten, en komen in deze uitbreiding<br />
van het groene boekje goed aan hun trekken. Mijn eindoordeel is dus zeer positief! Als ik op<br />
enigerlei wijze kan bijdragen aan de totstandkoming van deze uitbreiding kunt u me bereiken<br />
op XXXX. Veel succes, XXXX<br />
122 Goede aanvullingen. Heel erg praktisch.<br />
123 De opmerking vond u al in het vorige kader dat ik moest invullen om door te klikken.<br />
124 Vraagje bij opbouw en uitspraak: kunnen de gebruikers van het boekje ook de uitspraak horen?<br />
Dat lijkt me erg nuttig voor buitenlandse leerders.<br />
125 Ik vind de nieuwe mogelijkheden heel helder en interessant, maar het valt mij op dat er voor<br />
een heel grote groep verschillende gebruikers één systeem wordt aangehouden, terwijl een<br />
deel van de informatie maar voor een klein deel van de gebruikers interessant is, terwijl een<br />
ander deel voor een andere groep wellicht niet ver genoeg gaat. Voor leerlingen is de knop<br />
voor moeilijkheidsgraad en niveau niet interessant of zelfs maar begrijpelijk. Voor mij als<br />
leermiddelenmaker en trainer van mbo-docenten roept die knop direct een behoefte op. Ik<br />
zou namelijk graag op die wijze selecties van woorden kunnen maken, als alle woorden blijkbaar<br />
van een metadatering voorzien zijn. Maar wellicht is het andersom, en ligt er een woordenlijst<br />
ten grondslag aan deze niveau-indeling. In dat geval ben ik natuurlijk nieuwsgierig<br />
welke lijst daarbij is gebruikt. Wanneer je voor leerlingen aangeeft welke spellingproblemen<br />
zich voordoen in een woord, zul je ook de bijbehorende regel moeten uitleggen. Aan 'verenkeling<br />
van de klinker in een open lettergreep' heeft alleen iemand met enige kennis van die regel<br />
iets, of het moet een intelligente (volwassen?) taalleerder zijn, iemand die ervaring heeft met<br />
spellingregels. Ik vraag me dus af of, en door wie deze informatie gebruikt zal worden. Verder<br />
begrijp ik niet goed wat 'verenkeling van de medeklinker' betekent (die niet optreedt bij 'nagellak'<br />
en 'overreedde'). Het impliceert, als ik het goed begrijp, dat verenkeling optreedt bij<br />
bv. de dubbele dd in het bijvoeglijk naamwoord 'overrede'? Het lijkt mij consequenter om<br />
daar te spreken van 'verenkeling van de klinker'. Het woord wordt immers niet gevormd uit<br />
'overreedde' maar uit het voltooid deelwoord 'overreed'. In België leren wij de kinderen dat er<br />
'verenkeling van de klinker' optreedt en 'verdubbeling van de medeklinker'. 'Verenkeling van<br />
de medeklinker' bestaat in onze regels niet.<br />
onderwijsadviseur / pedagogisch begeleider<br />
126 Bij samengestelde woorden niet verwarring scheppen door nadruk te leggen op de dubbele
pag. 82<br />
medeklinker door de regel van verenkeling/verdubbeling te noemen. Het is gewoon een kwestie<br />
van elk woord afzonderlijk spellen en binnen elk afzonderlijk woord dan de spellingregels<br />
bekijken. Mis nog het woord klankgroep.<br />
127 bij werkwoord schrijven jullie 'hele werkwoord'. Mijn voorkeur gaat uit naar de term 'infinitief',<br />
die ook in de termenlijst bij de Vlaamse eindtermen gebruikt wordt.<br />
128 Complimenten voor de conceptuele en praktische uitwerking van het vooronderzoek zoals nu<br />
te zien in de video. Ik heb een vraag wat betreft de aanduidingen van het moment van aanbieden<br />
en de moeilijkheidsgraad. Ik kan me indenken dat er bij het gebruikmaken van de verrijkte<br />
woordenlijst een knop is waarmee je altijd even kunt nagaan waar die indelingen op<br />
gebaseerd zijn, zodat je eventueel je eigen ideeën en intuïties daaraan kunt toetsen - is daarin<br />
ook voorzien? Succes met de verdere uitwerking en ontwikkeling, vriendelijke groet, XXXX.<br />
129 De knop niveau is interessant voor onderwijsmiddelenontwikkelaars en leerplanmakers, zoals<br />
ik. Het curriculum kan gebaseerd worden op de suggesties uit het Groene Boekje. Als curriculumontwikkelaar<br />
is het noodzakelijk te weten hoe de niveauscore is bepaald. Daarover is er<br />
nood aan informatie. Anderzijds houdt de niveaubepaling in het Groene Boekje een gevaar in.<br />
Het behoort tot de pedagogische vrijheid van scholen en koepelorganisaties in Vlaanderen om<br />
aan te geven wanneer welke kennis, vaardigheden en attitudes worden aangeboden. Dat zou<br />
ertoe kunnen leiden dat leerplannen om bepaalde redenen afwijken van het Groene Boekje,<br />
wat verwarring en dispuut kan veroorzaken. Op dat punt is overleg en uitwisseling nodig.<br />
Knap werk!<br />
130 Degelijk en toegankelijk materiaal! Proficiat!<br />
131 Een mogelijkheid voor gesproken uitleg zoals bij dit intro filmpje zal met name voor kinderen<br />
met dyslexie veel ondersteuning bieden en het gebruik van het digitale groene boekje stimuleren.<br />
132 Een prachtig initiatief dat zeker verder uitgewerkt dient te worden. We willen als organisatie<br />
graag op de hoogte gehouden worden en indien gewenst meedenken naar een praktische<br />
vertaalslag voor het onderwijs. Voor informatie hierover kunt u contact opnemen met onze<br />
taalspecialist XXXX. Met vriendelijke groet, XXXX.<br />
133 Het is een goede en zinvolle aanvulling op het Groene Boekje. Veel waardering voor dit initiatief.<br />
van mijn kant de volgende opmerkingen : 1) Bewaak de hoeveelheid informatie die je<br />
aanbiedt. Het kan ook te veel worden, waardoor gebruikers het zicht een beetje kwijt raken.<br />
2) Voor wie is de uitleg in eerste instantie bedoeld? Voor leerlingen van de basisschool, het<br />
voortgezet onderwijs, volwassenen? Of maakt dat niet uit? Het lijkt me niet onbelangrijk welke<br />
(voor)kennis wordt verondersteld. Anders kan de informatie bijvoorbeeld te moeilijk zijn. 3)<br />
De uitleg van bepaalde spellingproblemen zal niet naadloos aansluiten op de methode waarmee<br />
de leerlingen de spelling op school van onafhankelijke of afhankelijke woorden hebben<br />
geleerd. Wanneer andere termen worden gebruikt of een regel anders wordt geformuleerd,<br />
kan dit mogelijk verwarring geven. Hoe denken jullie dit probleem op te losssen? Succes bij dit<br />
project. Hartelijke groet, XXXX<br />
134 Ik ben niet meer zeker of ik de eerste vraag van het rijtje van acht vragen positief heb gewaardeerd;<br />
indien dit niet is gebeurd, mijn excuses. Het antwoord had positief moeten zijn.<br />
135 Ik had last met vastlopen van jullie vragenlijst. Ik moest windows media speler nog installeren<br />
op deze nieuwe computer. Dat had ik via een andere verbinding gedaan. Ik heb het eerste<br />
stukje vragen 3 keer moeten maken. Tot nu toe hebben we steeds de papieren versie gebruikt<br />
136 Ik hoop dat dit werkelijk gebreurt. Omdat dit misschien ertoe kan leiden dat leerlingen minder<br />
problemen zullen hebben met de spelling. Verder weet de leerkracht dan precies welke woorden<br />
op welk moment aangeboden kunnen worden.<br />
137 Ik vind het een positief initiatief. Alleen met het aanduiden van het niveau zou ik omzichtig<br />
omgaan. Niet elke leerling evolueert en groeit op dezelfde manier. Een klas of groep aandui-
pag. 83<br />
den is volgens mij niet evident. Ook de terminologie bij het verduidelijken van de spellingregels<br />
zou in Vlaanderen, Nederland, Suriname ... helder moeten zijn. Misschien zelfs bekijken of<br />
er meer dan een duiding moet? Succes!<br />
138 Mijn complimenten. Dit is geweldig. Wat een verrijking van het spellingsonderwijs kan dit zijn.<br />
139 'ontkleedde' mag ook nog bij de uitputtende lijst. Is deze wel uitputtend?<br />
140 Volgens mij klopte het eerste niveau niet 25 is toch half groep 5. Bij samenstellingen is het<br />
handiger te wijzen op de afzonderlijke woorden dan op de verdubbeling van de medeklinkers.<br />
Bijvoorbeeld: nagellak. Dat is een samenstelling. 1e woord is 'nagel' (regel is : ik hoor een lange<br />
klank aan het eind ik haal een stukje van de lange klank weg.) 2e woord is 'lak'. Dan is het<br />
gewoon logisch dat er twee keer de /l/ komt te staan. Ik zou er heel erg voor pleiten om bij de<br />
klinkers in klanknamen te praten en niet in alfabetnamen. We zagen in het filmpje hoe onduidelijk<br />
het is. Gaat u ook aangeven of het woord een samenstelling is? Daar heb ik nog weleens<br />
discussies over. Graag hoor ik van u. Met vriendelijke groet, XXXX<br />
141 Wat een prettige manier om de vragenlijst en de opzet toe te lichten!<br />
142 zie eerdere opmerkingen. Groet XXXX<br />
toetsontwikkelaar<br />
143 - Bij 'ander' staan voorbeelden van woorden die (in dit voorbeeld) ook 'ag' hebben, zoals hagel.<br />
Misschien is het goed om hier toe te voegen waarom ze vergelijkbaar zijn, dus de regel<br />
(vergenkeling) toevoegen. - Is het duidelijk genoeg dat het bij de andere voorbeelden in de<br />
meeste gevallen slechts om een kleine selectie gaat? - De nummering van het instapniveau is<br />
wat onduidelijk. Wel logisch opgebouwd, maar als gebruiker (in Nederland) moet je steeds<br />
een paar denkstappen maken: 56 is klas 5 is groep 7. - Hoe is de verantwoording van de relatie<br />
tussen instapniveau en moeilijkheidsgraad? XXXX<br />
144 Ben benieuwd naar de uitwerking<br />
145 Mijn VMBO-leerlingen zullen dit nooit willen gaan gebruiken.<br />
146 Ik vind het zeer positief en een goed hulpmiddel om te weten of je op het juiste niveau zit bij<br />
de ontwikkeling van toetsen bijv.<br />
147 geen valide informatie<br />
148 Ik ben aangenaam verrast door de kwaliteit en kwantiteit van de voorgestelde uitbreidingen.<br />
Zinvolle informatie, op een beknopte en eenduidige manier aangeboden. Natuurlijk heb ik tot<br />
nu toe alleen twee voorbeeldwoorden gezien. Slagen jullie erin om bij alle woorden in het<br />
groene boekje uitbreidingen op dit niveau te maken? Mijn complimenten!<br />
149 ik vind deze vorm heel handig. vooral als het ook van toepassing op mobiele telefoontjes. ik<br />
vind dat het toch nog uitgebreider zou moeten zijn.<br />
150 Mijn advies zou zijn: zo weinig mogelijk grammaticale termen gebruiken. Mensen die hun<br />
grammatica wat uit het oog verloren hebben, moeten de uitleg ook kunnen begrijpen. Als ik<br />
me niet vergis, stond er bijvoorbeeld: in 'over-reedde' is er geen verdubbeling van de medeklinker,<br />
omdat 'over' een voorvoegsel is. Een eenvoudiger en misschien zelfs duidelijker verklaring<br />
is dat 'overreede' bestaat uit 'over' + 'reedde'.<br />
overige vakmatig bij het spellingonderwijs betrokkenen<br />
151 Het filmpje gaat te snel waardoor je niet echt geconcentreerd het in je op kunt nemen. Verder<br />
positief en succes gewenst met de voortgang,<br />
152 Gewoon doen, De Nederlander is er alleen maar bij gebaat!<br />
153 Knap vorm gegeven en helder geformuleerd! Prima start om studenten van de lerarenopleiding<br />
lager onderwijs duidelijk te kunnen maken welke taalbeschouwelijke 'achtergrondinformatie'<br />
nodig is om degelijk spellingonderwijs te kunnen geven.
154 wellicht is auditieve ondersteuning nog een aanvulling<br />
155 Mooi initiatief, Zeker de instapniveaus en andere voorbeelden zijn een grote meerwaarden.<br />
leuk ander idee is om er oefeningen aan te koppelen, zodat de leerlingen deze regel kunnen<br />
oefenen. mvg<br />
156 Zie hierboven. Ik vind het jammer dat er geen ruimte was voor opmerkingen bij alle vorige<br />
vragen afzonderlijk. Dan had ik meer gedetailleerde commentaren kunnen geven. Ik moet<br />
bekennen dat ik, als ik een woord opzoek in de woordenlijst, nog nooit gedacht heb dat er te<br />
weinig informatie wordt gegeven. Het meest nuttige van de extra informatie vind ik de uitspraak.<br />
Op die manier ontstaat een betrouwbaar uitspraakwoordenboek. De vraag is natuurlijk<br />
ook alle uitspraakvarianten gegeven zouden moeten worden of alleen de 'officiële' uitspraak.<br />
De taalgebruiker zou in ieder geval in staat moeten zijn om die 'officiële' uitspraak op<br />
te zoeken. Wat hij daar dan mee doet is zijn zaak natuurlijk. Het niveau vind ik volstrekt onnodig.<br />
Voor de verwijzing naar de van toepassing zijnde spellingregel(s) zou er ook gewoon een<br />
link kunnen staan naar de plaats in de 'Leidraad' waarop de regel te vinden is (alleen moeilijke<br />
regels of uitzonderingsregels). Alle regels expliciteren bij elk woord lijkt me echt een 'overload'<br />
(of zelfs 'overkill') aan informatie, die bovendien suggereert dat je al die regels moet kunnen<br />
opzeggen om het woord te kunnen spellen. Het gevaar is niet denkbeeldig dat leraren op<br />
toetsen woorden gaan presenteren aan de leerlingen met de opdracht: geef aan welke spellingregels<br />
in dit woord van toepassing zijn. Leerlingen hoeven al die regels niet te kennen,<br />
maar allen de woorden juist te kunnen schrijven. Regels expliciteren heeft maar in een beperkt<br />
aantal gevallen zin, bv. bij de spelling van de werkwoordsvormen. Maar je kunt bij elk<br />
werkwoord toch niet opnieuw de 'kofschip-regel' herhalen! Een link naar de regels in de 'Leidraad'<br />
moet volstaan. Als het woord ook ergens opduikt in taaladvies.net, zou je daar ook<br />
door middel van een link naar kunnen verwijzen. Dat zou pas nuttig zijn en een echte meerwaarde<br />
geven aan het 'elektronische Groene Boekje'!<br />
157 Succes met het uitzetten van deze toevoeging op het Groene Boekje<br />
158 U spreekt over groep 1 en klas 3. Nergens in Nederland (behalve op de Vrije school) wordt<br />
gesproken over klassen. Bij wet is het groep 1-8. Ik heb moeite met de uitleg dubbel - dd. Eenvoudiger<br />
is stam + de. Verder ziet het er heel overzichtelijke en duidelijk uit. De praktijk moet<br />
uitwijzen of leerlingen het ook handig vinden. Ik zou dat zeker onderzoeken. Met vr. gr. XXXX<br />
159 Bij het instapniveau lijkt gebruik de worden gemaakt van de DLE's, maar die lijken vervolgens<br />
wel steeds een jaar te verschillen met jullie niveaus. In het tweede voorbeeld ging het om<br />
instapniveau 56(?). Daarbij werd aangegeven: halverwege groep 7. Maar dat is toch halverwege<br />
groep 8? Verder vraag ik me af of leerkrachten hun uitleg niet te ingewikkeld gaan maken,<br />
wanneer ze jullie stappen volgen. Maar dat ligt bij de leerkracht en niet bij jullie.<br />
160 Ik ben van mening dat deze uitbreiding een goede aanvulling is.<br />
161 Een detail: in de Woordenlijst staat bijvoorbeeld 'nagel [na·gel], de[m.], nagelen [na·ge·len],<br />
nagels [na·gels], nageltje [na·gel·tje]'. Tussen 'de' en '[m]' staat geen spatie. Dat stoort me.<br />
Veel taalgebruikers gaan sowieso al slecht met spaties om. De Woordenlijst geeft het best het<br />
goede voorbeeld.<br />
162 kanttekening bij uitleg van de regels: afhankelijk van de methode die de school gebruikt, kan<br />
het verduidelijken of het juist ingewikkelder maken. Daarom zie ik het nu als verrijking voor<br />
professionals en niet voor leerlingen (basisonderwijs)<br />
163 De uitbreiding vind ik noodzakelijk en verhelderend voor het spellingonderwijs en ik ben ervan<br />
overtuigd dat de toetsen van spellingonderwijs betere resultaten zullen opleveren. Deze uitbreiding<br />
komt alle leraren in het bijzonder de Nederlands leraren en leerlingen, het onderwijs<br />
en alles wat met spelling te maken heeft ten goede. Als masterstudent Nederlands in Suriname<br />
ben ik de mening toegedaan dat deze uitbreiding een wezenlijke bijdrage zal leveren binnen<br />
het onderwijs vanaf het primair tot en met het tertiair onderwijs. De mail en vragenlijst<br />
pag. 84
pag. 85<br />
heb ik doorgestuurd gekregen van XXXX. Ik wens u veel succes toe in uw werk. De vriendelijke<br />
groeten, XXXX<br />
164 Ik denk dat deze uitgebreide elektronische versie heel nuttig kan zijn voor mijn studenten en<br />
mezelf. Vermoedelijk is ze ook heel handig voor andere leerkrachten Nederlands en toekomstige<br />
leerkrachten Nederlands. Ik vrees wel dat leerlingen er weinig gebruik van zal maken. De<br />
tekst is trouwens nogal leerkrachtgericht. Het aangeven van niveaus lijkt me zinvol, maar zou<br />
uitgebreid moeten worden met de niveaus die in Vlaanderen gehanteerd worden. Ik hoop wel<br />
dat het papieren Groene Boekje niet uitgebreid wordt omdat het nu een handig boekje is om<br />
mee te nemen (niet iedereen heeft altijd elektronica bij de hand, alhoewel meer en meer natuurlijk).<br />
Wat me een beetje stoort aan de papieren versie zoals ze nu is (nu ik eens de kans<br />
krijg mijn kritiek te geven), is: - dat van bepaalde woorden de verkleinvorm of de meervoudsvorm<br />
niet vermeld wordt, terwijl die toch voor velen problemen oplevert; - dat de puntjes<br />
voor het splitsen in lettergrepen vaak verwarring zaaien met liggende streepjes, zeker bij<br />
mensen die niet zo best zien; - dat bij veel zelfstandige naamwoorden (en vooral de twijfelgevallen)<br />
het geslacht niet vermeld wordt. Mooi werk dus maar, zoals een normale leerkracht,<br />
moest ik toch wat kritiek kwijt. Succes!<br />
165 N.v.t. - mijn reacties zijn verwerkt in de antwoorden op uw vragen.<br />
166 Ik vind het jammer dat er bij de werkwoordvormen niet gekozen wordt voor de term 'bijvoegelijk<br />
gebruikt' bij het voltooid deelwoord. Dit zou de herkenbaarheid vergroten. Verder zou ik<br />
het persoonlijk prettig vinden dat bij 'niveau' ook een koppeling gemaakt zou worden met de<br />
taalniveaus van Meijerink. Per niveau van Meijerink wordt namelijk het nodige gezegd over<br />
vereiste woordenschat. Een vermelding van het F-niveau bij elk woord zou een goede indicatie<br />
geven van de woorden die passen bij de vereiste woordenschat. Over het algemeen verwacht<br />
ik zeker dat deze toevoeging waarde heeft. Veel succes met de uitvoering!<br />
167 Ik vind u aanpak met duidelijke lettergrepen (klankvoeten) erg prettig. Onder de knop "andere"<br />
vind ik uw voorbeelden wel belangrijk maar ik stoor mij aan de vorm. Bijvoorbeeld "ag" in<br />
hagel, wagen enz. Het is geen "ag" maar a-gel, a-gen. Bij "overreeden" ook "ov" . Het is o-v.<br />
Suggestie: gebruik het hele woord en doe het probleem (ov) in rood, alsook "ell" , "err" en<br />
"eedd". Nu staat het probleem buiten context en je moet terug naar het woord om het probleem<br />
echt te begrijpen.<br />
168 Goed hulpmiddel voor het voorbereiden van het spellingsonderwijs. Te moeilijk voor de leerlingen<br />
in het basisonderwijs zelf.<br />
169 -Uitleg van spelling beperken tot de hoofdcategorie waartoe het woord hoort - Spelling uitspraak<br />
vertroebelt het woordbeeld van de uiteindelijke spelling van het woord - Andere aanpassen<br />
aan niveau van aanbreng - Metataal moet éénduidig zijn<br />
170 Het is misschien ook handig om m.n. de werkwoordsvormen te verwerken in een zin, dit omdat<br />
de betekenis ontbreekt. Als naslagwerk voor leerlingen in het MBO vind ik het minder<br />
geschikt omdat veel woorden die gebruikt worden ind e uitleg hen niet zeggen (verenkeling/toonloze<br />
etc.). Ik neem aan dat het ook de bedoeling is om het soort woord altijd duidelijk<br />
te vermelden? Dat gaat bij werkwoord en lidwoord en zelfst. naamwoord goed. De overige<br />
woordsoorten zullen ook een uitleg behoeven, daar dit niet tot de parate kennis van in ieder<br />
geval de MBO leerling behoort.<br />
171 Het is een echte verrijking waardoor leerkrachten die met de spellingdidactiek bezig zijn meer<br />
inzicht zullen krijgen in de complexiteit van sommige woorden. Je krijgt als leerkracht door de<br />
informatie de kans om je spellingaanbod op basis van inhoudelijke achtergronden in te richten.<br />
Kortom: ik vind het prachtig materiaal.<br />
172 mooi werk !<br />
173 Het is allemaal wel heel veel. Ik twijfel aan de relatieve meerwaarde: kosten voor ontwikkeling<br />
versus gebruik dat ervan gemaakt zal worden. De doelgroep van de verrijking is m.i. Beperkt
pag. 86<br />
tot enkele professionals. Voor het merendeel van de huidige gebruikers van het Groene Boekje<br />
is de verrijking niet nodig.<br />
niet vakmatig betrokken bij het spellingonderwijs<br />
174 Ik vind de vragen niet goed gesteld, of ik de informatie duidelijk vind (ja) is niet hetzelfde als of<br />
ik van mening dat er sprake zou moeten zijn van een uitbreiding met deze informatie (nee)<br />
175 Voor dyslectici kan het tonen van de uitspraak verwarrend zijn. Is het mogelijk om dit toch<br />
inzichtelijk te maken zonder afbreuk te doen aan de uitspraak. Op het moment dat dit woord<br />
(2x) getoond wordt, wordt er in het hoofd van de dyslecticus verwarring gezaaid. Misschien is<br />
het mogelijk de schrijfwijze te tonen door gebruik te maken van kleur of symbolen. Bijvoorbeeld<br />
na➝ - gᵉl- lak of de tweede /a/ met een licht grijze kleur. Bij het invullen van de enquête<br />
was er geen mogelijkheid om terug te klikken. Jammer, want als je te snel op verder klikt,<br />
kun je het niet meer corrigeren. Verder een prima ontwikkeling!<br />
176 XXXX. Hoewel ik destijds in het POPS follow-up onderzoek van pre-en/of dysmature kinderen<br />
meegekeken heb naar de taalontwikkeling op 5 jaar, is mijn achtergrond is meer in de beta<br />
richting dan in linguistiek en ik woon al meer dan twintig jaar niet meer in Nederland, dus ik<br />
ben enigszins bezorgd over het opstellen van een berichtje aan een Neerlandica. De voorgestelde<br />
uitbreiding van het goene boekje vind ik een geweldig initiatief en de digitale beschikbaarheid<br />
zal zeker bijdragen aan het gebruik! Als ik het goed begrijp is de uitspraak van een<br />
woord een essentieel startpunt, zou het mogelijk zijn net als bij het digitale woordenboek<br />
dictionary.com de uitspraak van het woord te horen? Is er mogelijk een plan om de moeilijkheidsgraad<br />
van een woord grafisch weer te geven tegen de achtergrond van andere woorden<br />
in dezelfde categorie? Met vriendelijke groet, XXXX<br />
177 Ik vind het een geweldige aanvulling en hoop dat het spoedig te gebruiken is!<br />
178 Vorm: ja, prima! - bij werkwoorden tegenwoordig deelwoord vermelden lijkt mij minder zinvol;<br />
verder bij pv aangeven of het ott of ovt betreft. Uitleg: bestaat uit twee elementen: informatie<br />
over opbouw/uitspraak en de feitelijke uitleg. Het eerste vind ik zinvol (vooral informatie<br />
over uitspraak; zou spraakfunctie aan gekoppeld kunnen/moeten worden); het tweede<br />
(de feitelijke uitleg) vind ik zinloos; is moeilijk te begrijpen en bevat allerlei algemeenheden<br />
die je niet specifiek bij één woord hoeft te vertellen. Niveau: ik kan me voorstellen dat dit voor<br />
scholen en materiaalontwikkelaars interessant kan zijn; ik denk dat dit redelijk arbitraire en<br />
discutabele inschalingen zijn die overigens ook niet goed passen bij een 'Groen Boekje' (meer<br />
bij een leerderswoordenboek). Overige: ik zie hier de toepassingsmogelijkheden niet voor me;<br />
ben dus niet overtuigd van het nut.<br />
179 Spellingregels: mogelijk om aansluiting te maken bij aanduidingen zoals gehanteerd in lesmethoden?<br />
Moeilijkheidsgraad: waarom werken met 0 t/m 60 (en hoger?). Dit suggereert een<br />
DLE-systematiek en die koppeling lijkt me niet wenselijk. Bovendien twee schalen met verschillend<br />
bereik: verwarrend. Verder zinvolle toevoegingen die naar wens gebruikt kunnen<br />
worden voor het onderwijs; dus doen!<br />
180 Prima idee!<br />
181 Ik zou werkelijk nooit een leerling hiermee in aanraking willen laten komen. Dat lijkt me verwarrend!!<br />
Ik zou een deel van deze informatie alleen beschikbaar stellen voor leerkrachten.<br />
Toelichting: Het lettercluster ov of ag komt in werkelijkheid niet voor, het is slechts een onderdeel<br />
van een woord dat als volgt moet worden afgebroken: o-ver of na-gel. Het afbreken<br />
en goed herkennen van de lettergrepen is werkelijk een probleem voor leerlingen. Het is leuk<br />
om verduidelijking bij spelling te krijgen, maar ik voorzie dat hier weer nieuwe problemen<br />
ontstaan. De uitspraak bij overreden, wij overreden, wij overreedden en overrede (tegenw.<br />
deelwoord) zijn identiek, tenminste in een deel van het land. Ik zou het ofwel compleet aanbieden,<br />
ofwel weglaten. Voor kinderen uit het Noorden van het land is de uitspraak tussen<br />
overreden en overrede niet identiek.
182 Een mooi en zeer te waarderen initiatief. Succes!<br />
183 Als toekomstig docent vind ik deze aanvulling erg waardevol. Vooral het onderdeel 'niveau'<br />
vind ik belangrijk, omdat het mij helpt de moeilijkheidsgraad van een woord/tekst te bepalen.<br />
Daardoor kan ik bij toetsen betere en evenwichtiger combinaties van woorden maken. Voor<br />
leerlingen vind ik het onderdeel 'vormen' al een hele verrijking. Zij kunnen op die manier gemakkelijk<br />
opzoeken wat de juiste vorm van een woord is en hebben alle informatie bij elkaar.<br />
184 goed initiatief<br />
185 U voegt een didactisch doel toe aan de doelen van het Groene Boekje, maar u weet nog niet<br />
helemaal nauwkeurig hoe ver u daarin wilt gaan. Op het laatst hoor ik bijvoorbeeld het woord<br />
'oefenen'. Ik denk dat dat een stap te ver is. Aan de andere kant: er moet wel een plaats zijn<br />
waar een spellingregel als 'dubbel d in de verleden tijd van d-werkwoorden' wordt uitgewerkt,<br />
dan wel waar verwezen wordt naar een bron waar deze wordt uitgewerkt. Mij lijkt dit nog niet<br />
geheel uitgekristalliseerd.<br />
186 1e 2 vragen staan de antwoorden niet goed. Die moeten bij het 2e bolletje links ipv 2e bolletje<br />
rechts. Normaliter staat negatief links en positief rechts. had het over het hoofd gezien.<br />
187 De uitspraak onder 'UITLEG' is een goede vooruitgang. Bij het 'NIVEAU' zal het voor de onderwijskracht<br />
wat energie vergen om een goede afweging te maken: al is het instapniveau gerelateerd<br />
aan een klas zal de moeilijkheidsgraad toch wel een punt zijn waaraan er veel aandacht<br />
geschonken moet worden.<br />
188 Heel goed initiatief. Ik merk vaak genoeg dat onze aanstaande leraren het Nederlands niet<br />
voldoende beheersen. Zelf maak ik ook weleens fouten, waarbij ik wel de gewoonte heb om<br />
naderhand deze op te zoeken en te corrigeren. Deze versie van het groene boekje is mijns<br />
inziens dus zeker een welkome verrijking van het beschikbare materiaal in de Nederlandse<br />
taal.<br />
Bespreking van de resultaten<br />
Dit onderzoek geeft een duidelijk antwoord op de vraag naar de waardering van het onderwijsveld<br />
voor de plannen tot verrijking van de Woordenlijst. Het blijkt dat de plannen zeer positief ontvangen<br />
worden. De algemene indruk (91% positief) en het onderdeel vormen (92% positief) worden het<br />
hoogste gewaardeerd. Daarna komen de uitleg van de opbouw en de spelling van het woord (86%),<br />
het niveau van het woord (70%) en de verrijking met andere woorden die hetzelfde spellingprobleem<br />
hebben als het gevonden woord (76%). Op basis van de uitkomsten bij vraag 2, over de duidelijkheid<br />
van de toelichting (87% vindt de toelichting duidelijk), kunnen we veronderstellen dat de waardeoordelen<br />
in het algemeen berusten op voldoende informatie over de plannen.<br />
De vraag over het gebruik van de verrijkte Woordenlijst laat zien dat de meeste deelnemers (88%)<br />
gebruik zullen gaan maken van de verrijking. Opmerkelijk is dat men vaker antwoordt dat de verrijkte<br />
Woordenlijst als naslagwerk voor eigen gebruik zal worden geraadpleegd (83%) dan als naslagwerk<br />
om leerlingen naar te verwijzen (73%). Het lijkt er op dat mensen die beroepsmatig met spelling bezig<br />
zijn, en die heus zelf wel goed kunnen spellen, toch vaak spellingeigenschappen van woorden<br />
denken te gaan opzoeken, waarschijnlijk om eigen inzichten te controleren. Zuiver onderwijskundige<br />
doelen, zoals gebruik als bron voor het maken van dictees of toetsen en als bron voor te ontwikkelen<br />
onderwijsmateriaal, wordt door 51-54% van de deelnemers voorzien.<br />
De opmerkingen aan het einde van de vragenlijst ondersteunen de getalsmatige uitkomsten. Vrijwel<br />
alle opmerkingen zijn positief van toon. Ruim een derde van de deelnemers gebruikt de ruimte alleen<br />
maar om lof of enthousiasme uit te drukken, of om succes te wensen bij de verdere uitwerking (zie<br />
de nummers 6, 11, 12, 15, 17, 19, 24, 26, 28, 30, 31, 33, 35, 37, 39, 40, 41, 43, 44, 45, 46, 47, 51, 56,<br />
59, 64, 66, 71, 74, 75, 86, 90, 91, 96, 98, 99, 100, 101, 102, 104, 105, 106, 108, 110, 112, 115, 120,<br />
121, 122, 125, 130, 132, 136, 138, 141, 146, 148, 152, 153, 155, 157, 160, 163, 172, 177, 180, 182,<br />
pag. 87
184, 188). De opmerkingen met inhoudelijk commentaar zijn meestal positief van aard. Enkele reacties<br />
betreffen het verzoek om verder op de hoogte te worden gehouden of het aanbod om deze<br />
plannen te helpen verwezenlijken (121, 132).<br />
Nader onderzoek<br />
Er zijn ook bedenkingen. Bijvoorbeeld opmerking (147): is de verrijking wel valide? Het antwoord is<br />
‘ja’ voor de onderdelen vormen en uitleg. Daar worden immers algemeen geaccepteerde eigenschappen<br />
van woorden gepresenteerd, zoals de morfologische opbouw van een woord, verbuigingen<br />
en vervoegingen. Verder zal er in de Leidraad bij de verrijkte Woordenlijst uitleg moeten komen van<br />
de zorgvuldige uitspraak die hier gebruikt wordt. We verwachten dat de zorgvuldige uitspraak, die<br />
dicht bij de spelling staat, goed is om de spelling te leren. Maar er is ook uitspraakvariatie, afhankelijk<br />
van regio en context, en wellicht is het mogelijk om dit op den duur tot uitdrukking te laten komen in<br />
de verrijking van de Woordenlijst. Dit is een terrein van nader onderzoek. Vanuit sommige uitspraakvarianten<br />
is het kiezen van de juiste spelling een extra hindernis (de son in de see sien sakke), terwijl<br />
andere varianten spellinginzicht juist faciliteren, bijvoorbeeld als de verklanking van ij afwijkt van ei,<br />
en au afwijkt van ou.<br />
De vormen die in het laatste onderdeel opgesomd worden (andere woorden met dezelfde spellingregel),<br />
volgen rechtstreeks uit de verzameling woorden in het gegevensbestand. Daar kan validiteit<br />
geen betrekking op hebben. De omvang van de verzameling wordt echter beïnvloed door de precisie<br />
van de uitspraakrepresentatie. Dit kan overigens - ook achteraf - naar believen worden gevarieerd:<br />
als de eind-n in overreden niet gerealiseerd wordt, dan wordt deze vorm homofoon aan overreedde.<br />
Dit is zeker een oplosbaar probleem, door een interface aan te bieden waarmee gebruikers hun<br />
voorkeuren kunnen instellen. Een praktische toepassing is al eens gemaakt door Van Dale in de voorlaatste<br />
versie van het Groot woordenboek der Nederlandse taal (1.0 Plus, 13e editie, 2000). De voorgestelde<br />
interface kan in onderstaande vorm, en uiteraard ook in een meer 'taalkundige' terminologie.<br />
Als het eerste vinkje aanstaat (zaden rijmt op spade), dan wordt de eind-n genegeerd en genereert<br />
het programma de 301 rijmwoorden van het linkerscherm hieronder. Als het vinkje is uitgezet, is het<br />
rijmen preciezer; er worden nog 63 rijmwoorden gevonden zoals te zien is in het rechterscherm.<br />
pag. 88
Relevant is de validiteitsvraag met betrekking tot het niveau van het woord (7, 52, 68, 85). In de korte<br />
toelichting voor de deelnemers ontbreekt inderdaad uitleg van de manier waarop het niveau van<br />
de woorden wordt bepaald, en daar vragen sommige deelnemers om (50, 85, 115, 125,128, 159). Het<br />
gaat om een formule die gebaseerd is op de veronderstelde moeilijkheidsgraad van de klankletterkoppelingen.<br />
Een inschatting, die mede mogelijk gemaakt is doordat de leerplannen van Nederland<br />
en Vlaanderen in kaart gebracht zijn. De gebruiker moet vanzelfsprekend goed geïnformeerd<br />
worden over de status van dit onderdeel van de verrijkte Woordenlijst. Validatie van de uitkomsten<br />
van deze formule is een belangrijk punt van nader onderzoek. Op dit punt kan werkelijk vooruitgang<br />
geboekt worden in het onderwijs.<br />
Waardering voor de verrijking met gegevens over het niveau van de woorden<br />
In het algemeen spreekt uit de opmerkingen waardering, en we vermoeden dat die waardering ook<br />
te maken heeft met het verrassend nieuwe onderdeel niveau. Onduidelijkheid over hoe het niveau<br />
bepaald wordt (zie boven) en over het nut (54, 114) is waarschijnlijk de reden dat dit aspect van verrijking<br />
toch niet dezelfde hoge waardering krijgt als de andere onderdelen. We delen de mening dat<br />
de niveauaanduiding voor het instapniveau vooral nuttig is voor het basisonderwijs, en minder relevant<br />
voor het voortgezet onderwijs. De moeilijkheidsgraad van het hele woord is algemener van nut.<br />
De opmerking dat het niveau niet bruikbaar is omdat geen rekening gehouden kan worden met individuele<br />
verschillen in ontwikkeling (137) delen we niet. In onze ervaring doorlopen de meeste leerlingen<br />
ongeveer dezelfde stadia; wel ieder in een eigen tempo. Het is goed denkbaar dat er individueel<br />
onderwijs ingericht kan worden als van leerlingen precies wordt bijgehouden wat hun niveau is<br />
ten aanzien van verschillende spellingcategorieën, maar dat is toekomstmuziek. De positieve opmerkingen<br />
over dit verrijkingsonderdeel zijn ‘grote meerwaarde’ (155), het voordeel van het evenwichtig<br />
kunnen samenstellen van toetsen (183) en nut bij het ontwikkelen van het curriculum (129).<br />
Het is intussen begrijpelijk dat juist bij het punt niveau de meeste twijfel geuit wordt. Er is nog geen<br />
systematische, gedetailleerde lijst van (spelling)moeilijkheidsniveaus van woorden beschikbaar. Ons<br />
voorstel is dus erg nieuw en nog onbekend. Er ontstaat dan gemakkelijk twijfel over het nut en de<br />
betrouwbaarheid. Dat bezwaar wordt ook door uitgever 2 en 6 geuit. Bedenkingen over de (vermeende)<br />
inperking van de onderwijsvrijheid, die we ook vinden bij uitgever 4, zouden kunnen worden<br />
opgelost door toekenning van niveaus per leerplan (49, 85, 115, 129; zie ook de uitleg van de<br />
bepaling van de niveaus in de bespreking van fase 2 van dit verkennende onderzoek). Uit een vergelijking<br />
van de leerplannen blijkt overigens dat de verschillen tussen leerplannen beslist niet overdreven<br />
moeten worden (zie bijlage E).<br />
pag. 89
Doelgroep en moeilijkheidsgraad van de verrijking<br />
Voor wie is de uitleg bedoeld? Sommigen stellen dat het om ‘toegankelijk materiaal’ gaat en roemen<br />
de duidelijkheid (9, 11, 40, 47, 110, 121, 130, 153, 158), anderen vinden de uitleg erg ingewikkeld<br />
geformuleerd (25, 27, 67, 70, 76, 145, 181) en alleen geschikt voor professionals die vertrouwd zijn<br />
met de regels (92, 162, 173). Het oordeel over de moeilijkheidsgraad van de uitleg hangt vanzelfsprekend<br />
samen met de beoogde doelgroep, vergelijk Het zou fijn zijn moest er een kindversie bestaan<br />
(27), uitleg bij woorden die van toepassing zijn voor jonge kinderen ook op niveau van die kinderen<br />
(112) en Mijn vmbo-leerlingen zullen dit nooit willen gaan gebruiken (145). Over de beoogde doelgroep<br />
meer hieronder, bij de conclusie. Het advies om de uitleg zo eenvoudig mogelijk te maken<br />
(150) moet zeker ter harte genomen worden, evenals de opmerking dat het systeem zo ingericht<br />
moet zijn dat ervaren en minder ervaren spellers er gebruik van kunnen maken (125).<br />
Regels wel nodig?<br />
Met de opmerking (20) dat sommige aspecten van onze taal geen baat hebben bij extreem veel uitleg,<br />
kunnen we het wel eens zijn, en ook de opmerking dat leerlingen in de tweede helft van de basisschool<br />
meer hebben aan herhaling dan aan uitleg kan best waar zijn, maar daarom is kennis van<br />
regels niet overbodig. Uiteindelijk moet het spellen natuurlijk ‘vanzelf’ gaan. Iemand moet kennis<br />
over de spelling geïnternaliseerd hebben. Op weg daarheen is het ons inziens echter nuttig om over<br />
kennis van de regels te beschikken, zodat leerders zich zelf kunnen verbeteren. Zelfs volleerde schrijvers<br />
zullen af en toe terugvallen op de regels, omdat er veel woorden of woorddelen zijn met dezelfde<br />
uitspraak maar een andere spelling. Woordparen zoals onmiddellijk-onverbiddelijk, miste-mistte<br />
en begrote-begrootte vereisen gewoonlijk bewust analyseren van de opbouw van het woord, en<br />
daarbij kan raadplegen van de uitleg per woord een goed hulpmiddel zijn.<br />
Het beschikbaar hebben van alle spellingregels bij alle klank-letterrelaties hoeft niet te betekenen dat<br />
deze altijd getoond worden. Een handige manier kan zijn om met de muis over het woord te bewegen<br />
en dan te zien welke regel er geldt bij een specifieke letter(cluster). En uitgevers kunnen, als ze in<br />
hun eigen producten gebruikmaken van de verrijkte Woordenlijst, kiezen welke regels wel of niet<br />
zichtbaar gemaakt worden, in een presentatievorm die afhankelijk is van het niveau van de leerlingen<br />
en de spellingmethode die wordt gebruikt. Er is dan veel preciezere afstemming met de gebruikers<br />
mogelijk.<br />
Spellinghervorming/waardering voor de Nederlandse spelling<br />
Een paar keer wordt gepleit voor een spellinghervorming of -vereenvoudiging in plaats van een verrijking<br />
van de Woordenlijst (57, 81). Docenten zouden namelijk bij bijvoorbeeld de lastige werkwoordspelling<br />
de slag aan het verliezen zijn. Dat lijkt ons zeer zorgelijk. Hopelijk kan een betere uitleg<br />
het tij keren. Zie (171) voor opmerkingen over zulke gunstige bijeffecten van de verrijking. De opmerking<br />
Dit geeft een ruimer beeld op de spellingsproblemen (29) suggereert dat een grondige uitleg<br />
van de Nederlandse spelling als gevolg kan hebben dat de spelling zoals die nu is aanvaardbaarder<br />
wordt. Daarbij willen we opmerken dat wij hopen dat de systematische aanpak die mogelijk wordt<br />
door het gebruik van de VWS tot verhoging van de consistentie, en via die weg tot een gefundeerde<br />
discussie over vereenvoudiging zal leiden.<br />
Vragen om uitbreiding<br />
De deelnemers gebruiken de ruimte voor opmerkingen om waardevolle suggesties voor uitbreiding<br />
te doen. Bijvoorbeeld, de uitspraak auditief weergeven wordt genoemd of zelfs de mogelijkheid om<br />
de uitleg voor te lezen, wat handig is wanneer je dyslectisch bent (111, 124, 131, 154, 176). Inderdaad<br />
lijkt het ons verstandig en is het technisch vrij gemakkelijk realiseerbaar om de verrijking uit te<br />
breiden met een knop waarmee de uitspraak van het gevonden woord hoorbaar wordt. De uitspraakrepresentatie<br />
van de VWS is zeer geschikt voor koppeling aan een module voor gegenereerde<br />
uitspraak. Daarnaast wordt vaak de betekenis genoemd (119, 170 en bijlage G). Bij alle woorden de<br />
betekenis opnemen zou maken dat de Woordenlijst verandert in een woordenboek. Dat was niet de<br />
bedoeling van de verrijking. Bestaande woordenboeken zouden goed gekoppeld kunnen worden aan<br />
pag. 90
de verrijkte Woordenlijst. Uitleg bij homofonie ligt wél voor de hand - dat is nu ook al de praktijk in<br />
de Woordenlijst. Uitbreiding met frequentiegegevens (118) is denkbaar, maar niet voorzien. Mogelijk<br />
heeft het INL deze gegevens beschikbaar. Verder wordt gevraagd om er een app van te maken (96,<br />
109).<br />
Waarschuwingen<br />
Er zijn opmerkingen over de terminologie en de manier van aanduiden van de niveaus. Waar we zelf<br />
aarzelden over het juiste woord, hebben we de termen gebruikt die nu in de Woordenlijst gebruikt<br />
worden. Dit zal een punt van aandacht moeten blijven. Als er in het onderwijs voorkeur bestaat voor<br />
het gebruik van eigen termen (de concepten zijn telkens hetzelfde) zou gebruik gemaakt kunnen<br />
worden van gekoppelde dubbellijsten. Zo kan iedereen zijn eigen terminologie blijven hanteren. Bijzonder<br />
is dat het bezwaar nu pas, bij de verrijking van de Woordenlijst, geopperd wordt. Bij de klassieke,<br />
papieren versie geldt dit probleem natuurlijk evenzeer. Bij de inmiddels beschikbare webversie<br />
van de Woordenlijst zou de hierboven genoemde oplossing toegepast kunnen worden, maar daar<br />
wordt niet om gevraagd.<br />
De uitspraak visueel weergeven, zoals in de toelichting bij de vragenlijst, zou een onjuist woordbeeld<br />
opleveren dat ik als leraar liever niet in beeld zie (73) . Inderdaad, de meerwaarde van oefeningen<br />
waarin leerlingen fout gespelde woorden moeten doorstrepen is niet aangetoond. In dit geval gaat<br />
het echter om een weergave van de uitspraak zoals die voor de spelling nuttig is. Bij rode moet je<br />
redeneren via [roo-de]. Meestal is de weergave van de uitspraak zo afwijkend van de spelling dat er<br />
geen verwarring kan optreden. Bij een woord zoals vind/vindt lijkt de uitspraakweergave wel heel erg<br />
op de spelling: [vint]. Maar ook dan geldt dat iemand moet leren beseffen dat er aan het eind gekozen<br />
moet worden tussen t, d, of dt. De discussie over onjuiste woordbeelden is eerder al aan de orde<br />
geweest, bij het uitgeven van Lijsterbij 2 (Zwijsen) en de Basisspellinggids (Zwijsen, Van Dale). Er zijn<br />
daar, in afwijkende lay-out, verwijzingen van (stukjes) woord die naïef volgens uitspraak geschreven<br />
zijn naar de correct gespelde vorm. Vooraf waren er soms bedenkingen, maar in de praktijk blijkt het<br />
goed te werken. Wij verwachten dat juist het presenteren van de uitspraak in een vorm die de spelling<br />
begrijpelijk maakt, een enorme steun zal blijken te zijn. Fonetisch schrift, genoemd als een betere<br />
representatie van de uitspraak (w), lijkt ons minder geschikt. Hier zou overigens onderzoek naar<br />
kunnen worden gedaan.<br />
Conclusie en aanbevelingen die uit de vragenlijst voortvloeien<br />
De plannen om de Woordenlijst Nederlandse Taal uit te breiden met informatie per woord zijn goed<br />
ontvangen, zowel bij de ondervraagden via de webenquête als bij de uitgeverijen van leerboeken<br />
voor het basisonderwijs. Het blijkt dat de verrijking van de Woordenlijst zeer hoog gewaardeerd<br />
wordt. Omdat de huidige, eenvoudige versie beschikbaar blijft (mogelijk als een van de ‘views’ op<br />
dezelfde databank), kunnen de klachten van de kleine minderheid die de uitbreiding niet op prijs<br />
stelt terzijde geschoven worden.<br />
De belangrijkste punten die genoemd worden, zijn meer begrip voor de spellingproblematiek en beter<br />
onderwijs. Het lijkt er op dat de deelnemers vooral zelf gebruik zullen gaan maken van de verrijking.<br />
Dat strookt met de inschatting dat dit initiatief niet alleen positief ontvangen zal worden door<br />
mensen die bij het spellingonderwijs betrokken zijn.<br />
De aard en status van niveauaanduidingen moet duidelijk uitgelegd worden aan gebruikers. Dit is een<br />
theoretisch onderbouwd onderdeel waar empirisch onderzoek bij hoort. Voordeel van het toevoegen<br />
van niveauaanduidingen is dat leerplannen verduidelijkt kunnen worden en dat ontwerpers van methoden<br />
meer zicht krijgen op wanneer welk woord aangeboden kan worden. Dat kan een belangrijke<br />
stap vooruit betekenen voor het onderwijs. De Nederlandse Taalunie kan empirisch onderzoek van<br />
de niveaus van de woorden faciliteren en zelfs het initiatief daartoe nemen.<br />
pag. 91
Het is goed mogelijk om de verrijking in fases uit te voeren of ten minste in fases te publiceren. In<br />
eerste instantie voor de beperkte groep woorden die in het basisonderwijs gebruikt worden, of direct<br />
al voor de omvang van de huidige Woordenlijst. Of in eerste instantie alleen de verrijking met vormen<br />
en uitleg. Uit de aanbevelingen van de deelnemers uit het onderwijsveld willen wij overnemen<br />
dat het toevoegen van geluidsfragmenten van de uitspraak nuttig is. Een dergelijke uitbreiding vraagt<br />
weinig extra mankracht gegeven de technologische middelen die voorhanden zijn, en past in de<br />
voorgenomen innovatie van de Woordenlijst.<br />
Bij de uitwerking van de plannen moet zeker rekening gehouden worden met de opmerkingen van<br />
het onderwijsveld over terminologie en manier van uitleg. Daarnaast moet de doelgroep nader bepaald<br />
worden. Wij denken dat deze verrijking voor leerlingen pas nuttig is wanneer ze onderwijs in<br />
de spelling gevolgd hebben. In overeenstemming met de getallen bij het beoogde gebruik: eerder<br />
leraren dan leerlingen zullen dit gaan gebruiken. De gebruikers zullen in onze ogen vooral de volwassenen<br />
zijn en leerlingen van het voortgezet onderwijs. Wanneer de uitspraak ook hoorbaar gemaakt<br />
wordt, dan is de verrijking eveneens zeer zinvol voor mensen met dyslexie en voor wie het Nederlands<br />
als tweede taal wil leren.<br />
pag. 92
Bijlage A Woordselectie VWS-verkenning<br />
1612 zelfstandige naamwoorden (znw) uit de Woordenlijst (WDL), met beginletter N, O of P,<br />
voor zover in de BasisSpellingBank (BSB, afgeleid van de Van Dale Basisspellinggids).<br />
498 werkwoorden (ww) uit de Woordenlijst, met beginletter N, O of P,<br />
voor zover in de BasisSpellingBank (BSB, afgeleid van de Van Dale Basisspellinggids).<br />
Minder waarschijnlijke woordvormen staan tussen haakjes (ww: opklaar, znw: nachtdienstje);<br />
nog onwaarschijnlijker / af te keuren vormen staan tussen dubbele haakjes (znw: pionieren, professionaltje).<br />
Bij trefwoorden die qua trefwoordvorm verschillen in de WDL en de BSB, en daardoor op een<br />
andere alfabetische plaats gesorteerd worden, is de koppeling aangegeven (nippertje, WDL: "op<br />
het nippertje").<br />
Opmerking: de aantallen wijken enigszins af ten opzichte van die uit de lopende tekst. Deze woordselectie<br />
van deze bijlage is gemaakt bij de start van het project, in de loop van de tijd zijn er nog enkele<br />
tientallen zelfstandige naamwoorden en enkele werkwoorden toegevoegd.<br />
n (znw): n; n'en; n's; n'etje; n'etjes<br />
naad (znw): naad; naden; naadje; naadjes<br />
naaf (znw): naaf; naven; naafje; naafjes<br />
naaidoos (znw): naaidoos; naaidozen; naaidoosje; naaidoosjes<br />
naaien (ww): genaaid; genaaide; naai; naaide; naaiden; naaien;<br />
naaiend; naaiende; naait<br />
naaimachine (znw): naaimachine; naaimachines; naaimachinetje;<br />
naaimachientje; naaimachinetjes; naaimachientjes<br />
naaister (znw): naaister; naaisters; naaistertje; naaistertjes<br />
naaiwerk (znw): naaiwerk; (naaiwerken); naaiwerkje; naaiwerkjes<br />
naaktheid (znw): naaktheid; (naaktheden); (naaktheidje); (naaktheidjes)<br />
naald (znw): naald; naalden; naaldje; naaldjes<br />
naaldboom (znw): naaldboom; naaldbomen; naaldboompje; naaldboompjes<br />
naaldbos (znw): naaldbos; naaldbossen; naaldbosje; naaldbosjes<br />
naam (znw): naam; namen; naampje; naampjes<br />
naambord (znw): naambord; naamborden; naambordje; naambordjes<br />
naamdag (znw): naamdag; naamdagen; (naamdagje); (naamdaagje);<br />
(naamdagjes); (naamdaagjes)<br />
naamgenoot (znw): naamgenoot; naamgenoten; naamgenootje;<br />
naamgenootjes<br />
naamkaartje (znw): (naamkaart); (naamkaarten); naamkaartje; naamkaartjes<br />
naamplaat (znw): naamplaat; naamplaten; naamplaatje; naamplaatjes<br />
naamwoord (znw): naamwoord; naamwoorden; naamwoordje;<br />
naamwoordjes<br />
na-apen (ww): aap na; aapt na; aapte na; aapten na; apen na; naaap;<br />
na-aapt; na-aapte; na-aapten; na-apen; naapend;<br />
na-apende; nageaapt; nageaapte<br />
na-aperij (znw): na-aperij; (na-aperijen); (na-aperijtje); (naaperijtjes)<br />
naaste (znw): naaste; naasten; ((naastes)); ((naastetje)); ((naastetjes))<br />
naastenliefde (znw): naastenliefde; (naastenliefden); (naastenliefdes);<br />
(naastenliefdetje); (naastenliefdetjes)<br />
nabauwen (ww): bauw na; bauwde na; bauwden na; bauwen na;<br />
bauwt na; nabauw; nabauwde; nabauwden; nabauwen;<br />
nabauwend; nabauwende; nabauwt; nagebauwd;<br />
nagebauwde<br />
nabestaande (znw): nabestaande; ((nabestaandes)); nabestaanden;<br />
(nabestaandetje); (nabestaandetjes)<br />
nabestellen (ww): bestel na; bestelde na; bestelden na; bestellen na;<br />
bestelt na; nabestel; nabesteld; nabestelde; nabestelden;<br />
nabestellen; nabestellend; nabestellende;<br />
nabestelt<br />
nabijheid (znw): nabijheid; (nabijheden); (nabijheidje); (nabijheidjes)<br />
nablijven (ww): bleef na; bleven na; blijf na; blijft na; blijven na;<br />
nableef; nableven; nablijf; nablijft; nablijven; nablijvend;<br />
nablijvende; nagebleven<br />
pag. 93<br />
nabootsen (ww): boots na; bootsen na; bootst na; bootste na;<br />
bootsten na; naboots; nabootsen; nabootsend;<br />
nabootsende; nabootst; nabootste; nabootsten;<br />
nagebootst; nagebootste<br />
nacht (znw): nacht; nachten; nachtje; nachtjes<br />
nachtblindheid (znw): nachtblindheid; (nachtblindheden); (nachtblindheidje);<br />
(nachtblindheidjes)<br />
nachtdienst (znw): nachtdienst; nachtdiensten; (nachtdienstje);<br />
(nachtdienstjes)<br />
nachtdier (znw): nachtdier; nachtdieren; nachtdiertje; nachtdiertjes<br />
nachtegaal (znw): nachtegaal; nachtegalen; nachtegaaltje; nachtegaaltjes<br />
nachtjapon (znw): nachtjapon; nachtjapons; nachtjaponnen; nachtjaponnetje;<br />
nachtjaponnetjes<br />
nachtkastje (znw): (nachtkast); (nachtkasten); nachtkastje; (nachtkastjes)<br />
nachtlampje (znw): nachtlamp; (nachtlampen); nachtlampje; nachtlampjes<br />
nachtmerrie (znw): nachtmerrie; nachtmerries; (nachtmerrietje);<br />
(nachtmerrietjes)<br />
nachtpon (znw): nachtpon; (nachtpons); nachtponnen; nachtponnetje;<br />
nachtponnetjes<br />
nachtrust (znw): nachtrust; (nachtrusten); (nachtrustje); (nachtrustjes)<br />
nachtslot (znw): nachtslot; nachtsloten; nachtslotje; nachtslotjes<br />
nachtvlinder (znw): nachtvlinder; nachtvlinders; nachtvlindertje;<br />
nachtvlindertjes<br />
nachtvorst (znw): nachtvorst; (nachtvorsten); nachtvorstje; nachtvorstjes<br />
nachtwerk (znw): nachtwerk; (nachtwerken); (nachtwerkje); (nachtwerkjes)<br />
nachtzoen (znw): nachtzoen; nachtzoenen; nachtzoentje; nachtzoentjes<br />
nadarhek (znw): nadarhek; nadarhekken; (nadarhekje); (nadarhekjes)<br />
nadeel (znw): nadeel; nadelen; nadeeltje; nadeeltjes<br />
nadenken (ww): dacht na; dachten na; denk na; denken na; denkt<br />
na; nadacht; nadachten; nadenk; nadenken; nadenkend;<br />
nadenkende; nadenkt; nagedacht; nagedachte<br />
naderen (ww): genaderd; genaderde; nader; naderde; naderden;<br />
naderen; naderend; naderende; nadert<br />
nadoen (ww): deden na; deed na; doe na; doen na; doet na;<br />
nadeden; nadeed; nadoe; nadoen; nadoend; nadoende;<br />
nadoet; nagedaan<br />
nadruk (znw): nadruk; (nadrukken); (nadrukje); (nadrukjes)<br />
nagaan (ww): ga na; gaan na; gaat na; ging na; gingen na; naga;<br />
nagaan; nagaand; nagaande; nagaat; nagegaan;<br />
naging; nagingen<br />
nagedachtenis (znw): nagedachtenis; (nagedachtenissen); (nagedachtenisje);<br />
(nagedachtenisjes)<br />
nagel (znw): nagel; nagels; nageltje; nageltjes
nagelbijten (ww): beet nagel; beten nagel; bijt nagel; bijten nagel;<br />
nagelbeet; nagelbeten; nagelbijt; nagelbijten; nagelbijtend;<br />
nagelbijtende; nagelgebeten<br />
nagelborstel (znw): nagelborstel; nagelborstels; nagelborsteltje;<br />
nagelborsteltjes<br />
nagelknipper (znw): nagelknipper; nagelknippers; nagelknippertje;<br />
nagelknippertjes<br />
nagellak (znw): nagellak; (nagellakken); (nagellakje); (nagellakjes)<br />
nagelriem (znw): nagelriem; nagelriemen; nagelriempje; nagelriempjes<br />
nagelschaar (znw): nagelschaar; nagelscharen; nagelschaartje; nagelschaartjes<br />
nagerecht (znw): nagerecht; nagerechten; nagerechtje; nagerechtjes<br />
nageslacht (znw): nageslacht; (nageslachten); (nageslachtje); (nageslachtjes)<br />
naïeveling (znw): naïeveling; naïevelingen; ((naïevelinkje)); naïevelingetje;<br />
((naïevelinkjes)); naïevelingetjes<br />
naïveteit (znw): naïveteit; (naïveteiten); (naïveteitje); (naïveteitjes)<br />
naïviteit (znw): naïviteit; (naïviteiten); (naïviteitje); (naïviteitjes)<br />
najaar (znw): najaar; (najaren); (najaartje); (najaartjes)<br />
nakijken (ww): keek na; keken na; kijk na; kijken na; kijkt na;<br />
nagekeken; nakeek; nakeken; nakijk; nakijken; nakijkend;<br />
nakijkende; nakijkt<br />
nakomeling (znw): nakomeling; nakomelingen; ((nakomelinkje));<br />
nakomelingetje; ((nakomelinkjes)); nakomelingetjes<br />
nakomen (ww): kom na; komen na; komt na; kwam na; kwamen<br />
na; nagekomen; nakom; nakomen; nakomend; nakomende;<br />
nakomt; nakwam; nakwamen<br />
nalaten (ww): laat na; laten na; liet na; lieten na; nagelaten;<br />
nalaat; nalaten; nalatend; nalatende; naliet; nalieten<br />
nalatenschap (znw): nalatenschap; nalatenschappen; nalatenschapje;<br />
nalatenschapjes<br />
naleven (ww): leef na; leefde na; leefden na; leeft na; leven na;<br />
nageleefd; nageleefde; naleef; naleefde; naleefden;<br />
naleeft; naleven; nalevend; nalevende<br />
nalezen (ww): las na; lazen na; lees na; leest na; lezen na; nagelezen;<br />
nalas; nalazen; nalees; naleest; nalezen; nalezend;<br />
nalezende<br />
namaak (znw): namaak; (namaken); (namaakje); (namaakjes)<br />
namaken (ww): maak na; maakt na; maakte na; maakten na;<br />
maken na; nagemaakt; nagemaakte; namaak; namaakt;<br />
namaakte; namaakten; namaken; namakend;<br />
namakende<br />
namenlijst (znw): namenlijst; namenlijsten; namenlijstje; namenlijstjes<br />
namiddag (znw): namiddag; namiddagen; namiddagje; namiddaagje;<br />
namiddagjes; namiddaagjes<br />
nappa (znw): nappa; (nappa's); (nappaatje); (nappaatjes)<br />
napraten (ww): nagepraat; nageprate; napraat; napraatte; napraatten;<br />
napraten; napratend; napratende; praat<br />
na; praatte na; praatten na; praten na<br />
nar (znw): nar; narren; narretje; narretjes<br />
narcis (znw): narcis; narcissen; narcisje; narcisjes<br />
narcose (znw): narcose; (narcosen); (narcoses); (narcosetje);<br />
(narcosetjes)<br />
narcotica (znw): narcotica<br />
narigheid (znw): narigheid; narigheden; (narigheidje); (narigheidjes)<br />
nasi (znw): nasi; (nasi's); (nasietje); (nasietjes)<br />
nasmaak (znw): nasmaak; (nasmaken); nasmaakje; (nasmaakjes)<br />
nastaren (ww): nagestaard; nagestaarde; nastaar; nastaarde;<br />
nastaarden; nastaart; nastaren; nastarend; nastarende;<br />
staar na; staarde na; staarden na; staart na;<br />
staren na<br />
nastreven (ww): nagestreefd; nagestreefde; nastreef; nastreefde;<br />
nastreefden; nastreeft; nastreven; nastrevend; nastrevende;<br />
streef na; streefde na; streefden na;<br />
streeft na; streven na<br />
nasynchronisatie (znw): nasynchronisatie; nasynchronisaties; (nasynchronisatietje);<br />
(nasynchronisatietjes)<br />
natekenen (ww): nagetekend; nagetekende; nateken; natekende;<br />
natekenden; natekenen; natekenend; natekenende;<br />
natekent; teken na; tekende na; tekenden na;<br />
tekenen na; tekent na<br />
natellen (ww): nageteld; nagetelde; natel; natelde; natelden;<br />
natellen; natellend; natellende; natelt; tel na; telde<br />
na; telden na; tellen na; telt na<br />
natie (znw): natie; naties; (natietje); (natietjes)<br />
pag. 94<br />
nationalisme (znw): nationalisme; (nationalismes); (nationalismen);<br />
(nationalismetje); (nationalismetjes)<br />
nationaliteit (znw): nationaliteit; nationaliteiten; (nationaliteitje);<br />
(nationaliteitjes)<br />
natmaken (ww): maak nat; maakt nat; maakte nat; maakten nat;<br />
maken nat; natgemaakt; natgemaakte; natmaak;<br />
natmaakt; natmaakte; natmaakten; natmaken;<br />
natmakend; natmakende<br />
natregenen (ww): natgeregend; natgeregende; natregen; natregende;<br />
natregenden; natregenen; natregenend; natregenende;<br />
natregent; regen nat; regende nat; regenden<br />
nat; regenen nat; regent nat<br />
natspuiten (ww): natgespoten; natspoot; natspoten; natspuit;<br />
natspuiten; natspuitend; natspuitende; spoot nat;<br />
spoten nat; spuit nat; spuiten nat<br />
nattigheid (znw): nattigheid; (nattigheden); (nattigheidje); (nattigheidjes)<br />
naturaliseren (ww): genaturaliseerd; genaturaliseerde; naturaliseer;<br />
naturaliseerde; naturaliseerden; naturaliseert; naturaliseren;<br />
naturaliserend; naturaliserende<br />
natuur (znw): natuur; (naturen); (natuurtje); (natuurtjes)<br />
natuurbehoud (znw): natuurbehoud; (natuurbehouden); (natuurbehoudje);<br />
(natuurbehoudjes)<br />
natuurgebied (znw): natuurgebied; natuurgebieden; natuurgebiedje;<br />
natuurgebiedjes<br />
natuurkunde (znw): natuurkunde; (natuurkundes); (natuurkunden);<br />
(natuurkundetje); (natuurkundetjes)<br />
natuurkundige (znw): natuurkundige; natuurkundigen; ((natuurkundiges));<br />
((natuurkundigetje)); ((natuurkundigetjes))<br />
natuurliefhebber (znw): natuurliefhebber; natuurliefhebbers; natuurliefhebbertje;<br />
natuurliefhebbertjes<br />
natuurproduct (znw): natuurproduct; natuurproducten; (natuurproductje);<br />
(natuurproductjes)<br />
natuurramp (znw): natuurramp; natuurrampen; (natuurrampje);<br />
(natuurrampjes)<br />
natuurreservaat (znw): natuurreservaat; natuurreservaten; natuurreservaatje;<br />
natuurreservaatjes<br />
natuurschoon (znw): natuurschoon; (natuurschonen); (natuurschoontje);<br />
(natuurschoontjes)<br />
natuurtalent (znw): natuurtalent; natuurtalenten; natuurtalentje;<br />
natuurtalentjes<br />
natuurverschijnsel (znw): natuurverschijnsel; natuurverschijnselen; natuurverschijnsels;<br />
(natuurverschijnseltje); (natuurverschijnseltjes)<br />
natuurwetenschap (znw): natuurwetenschap; natuurwetenschappen;<br />
(natuurwetenschapje); (natuurwetenschapjes)<br />
navel (znw): navel; navels; naveltje; naveltjes<br />
navelsinaasappel (znw): navelsinaasappel; navelsinaasappels; navelsinaasappelen;<br />
navelsinaasappeltje; navelsinaasappeltjes<br />
navertellen (ww): navertel; naverteld; navertelde; navertelden;<br />
navertellen; navertellend; navertellende; navertelt;<br />
vertel na; vertelde na; vertelden na; vertellen<br />
na; vertelt na<br />
navigeren (ww): genavigeerd; genavigeerde; navigeer; navigeerde;<br />
navigeerden; navigeert; navigeren; navigerend;<br />
navigerende<br />
navolging (znw): navolging; (navolgingen); (navolginkje); ((navolgingetje));<br />
(navolginkjes); ((navolgingetjes))<br />
navullen (ww): nagevuld; nagevulde; navul; navulde; navulden;<br />
navullen; navullend; navullende; navult; vul na;<br />
vulde na; vulden na; vullen na; vult na<br />
nawijzen (ww): nagewezen; nawees; nawezen; nawijs; nawijst;<br />
nawijzen; nawijzend; nawijzende; wees na; wezen<br />
na; wijs na; wijst na; wijzen na<br />
nawuiven (ww): nagewuifd; nagewuifde; nawuif; nawuifde; nawuifden;<br />
nawuift; nawuiven; nawuivend; nawuivende;<br />
wuif na; wuifde na; wuifden na; wuift na;<br />
wuiven na<br />
nazaat (znw): nazaat; nazaten; (nazaatje); (nazaatjes)<br />
nazeggen (ww): nagezegd; nagezegde; nazeg; nazegde; nazegden;<br />
nazeggen; nazeggend; nazeggende; nazegt; nazei;<br />
nazeiden; zeg na; zegde na; zegden na; zeggen na;<br />
zegt na; zei na; zeiden na<br />
nazi (znw): nazi; nazi's; (nazietje); (nazietjes)<br />
nectar (znw): nectar; nectars; nectartje; nectartjes<br />
nectarine (znw): nectarine; (nectarines); (nectarinetje); (nectarientje);<br />
(nectarinetjes); (nectarientjes)<br />
nederlaag (znw): nederlaag; nederlagen; nederlaagje; nederlaagjes<br />
Nederland (znw): Nederland; Nederlanden; (Nederlandje); (Nederlandjes)
Nederlands (znw): Nederlands; (Nederlandsen); (Nederlandsje);<br />
(Nederlandsjes)<br />
nederzetting (znw): nederzetting; nederzettingen; nederzettinkje;<br />
((nederzettingetje)); nederzettinkjes; ((nederzettingetjes))<br />
neef (znw): neef; neven; neefje; neefjes<br />
neerdalen (ww): daal neer; daalde neer; daalden neer; daalt neer;<br />
dalen neer; neerdaal; neerdaalde; neerdaalden;<br />
neerdaalt; neerdalen; neerdalend; neerdalende;<br />
neergedaald; neergedaalde<br />
neerkijken (ww): keek neer; keken neer; kijk neer; kijken neer; kijkt<br />
neer; neergekeken; neerkeek; neerkeken; neerkijk;<br />
neerkijken; neerkijkend; neerkijkende; neerkijkt<br />
neerkomen (ww): kom neer; komen neer; komt neer; kwam neer;<br />
kwamen neer; neergekomen; neerkom; neerkomen;<br />
neerkomend; neerkomende; neerkomt;<br />
neerkwam; neerkwamen<br />
neerlandicus (znw): neerlandicus; neerlandici; neerlandicussen;<br />
(neerlandicusje); (neerlandicusjes)<br />
neerleggen (ww): leg neer; legde neer; legden neer; leggen neer; legt<br />
neer; neergelegd; neergelegde; neerleg; neerlegde;<br />
neerlegden; neerleggen; neerleggend; neerleggende;<br />
neerlegt<br />
neerploffen (ww): neergeploft; neergeplofte; neerplof; neerploffen;<br />
neerploffend; neerploffende; neerploft; neerplofte;<br />
neerploften; plof neer; ploffen neer; ploft neer;<br />
plofte neer; ploften neer<br />
neerslaan (ww): neergeslagen; neersla; neerslaan; neerslaand;<br />
neerslaande; neerslaat; neersloeg; neersloegen;<br />
sla neer; slaan neer; slaat neer; sloeg neer; sloegen<br />
neer<br />
neerslag (znw): neerslag; (neerslagen); (neerslagje); (neerslagjes)<br />
neerstorten (ww): neergestort; neergestorte; neerstort; neerstorten;<br />
neerstortend; neerstortende; neerstortte; neerstortten;<br />
stort neer; storten neer; stortte neer;<br />
stortten neer<br />
neerstrijken (ww): neergestreken; neerstreek; neerstreken; neerstrijk;<br />
neerstrijken; neerstrijkend; neerstrijkende;<br />
neerstrijkt; streek neer; streken neer; strijk neer;<br />
strijken neer; strijkt neer<br />
neertellen (ww): neergeteld; neergetelde; neertel; neertelde;<br />
neertelden; neertellen; neertellend; neertellende;<br />
neertelt; tel neer; telde neer; telden neer; tellen<br />
neer; telt neer<br />
neervallen (ww): neergevallen; neerval; neervallen; neervallend;<br />
neervallende; neervalt; neerviel; neervielen; val<br />
neer; vallen neer; valt neer; viel neer; vielen neer<br />
neerzetten (ww): neergezet; neergezette; neerzet; neerzette;<br />
neerzetten; neerzettend; neerzettende; zet neer;<br />
zette neer; zetten neer<br />
neet (znw): neet; neten; neetje; neetjes<br />
negatief (znw): negatief; negatieven; negatiefje; negatiefjes<br />
negen (znw): negen; negens; negentje; negentjes<br />
negende (znw): negende; (negenden); ((negendes)); ((negendetje));<br />
((negendetjes))<br />
neger (znw): neger; negers; negertje; negertjes<br />
negeren (ww): genegeerd; genegeerde; negeer; negeerde;<br />
negeerden; negeert; negeren; negerend; negerende<br />
negeren (ww): genegerd; genegerde; neger; negerde; negerden;<br />
negeren; negerend; negerende; negert<br />
negligé (znw): negligé; negligés; negligeetje; negligeetjes<br />
negotie (znw): negotie; negoties; negotiën; negotietje; negotietjes<br />
negrospiritual (znw): negrospiritual; negrospirituals; ((negrospiritualtje));<br />
((negrospiritualtjes))<br />
neigen (ww): geneigd; geneigde; neig; neigde; neigden; neigen;<br />
neigend; neigende; neigt<br />
neiging (znw): neiging; neigingen; neiginkje; ((neigingetje));<br />
neiginkjes; ((neigingetjes))<br />
nek (znw): nek; nekken; nekje; nekjes<br />
nek-aan-nekrace (znw): nek-aan-nekrace; nek-aan-nekraces; (nek-aannekraceje);<br />
(nek-aan-nekracejes)<br />
nekkramp (znw): nekkramp; nekkrampen; (nekkrampje); (nekkrampjes)<br />
nekvel (znw): nekvel; nekvellen; nekvelletje; nekvelletjes<br />
nemen (ww): genomen; nam; namen; neem; neemt; nemen;<br />
nemend; nemende<br />
neofascisme (znw): neofascisme; (neofascismes); (neofascismen);<br />
(neofascismetje); (neofascismetjes)<br />
pag. 95<br />
neokolonialisme (znw): neokolonialisme; (neokolonialismes); (neokolonialismen);<br />
(neokolonialismetje); (neokolonialismetjes)<br />
neon (znw): neon; (neons); (neonnetje); (neonnetjes)<br />
neonbuis (znw): neonbuis; neonbuizen; neonbuisje; neonbuisjes<br />
neonlicht (znw): neonlicht; neonlichten; neonlichtje; neonlichtjes<br />
neonreclame (znw): neonreclame; neonreclames; (neonreclametje);<br />
(neonreclametjes)<br />
nep (znw): nep; (neppen); (nepje); (nepjes)<br />
nerf (znw): nerf; nerven; nerfje; nerfjes<br />
nerts (znw): nerts; nertsen; nertsje; nertsjes<br />
nervositeit (znw): nervositeit; (nervositeiten); (nervositeitje); (nervositeitjes)<br />
nest (znw): nest; nesten; nestje; nestjes<br />
nestelen (ww): genesteld; genestelde; nestel; nestelde; nestelden;<br />
nestelen; nestelend; nestelende; nestelt<br />
nestkast (znw): nestkast; nestkasten; nestkastje; nestkastjes<br />
net (znw): net; netten; netje; netjes<br />
netheid (znw): netheid; (netheden); (netheidje); (netheidjes)<br />
netmaag (znw): netmaag; netmagen; netmaagje; netmaagjes<br />
nettiquette (znw): nettiquette; nettiquettes; (nettiquettetje); ((nettiquetje));<br />
(nettiquettetjes); ((nettiquetjes))<br />
nettoloon (znw): nettoloon; nettolonen; nettoloontje; nettoloontjes<br />
nettowinst (znw): nettowinst; nettowinsten; nettowinstje; nettowinstjes<br />
netvlies (znw): netvlies; netvliezen; netvliesje; netvliesjes<br />
netwerk (znw): netwerk; netwerken; netwerkje; netwerkjes<br />
neuken (ww): geneukt; geneukte; neuk; neuken; neukend;<br />
neukende; neukt; neukte; jeukten<br />
neuriën (ww): geneuried; geneuriede; neurie; neuriede; neurieden;<br />
neuriën; neuriënd; neuriënde; neuriet<br />
neurochirurgie (znw): neurochirurgie; (neurochirurgieën); (neurochirurgietje);<br />
(neurochirurgietjes)<br />
neuroot (znw): neuroot; neuroten; neurootje; neurootjes<br />
neurose (znw): neurose; (neurosen); neuroses; (neurosetje);<br />
(neurosetjes)<br />
neus (znw): neus; neuzen; neusje; neusjes<br />
neusgat (znw): neusgat; neusgaten; neusgaatje; neusgaatjes<br />
neushoorn (znw): neushoorn; neushoorns; neushoornen; neushoorntje;<br />
neushoorntjes<br />
neusklank (znw): neusklank; neusklanken; neusklankje; neusklankjes<br />
neusvleugel (znw): neusvleugel; neusvleugels; neusvleugeltje; neusvleugeltjes<br />
neutraliseren (ww): geneutraliseerd; geneutraliseerde; neutraliseer;<br />
neutraliseerde; neutraliseerden; neutraliseert;<br />
neutraliseren; neutraliserend; neutraliserende<br />
neutraliteit (znw): neutraliteit; (neutraliteiten); (neutraliteitje);<br />
(neutraliteitjes)<br />
neutron (znw): neutron; neutronen; neutrons; ((neutroontje));<br />
((neutrontje)); ((neutroontjes)); ((neutrontjes))<br />
neutronenbom (znw): neutronenbom; neutronenbommen; neutronenbommetje;<br />
neutronenbommetjes<br />
neuzen (ww): geneusd; geneusde; neus; neusde; neusden;<br />
neust; neuzen; neuzend; neuzende<br />
nevel (znw): nevel; nevels; nevelen; neveltje; neveltjes<br />
nicht (znw): nicht; nichten; nichtje; nichtjes<br />
nicotine (znw): nicotine; (nicotines); (nicotinetje); (nicotientje);<br />
(nicotinetjes); (nicotientjes)<br />
niemandsland (znw): niemandsland; (niemandslanden); (niemandslandje);<br />
(niemandslandjes)<br />
niemendal (znw): niemendal; niemendallen; niemendalletje; niemendalletjes<br />
nier (znw): nier; nieren; niertje; niertjes<br />
nierdialyse (znw): nierdialyse; (nierdialyses); (nierdialysen); (nierdialysetje);<br />
(nierdialysetjes)<br />
niersteen (znw): niersteen; nierstenen; niersteentje; niersteentjes<br />
niesbui (znw): niesbui; niesbuien; niesbuitje; niesbuitjes<br />
niesen (ww): geniest; genieste; nies; niesen; niesend; niesende;<br />
niest; nieste; niesten<br />
niet (znw): niet; nieten; nietje; nietjes<br />
nieten (ww): geniet; geniete; niet; nieten; nietend; nietende;<br />
niette; nietten<br />
nietje (znw): (niet); (nieten); nietje; nietjes<br />
nietmachine (znw): nietmachine; nietmachines; nietmachinetje;<br />
nietmachientje; nietmachinetjes; nietmachientjes<br />
niet-roker (znw): niet-roker; niet-rokers; (niet-rokertje); (nietrokertjes)<br />
nietsnut (znw): nietsnut; nietsnutten; nietsnutje; nietsnutjes<br />
nieuwbouw (znw): nieuwbouw; (nieuwbouwen); (nieuwbouwtje);<br />
(nieuwbouwtjes)
nieuwbouwwijk (znw): nieuwbouwwijk; nieuwbouwwijken; nieuwbouwwijkje;<br />
nieuwbouwwijkjes<br />
nieuweling (znw): nieuweling; nieuwelingen; ((nieuwelinkje));<br />
nieuwelingetje; ((nieuwelinkjes)); nieuwelingetjes<br />
nieuwigheid (znw): nieuwigheid; nieuwigheden; nieuwigheidje;<br />
nieuwigheidjes<br />
Nieuwjaar (znw): Nieuwjaar; (Nieuwjaren); (Nieuwjaartje); (Nieuwjaartjes)<br />
nieuwjaarsdag (znw): nieuwjaarsdag; (nieuwjaarsdagen); (nieuwjaarsdagje);<br />
(nieuwjaarsdaagje); (nieuwjaarsdagjes);<br />
(nieuwjaarsdaagjes)<br />
nieuwjaarskaart (znw): nieuwjaarskaart; nieuwjaarskaarten; nieuwjaarskaartje;<br />
nieuwjaarskaartjes<br />
nieuwkomer (znw): nieuwkomer; nieuwkomers; nieuwkomertje;<br />
nieuwkomertjes<br />
nieuws (znw): nieuws<br />
nieuwsbericht (znw): nieuwsbericht; nieuwsberichten; nieuwsberichtje;<br />
nieuwsberichtjes<br />
nieuwsblad (znw): nieuwsblad; ((nieuwsbladeren)); nieuwsbladen;<br />
nieuwsblaadje; nieuwsblaadjes<br />
nieuwslezer (znw): nieuwslezer; nieuwslezers; (nieuwslezertje);<br />
(nieuwslezertjes)<br />
nieuwtje (znw): ((nieuw)); ((nieuwen)); nieuwtje; nieuwtjes<br />
niezen (ww): geniesd; geniesde; nies; niesde; niesden; niest;<br />
niezen; niezend; niezende<br />
nijd (znw): nijd; (nijden); (nijdje); (nijdjes)<br />
nijgen (ww): genegen; neeg; negen; nijg; nijgen; nijgend;<br />
nijgende; nijgt<br />
nijlpaard (znw): nijlpaard; nijlpaarden; nijlpaardje; nijlpaardjes<br />
nijptang (znw): nijptang; nijptangen; ((nijptankje)); nijptangetje;<br />
((nijptankjes)); nijptangetjes<br />
nijverheid (znw): nijverheid; (nijverheden); (nijverheidje); (nijverheidjes)<br />
nikkel (znw): nikkel; (nikkels); (nikkeltje); (nikkeltjes)<br />
niksen (ww): genikst; genikste; niks; niksen; niksend; niksende;<br />
nikst; nikste; niksten<br />
niksnut (znw): niksnut; niksnutten; niksnutje; niksnutjes<br />
nimf (znw): nimf; nimfen; nimfje; nimfjes<br />
nipje (znw): (nip); (nippen); nipje; nipjes<br />
nippen (ww): genipt; genipte; nip; nippen; nippend; nippende;<br />
nipt; nipte; nipten<br />
nippertje (WDL: "op het nippertje") (znw):<br />
(nipper); (nippers); nippertje; nippertjes<br />
nis (znw): nis; nissen; nisje; nisjes<br />
nitwit (znw): nitwit; nitwits; nitwitje; nitwitjes<br />
niveau (znw): niveau; niveaus; niveautje; niveautjes<br />
nivellering (znw): nivellering; (nivelleringen); (nivellerinkje); ((nivelleringetje));<br />
(nivellerinkjes); ((nivelleringetjes))<br />
no-claimkorting (znw): no-claimkorting; no-claimkortingen; noclaimkortinkje;<br />
((no-claimkortingetje)); noclaimkortinkjes;<br />
((no-claimkortingetjes))<br />
nocturne (znw): nocturne; nocturnes; (nocturnetje); (nocturnetjes)<br />
noedels (znw): (noedel); (noedels); noedeltje; noedeltjes<br />
noemen (ww): genoemd; genoemde; noem; noemde; noemden;<br />
noemen; noemend; noemende; noemt<br />
noemer (znw): noemer; noemers; (noemertje); (noemertjes)<br />
noest (znw): noest; noesten; noestje; noestjes<br />
noga (znw): noga; (noga's); (nogaatje); (nogaatjes)<br />
nok (znw): nok; nokken; nokje; nokjes<br />
nomade (znw): nomade; ((nomades)); nomaden; (nomadetje);<br />
(nomadetjes)<br />
nominatie (znw): nominatie; nominaties; (nominatietje); (nominatietjes)<br />
non (znw): non; nonnen; nonnetje; nonnetjes<br />
non-actief (znw): non-actief; (non-actieven); (non-actiefje); (nonactiefjes)<br />
nonkel (znw): nonkel; nonkels; nonkeltje; nonkeltjes<br />
nonsens (znw): nonsens; (nonsensen); (nonsensje); (nonsensjes)<br />
nood (znw): nood; noden; (noodje); (noodjes)<br />
noodaggregaat (znw): noodaggregaat; noodaggregaten; noodaggregaatje;<br />
noodaggregaatjes<br />
noodgang (znw): noodgang; (noodgangen); ((noodgankje)); (noodgangetje);<br />
((noodgankjes)); (noodgangetjes)<br />
noodgeval (znw): noodgeval; noodgevallen; (noodgevalletje);<br />
(noodgevalletjes)<br />
noodklok (znw): noodklok; noodklokken; (noodklokje); (noodklokjes)<br />
noodlanding (znw): noodlanding; noodlandingen; noodlandinkje;<br />
((noodlandingetje)); noodlandinkjes; ((noodlandingetjes))<br />
noodlot (znw): noodlot; (noodlotten); (noodlotje); (noodlotjes)<br />
pag. 96<br />
noodrem (znw): noodrem; noodremmen; noodremmetje; noodremmetjes<br />
noodsignaal (znw): noodsignaal; noodsignalen; (noodsignaaltje);<br />
(noodsignaaltjes)<br />
noodsituatie (znw): noodsituatie; noodsituaties; (noodsituatietje);<br />
(noodsituatietjes)<br />
noodtoestand (znw): noodtoestand; (noodtoestanden); (noodtoestandje);<br />
(noodtoestandjes)<br />
nooduitgang (znw): nooduitgang; nooduitgangen; ((nooduitgankje));<br />
nooduitgangetje; ((nooduitgankjes)); nooduitgangetjes<br />
noodweer (znw): noodweer; (noodweren); (noodweertje); (noodweertjes)<br />
noodzaak (znw): noodzaak; (noodzaken); (noodzaakje); (noodzaakjes)<br />
noorden (znw): noorden; (noordens); ((noordentje)); ((noordentjes))<br />
noordenwind (znw): noordenwind; noordenwinden; noordenwindje;<br />
noordenwindjes<br />
noorderbreedte (znw): noorderbreedte; (noorderbreedten); ((noorderbreedtes));<br />
(noorderbreedtetje); (noorderbreedtetjes)<br />
noorderzon (znw): noorderzon; (noorderzonnen); (noorderzonnetje);<br />
(noorderzonnetjes)<br />
noordgrens (znw): noordgrens; (noordgrenzen); (noordgrensje);<br />
(noordgrensjes)<br />
noordkust (znw): noordkust; (noordkusten); (noordkustje); (noordkustjes)<br />
noordoosten (znw): noordoosten; (noordoostens); (noordoostentje);<br />
(noordoostentjes)<br />
noordoostenwind (znw): noordoostenwind; noordoostenwinden; noordoostenwindje;<br />
noordoostenwindjes<br />
noordpool (znw): noordpool; (noordpolen); (noordpooltje); (noordpooltjes)<br />
noordwesten (znw): noordwesten; (noordwestens); (noordwestentje);<br />
(noordwestentjes)<br />
noordwestenwind (znw): noordwestenwind; noordwestenwinden; noordwestenwindje;<br />
noordwestenwindjes<br />
noordwesterstorm (znw): noordwesterstorm; noordwesterstormen;<br />
(noordwesterstormpje); (noordwesterstormpjes)<br />
noot (znw): noot; noten; nootje; nootjes<br />
nootmuskaat (znw): nootmuskaat; (nootmuskaten); (nootmuskaatje);<br />
(nootmuskaatjes)<br />
nop (znw): nop; noppen; nopje; nopjes<br />
nopjes (WDL: "in zijn nopjes") (znw):<br />
nopjes<br />
nor (znw): nor; norren; norretje; norretjes<br />
noren (znw): (noor); noren; (noortje); (noortjes)<br />
norm (znw): norm; normen; (normpje); (normpjes)<br />
nostalgie (znw): nostalgie; (nostalgieën); (nostalgietje); (nostalgietjes)<br />
nota (znw): nota; nota's; notaatje; notaatjes<br />
notaris (znw): notaris; notarissen; (notarisje); (notarisjes)<br />
notatie (znw): notatie; notaties; (notatietje); (notatietjes)<br />
notenbalk (znw): notenbalk; notenbalken; notenbalkje; notenbalkjes<br />
notenboom (znw): notenboom; notenbomen; notenboompje; notenboompjes<br />
notendop (znw): notendop; notendoppen; notendopje; notendopjes<br />
notenhout (znw): notenhout; (notenhouten); (notenhoutje); (notenhoutjes)<br />
notenkraker (znw): notenkraker; notenkrakers; notenkrakertje;<br />
notenkrakertjes<br />
notenpasta (znw): notenpasta; notenpasta's; (notenpastaatje);<br />
(notenpastaatjes)<br />
noteren (ww): genoteerd; genoteerde; noteer; noteerde; noteerden;<br />
noteert; noteren; noterend; noterende<br />
notie (znw): notie; noties; (notietje); (notietjes)<br />
notitie (znw): notitie; notities; notitietje; notitietjes<br />
notitieblok (znw): notitieblok; notitiebloks; notitieblokken; notitieblokje;<br />
notitieblokjes<br />
notulen (znw): (notuul); notulen; (notuultje); (notuultjes)<br />
nouveaute (znw): nouveauté; nouveautés; nouveauteetje; nouveauteetjes<br />
novelle (znw): novelle; novelles; novelletje; novelletjes<br />
november (znw): november; (novembers); (novembertje); (novembertjes)<br />
novice (znw): novice; novicen; novices; (novicetje); (noviceje);<br />
(novicetjes); (novicejes)<br />
noviteit (znw): noviteit; noviteiten; noviteitje; noviteitjes
nuance (znw): nuance; nuances; (nuancetje); ((nuanceje));<br />
(nuancetjes); ((nuancejes))<br />
nuanceren (ww): nuanceer; nuanceerde; nuanceerden; nuanceert;<br />
nuanceren; nuancerend; nuancerende; genuanceerd;<br />
genuanceerde<br />
nuk (znw): nuk; nukken; nukje; nukjes<br />
nul (znw): nul; nullen; nulletje; nulletjes<br />
nulpunt (znw): nulpunt; nulpunten; (nulpuntje); (nulpuntjes)<br />
numero (znw): numero; numero's; numerootje; numerootjes<br />
nummer (znw): nummer; nummers; nummertje; nummertjes<br />
nummerbord (znw): nummerbord; nummerborden; nummerbordje;<br />
nummerbordjes<br />
nummeren (ww): genummerd; genummerde; nummer; nummerde;<br />
nummerden; nummeren; nummerend; nummerende;<br />
nummert<br />
nummerplaat (znw): nummerplaat; nummerplaten; nummerplaatje;<br />
nummerplaatjes<br />
nuntius (znw): nuntius; nuntiussen; nuntii; (nuntiusje); (nuntiusjes)<br />
nut (znw): nut; (nutten); (nutje); (nutjes)<br />
nuttigen (ww): genuttigd; genuttigde; nuttig; nuttigde; nuttigden;<br />
nuttigen; nuttigend; nuttigende; nuttigt<br />
nylon (znw): nylon; nylons; nylonnetje; nylonnetjes<br />
nylonkous (znw): nylonkous; nylonkousen; nylonkousje; nylonkousjes<br />
O (znw): O; (O's); (O'tje); (O'tjes)<br />
o (znw): o; (o's; o'tje; o'tjes<br />
oase (znw): oase; oasen; oases; (oasetje); (oasetjes)<br />
obelisk (znw): obelisk; obelisken; obeliskje; obeliskjes<br />
ober (znw): ober; obers; (obertje); (obertjes)<br />
object (znw): object; objecten; objectje; objectjes<br />
objectiviteit (znw): objectiviteit; (objectiviteiten); (objectiviteitje);<br />
(objectiviteitjes)<br />
obligatie (znw): obligatie; obligaties; (obligatietje); (obligatietjes)<br />
observatie (znw): observatie; observaties; observatietje; observatietjes<br />
observatorium (znw): observatorium; observatoria; observatoriums;<br />
(observatoriumpje); (observatoriumpjes)<br />
observeren (ww): observeer; observeerde; observeerden; observeert;<br />
observeren; observerend; observerende;<br />
geobserveerd; geobserveerde<br />
obsessie (znw): obsessie; obsessies; (obsessietje); (obsessietjes)<br />
obstakel (znw): obstakel; obstakels; obstakeltje; obstakeltjes<br />
occasie (znw): occasie; occasies; occasietje; occasietjes<br />
occasion (znw): occasion; occasions; (occasiontje); (occasiontjes)<br />
oceaan (znw): oceaan; oceanen; (oceaantje); (oceaantjes)<br />
ochtend (znw): ochtend; ochtenden; ochtendje; ochtendjes<br />
ochtenddienst (znw): ochtenddienst; ochtenddiensten; (ochtenddienstje);<br />
(ochtenddienstjes)<br />
ochtendhumeur (znw): ochtendhumeur; ochtendhumeuren; ochtendhumeurtje;<br />
ochtendhumeurtjes<br />
ochtendjas (znw): ochtendjas; ochtendjassen; ochtendjasje; ochtendjasjes<br />
ochtendspits (znw): ochtendspits; ochtendspitsen; ochtendspitsje;<br />
ochtendspitsjes<br />
octaaf (znw): octaaf; octaven; (octaafje); (octaafjes)<br />
octaangehalte (znw): octaangehalte; octaangehalten; octaangehaltes;<br />
(octaangehaltetje); (octaangehaltetjes)<br />
octet (znw): octet; octetten; octetje; octetjes<br />
octopus (znw): octopus; octopussen; octopusje; octopusjes<br />
octrooi (znw): octrooi; octrooien; octrooitje; octrooitjes<br />
octrooieren (ww): geoctrooieerd; geoctrooieerde; octrooieer;<br />
octrooieerde; octrooieerden; octrooieert; octrooieren;<br />
octrooierend; octrooierende<br />
ode (znw): ode; odes; oden; (odetje); (odetjes)<br />
oecumene (znw): oecumene; (oecumenes); (oecumenen); (oecumenetje);<br />
(oecumenetjes)<br />
oedeem (znw): oedeem; oedemen; (oedeempje); (oedeempjes)<br />
oefenboek (znw): oefenboek; oefenboeken; oefenboekje; oefenboekjes<br />
oefenen (ww): geoefend; geoefende; oefen; oefende; oefenden;<br />
oefenen; oefenend; oefenende; oefent<br />
oefening (znw): oefening; oefeningen; ((oefeninkje)); oefeningetje;<br />
((oefeninkjes)); oefeningetjes<br />
oefenwedstrijd (znw): oefenwedstrijd; oefenwedstrijden; oefenwedstrijdje;<br />
oefenwedstrijdjes<br />
oehoe (znw): oehoe; oehoes; oehoetje; oehoetjes<br />
oekaze (znw): oekaze; oekazes; oekazen; (oekazetje); (oekazetjes)<br />
oermens (znw): oermens; oermensen; oermensje; oermensjes<br />
oeros (znw): oeros; oerossen; oerosje; oerosjes<br />
pag. 97<br />
oertijd (znw): oertijd; (oertijden); (oertijdje); (oertijdjes)<br />
oerwoud (znw): oerwoud; oerwouden; (oerwoudje); (oerwoudjes)<br />
oester (znw): oester; oesters; oestertje; oestertjes<br />
oestrogeen (znw): oestrogeen; (oestrogenen); (oestrogeentje);<br />
(oestrogeentjes)<br />
oeuvre (znw): oeuvre; oeuvres; (oeuvretje); (oeuvretjes)<br />
oever (znw): oever; oevers; (oevertje); (oevertjes)<br />
offensief (znw): offensief; offensieven; offensiefje; offensiefjes<br />
offer (znw): offer; offers; (offertje); (offertjes)<br />
offeren (ww): geofferd; geofferde; offer; offerde; offerden;<br />
offeren; offerend; offerende; offert<br />
offerte (znw): offerte; offerten; offertes; (offertetje); (offertetjes)<br />
officemanager (znw): officemanager; officemanagers; ((officemanagertje));<br />
((officemanagertjes))<br />
official (znw): official; officials; ((officialtje)); ((officialtjes))<br />
officier (znw): officier; officiers; officieren; (officiertje); (officiertjes)<br />
officiersmess (znw): officiersmess; officiersmesses; (officiersmessen);<br />
(officiersmessje); (officiersmessjes)<br />
offsetdruk (znw): offsetdruk; (offsetdrukken); (offsetdrukje); (offsetdrukjes)<br />
ogen (ww): geoogd; geoogde; ogen; ogend; ogende; oog;<br />
oogde; oogden; oogt<br />
ogenblik (znw): ogenblik; ogenblikken; ogenblikje; ogenblikjes<br />
ohm (znw): ohm; (ohms); (ohmpje); (ohmpjes)<br />
okapi (znw): okapi; okapi's; okapietje; okapietjes<br />
oksel (znw): oksel; oksels; okseltje; okseltjes<br />
oktober (znw): oktober; (oktobers); (oktobertje); (oktobertjes)<br />
oldtimer (znw): oldtimer; oldtimers; oldtimertje; oldtimertjes<br />
olie (znw): olie; olies; oliën; (olietje); (olietjes)<br />
oliebol (znw): oliebol; oliebollen; oliebolletje; oliebolletjes<br />
olie-industrie (znw): olie-industrie; (olie-industrieën); (olie-industrietje);<br />
(olie-industrietjes)<br />
olielamp (znw): olielamp; olielampen; olielampje; olielampjes<br />
oliën (ww): geolied; geoliede; olie; oliede; olieden; oliën;<br />
oliënd; oliënde; oliet<br />
olienoot (znw): olienoot; olienoten; olienootje; olienootjes<br />
olieraffinaderij (znw): olieraffinaderij; olieraffinaderijen; (olieraffinaderijtje);<br />
(olieraffinaderijtjes)<br />
olietanker (znw): olietanker; olietankers; (olietankertje); (olietankertjes)<br />
olievat (znw): olievat; olievaten; olievaatje; olievaatjes<br />
olieverf (znw): olieverf; (olieverven); (olieverfje); (olieverfjes)<br />
olieverfschilderij (znw): olieverfschilderij; olieverfschilderijen; olieverfschilderijtje;<br />
olieverfschilderijtjes<br />
olievlek (znw): olievlek; olievlekken; olievlekje; olievlekjes<br />
olifant (znw): olifant; olifanten; olifantje; olifantjes<br />
olijf (znw): olijf; olijven; olijfje; olijfjes<br />
olijfboom (znw): olijfboom; olijfbomen; olijfboompje; olijfboompjes<br />
olijfolie (znw): olijfolie; (olijfolies); (olijfoliën); (olijfolietje);<br />
(olijfolietjes)<br />
olm (znw): olm; (olmen); (olmpje); (olmpjes)<br />
olympiade (znw): olympiade; olympiades; olympiaden; (olympiadetje);<br />
(olympiadetjes)<br />
oma (znw): oma; oma's; omaatje; omaatjes<br />
omarmen (ww): omarm; omarmd; omarmde; omarmden; omarmen;<br />
omarmend; omarmende; omarmt<br />
ombinden (ww): bind om; binden om; bindt om; bond om; bonden<br />
om; ombind; ombinden; ombindend; ombindende;<br />
ombindt; ombond; ombonden; omgebonden<br />
ombrengen (ww): bracht om; brachten om; breng om; brengen om;<br />
brengt om; ombracht; ombrachten; ombreng; ombrengen;<br />
ombrengend; ombrengende; ombrengt;<br />
omgebracht; omgebrachte<br />
ombudsman (znw): ombudsman; ombudsmannen; (ombudsmannetje);<br />
(ombudsmannetjes)<br />
ombuigen (ww): bogen om; boog om; buig om; buigen om; buigt<br />
om; ombogen; omboog; ombuig; ombuigen; ombuigend;<br />
ombuigende; ombuigt; omgebogen<br />
omcirkelen (ww): omcirkel; omcirkeld; omcirkelde; omcirkelden;<br />
omcirkelen; omcirkelend; omcirkelende; omcirkelt<br />
omdoen (ww): deden om; deed om; doe om; doen om; doet om;<br />
omdeden; omdeed; omdoe; omdoen; omdoend;<br />
omdoende; omdoet; omgedaan<br />
omdraaien (ww): draai om; draaide om; draaiden om; draaien om;<br />
draait om; omdraai; omdraaide; omdraaiden; omdraaien;<br />
omdraaiend; omdraaiende; omdraait;<br />
omgedraaid; omgedraaide<br />
omega (znw): omega; omega's; omegaatje; omegaatjes<br />
omelet (znw): omelet; omeletten; omeletje; omeletjes
omgaan (ww): ga om; gaan om; gaat om; ging om; gingen om;<br />
omga; omgaan; omgaand; omgaande; omgaat;<br />
omgegaan; omging; omgingen<br />
omgang (znw): omgang; (omgangen); ((omgankje)); (omgangetje);<br />
((omgankjes)); (omgangetjes)<br />
omgangstaal (znw): omgangstaal; (omgangstalen); (omgangstaaltje);<br />
(omgangstaaltjes)<br />
omgeving (znw): omgeving; omgevingen; omgevinkje; ((omgevingetje));<br />
omgevinkjes; ((omgevingetjes))<br />
omgooien (ww): gooi om; gooide om; gooiden om; gooien om;<br />
gooit om; omgegooid; omgegooide; omgooi; omgooide;<br />
omgooiden; omgooien; omgooiend; omgooiende;<br />
omgooit<br />
omhakken (ww): hak om; hakken om; hakt om; hakte om; hakten<br />
om; omgehakt; omgehakte; omhak; omhakken;<br />
omhakkend; omhakkende; omhakt; omhakte; omhakten<br />
omheining (znw): omheining; omheiningen; omheininkje; ((omheiningetje));<br />
omheininkjes; ((omheiningetjes))<br />
omhelzen (ww): omhels; omhelsd; omhelsde; omhelsden; omhelst;<br />
omhelzen; omhelzend; omhelzende<br />
omhelzing (znw): omhelzing; omhelzingen; omhelzinkje; ((omhelzingetje));<br />
omhelzinkjes; ((omhelzingetjes))<br />
omhulsel (znw): omhulsel; omhulsels; omhulseltje; omhulseltjes<br />
omissie (znw): omissie; omissies; omissietje; omissietjes<br />
omkeren (ww): keer om; keerde om; keerden om; keert om; keren<br />
om; omgekeerd; omgekeerde; omkeer; omkeerde;<br />
omkeerden; omkeert; omkeren; omkerend; omkerende<br />
omkijken (ww): keek om; keken om; kijk om; kijken om; kijkt om;<br />
omgekeken; omkeek; omkeken; omkijk; omkijken;<br />
omkijkend; omkijkende; omkijkt<br />
omkleden (ww): kleden om; kleed om; kleedde om; kleedden om;<br />
kleedt om; omgeklede; omgekleed; omkleden;<br />
omkledend; omkledende; omkleed; omkleedde;<br />
omkleedden; omkleedt<br />
omkomen (ww): kom om; komen om; komt om; kwam om; kwamen<br />
om; omgekomen; omkom; omkomen; omkomend;<br />
omkomende; omkomt; omkwam; omkwamen<br />
omkopen (ww): kocht om; kochten om; koop om; koopt om; kopen<br />
om; omgekocht; omgekochte; omkocht; omkochten;<br />
omkoop; omkoopt; omkopen; omkopend;<br />
omkopende<br />
omleiding (znw): omleiding; omleidingen; omleidinkje; ((omleidingetje));<br />
omleidinkjes; ((omleidingetjes))<br />
omlopen (ww): liep om; liepen om; loop om; loopt om; lopen om;<br />
omgelopen; omliep; omliepen; omloop; omloopt;<br />
omlopen; omlopend; omlopende<br />
ommekeer (znw): ommekeer; (ommekeren); (ommekeertje); (ommekeertjes)<br />
ommetje (znw): ((om)); ((ommen)); ommetje; ommetjes<br />
ommezien (znw): ommezien; ((ommezienen)); (ommezientje);<br />
(ommezientjes)<br />
omnibus (znw): omnibus; omnibussen; (omnibusje); (omnibusjes)<br />
omnivoor (znw): omnivoor; omnivoren; omnivoortje; omnivoortjes<br />
ompraten (ww): omgepraat; omgeprate; ompraat; ompraatte;<br />
ompraatten; ompraten; ompratend; ompratende;<br />
praat om; praatte om; praatten om; praten om<br />
omrekenen (ww): omgerekend; omgerekende; omreken; omrekende;<br />
omrekenden; omrekenen; omrekenend; omrekenende;<br />
omrekent; reken om; rekende om; rekenden<br />
om; rekenen om; rekent om<br />
omrijden (ww): omgereden; omreden; omreed; omrij; omrijd;<br />
omrijden; omrijdend; omrijdende; omrijdt; reden<br />
om; reed om; rij om; rijd om; rijden om; rijdt om<br />
omringen (ww): omring; omringd; omringde; omringden; omringen;<br />
omringend; omringende; omringt<br />
omroep (znw): omroep; omroepen; (omroepje); (omroepjes)<br />
omroepen (ww): omgeroepen; omriep; omriepen; omroep; omroepen;<br />
omroepend; omroepende; omroept; riep om;<br />
riepen om; roep om; roepen om; roept om<br />
omroeper (znw): omroeper; omroepers; (omroepertje); (omroepertjes)<br />
omroepster (znw): omroepster; omroepsters; (omroepstertje);<br />
(omroepstertjes)<br />
omschrijving (znw): omschrijving; omschrijvingen; omschrijvinkje;<br />
((omschrijvingetje)); omschrijvinkjes; ((omschrijvingetjes))<br />
pag. 98<br />
omsingelen (ww): omsingel; omsingeld; omsingelde; omsingelden;<br />
omsingelen; omsingelend; omsingelende; omsingelt<br />
omslaan (ww): omgeslagen; omsla; omslaan; omslaand; omslaande;<br />
omslaat; omsloeg; omsloegen; sla om; slaan<br />
om; slaat om; sloeg om; sloegen om<br />
omslag (znw): omslag; omslagen; omslagje; omslagjes<br />
omspitten (ww): omgespit; omgespitte; omspit; omspitte; omspitten;<br />
omspittend; omspittende; spit om; spitte om;<br />
spitten om<br />
omspoelen (ww): omgespoeld; omgespoelde; omspoel; omspoelde;<br />
omspoelden; omspoelen; omspoelend; omspoelende;<br />
omspoelt; spoel om; spoelde om; spoelden<br />
om; spoelen om; spoelt om<br />
omstander (znw): omstander; omstanders; omstandertje; omstandertjes<br />
omstandigheid (znw): omstandigheid; omstandigheden; (omstandigheidje);<br />
(omstandigheidjes)<br />
omstreken (znw): (omstreek); omstreken; (omstreekje); (omstreekjes)<br />
omtoveren (ww): omgetoverd; omgetoverde; omtover; omtoverde;<br />
omtoverden; omtoveren; omtoverend; omtoverende;<br />
omtovert; tover om; toverde om; toverden<br />
om; toveren om; tovert om<br />
omtrek (znw): omtrek; omtrekken; omtrekje; omtrekjes<br />
omvallen (ww): omgevallen; omval; omvallen; omvallend; omvallende;<br />
omvalt; omviel; omvielen; val om; vallen<br />
om; valt om; viel om; vielen om<br />
omvang (znw): omvang; (omvangen); ((omvankje)); (omvangetje);<br />
((omvankjes)); (omvangetjes)<br />
omwaaien (ww): omgewaaid; omgewaaide; omwaai; omwaaide;<br />
omwaaiden; omwaaien; omwaaiend; omwaaiende;<br />
omwaait; omwoei; omwoeien; waai om; waaide<br />
om; waaiden om; waaien om; waait om; woei<br />
om; woeien om<br />
omweg (znw): omweg; omwegen; omweggetje; omwegje;<br />
omweggetjes; omwegjes<br />
omwoelen (ww): omgewoeld; omgewoelde; omwoel; omwoelde;<br />
omwoelden; omwoelen; omwoelend; omwoelende;<br />
omwoelt; woel om; woelde om; woelden om;<br />
woelen om; woelt om<br />
omzeilen (ww): omgezeild; omgezeilde; omzeil; omzeilde; omzeilden;<br />
omzeilen; omzeilend; omzeilende; omzeilt;<br />
zeil om; zeilde om; zeilden om; zeilen om; zeilt om<br />
omzeilen (ww): omzeil; omzeild; omzeilde; omzeilden; omzeilen;<br />
omzeilend; omzeilende; omzeilt<br />
omzet (znw): omzet; omzetten; (omzetje); (omzetjes)<br />
omzetten (ww): omgezet; omgezette; omzet; omzette; omzetten;<br />
omzettend; omzettende; zet om; zette om; zetten<br />
om<br />
onafhankelijkheidsdag (znw): onafhankelijkheidsdag; (onafhankelijkheidsdagen);<br />
(onafhankelijkheidsdagje); (onafhankelijkheidsdaagje);<br />
(onafhankelijkheidsdagjes);<br />
(onafhankelijkheidsdaagjes)<br />
onderarm (znw): onderarm; onderarmen; onderarmpje; onderarmpjes<br />
onderbeen (znw): onderbeen; onderbenen; onderbeentje; onderbeentjes<br />
onderbouw (znw): onderbouw; (onderbouwen); (onderbouwtje);<br />
(onderbouwtjes)<br />
onderbreken (ww): onderbrak; onderbraken; onderbreek; onderbreekt;<br />
onderbreken; onderbrekend; onderbrekende;<br />
onderbroken<br />
onderbroek (znw): onderbroek; onderbroeken; onderbroekje; onderbroekjes<br />
onderdaan (znw): onderdaan; onderdanen; onderdaantje; onderdaantjes<br />
onderdak (znw): onderdak; (onderdaken); (onderdakje); (onderdakjes)<br />
onderdeel (znw): onderdeel; onderdelen; onderdeeltje; onderdeeltjes<br />
onderdompelen (ww): dompel onder; dompelde onder; dompelden<br />
onder; dompelen onder; dompelt onder; onderdompel;<br />
onderdompelde; onderdompelden; onderdompelen;<br />
onderdompelend; onderdompelende;<br />
onderdompelt; ondergedompeld; ondergedompelde<br />
onderdrukken (ww): druk onder; drukken onder; drukt onder; drukte<br />
onder; drukten onder; onderdruk; onderdrukken;<br />
onderdrukkend; onderdrukkende; onderdrukt; on-
derdrukte; onderdrukten; ondergedrukt; ondergedrukte<br />
onderdrukken (ww): onderdruk; onderdrukken; onderdrukkend;<br />
onderdrukkende; onderdrukt; onderdrukte; onderdrukten<br />
onderdrukking (znw): onderdrukking; (onderdrukkingen); (onderdrukkinkje);<br />
((onderdrukkingetje)); (onderdrukkinkjes);<br />
((onderdrukkingetjes))<br />
onderduiken (ww): doken onder; dook onder; duik onder; duiken<br />
onder; duikt onder; onderdoken; onderdook; onderduik;<br />
onderduiken; onderduikend; onderduikende;<br />
onderduikt; ondergedoken<br />
ondergaan (ww): ga onder; gaan onder; gaat onder; ging onder;<br />
gingen onder; onderga; ondergaan; ondergaand;<br />
ondergaande; ondergaat; ondergegaan; onderging;<br />
ondergingen<br />
ondergaan (ww): onderga; ondergaan; ondergaand; ondergaande;<br />
ondergaat; onderging; ondergingen<br />
ondergang (znw): ondergang; (ondergangen); ((ondergankje));<br />
(ondergangetje); ((ondergankjes)); (ondergangetjes)<br />
ondergoed (znw): ondergoed; (ondergoeden); (ondergoedje);<br />
(ondergoedjes)<br />
ondergrond (znw): ondergrond; ondergronden; ondergrondje; ondergrondjes<br />
onderhoud (znw): onderhoud; (onderhouden); (onderhoudje);<br />
(onderhoudjes)<br />
onderhouden (ww): hield onder; hielden onder; hou onder; houd<br />
onder; houden onder; houdt onder; ondergehouden;<br />
onderhield; onderhielden; onderhou; onderhoud;<br />
onderhouden; onderhoudend; onderhoudende;<br />
onderhoudt<br />
onderhouden (ww): onderhield; onderhielden; onderhoud; onderhouden;<br />
onderhoudend; onderhoudende; onderhoudt<br />
onderkaak (znw): onderkaak; onderkaken; onderkaakje; onderkaakjes<br />
onderkant (znw): onderkant; onderkanten; onderkantje; onderkantjes<br />
onderkin (znw): onderkin; onderkinnen; onderkinnetje; onderkinnetjes<br />
onderkomen (znw): onderkomen; (onderkomens); (onderkomentje);<br />
(onderkomentjes)<br />
onderlip (znw): onderlip; onderlippen; onderlipje; onderlipjes<br />
onderlopen (ww): liep onder; liepen onder; (loop onder); loopt<br />
onder; lopen onder; ondergelopen; onderliep; onderliepen;<br />
(onderloop); onderloopt; onderlopen;<br />
onderlopend; onderlopende<br />
ondermijnen (ww): ondermijn; ondermijnd; ondermijnde; ondermijnden;<br />
ondermijnen; ondermijnend; ondermijnende;<br />
ondermijnt<br />
ondernemen (ww): ondernam; ondernamen; onderneem; onderneemt;<br />
ondernemen; ondernemend; ondernemende;<br />
ondernomen<br />
onderneming (znw): onderneming; ondernemingen; onderneminkje;<br />
((ondernemingetje)); onderneminkjes; ((ondernemingetjes))<br />
onderonsje (znw): ((onderons)); ((onderonzen)); onderonsje; onderonsjes<br />
onderscheid (znw): onderscheid; (onderscheiden); (onderscheidje);<br />
(onderscheidjes)<br />
onderscheiden (ww): onderscheid; onderscheidde; onderscheidden;<br />
onderscheiden; onderscheidend; onderscheidende;<br />
onderscheidt<br />
onderscheiding (znw): onderscheiding; onderscheidingen; (onderscheidinkje);<br />
((onderscheidingetje)); (onderscheidinkjes);<br />
((onderscheidingetjes))<br />
onderspit (WDL: "het onderspit delven") (znw):<br />
onderspit; (onderspitten); (onderspitje); (onderspitjes)<br />
onderstel (znw): onderstel; onderstellen; onderstelletje; onderstelletjes<br />
ondersteunen (ww): ondersteun; ondersteund; ondersteunde; ondersteunden;<br />
ondersteunen; ondersteunend; ondersteunende;<br />
ondersteunt<br />
ondersteuning (znw): ondersteuning; ondersteuningen; ondersteuninkje;<br />
((ondersteuningetje)); ondersteuninkjes; ((ondersteuningetjes))<br />
onderstoppen (ww): ondergestopt; ondergestopte; onderstop; onderstoppen;<br />
onderstoppend; onderstoppende; onderstopt;<br />
onderstopte; onderstopten; stop onder;<br />
pag. 99<br />
stoppen onder; stopt onder; stopte onder; stopten<br />
onder<br />
onderstrepen (ww): onderstreep; onderstreept; onderstreepte; onderstreepten;<br />
onderstrepen; onderstrepend; onderstrepende<br />
ondertekenen (ww): onderteken; ondertekend; ondertekende; ondertekenden;<br />
ondertekenen; ondertekenend; ondertekenende;<br />
ondertekent<br />
ondertekening (znw): ondertekening; ondertekeningen; ((ondertekeninkje));<br />
ondertekeningetje; ((ondertekeninkjes)); ondertekeningetjes<br />
ondertiteling (znw): ondertiteling; ondertitelingen; ((ondertitelinkje));<br />
ondertitelingetje; ((ondertitelinkjes)); ondertitelingetjes<br />
onderverdeling (znw): onderverdeling; onderverdelingen; onderverdelinkje;<br />
((onderverdelingetje)); onderverdelinkjes;<br />
((onderverdelingetjes))<br />
ondervinden (ww): ondervind; ondervinden; ondervindend; ondervindende;<br />
ondervindt; ondervond; ondervonden<br />
onderwereld (znw): onderwereld; (onderwerelden); (onderwereldje);<br />
(onderwereldjes)<br />
onderwerp (znw): onderwerp; onderwerpen; onderwerpje; onderwerpjes<br />
onderwijs (znw): onderwijs; (onderwijzen); (onderwijsje); (onderwijsjes)<br />
onderwijzen (ww): onderwees; onderwezen; onderwijs; onderwijst;<br />
onderwijzen; onderwijzend; onderwijzende<br />
onderwijzer (znw): onderwijzer; onderwijzers; (onderwijzertje);<br />
(onderwijzertjes)<br />
onderwijzeres (znw): onderwijzeres; onderwijzeressen; onderwijzeresje;<br />
onderwijzeresjes<br />
onderzeeboot (znw): onderzeeboot; onderzeeboten; onderzeebootje;<br />
onderzeebootjes<br />
onderzeeër (znw): onderzeeër; onderzeeërs; onderzeeërtje; onderzeeërtjes<br />
onderzetter (znw): onderzetter; onderzetters; onderzettertje; onderzettertjes<br />
onderzijde (znw): onderzijde; onderzijden; onderzijdes; (onderzijdetje);<br />
(onderzijtje); (onderzijdetjes); (onderzijtjes)<br />
onderzoek (znw): onderzoek; onderzoeken; onderzoekje; onderzoekjes<br />
onderzoeken (ww): onderzocht; onderzochte; onderzochten; onderzoek;<br />
onderzoeken; onderzoekend; onderzoekende;<br />
onderzoekt<br />
onderzoeker (znw): onderzoeker; onderzoekers; onderzoekertje;<br />
onderzoekertjes<br />
onemanshow (znw): onemanshow; onemanshows; onemanshowtje;<br />
onemanshowtjes<br />
onenigheid (znw): onenigheid; onenigheden; (onenigheidje); (onenigheidjes)<br />
ongedierte (znw): ongedierte; (ongedierten); (ongediertes); (ongediertetje);<br />
(ongediertetjes)<br />
ongeduld (znw): ongeduld; (ongedulden); (ongeduldje); (ongeduldjes)<br />
ongeluk (znw): ongeluk; ongelukken; ongelukje; ongelukjes<br />
ongeluksdag (znw): ongeluksdag; ongeluksdagen; ongeluksdagje;<br />
ongeluksdaagje; ongeluksdagjes; ongeluksdaagjes<br />
ongeluksgetal (znw): ongeluksgetal; ongeluksgetallen; (ongeluksgetalletje);<br />
(ongeluksgetalletjes)<br />
ongemak (znw): ongemak; ongemakken; ongemakje; ongemakjes<br />
ongeval (znw): ongeval; ongevallen; ongevalletje; ongevalletjes<br />
onheil (znw): onheil; (onheilen); (onheiltje); (onheiltjes)<br />
onkosten (znw): (onkost); onkosten; (onkostje); (onkostjes)<br />
onkruid (znw): onkruid; onkruiden; onkruidje; onkruidjes<br />
onmacht (znw): onmacht; (onmachten); (onmachtje); (onmachtjes)<br />
onmin (znw): onmin; (onminnen); (onminnetje); (onminnetjes)<br />
onomatopee (znw): onomatopee; ((onomatopees)); onomatopeeën;<br />
(onomatopeetje); (onomatopeetjes)<br />
onraad (znw): onraad; (onraden); (onraadje); (onraadjes)<br />
onrecht (znw): onrecht; (onrechten); (onrechtje); (onrechtjes)<br />
onrust (znw): onrust; (onrusten); (onrustje); (onrustjes)<br />
onruststoker (znw): onruststoker; onruststokers; onruststokertje;<br />
onruststokertjes<br />
ons (znw): ons; onsen; onzen; onsje; onsjes<br />
onschuld (znw): onschuld; (onschulden); (onschuldje); (onschuldjes)<br />
ontbering (znw): ontbering; ontberingen; (ontberinkje); ((ontberingetje));<br />
(ontberinkjes); ((ontberingetjes))<br />
ontbieden (ww): ontbied; ontbieden; ontbiedend; ontbiedende;<br />
ontbiedt; ontboden; ontbood<br />
ontbijt (znw): ontbijt; ontbijten; ontbijtje; ontbijtjes
ontbijten (ww): ontbeet; ontbeten; ontbijt; ontbijten; ontbijtend;<br />
ontbijtende<br />
ontbijtkoek (znw): ontbijtkoek; ontbijtkoeken; ontbijtkoekje; ontbijtkoekjes<br />
ontbijtspek (znw): ontbijtspek; (ontbijtspekken); (ontbijtspekje);<br />
(ontbijtspekjes)<br />
ontbijttafel (znw): ontbijttafel; ontbijttafels; ontbijttafeltje; ontbijttafeltjes<br />
ontbossen (ww): ontbos; ontbossen; ontbossend; ontbossende;<br />
ontbost; ontboste; ontbosten<br />
ontbranden (ww): ontbrand; ontbrandde; ontbrandden; ontbrande;<br />
ontbranden; ontbrandend; ontbrandende; ontbrandt<br />
ontbreken (ww): ontbrak; ontbraken; ontbreek; ontbreekt; ontbreken;<br />
ontbrekend; ontbrekende; ontbroken<br />
ontcijferen (ww): ontcijfer; ontcijferd; ontcijferde; ontcijferden;<br />
ontcijferen; ontcijferend; ontcijferende; ontcijfert<br />
ontdekken (ww): ontdek; ontdekken; ontdekkend; ontdekkende;<br />
ontdekt; ontdekte; ontdekten<br />
ontdekker (znw): ontdekker; ontdekkers; ontdekkertje; ontdekkertjes<br />
ontdekking (znw): ontdekking; ontdekkingen; ontdekkinkje; ((ontdekkingetje));<br />
ontdekkinkjes; ((ontdekkingetjes))<br />
ontdekkingsreiziger (znw): ontdekkingsreiziger; ontdekkingsreizigers; (ontdekkingsreizigertje);<br />
(ontdekkingsreizigertjes)<br />
ontdooien (ww): ontdooi; ontdooid; ontdooide; ontdooiden;<br />
ontdooien; ontdooiend; ontdooiende; ontdooit<br />
ontduiken (ww): ontdoken; ontdook; ontduik; ontduiken; ontduikend;<br />
ontduikende; ontduikt<br />
ontevredenheid (znw): ontevredenheid; (ontevredenheden); (ontevredenheidje);<br />
(ontevredenheidjes)<br />
ontfutselen (ww): ontfutsel; ontfutseld; ontfutselde; ontfutselden;<br />
ontfutselen; ontfutselend; ontfutselende; ontfutselt<br />
ontgaan (ww): ontga; ontgaan; ontgaand; ontgaande; ontgaat;<br />
ontging; ontgingen<br />
ontginnen (ww): ontgin; ontginnen; ontginnend; ontginnende;<br />
ontgint; ontgon; ontgonnen<br />
ontglippen (ww): ontglip; ontglippen; ontglippend; ontglippende;<br />
ontglipt; ontglipte; ontglipten<br />
ontgoochelen (ww): ontgoochel; ontgoocheld; ontgoochelde; ontgoochelden;<br />
ontgoochelen; ontgoochelend; ontgoochelende;<br />
ontgoochelt<br />
ontgoocheling (znw): ontgoocheling; ontgoochelingen; ((ontgoochelinkje));<br />
(ontgoochelingetje); ((ontgoochelinkjes));<br />
(ontgoochelingetjes)<br />
onthaal (znw): onthaal; onthalen; onthaaltje; onthaaltjes<br />
onthaalmoeder (znw): onthaalmoeder; onthaalmoeders; (onthaalmoedertje);<br />
(onthaalmoedertjes)<br />
onthoofden (ww): onthoofd; onthoofdde; onthoofdden; onthoofde;<br />
onthoofden; onthoofdend; onthoofdende; onthoofdt<br />
onthoofding (znw): onthoofding; onthoofdingen; (onthoofdinkje);<br />
((onthoofdingetje)); (onthoofdinkjes); ((onthoofdingetjes))<br />
onthouden (ww): onthield; onthielden; onthoud; onthouden;<br />
onthoudend; onthoudende; onthoudt<br />
onthullen (ww): onthul; onthuld; onthulde; onthulden; onthullen;<br />
onthullend; onthullende; onthult<br />
onthulling (znw): onthulling; onthullingen; onthullinkje; ((onthullingetje));<br />
onthullinkjes; ((onthullingetjes))<br />
ontkennen (ww): ontken; ontkend; ontkende; ontkenden; ontkennen;<br />
ontkennend; ontkennende; ontkent<br />
ontkiemen (ww): ontkiem; ontkiemd; ontkiemde; ontkiemden;<br />
ontkiemen; ontkiemend; ontkiemende; ontkiemt<br />
ontknoping (znw): ontknoping; ontknopingen; (ontknopinkje);<br />
((ontknopingetje)); (ontknopinkjes); ((ontknopingetjes))<br />
ontkomen (ww): ontkom; ontkomen; ontkomend; ontkomende;<br />
ontkomt; ontkwam; ontkwamen<br />
ontlading (znw): ontlading; ontladingen; ontladinkje; ((ontladingetje));<br />
ontladinkjes; ((ontladingetjes))<br />
ontleden (ww): ontlede; ontleden; ontledend; ontledende; ontleed;<br />
ontleedde; ontleedden; ontleedt<br />
ontlenen (ww): ontleen; ontleend; ontleende; ontleenden; ontleent;<br />
ontlenen; ontlenend; ontlenende<br />
ontlopen (ww): ontliep; ontliepen; ontloop; ontloopt; ontlopen;<br />
ontlopend; ontlopende<br />
ontluchten (ww): ontlucht; ontluchte; ontluchten; ontluchtend;<br />
ontluchtende; ontluchtte; ontluchtten<br />
pag. 100<br />
ontmaskeren (ww): ontmasker; ontmaskerd; ontmaskerde; ontmaskerden;<br />
ontmaskeren; ontmaskerend; ontmaskerende;<br />
ontmaskert<br />
ontmoedigen (ww): ontmoedig; ontmoedigd; ontmoedigde; ontmoedigden;<br />
ontmoedigen; ontmoedigend; ontmoedigende;<br />
ontmoedigt<br />
ontmoeten (ww): ontmoet; ontmoete; ontmoeten; ontmoetend;<br />
ontmoetende; ontmoette; ontmoetten<br />
ontmoeting (znw): ontmoeting; ontmoetingen; ontmoetinkje; ((ontmoetingetje));<br />
ontmoetinkjes; ((ontmoetingetjes))<br />
ontploffen (ww): ontplof; ontploffen; ontploffend; ontploffende;<br />
ontploft; ontplofte; ontploften<br />
ontploffing (znw): ontploffing; ontploffingen; ontploffinkje; ((ontploffingetje));<br />
ontploffinkjes; ((ontploffingetjes))<br />
ontplooien (ww): ontplooi; ontplooid; ontplooide; ontplooiden;<br />
ontplooien; ontplooiend; ontplooiende; ontplooit<br />
ontplooiing (znw): ontplooiing; (ontplooiingen); (ontplooiinkje);<br />
((ontplooiingetje)); (ontplooiinkjes); ((ontplooiingetjes))<br />
ontpoppen (ww): ontpop; ontpoppen; ontpoppend; ontpoppende;<br />
ontpopt; ontpopte; ontpopten<br />
ontroeren (ww): ontroer; ontroerd; ontroerde; ontroerden; ontroeren;<br />
ontroerend; ontroerende; ontroert<br />
ontroering (znw): ontroering; (ontroeringen); (ontroerinkje); ((ontroeringetje));<br />
(ontroerinkjes); ((ontroeringetjes))<br />
ontruimen (ww): ontruim; ontruimd; ontruimde; ontruimden;<br />
ontruimen; ontruimend; ontruimende; ontruimt<br />
ontsieren (ww): ontsier; ontsierd; ontsierde; ontsierden; ontsieren;<br />
ontsierend; ontsierende; ontsiert<br />
ontslaan (ww): ontsla; ontslaan; ontslaand; ontslaande; ontslaat;<br />
ontslagen; ontsloeg; ontsloegen<br />
ontslag (znw): ontslag; ontslagen; ontslagje; ontslagjes<br />
ontsmetten (ww): ontsmet; ontsmette; ontsmetten; ontsmettend;<br />
ontsmettende<br />
ontsnappen (ww): ontsnap; ontsnappen; ontsnappend; ontsnappende;<br />
ontsnapt; ontsnapte; ontsnapten<br />
ontsnapping (znw): ontsnapping; ontsnappingen; ontsnappinkje;<br />
((ontsnappingetje)); ontsnappinkjes; ((ontsnappingetjes))<br />
ontspannen (ww): ontspan; ontspande; ontspanden; ontspannen;<br />
ontspannend; ontspannende; ontspant<br />
ontspanning (znw): ontspanning; (ontspanningen); (ontspanninkje);<br />
((ontspanningetje)); (ontspanninkjes); ((ontspanningetjes))<br />
ontsporen (ww): ontspoor; ontspoord; ontspoorde; ontspoorden;<br />
ontspoort; ontsporen; ontsporend; ontsporende<br />
ontspringen (ww): ontspring; ontspringen; ontspringend; ontspringende;<br />
ontspringt; ontsprong; ontsprongen<br />
ontstaan (ww): ontsta; ontstaan; ontstaand; ontstaande; ontstaat;<br />
ontstond; ontstonden<br />
ontsteken (ww): ontstak; ontstaken; ontsteek; ontsteekt; ontsteken;<br />
ontstekend; ontstekende; ontstoken<br />
ontsteking (znw): ontsteking; ontstekingen; ontstekinkje; ((ontstekingetje));<br />
ontstekinkjes; ((ontstekingetjes))<br />
ontstoppen (ww): ontstop; ontstoppen; ontstoppend; ontstoppende;<br />
ontstopt; ontstopte; ontstopten<br />
onttrekken (ww): onttrek; onttrekken; onttrekkend; onttrekkende;<br />
onttrekt; onttrok; onttrokken<br />
ontvallen (ww): ontval; ontvallen; ontvallend; ontvallende; ontvalt;<br />
ontviel; ontvielen<br />
ontvangen (ww): ontvang; ontvangen; ontvangend; ontvangende;<br />
ontvangt; ontving; ontvingen<br />
ontvanger (znw): ontvanger; ontvangers; ontvangertje; ontvangertjes<br />
ontvangst (znw): ontvangst; ontvangsten; (ontvangstje); (ontvangstjes)<br />
ontvluchten (ww): ontvlucht; ontvluchte; ontvluchten; ontvluchtend;<br />
ontvluchtende; ontvluchtte; ontvluchtten<br />
ontvoerder (znw): ontvoerder; ontvoerders; (ontvoerdertje); (ontvoerdertjes)<br />
ontvoeren (ww): ontvoer; ontvoerd; ontvoerde; ontvoerden;<br />
ontvoeren; ontvoerend; ontvoerende; ontvoert<br />
ontvouwen (ww): ontvouw; ontvouwd; ontvouwde; ontvouwden;<br />
ontvouwen; ontvouwend; ontvouwende; ontvouwt<br />
ontwaken (ww): ontwaak; ontwaakt; ontwaakte; ontwaakten;<br />
ontwaken; ontwakend; ontwakende<br />
ontwapenen (ww): ontwapen; ontwapend; ontwapende; ontwapenden;<br />
ontwapenen; ontwapenend; ontwapenende;<br />
ontwapent
ontwapening (znw): ontwapening; (ontwapeningen); ((ontwapeninkje));<br />
(ontwapeningetje); ((ontwapeninkjes));<br />
(ontwapeningetjes)<br />
ontwarren (ww): ontwar; ontward; ontwarde; ontwarden; ontwarren;<br />
ontwarrend; ontwarrende; ontwart<br />
ontwerp (znw): ontwerp; ontwerpen; ontwerpje; ontwerpjes<br />
ontwerpen (ww): ontwerp; ontwerpen; ontwerpend; ontwerpende;<br />
ontwerpt; ontwierp; ontwierpen; ontworpen<br />
ontwerper (znw): ontwerper; ontwerpers; ontwerpertje; ontwerpertjes<br />
ontwijken (ww): ontweek; ontweken; ontwijk; ontwijken; ontwijkend;<br />
ontwijkende; ontwijkt<br />
ontwikkelen (ww): ontwikkel; ontwikkeld; ontwikkelde; ontwikkelden;<br />
ontwikkelen; ontwikkelend; ontwikkelende; ontwikkelt<br />
ontwikkeling (znw): ontwikkeling; ontwikkelingen; ((ontwikkelinkje));<br />
ontwikkelingetje; ((ontwikkelinkjes)); ontwikkelingetjes<br />
ontwikkelingshulp (znw): ontwikkelingshulp; (ontwikkelingshulpen); (ontwikkelingshulpje);<br />
(ontwikkelingshulpjes)<br />
ontwikkelingsland (znw): ontwikkelingsland; ontwikkelingslanden; ontwikkelingslandje;<br />
ontwikkelingslandjes<br />
ontwikkelingswerk (znw): ontwikkelingswerk; (ontwikkelingswerken);<br />
(ontwikkelingswerkje); (ontwikkelingswerkjes)<br />
ontwrichten (ww): ontwricht; ontwrichte; ontwrichten; ontwrichtend;<br />
ontwrichtende; ontwrichtte; ontwrichtten<br />
ontzag (znw): ontzag; (ontzagen); (ontzagje); (ontzagjes)<br />
ontzien (ww): ontzag; ontzagen; ontzie; ontzien; ontziend;<br />
ontziende; ontziet<br />
onvermogen (znw): onvermogen; (onvermogens); (onvermogentje);<br />
(onvermogentjes)<br />
onvoldoende (znw): onvoldoende; onvoldoendes; ((onvoldoenden));<br />
(onvoldoendetje); (onvoldoendetjes)<br />
onvrede (znw): onvrede; ((onvreden)); (onvredes); (onvredetje);<br />
(onvredetjes)<br />
onweer (znw): onweer; (onweren); (onweertje); (onweertjes)<br />
onweersbui (znw): onweersbui; onweersbuien; onweersbuitje;<br />
onweersbuitjes<br />
onweerswolk (znw): onweerswolk; onweerswolken; (onweerswolkje);<br />
(onweerswolkjes)<br />
onweren (ww): geonweerd; geonweerde; (onweer); onweerde;<br />
onweert; onweren; onwerend; onwerende<br />
onwetendheid (znw): onwetendheid; (onwetendheden); (onwetendheidje);<br />
(onwetendheidjes)<br />
onyx (znw): onyx; (onyxen); (onyxje); (onyxjes)<br />
onzelieveheersbeestje (znw): (onzelieveheersbeest); (onzelieveheersbeesten);<br />
onzelieveheersbeestje; onzelieveheersbeestjes<br />
onzin (znw): onzin; (onzinnen); (onzinnetje); (onzinnetjes)<br />
onzinverhaal (znw): onzinverhaal; onzinverhalen; onzinverhaaltje;<br />
onzinverhaaltjes<br />
oog (znw): oog; ogen; oogje; oogjes<br />
oogarts (znw): oogarts; oogartsen; (oogartsje); (oogartsjes)<br />
oogdruppels (znw): (oogdruppel); oogdruppels; (oogdruppeltje);<br />
oogdruppeltjes<br />
ooggetuige (znw): ooggetuige; ooggetuigen; ((ooggetuiges)); (ooggetuigetje);<br />
(ooggetuigetjes)<br />
ooggetuigenverslag (znw): ooggetuigenverslag; ooggetuigenverslagen;<br />
(ooggetuigenverslagje); (ooggetuigenverslagjes)<br />
ooghoek (znw): ooghoek; ooghoeken; ooghoekje; ooghoekjes<br />
ooghoogte (WDL: "op ooghoogte") (znw):<br />
ooghoogte; (ooghoogten); (ooghoogtes); (ooghoogtetje);<br />
(ooghoogtetjes)<br />
oogklep (znw): oogklep; oogkleppen; oogklepje; oogklepjes<br />
ooglid (znw): ooglid; oogleden; ooglidje; ooglidjes<br />
oogopslag (znw): oogopslag; (oogopslagen); (oogopslagje); (oogopslagjes)<br />
oogschaduw (znw): oogschaduw; (oogschaduwen); (oogschaduwtje);<br />
(oogschaduwtjes)<br />
oogst (znw): oogst; oogsten; (oogstje); (oogstjes)<br />
oogsten (ww): geoogst; geoogste; oogst; oogsten; oogstend;<br />
oogstende; oogstte; oogstten<br />
oogwenk (znw): oogwenk; oogwenken; oogwenkje; oogwenkjes<br />
ooi (znw): ooi; ooien; ooitje; ooitjes<br />
ooievaar (znw): ooievaar; ooievaars; (ooievaren); ooievaartje;<br />
ooievaartjes<br />
oom (znw): oom; ooms; oompje; oompjes<br />
oor (znw): oor; oren; oortje; oortjes<br />
oorbel (znw): oorbel; oorbellen; oorbelletje; oorbelletjes<br />
oordeel (znw): oordeel; oordelen; oordeeltje; oordeeltjes<br />
pag. 101<br />
oordelen (ww): geoordeeld; geoordeelde; oordeel; oordeelde;<br />
oordeelden; oordeelt; oordelen; oordelend; oordelende<br />
oorlel (znw): oorlel; oorlellen; oorlelletje; oorlelletjes<br />
oorlog (znw): oorlog; oorlogen; oorlogje; oorlogjes<br />
oorlogsfilm (znw): oorlogsfilm; oorlogsfilms; oorlogsfilmpje; oorlogsfilmpjes<br />
oorlogsgeweld (znw): oorlogsgeweld; (oorlogsgewelden); (oorlogsgeweldje);<br />
(oorlogsgeweldjes)<br />
oorlogsschip (znw): oorlogsschip; oorlogsschepen; (oorlogsscheepje);<br />
(oorlogsscheepjes)<br />
oorlogsslachtoffer (znw): oorlogsslachtoffer; oorlogsslachtoffers; oorlogsslachtoffertje;<br />
oorlogsslachtoffertjes<br />
oorlogstijd (znw): oorlogstijd; (oorlogstijden); (oorlogstijdje); (oorlogstijdjes)<br />
oorontsteking (znw): oorontsteking; oorontstekingen; oorontstekinkje;<br />
((oorontstekingetje)); oorontstekinkjes; ((oorontstekingetjes))<br />
oorpijn (znw): oorpijn; oorpijnen; (oorpijntje); (oorpijntjes)<br />
oorring (znw): oorring; oorringen; ((oorrinkje)); oorringetje;<br />
((oorrinkjes)); oorringetjes<br />
oorschelp (znw): oorschelp; oorschelpen; oorschelpje; oorschelpjes<br />
oorsmeer (znw): oorsmeer; (oorsmeren); (oorsmeertje); (oorsmeertjes)<br />
oorsprong (znw): oorsprong; oorsprongen; ((oorspronkje)); (oorsprongetje);<br />
((oorspronkjes)); (oorsprongetjes)<br />
oorveeg (znw): oorveeg; oorvegen; oorveegje; oorveegjes<br />
oorvijg (znw): oorvijg; oorvijgen; oorvijgje; oorvijgjes<br />
oorzaak (znw): oorzaak; oorzaken; oorzaakje; oorzaakjes<br />
oost (znw): oost; (oosten); (oostje); (oostjes)<br />
oosten (znw): oosten; (oostens); (oostentje); (oostentjes)<br />
oostenwind (znw): oostenwind; oostenwinden; oostenwindje; oostenwindjes<br />
oosterburen (WDL: "oosterbuur") (znw):<br />
oosterbuur; oosterburen; oosterbuurtje; oosterbuurtjes<br />
oostkust (znw): oostkust; (oostkusten); (oostkustje); (oostkustjes)<br />
opa (znw): opa; opa's; opaatje; opaatjes<br />
opaal (znw): opaal; (opalen); (opaaltje); (opaaltjes)<br />
opbakken (ww): bak op; bakken op; bakt op; bakte op; bakten op;<br />
opbak; opbakken; opbakkend; opbakkende; opbakt;<br />
opbakte; opbakten; opgebakken<br />
opbellen (ww): bel op; belde op; belden op; bellen op; belt op;<br />
opbel; opbelde; opbelden; opbellen; opbellend;<br />
opbellende; opbelt; opgebeld; opgebelde<br />
opbergen (ww): berg op; bergen op; bergt op; borg op; borgen op;<br />
opberg; opbergen; opbergend; opbergende; opbergt;<br />
opborg; opborgen; opgeborgen<br />
opbeuren (ww): beur op; beurde op; beurden op; beuren op; beurt<br />
op; opbeur; opbeurde; opbeurden; opbeuren; opbeurend;<br />
opbeurende; opbeurt; opgebeurd; opgebeurde<br />
opbiechten (ww): biecht op; biechten op; biechtte op; biechtten op;<br />
opbiecht; opbiechten; opbiechtend; opbiechtende;<br />
opbiechtte; opbiechtten; opgebiecht; opgebiechte<br />
opblazen (ww): blaas op; blaast op; blazen op; blies op; bliezen op;<br />
opblaas; opblaast; opblazen; opblazend; opblazende;<br />
opblies; opbliezen; opgeblazen<br />
opblijven (ww): bleef op; bleven op; blijf op; blijft op; blijven op;<br />
opbleef; opbleven; opblijf; opblijft; opblijven; opblijvend;<br />
opblijvende; opgebleven<br />
opbod (znw): opbod; (opboden); (opbodje); (opbodjes)<br />
opbouw (znw): opbouw; (opbouwen); opbouwtje; opbouwtjes<br />
opbreken (ww): brak op; braken op; breek op; breekt op; breken<br />
op; opbrak; opbraken; opbreek; opbreekt; opbreken;<br />
opbrekend; opbrekende; opgebroken<br />
opbrengst (znw): opbrengst; opbrengsten; (opbrengstje); (opbrengstjes)<br />
opdagen (ww): daag op; daagde op; daagden op; daagt op; dagen<br />
op; opdaag; opdaagde; opdaagden; opdaagt; opdagen;<br />
opdagend; opdagende; opgedaagd; opgedaagde<br />
opdienen (ww): dien op; diende op; dienden op; dienen op; dient<br />
op; opdien; opdiende; opdienden; opdienen; opdienend;<br />
opdienende; opdient; opgediend; opgediende<br />
opdiepen (ww): diep op; diepen op; diept op; diepte op; diepten<br />
op; opdiep; opdiepen; opdiepend; opdiepende;<br />
opdiept; opdiepte; opdiepten; opgediept; opgediepte
opdissen (ww): dis op; dissen op; dist op; diste op; disten op;<br />
opdis; opdissen; opdissend; opdissende; opdist;<br />
opdiste; opdisten; opgedist; opgediste<br />
opdraaien (ww): draai op; draaide op; draaiden op; draaien op;<br />
draait op; opdraai; opdraaide; opdraaiden; opdraaien;<br />
opdraaiend; opdraaiende; opdraait; opgedraaid;<br />
opgedraaide<br />
opdracht (znw): opdracht; opdrachten; opdrachtje; opdrachtjes<br />
opdrachtgever (znw): opdrachtgever; opdrachtgevers; (opdrachtgevertje);<br />
(opdrachtgevertjes)<br />
opdragen (ww): draag op; draagt op; dragen op; droeg op; droegen<br />
op; opdraag; opdraagt; opdragen; opdragend; opdragende;<br />
opdroeg; opdroegen; opgedragen<br />
opdrinken (ww): drink op; drinken op; drinkt op; dronk op; dronken<br />
op; opdrink; opdrinken; opdrinkend; opdrinkende;<br />
opdrinkt; opdronk; opdronken; opgedronken<br />
opdrogen (ww): drogen op; droog op; droogde op; droogden op;<br />
droogt op; opdrogen; opdrogend; opdrogende;<br />
opdroog; opdroogde; opdroogden; opdroogt; opgedroogd;<br />
opgedroogde<br />
opeenstapeling (znw): opeenstapeling; opeenstapelingen; ((opeenstapelinkje));<br />
opeenstapelingetje; ((opeenstapelinkjes));<br />
opeenstapelingetjes<br />
opendeurdag (znw): opendeurdag; opendeurdagen; opendeurdagje;<br />
opendeurdaagje; opendeurdagjes; opendeurdaagjes<br />
opendoen (ww): deden open; deed open; doe open; doen open;<br />
doet open; opendeden; opendeed; opendoe;<br />
opendoen; opendoend; opendoende; opendoet;<br />
opengedaan<br />
openen (ww): geopend; geopende; open; opende; openden;<br />
openen; openend; openende; opent<br />
opener (znw): opener; openers; openertje; openertjes<br />
opening (znw): opening; openingen; ((openinkje)); openingetje;<br />
((openinkjes)); openingetjes<br />
openingstijd (znw): openingstijd; openingstijden; (openingstijdje);<br />
(openingstijdjes)<br />
openluchtbad (znw): openluchtbad; openluchtbaden; openluchtbadje;<br />
openluchtbadjes<br />
openluchtmuseum (znw): openluchtmuseum; openluchtmusea; openluchtmuseums;<br />
openluchtmuseumpje; openluchtmuseumpjes<br />
openluchtzwembad (znw): openluchtzwembad; openluchtzwembaden;<br />
openluchtzwembadje; openluchtzwembadjes<br />
openmaken (ww): maak open; maakt open; maakte open; maakten<br />
open; maken open; opengemaakt; opengemaakte;<br />
openmaak; openmaakt; openmaakte; openmaakten;<br />
openmaken; openmakend; openmakende<br />
openzetten (ww): opengezet; opengezette; openzet; openzette;<br />
openzetten; openzettend; openzettende; zet<br />
open; zette open; zetten open<br />
opera (znw): opera; opera's; operaatje; operaatjes<br />
operatie (znw): operatie; operaties; operatietje; operatietjes<br />
operator (znw): operator; operators; operatoren; (operatortje);<br />
(operatortjes)<br />
opereren (ww): geopereerd; geopereerde; opereer; opereerde;<br />
opereerden; opereert; opereren; opererend; opererende<br />
operette (znw): operette; operettes; (operettetje); (operetje);<br />
(operettetjes); (operetjes)<br />
opeten (ww): at op; aten op; eet op; eten op; opat; opaten;<br />
opeet; opeten; opetend; opetende; opgegeten<br />
opfleuren (ww): fleur op; fleurde op; fleurden op; fleuren op; fleurt<br />
op; opfleur; opfleurde; opfleurden; opfleuren; opfleurend;<br />
opfleurende; opfleurt; opgefleurd; opgefleurde<br />
opflikkeren (ww): flikker op; flikkerde op; flikkerden op; flikkeren op;<br />
flikkert op; opflikker; opflikkerde; opflikkerden; opflikkeren;<br />
opflikkerend; opflikkerende; opflikkert;<br />
opgeflikkerd; opgeflikkerde<br />
opfrissen (ww): fris op; frissen op; frist op; friste op; fristen op;<br />
opfris; opfrissen; opfrissend; opfrissende; opfrist;<br />
opfriste; opfristen; opgefrist; opgefriste<br />
opgaan (ww): ga op; gaan op; gaat op; ging op; gingen op; opga;<br />
opgaan; opgaand; opgaande; opgaat; opgegaan;<br />
opging; opgingen<br />
opgang (znw): opgang; (opgangen); ((opgankje)); (opgangetje);<br />
((opgankjes)); (opgangetjes)<br />
opgave (znw): opgave; opgaven; (opgaafje); (opgavetje); (opgaafjes);<br />
(opgavetjes)<br />
pag. 102<br />
opgeven (ww): gaf op; gaven op; geef op; geeft op; geven op;<br />
opgaf; opgaven; opgeef; opgeeft; opgegeven; opgeven;<br />
opgevend; opgevende<br />
opgraving (znw): opgraving; opgravingen; opgravinkje; ((opgravingetje));<br />
opgravinkjes; ((opgravingetjes))<br />
opgroeien (ww): groei op; groeide op; groeiden op; groeien op;<br />
groeit op; opgegroeid; opgegroeide; opgroei; opgroeide;<br />
opgroeiden; opgroeien; opgroeiend; opgroeiende;<br />
opgroeit<br />
ophaalbrug (znw): ophaalbrug; ophaalbruggen; ophaalbruggetje;<br />
ophaalbrugje; ophaalbruggetjes; ophaalbrugjes<br />
ophaaldienst (znw): ophaaldienst; ophaaldiensten; (ophaaldienstje);<br />
(ophaaldienstjes)<br />
ophalen (ww): haal op; haalde op; haalden op; haalt op; halen op;<br />
opgehaald; opgehaalde; ophaal; ophaalde; ophaalden;<br />
ophaalt; ophalen; ophalend; ophalende<br />
ophangen (ww): hang op; hangen op; hangt op; hing op; hingen op;<br />
opgehangen; ophang; ophangen; ophangend; ophangende;<br />
ophangt; ophing; ophingen<br />
opheffen (ww): hef op; heffen op; heft op; hief op; hieven op;<br />
opgeheven; ophef; opheffen; opheffend; opheffende;<br />
opheft; ophief; ophieven<br />
opheldering (znw): opheldering; ophelderingen; ((ophelderinkje));<br />
ophelderingetje; ((ophelderinkjes)); ophelderingetjes<br />
ophitsen (ww): hits op; hitsen op; hitst op; hitste op; hitsten op;<br />
opgehitst; opgehitste; ophits; ophitsen; ophitsend;<br />
ophitsende; ophitst; ophitste; ophitsten<br />
ophoepelen (ww): hoepel op; hoepelde op; hoepelden op; hoepelen<br />
op; hoepelt op; opgehoepeld; opgehoepelde; ophoepel;<br />
ophoepelde; ophoepelden; ophoepelen;<br />
ophoepelend; ophoepelende; ophoepelt<br />
ophogen (ww): hogen op; hoog op; hoogde op; hoogden op; hoogt<br />
op; opgehoogd; opgehoogde; ophogen; ophogend;<br />
ophogende; ophoog; ophoogde; ophoogden; ophoogt<br />
ophopen (ww): hoop op; hoopt op; hoopte op; hoopten op; hopen<br />
op; opgehoopt; opgehoopte; ophoop; ophoopt;<br />
ophoopte; ophoopten; ophopen; ophopend; ophopende<br />
ophouden (ww): hield op; hielden op; hou op; houd op; houden op;<br />
houdt op; opgehouden; ophield; ophielden; ophou;<br />
ophoud; ophouden; ophoudend; ophoudende;<br />
ophoudt<br />
opiaat (znw): opiaat; opiaten; (opiaatje); (opiaatjes)<br />
opinie (znw): opinie; opinies; (opinietje); (opinietjes)<br />
opium (znw): opium; ((opia)); (opiums); (opiumpje); (opiumpjes)<br />
opjagen (ww): jaag op; jaagde op; jaagden op; jaagt op; jagen op;<br />
joeg op; joegen op; opgejaagd; opgejaagde; opjaag;<br />
opjaagde; opjaagden; opjaagt; opjagen; opjagend;<br />
opjagende; opjoeg; opjoegen<br />
opjutten (ww): jut op; jutte op; jutten op; opgejut; opgejutte;<br />
opjut; opjutte; opjutten; opjuttend; opjuttende<br />
opkalefateren (ww): kalefater op; kalefaterde op; kalefaterden op;<br />
kalefateren op; kalefatert op; opgekalefaterd; opgekalefaterde;<br />
opkalefater; opkalefaterde; opkalefaterden;<br />
opkalefateren; opkalefaterend; opkalefaterende;<br />
opkalefatert<br />
opkijken (ww): keek op; keken op; kijk op; kijken op; kijkt op;<br />
opgekeken; opkeek; opkeken; opkijk; opkijken; opkijkend;<br />
opkijkende; opkijkt<br />
opklapbed (znw): opklapbed; opklapbedden; opklapbedje; opklapbedjes<br />
opklaren (ww): (klaar op); klaarde op; klaarden op; klaart op;<br />
klaren op; opgeklaard; opgeklaarde; (opklaar); opklaarde;<br />
opklaarden; opklaart; opklaren; opklarend;<br />
opklarende<br />
opklaring (znw): opklaring; opklaringen; opklarinkje; ((opklaringetje));<br />
opklarinkjes; ((opklaringetjes))<br />
opklimmen (ww): klim op; klimmen op; klimt op; klom op; klommen<br />
op; opgeklommen; opklim; opklimmen; opklimmend;<br />
opklimmende; opklimt; opklom; opklommen<br />
opknapbeurt (znw): opknapbeurt; opknapbeurten; opknapbeurtje;<br />
opknapbeurtjes<br />
opknappen (ww): knap op; knappen op; knapt op; knapte op;<br />
knapten op; opgeknapt; opgeknapte; opknap; opknappen;<br />
opknappend; opknappende; opknapt;<br />
opknapte; opknapten
opkomen (ww): kom op; komen op; komt op; kwam op; kwamen<br />
op; opgekomen; opkom; opkomen; opkomend;<br />
opkomende; opkomt; opkwam; opkwamen<br />
opkomst (znw): opkomst; (opkomsten); (opkomstje); (opkomstjes)<br />
opkoper (znw): opkoper; opkopers; (opkopertje); (opkopertjes)<br />
opkrassen (ww): kras op; krassen op; krast op; kraste op; krasten<br />
op; opgekrast; opgekraste; opkras; opkrassen; opkrassend;<br />
opkrassende; opkrast; opkraste; opkrasten<br />
oplaaien (ww): (laai op); laaide op; laaiden op; laaien op; laait op;<br />
opgelaaid; opgelaaide; (oplaai); oplaaide; oplaaiden;<br />
oplaaien; oplaaiend; oplaaiende; oplaait<br />
oplage (znw): oplage; oplagen; oplages; (oplaagje); (oplagetje);<br />
(oplaagjes); (oplagetjes)<br />
oplappen (ww): lap op; lappen op; lapt op; lapte op; lapten op;<br />
opgelapt; opgelapte; oplap; oplappen; oplappend;<br />
oplappende; oplapt; oplapte; oplapten<br />
oplaten (ww): laat op; laten op; liet op; lieten op; opgelaten;<br />
oplaat; oplaten; oplatend; oplatende; opliet; oplieten<br />
oplawaai (znw): oplawaai; oplawaaien; (oplawaaitje); (oplawaaitjes)<br />
oplegger (znw): oplegger; opleggers; opleggertje; opleggertjes<br />
opleiden (ww): leid op; leidde op; leidden op; leiden op; leidt op;<br />
opgeleid; opgeleide; opleid; opleidde; opleidden;<br />
opleiden; opleidend; opleidende; opleidt<br />
opleiding (znw): opleiding; opleidingen; opleidinkje; ((opleidingetje));<br />
opleidinkjes; ((opleidingetjes))<br />
opletten (ww): let op; lette op; letten op; opgelet; opgelette;<br />
oplet; oplette; opletten; oplettend; oplettende<br />
opleven (ww): leef op; leefde op; leefden op; leeft op; leven op;<br />
opgeleefd; opgeleefde; opleef; opleefde; opleefden;<br />
opleeft; opleven; oplevend; oplevende<br />
opleveren (ww): lever op; leverde op; leverden op; leveren op;<br />
levert op; opgeleverd; opgeleverde; oplever; opleverde;<br />
opleverden; opleveren; opleverend; opleverende;<br />
oplevert<br />
oplichten (ww): licht op; lichten op; lichtte op; lichtten op; opgelicht;<br />
opgelichte; oplicht; oplichten; oplichtend;<br />
oplichtende; oplichtte; oplichtten<br />
oplichter (znw): oplichter; oplichters; (oplichtertje); (oplichtertjes)<br />
oplichterij (znw): oplichterij; oplichterijen; (oplichterijtje); (oplichterijtjes)<br />
oplikken (ww): lik op; likken op; likt op; likte op; likten op; opgelikt;<br />
opgelikte; oplik; oplikken; oplikkend; oplikkende;<br />
oplikt; oplikte; oplikten<br />
oplopen (ww): liep op; liepen op; loop op; loopt op; lopen op;<br />
opgelopen; opliep; opliepen; oploop; oploopt; oplopen;<br />
oplopend; oplopende<br />
oploskoffie (znw): oploskoffie; (oploskoffies); oploskoffietje; oploskoffietjes<br />
oplossen (ww): los op; lossen op; lost op; loste op; losten op;<br />
opgelost; opgeloste; oplos; oplossen; oplossend;<br />
oplossende; oplost; oploste; oplosten<br />
oplossing (znw): oplossing; oplossingen; oplossinkje; ((oplossingetje));<br />
oplossinkjes; ((oplossingetjes))<br />
opluchting (znw): opluchting; (opluchtingen); opluchtinkje; ((opluchtingetje));<br />
(opluchtinkjes); ((opluchtingetjes))<br />
opmaken (ww): maak op; maakt op; maakte op; maakten op;<br />
maken op; opgemaakt; opgemaakte; opmaak; opmaakt;<br />
opmaakte; opmaakten; opmaken; opmakend;<br />
opmakende<br />
opmerken (ww): merk op; merken op; merkt op; merkte op; merkten<br />
op; opgemerkt; opgemerkte; opmerk; opmerken;<br />
opmerkend; opmerkende; opmerkt; opmerkte;<br />
opmerkten<br />
opmerking (znw): opmerking; opmerkingen; opmerkinkje; ((opmerkingetje));<br />
opmerkinkjes; ((opmerkingetjes))<br />
opmeten (ww): mat op; maten op; meet op; meette op; meetten<br />
op; meten op; opgemeten; opmat; opmaten; opmeet;<br />
opmeette; opmeetten; opmeten; opmetend;<br />
opmetende<br />
opname (znw): opname; opnames; (opnamen); (opnametje);<br />
(opnametjes)<br />
opnemen (ww): nam op; namen op; neem op; neemt op; nemen<br />
op; opgenomen; opnam; opnamen; opneem; opneemt;<br />
opnemen; opnemend; opnemende<br />
opnoemen (ww): noem op; noemde op; noemden op; noemen op;<br />
noemt op; opgenoemd; opgenoemde; opnoem;<br />
opnoemde; opnoemden; opnoemen; opnoemend;<br />
opnoemende; opnoemt<br />
pag. 103<br />
opoe (znw): opoe; opoes; opoetje; opoetjes<br />
opofferen (ww): offer op; offerde op; offerden op; offeren op;<br />
offert op; opgeofferd; opgeofferde; opoffer; opofferde;<br />
opofferden; opofferen; opofferend; opofferende;<br />
opoffert<br />
oponthoud (znw): oponthoud; (oponthouden); (oponthoudje);<br />
(oponthoudjes)<br />
oppakken (ww): opgepakt; opgepakte; oppak; oppakken; oppakkend;<br />
oppakkende; oppakt; oppakte; oppakten;<br />
pak op; pakken op; pakt op; pakte op; pakten op<br />
oppas (znw): oppas; oppassen; oppasje; oppasjes<br />
oppassen (ww): opgepast; opgepaste; oppas; oppassen; oppassend;<br />
oppassende; oppast; oppaste; oppasten; pas<br />
op; passen op; past op; paste op; pasten op<br />
oppasser (znw): oppasser; oppassers; oppassertje; oppassertjes<br />
opperhoofd (znw): opperhoofd; opperhoofden; (opperhoofdje);<br />
(opperhoofdjes)<br />
opperhuid (znw): opperhuid; (opperhuiden); (opperhuidje); (opperhuidjes)<br />
oppervlak (znw): oppervlak; oppervlakken; oppervlakje; oppervlakjes<br />
oppervlakte (znw): oppervlakte; oppervlakten; oppervlaktes; (oppervlaktetje);<br />
(oppervlaktetjes)<br />
oppervlaktemaat (znw): oppervlaktemaat; oppervlaktematen; oppervlaktemaatje;<br />
oppervlaktemaatjes<br />
oppeuzelen (ww): opgepeuzeld; opgepeuzelde; oppeuzel; oppeuzelde;<br />
oppeuzelden; oppeuzelen; oppeuzelend; oppeuzelende;<br />
oppeuzelt; peuzel op; peuzelde op;<br />
peuzelden op; peuzelen op; peuzelt op<br />
oppikken (ww): opgepikt; opgepikte; oppik; oppikken; oppikkend;<br />
oppikkende; oppikt; oppikte; oppikten; pik op; pikken<br />
op; pikt op; pikte op; pikten op<br />
opplakken (ww): opgeplakt; opgeplakte; opplak; opplakken; opplakkend;<br />
opplakkende; opplakt; opplakte; opplakten;<br />
plak op; plakken op; plakt op; plakte op; plakten<br />
op<br />
oppoetsen (ww): opgepoetst; opgepoetste; oppoets; oppoetsen;<br />
oppoetsend; oppoetsende; oppoetst; oppoetste;<br />
oppoetsten; poets op; poetsen op; poetst op;<br />
poetste op; poetsten op<br />
opponent (znw): opponent; opponenten; opponentje; opponentjes<br />
oppositie (znw): oppositie; opposities; oppositietje; oppositietjes<br />
oprakelen (ww): opgerakeld; opgerakelde; oprakel; oprakelde;<br />
oprakelden; oprakelen; oprakelend; oprakelende;<br />
oprakelt; rakel op; rakelde op; rakelden op; rakelen<br />
op; rakelt op<br />
oprapen (ww): opgeraapt; opgeraapte; opraap; opraapt; opraapte;<br />
opraapten; oprapen; oprapend; oprapende;<br />
raap op; raapt op; raapte op; raapten op; rapen op<br />
oprichten (ww): opgericht; opgerichte; opricht; oprichten; oprichtend;<br />
oprichtende; oprichtte; oprichtten; richt op;<br />
richten op; richtte op; richtten op<br />
oprichting (znw): oprichting; (oprichtingen); (oprichtinkje); ((oprichtingetje));<br />
(oprichtinkjes); ((oprichtingetjes))<br />
oprijden (ww): opgereden; opreden; opreed; oprij; oprijd; oprijden;<br />
oprijdend; oprijdende; oprijdt; reden op; reed<br />
op; rij op; rijd op; rijden op; rijdt op<br />
oprijlaan (znw): oprijlaan; oprijlanen; oprijlaantje; oprijlaantjes<br />
oprisping (znw): oprisping; oprispingen; oprispinkje; ((oprispingetje));<br />
oprispinkjes; ((oprispingetjes))<br />
oprit (znw): oprit; opritten; opritje; opritjes<br />
oproep (znw): oproep; oproepen; (oproepje); (oproepjes)<br />
oproepen (ww): opgeroepen; opriep; opriepen; oproep; oproepen;<br />
oproepend; oproepende; oproept; riep op; riepen<br />
op; roep op; roepen op; roept op<br />
oproer (znw): oproer; (oproeren); (oproertje); (oproertjes)<br />
oprollen (ww): opgerold; opgerolde; oprol; oprolde; oprolden;<br />
oprollen; oprollend; oprollende; oprolt; rol op; rolde<br />
op; rolden op; rollen op; rolt op<br />
opruimen (ww): opgeruimd; opgeruimde; opruim; opruimde;<br />
opruimden; opruimen; opruimend; opruimende;<br />
opruimt; ruim op; ruimde op; ruimden op; ruimen<br />
op; ruimt op<br />
opruiming (znw): opruiming; opruimingen; opruiminkje; ((opruimingetje));<br />
opruiminkjes; ((opruimingetjes))<br />
oprukken (ww): opgerukt; opgerukte; opruk; oprukken; oprukkend;<br />
oprukkende; oprukt; oprukte; oprukten; ruk op;<br />
rukken op; rukt op; rukte op; rukten op<br />
opschepen (ww): opgescheept; opgescheepte; opscheep; opscheept;<br />
opscheepte; opscheepten; opschepen;
opschepend; opschepende; scheep op; scheept<br />
op; scheepte op; scheepten op; schepen op<br />
opscheppen (ww): opgeschept; opgeschepte; opschep; opscheppen;<br />
opscheppend; opscheppende; opschept; opschepte;<br />
opschepten; schep op; scheppen op; schept op;<br />
schepte op; schepten op<br />
opschepper (znw): opschepper; opscheppers; opscheppertje; opscheppertjes<br />
opschieten (ww): opgeschoten; opschiet; opschieten; opschietend;<br />
opschietende; opschoot; opschoten; schiet op;<br />
schieten op; schoot op; schoten op<br />
opschrift (znw): opschrift; opschriften; opschriftje; opschriftjes<br />
opschrijfboekje (znw): (opschrijfboek); (opschrijfboeken); opschrijfboekje;<br />
opschrijfboekjes<br />
opschrijven (ww): opgeschreven; opschreef; opschreven; opschrijf;<br />
opschrijft; opschrijven; opschrijvend; opschrijvende;<br />
schreef op; schreven op; schrijf op; schrijft op;<br />
schrijven op<br />
opschrikken (ww): opgeschrikt; opgeschrikte; opgeschrokken; opschrik;<br />
opschrikken; opschrikkend; opschrikkende;<br />
opschrikt; opschrikte; opschrikten; opschrok; opschrokken;<br />
schrik op; schrikken op; schrikt op;<br />
schrikte op; schrikten op; schrok op; schrokken op<br />
opschudden (ww): opgeschud; opgeschudde; opschud; opschudde;<br />
opschudden; opschuddend; opschuddende; opschudt;<br />
schud op; schudde op; schudden op;<br />
schudt op<br />
opschudding (znw): opschudding; (opschuddingen); opschuddinkje;<br />
((opschuddingetje)); opschuddinkjes; ((opschuddingetjes))<br />
opschuiven (ww): opgeschoven; opschoof; opschoven; opschuif;<br />
opschuift; opschuiven; opschuivend; opschuivende;<br />
schoof op; schoven op; schuif op; schuift op;<br />
schuiven op<br />
opslaan (ww): opgeslagen; opsla; opslaan; opslaand; opslaande;<br />
opslaat; opsloeg; opsloegen; sla op; slaan op; slaat<br />
op; sloeg op; sloegen op<br />
opslag (znw): opslag; opslagen; opslagje; opslagjes<br />
opslokken (ww): opgeslokt; opgeslokte; opslok; opslokken; opslokkend;<br />
opslokkende; opslokt; opslokte; opslokten;<br />
slok op; slokken op; slokt op; slokte op; slokten op<br />
opsluiten (ww): opgesloten; opsloot; opsloten; opsluit; opsluiten;<br />
opsluitend; opsluitende; sloot op; sloten op; sluit<br />
op; sluiten op<br />
opsluiting (znw): opsluiting; opsluitingen; opsluitinkje; ((opsluitingetje));<br />
opsluitinkjes; ((opsluitingetjes))<br />
opsnorren (ww): opgesnord; opgesnorde; opsnor; opsnorde;<br />
opsnorden; opsnorren; opsnorrend; opsnorrende;<br />
opsnort; snor op; snorde op; snorden op; snorren<br />
op; snort op<br />
opsnuiven (ww): opgesnoven; opsnoof; opsnoven; opsnuif; opsnuift;<br />
opsnuiven; opsnuivend; opsnuivende; snoof<br />
op; snoven op; snuif op; snuift op; snuiven op<br />
opsomming (znw): opsomming; opsommingen; opsomminkje; ((opsommingetje));<br />
opsomminkjes; ((opsommingetjes))<br />
opsparen (ww): opgespaard; opgespaarde; opspaar; opspaarde;<br />
opspaarden; opspaart; opsparen; opsparend; opsparende;<br />
spaar op; spaarde op; spaarden op;<br />
spaart op; sparen op<br />
opsporen (ww): opgespoord; opgespoorde; opspoor; opspoorde;<br />
opspoorden; opspoort; opsporen; opsporend; opsporende;<br />
spoor op; spoorde op; spoorden op;<br />
spoort op; sporen op<br />
opsporing (znw): opsporing; opsporingen; opsporinkje; ((opsporingetje));<br />
opsporinkjes; ((opsporingetjes))<br />
opspraak (znw): opspraak; (opspraken); (opspraakje); (opspraakjes)<br />
opspringen (ww): opgesprongen; opspring; opspringen; opspringend;<br />
opspringende; opspringt; opsprong; opsprongen;<br />
spring op; springen op; springt op;<br />
sprong op; sprongen op<br />
opstaan (ww): opgestaan; opsta; opstaan; opstaand; opstaande;<br />
opstaat; opstond; opstonden; sta op; staan op;<br />
staat op; stond op; stonden op<br />
opstand (znw): opstand; opstanden; opstandje; opstandjes<br />
opstap (znw): opstap; (opstappen); opstapje; (opstapjes)<br />
opstapelen (ww): opgestapeld; opgestapelde; opstapel; opstapelde;<br />
opstapelden; opstapelen; opstapelend; opstapelende;<br />
opstapelt; stapel op; stapelde op; stapelden<br />
op; stapelen op; stapelt op<br />
pag. 104<br />
opstappen (ww): opgestapt; opgestapte; opstap; opstappen;<br />
opstappend; opstappende; opstapt; opstapte; opstapten;<br />
stap op; stappen op; stapt op; stapte op;<br />
stapten op<br />
opsteken (ww): opgestoken; opstak; opstaken; opsteek; opsteekt;<br />
opsteken; opstekend; opstekende; stak op; staken<br />
op; steek op; steekt op; steken op<br />
opstel (znw): opstel; opstellen; opstelletje; opstelletjes<br />
opstellen (ww): opgesteld; opgestelde; opstel; opstelde; opstelden;<br />
opstellen; opstellend; opstellende; opstelt;<br />
stel op; stelde op; stelden op; stellen op; stelt op<br />
opstelling (znw): opstelling; opstellingen; opstellinkje; ((opstellingetje));<br />
opstellinkjes; ((opstellingetjes))<br />
opstijgen (ww): opgestegen; opsteeg; opstegen; opstijg; opstijgen;<br />
opstijgend; opstijgende; opstijgt; steeg op; stegen<br />
op; stijg op; stijgen op; stijgt op<br />
opstootje (znw): (opstoot); (opstoten); opstootje; opstootjes<br />
opstopping (znw): opstopping; opstoppingen; opstoppinkje; ((opstoppingetje));<br />
opstoppinkjes; ((opstoppingetjes))<br />
opstrijken (ww): opgestreken; opstreek; opstreken; opstrijk;<br />
opstrijken; opstrijkend; opstrijkende; opstrijkt;<br />
streek op; streken op; strijk op; strijken op; strijkt<br />
op<br />
opstropen (ww): opgestroopt; opgestroopte; opstroop; opstroopt;<br />
opstroopte; opstroopten; opstropen; opstropend;<br />
opstropende; stroop op; stroopt op; stroopte op;<br />
stroopten op; stropen op<br />
opsturen (ww): opgestuurd; opgestuurde; opsturen; opsturend;<br />
opsturende; opstuur; opstuurde; opstuurden; opstuurt;<br />
sturen op; stuur op; stuurde op; stuurden<br />
op; stuurt op<br />
optellen (ww): opgeteld; opgetelde; optel; optelde; optelden;<br />
optellen; optellend; optellende; optelt; tel op; telde<br />
op; telden op; tellen op; telt op<br />
optelling (znw): optelling; optellingen; optellinkje; ((optellingetje));<br />
optellinkjes; ((optellingetjes))<br />
optelsom (znw): optelsom; optelsommen; optelsommetje; optelsommetjes<br />
opticien (znw): opticien; opticiens; (opticientje); (opticientjes)<br />
optie (znw): optie; opties; optietje; optietjes<br />
optiek (znw): optiek; (optieken); (optiekje); (optiekjes)<br />
optillen (ww): opgetild; opgetilde; optil; optilde; optilden;<br />
optillen; optillend; optillende; optilt; til op; tilde<br />
op; tilden op; tillen op; tilt op<br />
optimaliseren (ww): geoptimaliseerd; geoptimaliseerde; optimaliseer;<br />
optimaliseerde; optimaliseerden; optimaliseert;<br />
optimaliseren; optimaliserend; optimaliserende<br />
optimisme (znw): optimisme; (optimismes); (optimismen); (optimismetje);<br />
(optimismetjes)<br />
optimist (znw): optimist; optimisten; optimistje; optimistjes<br />
optimum (znw): optimum; optima; optimums; (optimumpje);<br />
(optimumpjes)<br />
optocht (znw): optocht; optochten; optochtje; optochtjes<br />
optreden (ww): opgetreden; optrad; optraden; optreden; optredend;<br />
optredende; optreed; optreedt; trad op;<br />
traden op; treden op; treed op; treedt op<br />
optreden (znw): optreden; optredens; (optredentje); (optredentjes)<br />
optrekken (ww): opgetrokken; optrek; optrekken; optrekkend;<br />
optrekkende; optrekt; optrok; optrokken; trek op;<br />
trekken op; trekt op; trok op; trokken op<br />
optutten (ww): opgetut; opgetutte; optut; optutte; optutten;<br />
optuttend; optuttende; tut op; tutte op; tutten op<br />
opus (znw): opus; opussen; (opusje); (opusjes)<br />
opvallen (ww): opgevallen; opval; opvallen; opvallend; opvallende;<br />
opvalt; opviel; opvielen; val op; vallen op; valt<br />
op; viel op; vielen op<br />
opvang (znw): opvang; (opvangen); ((opvankje)); (opvangetje);<br />
((opvankjes)); (opvangetjes)<br />
opvangcentrum (znw): opvangcentrum; opvangcentra; opvangcentrums;<br />
opvangcentrumpje; opvangcentrumpjes<br />
opvangen (ww): opgevangen; opvang; opvangen; opvangend;<br />
opvangende; opvangt; opving; opvingen; vang op;<br />
vangen op; vangt op; ving op; vingen op<br />
opvarende (znw): opvarende; ((opvarendes)); opvarenden; (opvarendetje);<br />
(opvarendetjes)<br />
opvatten (ww): opgevat; opgevatte; opvat; opvatte; opvatten;<br />
opvattend; opvattende; vat op; vatte op; vatten op<br />
opvatting (znw): opvatting; opvattingen; opvattinkje; ((opvattingetje));<br />
opvattinkjes; ((opvattingetjes))<br />
opvegen (ww): opgeveegd; opgeveegde; opveeg; opveegde;<br />
opveegden; opveegt; opvegen; opvegend; opve-
gende; veeg op; veegde op; veegden op; veegt op;<br />
vegen op<br />
opvissen (ww): opgevist; opgeviste; opvis; opvissen; opvissend;<br />
opvissende; opvist; opviste; opvisten; vis op; vissen<br />
op; vist op; viste op; visten op<br />
opvliegen (ww): opgevlogen; opvlieg; opvliegen; opvliegend;<br />
opvliegende; opvliegt; opvlogen; opvloog; vlieg op;<br />
vliegen op; vliegt op; vlogen op; vloog op<br />
opvoeden (ww): opgevoed; opgevoede; opvoed; opvoedde; opvoedden;<br />
opvoeden; opvoedend; opvoedende;<br />
opvoedt; voed op; voedde op; voedden op; voeden<br />
op; voedt op<br />
opvoeding (znw): opvoeding; (opvoedingen); (opvoedinkje); ((opvoedingetje));<br />
(opvoedinkjes); ((opvoedingetjes))<br />
opvoeren (ww): opgevoerd; opgevoerde; opvoer; opvoerde;<br />
opvoerden; opvoeren; opvoerend; opvoerende;<br />
opvoert; voer op; voerde op; voerden op; voeren<br />
op; voert op<br />
opvoering (znw): opvoering; opvoeringen; opvoerinkje; ((opvoeringetje));<br />
opvoerinkjes; ((opvoeringetjes))<br />
opvolgen (ww): opgevolgd; opgevolgde; opvolg; opvolgde; opvolgden;<br />
opvolgen; opvolgend; opvolgende; opvolgt;<br />
volg op; volgde op; volgden op; volgen op; volgt op<br />
opvolger (znw): opvolger; opvolgers; (opvolgertje); (opvolgertjes)<br />
opvouwen (ww): opgevouwen; opvouw; opvouwde; opvouwden;<br />
opvouwen; opvouwend; opvouwende; opvouwt;<br />
vouw op; vouwde op; vouwden op; vouwen op;<br />
vouwt op<br />
opvrolijken (ww): opgevrolijkt; opgevrolijkte; opvrolijk; opvrolijken;<br />
opvrolijkend; opvrolijkende; opvrolijkt; opvrolijkte;<br />
opvrolijkten; vrolijk op; vrolijken op; vrolijkt op;<br />
vrolijkte op; vrolijkten op<br />
opvullen (ww): opgevuld; opgevulde; opvul; opvulde; opvulden;<br />
opvullen; opvullend; opvullende; opvult; vul op;<br />
vulde op; vulden op; vullen op; vult op<br />
opwachten (ww): opgewacht; opgewachte; opwacht; opwachten;<br />
opwachtend; opwachtende; opwachtte; opwachtten;<br />
wacht op; wachten op; wachtte op; wachtten<br />
op<br />
opwarmen (ww): opgewarmd; opgewarmde; opwarm; opwarmde;<br />
opwarmden; opwarmen; opwarmend; opwarmende;<br />
opwarmt; warm op; warmde op; warmden op;<br />
warmen op; warmt op<br />
opwekken (ww): opgewekt; opgewekte; opwek; opwekken; opwekkend;<br />
opwekkende; opwekt; opwekte; opwekten;<br />
wek op; wekken op; wekt op; wekte op; wekten op<br />
opwelling (znw): opwelling; opwellingen; opwellinkje; ((opwellingetje));<br />
opwellinkjes; ((opwellingetjes))<br />
opwerpen (ww): opgeworpen; opwerp; opwerpen; opwerpend;<br />
opwerpende; opwerpt; opwierp; opwierpen; werp<br />
op; werpen op; werpt op; wierp op; wierpen op<br />
opwinden (ww): opgewonden; opwind; opwinden; opwindend;<br />
opwindende; opwindt; opwond; opwonden; wind<br />
op; winden op; windt op; wond op; wonden op<br />
opwinding (znw): opwinding; (opwindingen); (opwindinkje); ((opwindingetje));<br />
(opwindinkjes); ((opwindingetjes))<br />
opzeggen (ww): opgezegd; opgezegde; opzeg; opzegde; opzegden;<br />
opzeggen; opzeggend; opzeggende; opzegt; opzei;<br />
opzeiden; zeg op; zegde op; zegden op; zeggen op;<br />
zegt op; zei op; zeiden op<br />
opzet (znw): opzet; (opzetten); (opzetje); (opzetjes)<br />
opzicht (znw): opzicht; opzichten; (opzichtje); (opzichtjes)<br />
opzichter (znw): opzichter; opzichters; (opzichtertje); (opzichtertjes)<br />
opzien (ww): opgezien; opzag; opzagen; opzie; opzien; opziend;<br />
opziende; opziet; zag op; zagen op; zie op; zien op;<br />
ziet op<br />
opzitten (ww): opgezeten; opzat; opzaten; opzit; opzitten; opzittend;<br />
opzittende; zat op; zaten op; zit op; zitten op<br />
opzoeken (ww): opgezocht; opgezochte; opzocht; opzochten;<br />
opzoek; opzoeken; opzoekend; opzoekende; opzoekt;<br />
zocht op; zochten op; zoek op; zoeken op;<br />
zoekt op<br />
opzuigen (ww): opgezogen; opzogen; opzoog; opzuig; opzuigen;<br />
opzuigend; opzuigende; opzuigt; zogen op; zoog<br />
op; zuig op; zuigen op; zuigt op<br />
orakel (znw): orakel; orakels; (orakeltje); (orakeltjes)<br />
orang-oetan (znw): orang-oetan; orang-oetans; orang-oetantje;<br />
((orang-oetannetje)); orang-oetantjes; ((orangoetannetjes))<br />
pag. 105<br />
orang-oetang (znw): orang-oetang; orang-oetangs; orang-oetankje;<br />
((orang-oetangetje)); orang-oetankjes; ((orangoetangetjes))<br />
oratie (znw): oratie; oraties; (oratietje); (oratietjes)<br />
orchidee (znw): orchidee; ((orchidees)); orchideeën; orchideetje;<br />
orchideetjes<br />
orde (znw): orde; orden; ordes; (ordetje); (ordetjes)<br />
ordenen (ww): geordend; geordende; orden; ordende; ordenden;<br />
ordenen; ordenend; ordenende; ordent<br />
ordner (znw): ordner; ordners; (ordnertje); (ordnertjes)<br />
ordonneren (ww): geordonneerd; geordonneerde; ordonneer;<br />
ordonneerde; ordonneerden; ordonneert; ordonneren;<br />
ordonnerend; ordonnerende<br />
oregano (znw): oregano; (oregano's); (oreganootje); (oreganootjes)<br />
orgaan (znw): orgaan; organen; orgaantje; orgaantjes<br />
organisatie (znw): organisatie; organisaties; organisatietje; organisatietjes<br />
organiseren (ww): georganiseerd; georganiseerde; organiseer;<br />
organiseerde; organiseerden; organiseert; organiseren;<br />
organiserend; organiserende<br />
organisme (znw): organisme; organismes; organismen; organismetje;<br />
organismetjes<br />
organist (znw): organist; organisten; (organistje); (organistjes)<br />
organizer (znw): organizer; organizers; organizertje; organizertjes<br />
orgasme (znw): orgasme; orgasmes; orgasmen; (orgasmetje);<br />
(orgasmetjes)<br />
orgel (znw): orgel; orgels; orgeltje; orgeltjes<br />
orgelman (znw): orgelman; orgelmannen; orgelmannetje; orgelmannetjes<br />
oriëntatie (znw): oriëntatie; oriëntaties; (oriëntatietje); (oriëntatietjes)<br />
oriënteren (ww): georiënteerd; georiënteerde; oriënteer; oriënteerde;<br />
oriënteerden; oriënteert; oriënteren; oriënterend;<br />
oriënterende<br />
originaliteit (znw): originaliteit; (originaliteiten); (originaliteitje);<br />
(originaliteitjes)<br />
origine (znw): origine; origines; (originetje); (origientje); (originetjes);<br />
(origientjes)<br />
origineel (znw): origineel; originelen; origineeltje; origineeltjes<br />
orka (znw): orka; orka's; orkaatje; orkaatjes<br />
orkaan (znw): orkaan; orkanen; (orkaantje); (orkaantjes)<br />
orkest (znw): orkest; orkesten; orkestje; orkestjes<br />
orkestreren (ww): orkestreer; orkestreerde; orkestreerden; orkestreert;<br />
orkestreren; orkestrerend; orkestrerende;<br />
georkestreerd; georkestreerde<br />
ornaat (znw): ornaat; (ornaten); (ornaatje); (ornaatjes)<br />
ornament (znw): ornament; ornamenten; ornamentje; ornamentjes<br />
ornitholoog (znw): ornitholoog; ornithologen; (ornitholoogje); (ornitholoogjes)<br />
orthodontie (znw): orthodontie; (orthodontieën); (orthodontietje);<br />
(orthodontietjes)<br />
orthografie (znw): orthografie; (orthografieën); (orthografietje);<br />
(orthografietjes)<br />
orthopedagoog (znw): orthopedagoog; orthopedagogen; (orthopedagoogje);<br />
(orthopedagoogjes)<br />
os (znw): os; ossen; osje; osjes<br />
oscilloscoop (znw): oscilloscoop; oscilloscopen; oscilloscoopje; oscilloscoopjes<br />
otter (znw): otter; otters; ottertje; ottertjes<br />
oude (znw): oude; ouden; oudje; oudjes<br />
oudejaarsavond (znw): oudejaarsavond; oudejaarsavonden; oudejaarsavondje;<br />
oudejaarsavondjes<br />
ouder (znw): ouder; ouders; (oudertje); (oudertjes)<br />
ouderavond (znw): ouderavond; ouderavonden; (ouderavondje);<br />
(ouderavondjes)<br />
ouderdom (znw): ouderdom; (ouderdommen); (ouderdommetje);<br />
(ouderdommetjes)<br />
oudere (znw): oudere; ouderen<br />
oudheidkundige (znw): oudheidkundige; oudheidkundigen; ((oudheidkundiges));<br />
((oudheidkundigetje)); ((oudheidkundigetjes))<br />
oudjaar (znw): oudjaar; (oudjaren); (oudjaartje); (oudjaartjes)<br />
oudje (znw): (oude); (ouden); oudje; oudjes<br />
oudste (znw): oudste; oudsten; ((oudstes)); ((oudstetje));<br />
((oudstetjes))<br />
outcast (znw): outcast; outcasts; outcastje; outcastjes<br />
outillage (znw): outillage; (outillages); (outillagetje); (outillagetjes)<br />
output (znw): output; (outputs); (outputje); (outputjes)<br />
outsider (znw): outsider; outsiders; outsidertje; outsidertjes
ouverture (znw): ouverture; ouvertures; (ouverturetje); (ouverturetjes)<br />
ouvreuse (znw): ouvreuse; (ouvreusen); ouvreuses; (ouvreusetje);<br />
(ouvreusetjes)<br />
ouwel (znw): ouwel; (ouwels); (ouweltje); (ouweltjes)<br />
ovarium (znw): ovarium; ovaria; ovariums; ovariumpje; ovariumpjes<br />
ovatie (znw): ovatie; ovaties; (ovatietje); (ovatietjes)<br />
oven (znw): oven; ovens; oventje; oventjes<br />
overall (znw): overall; overalls; overalletje; overalletjes<br />
overbevolking (znw): overbevolking; (overbevolkingen); (overbevolkinkje);<br />
((overbevolkingetje)); (overbevolkinkjes);<br />
((overbevolkingetjes))<br />
overblijflokaal (znw): overblijflokaal; overblijflokalen; overblijflokaaltje;<br />
overblijflokaaltjes<br />
overblijfsel (znw): overblijfsel; overblijfselen; overblijfsels; overblijfseltje;<br />
overblijfseltjes<br />
overblijven (ww): bleef over; bleven over; blijf over; blijft over;<br />
blijven over; overbleef; overbleven; overblijf;<br />
overblijft; overblijven; overblijvend; overblijvende;<br />
overgebleven<br />
overbrengen (ww): bracht over; brachten over; breng over; brengen<br />
over; brengt over; overbracht; overbrachten;<br />
overbreng; overbrengen; overbrengend; overbrengende;<br />
overbrengt; overgebracht; overgebrachte<br />
overbruggen (ww): overbrug; overbrugd; overbrugde; overbrugden;<br />
overbruggen; overbruggend; overbruggende;<br />
overbrugt<br />
overbuur (znw): overbuur; overburen; overbuurtje; overbuurtjes<br />
overbuurman (znw): overbuurman; overbuurmannen; overbuurmannetje;<br />
overbuurmannetjes<br />
overbuurvrouw (znw): overbuurvrouw; overbuurvrouwen; overbuurvrouwtje;<br />
overbuurvrouwtjes<br />
overdaad (znw): overdaad; (overdaden); (overdaadje); (overdaadjes)<br />
overdenken (ww): overdacht; overdachte; overdachten; overdenk;<br />
overdenken; overdenkend; overdenkende; overdenkt<br />
overdoen (ww): deden over; deed over; doe over; doen over; doet<br />
over; overdeden; overdeed; overdoe; overdoen;<br />
overdoend; overdoende; overdoet; overgedaan<br />
overdonderen (ww): overdonder; overdonderd; overdonderde; overdonderden;<br />
overdonderen; overdonderend; overdonderende;<br />
overdondert<br />
overdragen (ww): draag over; draagt over; dragen over; droeg over;<br />
droegen over; overdraag; overdraagt; overdragen;<br />
overdragend; overdragende; overdroeg; overdroegen;<br />
overgedragen<br />
overdrijven (ww): dreef over; dreven over; drijf over; drijft over;<br />
drijven over; overdreef; overdreven; overdrijf;<br />
overdrijft; overdrijven; overdrijvend; overdrijvende;<br />
overgedreven<br />
overdrijven (ww): overdreef; overdreven; overdrijf; overdrijft;<br />
overdrijven; overdrijvend; overdrijvende<br />
overeenkomen (ww): kom overeen; komen overeen; komt overeen;<br />
kwam overeen; kwamen overeen; overeengekomen;<br />
overeenkom; overeenkomen; overeenkomend;<br />
overeenkomende; overeenkomt; overeenkwam;<br />
overeenkwamen<br />
overeenkomst (znw): overeenkomst; overeenkomsten; overeenkomstje;<br />
overeenkomstjes<br />
overgaan (ww): ga over; gaan over; gaat over; ging over; gingen<br />
over; overga; overgaan; overgaand; overgaande;<br />
overgaat; overgegaan; overging; overgingen<br />
overgang (znw): overgang; overgangen; overgankje; overgangetje;<br />
overgankjes; overgangetjes<br />
overgave (znw): overgave; overgaven; (overgaafje); (overgavetje);<br />
(overgaafjes); (overgavetjes)<br />
overgeven (ww): gaf over; gaven over; geef over; geeft over; geven<br />
over; overgaf; overgaven; overgeef; overgeeft;<br />
overgegeven; overgeven; overgevend; overgevende<br />
overgewicht (znw): overgewicht; (overgewichten); (overgewichtje);<br />
(overgewichtjes)<br />
overgooier (znw): overgooier; overgooiers; overgooiertje; overgooiertjes<br />
overgordijn (znw): overgordijn; overgordijnen; overgordijntje; overgordijntjes<br />
overgrootmoeder (znw): overgrootmoeder; overgrootmoeders; (overgrootmoedertje);<br />
(overgrootmoedertjes)<br />
pag. 106<br />
overgrootvader (znw): overgrootvader; overgrootvaders; (overgrootvadertje);<br />
(overgrootvadertjes)<br />
overhalen (ww): haal over; haalde over; haalden over; haalt over;<br />
halen over; overgehaald; overgehaalde; overhaal;<br />
overhaalde; overhaalden; overhaalt; overhalen;<br />
overhalend; overhalende<br />
overhandigen (ww): overhandig; overhandigd; overhandigde; overhandigden;<br />
overhandigen; overhandigend; overhandigende;<br />
overhandigt<br />
overheadprojector (znw): overheadprojector; overheadprojectors; overheadprojectoren;<br />
overheadprojectortje; overheadprojectortjes<br />
overheadsheet (znw): overheadsheet; overheadsheets; (overheadsheetje);<br />
(overheadsheetjes)<br />
overhebben (ww): had over; hadden over; heb over; hebben over;<br />
hebt over; heeft over; overgehad; overhad; overhadden;<br />
overheb; overhebben; overhebbend;<br />
overhebbende; overhebt; overheeft<br />
overheersen (ww): overheers; overheersen; overheersend; overheersende;<br />
overheerst; overheerste; overheersten<br />
overheid (znw): overheid; overheden; (overheidje); (overheidjes)<br />
overhellen (ww): hel over; helde over; helden over; hellen over; helt<br />
over; overgeheld; overgehelde; overhel; overhelde;<br />
overhelden; overhellen; overhellend; overhellende;<br />
overhelt<br />
overhemd (znw): overhemd; overhemden; overhemdje; overhemdjes<br />
overhevelen (ww): hevel over; hevelde over; hevelden over; hevelen<br />
over; hevelt over; overgeheveld; overgehevelde;<br />
overhevel; overhevelde; overhevelden; overhevelen;<br />
overhevelend; overhevelende; overhevelt<br />
overhoren (ww): overhoor; overhoord; overhoorde; overhoorden;<br />
overhoort; overhoren; overhorend; overhorende<br />
overhoring (znw): overhoring; overhoringen; overhorinkje; ((overhoringetje));<br />
overhorinkjes; ((overhoringetjes))<br />
overhouden (ww): hield over; hielden over; hou over; houd over;<br />
houden over; houdt over; overgehouden; overhield;<br />
overhielden; overhou; overhoud; overhouden;<br />
overhoudend; overhoudende; overhoudt<br />
overjas (znw): overjas; overjassen; overjasje; overjasjes<br />
overkant (znw): overkant; overkanten; overkantje; overkantjes<br />
overkomen (ww): kom over; komen over; komt over; kwam over;<br />
kwamen over; overgekomen; overkom; overkomen;<br />
overkomend; overkomende; overkomt;<br />
overkwam; overkwamen<br />
overkomen (ww): (overkom); overkomen; overkomend; overkomende;<br />
overkomt; overkwam; overkwamen<br />
overlappen (ww): (overlap); overlappen; overlappend; overlappende;<br />
overlapt; overlapte; overlapten<br />
overlast (znw): overlast; (overlasten); (overlastje); (overlastjes)<br />
overlaten (ww): overgelaten; overlaat; overlaten; overlatend;<br />
overlatende; overliet; overlieten; laat over; laten<br />
over; liet over; lieten over<br />
overledene (znw): overledene; overledenen; (overledenetje); (overledenetjes)<br />
overleg (znw): overleg; overleggen; overlegje; overlegjes<br />
overleggen (ww): overleg; overlegd; overlegde; overlegden; overleggen;<br />
overleggend; overleggende; overlegt<br />
overleven (ww): overleef; overleefd; overleefde; overleefden;<br />
overleeft; overleven; overlevend; overlevende<br />
overlevende (znw): overlevende; ((overlevendes)); overlevenden;<br />
(overlevendetje); (overlevendetjes)<br />
overlijden (ww): overleden; overleed; overlijd; overlijden; overlijdend;<br />
overlijdende; overlijdt<br />
overloop (znw): overloop; overlopen; overloopje; overloopjes<br />
overlopen (ww): liep over; liepen over; loop over; loopt over; lopen<br />
over; overgelopen; overliep; overliepen; overloop;<br />
overloopt; overlopen; overlopend; overlopende<br />
overmeesteren (ww): overmeester; overmeesterd; overmeesterde;<br />
overmeesterden; overmeesteren; overmeesterend;<br />
overmeesterende; overmeestert<br />
overmoed (znw): overmoed; (overmoeden); (overmoedje); (overmoedjes)<br />
overnachten (ww): overnacht; overnachte; overnachten; overnachtend;<br />
overnachtende; overnachtte; overnachtten<br />
overnachting (znw): overnachting; overnachtingen; overnachtinkje;<br />
((overnachtingetje)); overnachtinkjes; ((overnachtingetjes))<br />
overnemen (ww): nam over; namen over; neem over; neemt over;<br />
nemen over; overgenomen; overnam; overnamen;
overneem; overneemt; overnemen; overnemend;<br />
overnemende<br />
overreden (ww): overrede; overreden; overredend; overredende;<br />
overreed; overreedde; overreedden; overreedt<br />
overrijden (ww): overgereden; overreden; overreed; overrij; overrijd;<br />
overrijden; overrijdend; overrijdende; overrijdt;<br />
reden over; reed over; rij over; rijd over; rijden<br />
over; rijdt over<br />
overrompelen (ww): overrompel; overrompeld; overrompelde; overrompelden;<br />
overrompelen; overrompelend; overrompelende;<br />
overrompelt<br />
overrulen (ww): overrule; overruled; overrulede; overruleden$;<br />
overrulen; overrulend; overrulende$; overrulet<br />
overschakelen (ww): overgeschakeld; overgeschakelde; overschakel;<br />
overschakelde; overschakelden; overschakelen;<br />
overschakelend; overschakelende; overschakelt;<br />
schakel over; schakelde over; schakelden over;<br />
schakelen over; schakelt over<br />
overschot (znw): overschot; overschotten; overschotje; overschotjes<br />
overschrijven (ww): overgeschreven; overschreef; overschreven;<br />
overschrijf; overschrijft; overschrijven; overschrijvend;<br />
overschrijvende; schreef over; schreven<br />
over; schrijf over; schrijft over; schrijven over<br />
overslaan (ww): overgeslagen; oversla; overslaan; overslaand;<br />
overslaande; overslaat; oversloeg; oversloegen; sla<br />
over; slaan over; slaat over; sloeg over; sloegen<br />
over<br />
overslag (znw): overslag; overslagen; (overslagje); (overslagjes)<br />
overspannen (ww): overspan; overspande; overspanden; overspannen;<br />
overspannend; overspannende; overspant<br />
overspoelen (ww): overspoel; overspoeld; overspoelde; overspoelden;<br />
overspoelen; overspoelend; overspoelende;<br />
overspoelt<br />
overstap (znw): overstap; overstappen; (overstapje); (overstapjes)<br />
overstappen (ww): overgestapt; overgestapte; overstap; overstappen;<br />
overstappend; overstappende; overstapt; overstapte;<br />
overstapten; stap over; stappen over; stapt<br />
over; stapte over; stapten over<br />
overste (znw): overste; ((overstes)); oversten; ((overstetje));<br />
((overstetjes))<br />
oversteek (znw): oversteek; oversteken; oversteekje; oversteekjes<br />
oversteken (ww): overgestoken; overstak; overstaken; oversteek;<br />
oversteekt; oversteken; overstekend; overstekende;<br />
stak over; staken over; steek over; steekt over;<br />
steken over<br />
overstemmen (ww): overstem; overstemd; overstemde; overstemden;<br />
overstemmen; overstemmend; overstemmende;<br />
overstemt<br />
overstromen (ww): overgestroomd; overgestroomde; overstromen;<br />
overstromend; overstromende; overstroom; overstroomde;<br />
overstroomden; overstroomt; stromen<br />
over; stroom over; stroomde over; stroomden<br />
over; stroomt over<br />
overstromen (ww): overstromen; overstromend; overstromende;<br />
overstroom; overstroomd; overstroomde; overstroomden;<br />
overstroomt<br />
overstroming (znw): overstroming; overstromingen; overstrominkje;<br />
((overstromingetje)); overstrominkjes; ((overstromingetjes))<br />
overtocht (znw): overtocht; overtochten; overtochtje; overtochtjes<br />
overtreding (znw): overtreding; overtredingen; overtredinkje; ((overtredingetje));<br />
overtredinkjes; ((overtredingetjes))<br />
overtreffen (ww): overtref; overtreffen; overtreffend; overtreffende;<br />
overtreft; overtrof; overtroffen<br />
overtrek (znw): overtrek; overtrekken; overtrekje; overtrekjes<br />
overtrekken (ww): overgetrokken; overtrek; overtrekken; overtrekkend;<br />
overtrekkende; overtrekt; overtrok; overtrokken;<br />
trek over; trekken over; trekt over; trok<br />
over; trokken over<br />
overtrekpapier (znw): overtrekpapier; (overtrekpapieren); overtrekpapiertje;<br />
overtrekpapiertjes<br />
overtuigen (ww): overtuig; overtuigd; overtuigde; overtuigden;<br />
overtuigen; overtuigend; overtuigende; overtuigt<br />
overtuiging (znw): overtuiging; overtuigingen; overtuiginkje; ((overtuigingetje));<br />
overtuiginkjes; ((overtuigingetjes))<br />
overval (znw): overval; overvallen; (overvalletje); (overvalletjes)<br />
overvallen (ww): overval; overvallen; overvallend; overvallende;<br />
overvalt; overviel; overvielen<br />
overvaller (znw): overvaller; overvallers; (overvallertje); (overvallertjes)<br />
pag. 107<br />
overvaren (ww): overgevaren; overvaar; overvaarde; overvaarden;<br />
overvaart; overvaren; overvarend; overvarende;<br />
overvoer; overvoeren; vaar over; vaarde over;<br />
vaarden over; vaart over; varen over; voer over;<br />
voeren over<br />
overvloed (znw): overvloed; (overvloeden); (overvloedje); (overvloedjes)<br />
overwaaien (ww): overgewaaid; overgewaaide; overwaai; overwaaide;<br />
overwaaiden; overwaaien; overwaaiend;<br />
overwaaiende; overwaait; overwoei; overwoeien;<br />
waai over; waaide over; waaiden over; waaien<br />
over; waait over; woei over; woeien over<br />
overweg (znw): overweg; overwegen; overweggetje; overwegje;<br />
overweggetjes; overwegjes<br />
overwegen (ww): overweeg; overweegt; overwegen; overwegend;<br />
overwegende; overwogen; overwoog<br />
overwerk (znw): overwerk; (overwerken); (overwerkje); (overwerkjes)<br />
overwerken (ww): overgewerkt; overgewerkte; overwerk; overwerken;<br />
overwerkend; overwerkende; overwerkt;<br />
overwerkte; overwerkten; werk over; werken<br />
over; werkt over; werkte over; werkten over<br />
overwerken (ww): overwerk; overwerken; overwerkend; overwerkende;<br />
overwerkt; overwerkte; overwerkten<br />
overwinnaar (znw): overwinnaar; overwinnaars; (overwinnaren);<br />
(overwinnaartje); (overwinnaartjes)<br />
overwinnen (ww): overwin; overwinnen; overwinnend; overwinnende;<br />
overwint; overwon; overwonnen<br />
overwinning (znw): overwinning; overwinningen; overwinninkje;<br />
((overwinningetje)); overwinninkjes; ((overwinningetjes))<br />
overwinteren (ww): overwinter; overwinterd; overwinterde; overwinterden;<br />
overwinteren; overwinterend; overwinterende;<br />
overwintert<br />
overwoekeren (ww): overwoeker; overwoekerd; overwoekerde; overwoekerden;<br />
overwoekeren; overwoekerend;<br />
overwoekerende; overwoekert<br />
overzicht (znw): overzicht; overzichten; overzichtje; overzichtjes<br />
overzien (ww): overzag; overzagen; overzie; overzien; overziend;<br />
overziende; overziet<br />
overzijde (znw): overzijde; overzijden; overzijdes; (overzijdetje);<br />
(overzijtje); (overzijdetjes); (overzijtjes)<br />
ovulatie (znw): ovulatie; ovulaties; ovulatietje; ovulatietjes<br />
oxidatie (znw): oxidatie; (oxidaties); oxidatietje; oxidatietjes<br />
oxide (znw): oxide; (oxiden); oxides; (oxidetje); (oxidetjes)<br />
oxideren (ww): geoxideerd; geoxideerde; oxideer; oxideerde;<br />
oxideerden; oxideert; oxideren; oxiderend; oxiderende<br />
ozon (znw): ozon; (ozonnen); (ozonnetje); (ozonnetjes)<br />
ozonlaag (znw): ozonlaag; (ozonlagen); (ozonlaagje); (ozonlaagjes)<br />
P (znw): P; ((P's; (P'tje); (P'tjes)<br />
p (znw): p; (p's; p'tje; p'tjes<br />
pa (znw): pa; pa's; paatje; paatjes<br />
paadje (WDL: "pad") (znw):<br />
(pad); (paden); paadje; paadjes<br />
paaien (ww): gepaaid; gepaaide; paai; paaide; paaiden; paaien;<br />
paaiend; paaiende; paait<br />
paal (znw): paal; palen; paaltje; paaltjes<br />
paar (znw): paar; paren; paartje; paartjes<br />
paard (znw): paard; paarden; paardje; paardjes<br />
paardenbloem (znw): paardenbloem; paardenbloemen; paardenbloempje;<br />
paardenbloemetje; paardenbloempjes; paardenbloemetjes<br />
paardenkracht (znw): paardenkracht; paardenkrachten; (paardenkrachtje);<br />
(paardenkrachtjes)<br />
paardenstaart (znw): paardenstaart; paardenstaarten; paardenstaartje;<br />
paardenstaartjes<br />
paardenstal (znw): paardenstal; paardenstallen; paardenstalletje;<br />
paardenstalletjes<br />
paardenvijg (znw): paardenvijg; paardenvijgen; paardenvijgje; paardenvijgjes<br />
paardenvlees (znw): paardenvlees; (paardenvlezen); (paardenvleesje);<br />
(paardenvleesjes)<br />
paard-en-wagen (znw): paard-en-wagen; paard-en-wagens; paard-enwagentje;<br />
paard-en-wagentjes<br />
paardjerijden (ww): paardjegereden; paardjereden; paardjereed;<br />
paardjerij; paardjerijd; paardjerijden; paardjerijdend;<br />
paardjerijdende; paardjerijdt; reden paardje;<br />
reed paardje; rij paardje; rijd paardje; rijden<br />
paardje; rijdt paardje
paardrijden (ww): paardgereden; paardreden; paardreed; paardrij;<br />
paardrijd; paardrijden; paardrijdend; paardrijdende;<br />
paardrijdt; reden paard; reed paard; rij paard;<br />
rijd paard; rijden paard; rijdt paard<br />
paarlemoer (znw): paarlemoer; (paarlemoeren); (paarlemoertje);<br />
(paarlemoertjes)<br />
paartijd (znw): paartijd; (paartijden); (paartijdje); (paartijdjes)<br />
paasbloem (znw): paasbloem; paasbloemen; paasbloempje; paasbloemetje;<br />
paasbloempjes; paasbloemetjes<br />
paasdag (znw): paasdag; paasdagen; (paasdagje); (paasdaagje);<br />
(paasdagjes); (paasdaagjes)<br />
paasei (znw): paasei; paaseieren; paaseitje; paaseitjes; (paaseiertjes)<br />
paashaas (znw): paashaas; paashazen; paashaasje; paashaasjes<br />
paasvakantie (znw): paasvakantie; paasvakanties; paasvakantietje;<br />
paasvakantietjes<br />
pacemaker (znw): pacemaker; pacemakers; pacemakertje; pacemakertjes<br />
pacht (znw): pacht; (pachten); (pachtje); (pachtjes)<br />
pachter (znw): pachter; pachters; (pachtertje); (pachtertjes)<br />
pacificatie (znw): pacificatie; (pacificaties); (pacificatietje); (pacificatietjes)<br />
pacifist (znw): pacifist; pacifisten; pacifistje; pacifistjes<br />
pact (znw): pact; pacten; (pactje); (pactjes)<br />
pad (znw): pad; padden; padje; padjes<br />
pad (znw): pad; paden; paadje; paadjes<br />
pad (znw): pad; pads; padje; padjes<br />
paddenstoel (znw): paddenstoel; paddenstoelen; paddenstoeltje;<br />
paddenstoeltjes<br />
padvinder (znw): padvinder; padvinders; padvindertje; padvindertjes<br />
paella (znw): paella; paella's; paellaatje; paellaatjes<br />
paffen (ww): gepaft; gepafte; paf; paffen; paffend; paffende;<br />
paft; pafte; paften<br />
pagaai (znw): pagaai; pagaaien; pagaaitje; pagaaitjes<br />
page (znw): page; pages; (pagetje); (pagetjes)<br />
pagina (znw): pagina; pagina's; paginaatje; paginaatjes<br />
pagode (znw): pagode; pagodes; pagoden; (pagodetje); (pagodetjes)<br />
pais (znw): pais<br />
pak (znw): pak; pakken; pakje; pakjes<br />
pakhuis (znw): pakhuis; pakhuizen; pakhuisje; pakhuisjes<br />
pakjesavond (znw): pakjesavond; (pakjesavonden); (pakjesavondje);<br />
(pakjesavondjes)<br />
pakken (ww): gepakt; gepakte; pak; pakken; pakkend; pakkende;<br />
pakt; pakte; pakten<br />
pakkerd (znw): pakkerd; pakkerds; pakkerdje; pakkerdjes<br />
pakket (znw): pakket; pakketten; pakketje; pakketjes<br />
pakking (znw): pakking; pakkingen; pakkinkje; ((pakkingetje));<br />
pakkinkjes; ((pakkingetjes))<br />
paksoi (znw): paksoi; (paksois); (paksoitje); (paksoitjes)<br />
pal (znw): pal; pallen; palletje; palletjes<br />
paleis (znw): paleis; paleizen; paleisje; paleisjes<br />
paleontologie (znw): paleontologie; (paleontologieën); (paleontologietje);<br />
(paleontologietjes)<br />
palet (znw): palet; paletten; paletje; paletjes<br />
palindroom (znw): palindroom; palindrooms; palindromen; palindroompje;<br />
palindroompjes<br />
paling (znw): paling; palingen; palinkje; ((palingetje)); palinkjes;<br />
((palingetjes))<br />
palissade (znw): palissade; palissades; palissaden; (palissadetje);<br />
(palissadetjes)<br />
paljas (znw): paljas; paljassen; paljasje; paljasjes<br />
pallet (znw): pallet; pallets; palletje; palletjes<br />
palm (znw): palm; palmen; palmpje; palmpjes<br />
palmboom (znw): palmboom; palmbomen; palmboompje; palmboompjes<br />
pamflet (znw): pamflet; pamfletten; pamfletje; pamfletjes<br />
pampa (znw): pampa; pampa's; (pampaatje); (pampaatjes)<br />
pan (znw): pan; pannen; pannetje; pannetjes<br />
panacee (znw): panacee; panacees; panaceeën; (panaceetje);<br />
(panaceetjes)<br />
pancreas (znw): pancreas; pancreassen; pancreasje; pancreasjes<br />
pand (znw): pand; panden; pandje; pandjes<br />
panda (znw): panda; panda's; pandaatje; pandaatjes<br />
paneel (znw): paneel; panelen; paneeltje; paneeltjes<br />
paneermeel (znw): paneermeel; (paneermelen); (paneermeeltje);<br />
(paneermeeltjes)<br />
panel (znw): panel; panels; paneltje; paneltjes<br />
paneldiscussie (znw): paneldiscussie; paneldiscussies; paneldiscussietje;<br />
paneldiscussietjes<br />
pag. 108<br />
paneren (ww): gepaneerd; gepaneerde; paneer; paneerde;<br />
paneerden; paneert; paneren; panerend; panerende<br />
panfluit (znw): panfluit; panfluiten; panfluitje; panfluitjes<br />
paniek (znw): paniek; (panieken); (paniekje); (paniekjes)<br />
paniekreactie (znw): paniekreactie; paniekreacties; (paniekreactietje);<br />
(paniekreactietjes)<br />
panne (znw): panne; pannes; (pannetje); (pannetjes)<br />
pannenkoek (znw): pannenkoek; pannenkoeken; pannenkoekje;<br />
pannenkoekjes<br />
pannenkoekenhuis (znw): pannenkoekenhuis; pannenkoekenhuizen; pannenkoekenhuisje;<br />
pannenkoekenhuisjes<br />
pannenlap (znw): pannenlap; pannenlappen; pannenlapje; pannenlapjes<br />
pannenspons (znw): pannenspons; pannensponsen; pannensponzen;<br />
pannensponsje; pannensponsjes<br />
panorama (znw): panorama; panorama's; panoramaatje; panoramaatjes<br />
pantalon (znw): pantalon; pantalons; pantalonnetje; pantalonnetjes<br />
panter (znw): panter; panters; pantertje; pantertjes<br />
pantheon (znw): pantheon; pantheons; (pantheonnetje); (pantheonnetjes)<br />
pantoffel (znw): pantoffel; pantoffels; pantoffeltje; pantoffeltjes<br />
pantomime (znw): pantomime; (pantomimes); (pantomimepje);<br />
(pantomimepjes)<br />
pantser (znw): pantser; pantsers; (pantsertje); (pantsertjes)<br />
pantservoertuig (znw): pantservoertuig; pantservoertuigen; pantservoertuigje;<br />
pantservoertuigjes<br />
panty (znw): panty; panty's; panty'tje; panty'tjes<br />
pap (znw): pap; ((pappen); (papje); (papjes)<br />
pap (znw): pap; (pappen); (papje); (papjes)<br />
papa (znw): papa; papa's; papaatje; papaatjes<br />
papaja (znw): papaja; papaja's; papajaatje; papajaatjes<br />
papaver (znw): papaver; papavers; papavertje; papavertjes<br />
papegaai (znw): papegaai; papegaaien; papegaaitje; papegaaitjes<br />
paperassen (znw): paperassen<br />
paperback (znw): paperback; paperbacks; paperbackje; paperbackjes<br />
paperclip (znw): paperclip; paperclips; (paperclippen); (paperclipsen);<br />
paperclipje; ((paperclipsje)); paperclipjes;<br />
((paperclipsjes))<br />
papfles (znw): papfles; papflessen; papflesje; papflesjes<br />
papier (znw): papier; papieren; papiertje; papiertjes<br />
papierbak (znw): papierbak; papierbakken; papierbakje; papierbakjes<br />
papier-maché (znw): papier-maché; ((papier-machés)); ((papiermacheetje));<br />
((papier-macheetjes))<br />
papiermand (znw): papiermand; papiermanden; papiermandje;<br />
papiermandjes<br />
papil (znw): papil; papillen; papilletje; papilletjes<br />
papkind (znw): papkind; papkinderen; papkindje; papkindertjes;<br />
papkindjes<br />
paplepel (znw): paplepel; paplepels; paplepeltje; paplepeltjes<br />
pappa (znw): pappa; pappa's; pappaatje; pappaatjes<br />
pappenheimers (znw): (pappenheimer); pappenheimers; (pappenheimertje);<br />
pappenheimertjes<br />
pappie (znw): pappie; pappies; pappietje; pappietjes<br />
pappot (znw): pappot; (pappotten); (pappotje); (pappotjes)<br />
paprika (znw): paprika; paprika's; paprikaatje; paprikaatjes<br />
paps (znw): paps; papsen; papsje; papsjes<br />
papyrus (znw): papyrus; papyrussen; papyrusje; papyrusjes<br />
paraaf (znw): paraaf; parafen; paraafje; paraafjes<br />
parabel (znw): parabel; parabels; parabeltje; parabeltjes<br />
parabool (znw): parabool; parabolen; parabooltje; parabooltjes<br />
paracetamol (znw): paracetamol; (paracetamollen); paracetamolletje;<br />
paracetamolletjes<br />
parachute (znw): parachute; parachutes; (parachuten); parachutetje;<br />
parachuutje; parachutetjes; parachuutjes<br />
parachutespringen (ww): parachutegesprongen; parachutespring; parachutespringen;<br />
parachutespringend; parachutespringende;<br />
parachutespringt; parachutesprong; parachutesprongen;<br />
spring parachute; springen parachute;<br />
springt parachute; sprong parachute;<br />
sprongen parachute<br />
parachutist (znw): parachutist; parachutisten; (parachutistje); (parachutistjes)<br />
parade (znw): parade; parades; ((paraden)); (paradetje); (paradetjes)<br />
paradijs (znw): paradijs; (paradijzen); paradijsje; paradijsjes<br />
paradox (znw): paradox; paradoxen; paradoxje; paradoxjes
paraferen (ww): parafeer; parafeerde; parafeerden; parafeert;<br />
paraferen; paraferend; paraferende; geparafeerd;<br />
geparafeerde<br />
paraffine (znw): paraffine; (paraffines); (paraffinetje); (paraffientje);<br />
(paraffinetjes); (paraffientjes)<br />
paragraaf (znw): paragraaf; paragrafen; paragraafje; paragraafjes<br />
paragraafteken (znw): paragraafteken; paragraaftekens; paragraaftekentje;<br />
paragraaftekentjes<br />
parallellogram (znw): parallellogram; parallellogrammen; parallellogrammetje;<br />
parallellogrammetjes<br />
paralyseren (ww): paralyseer; paralyseerde; paralyseerden; paralyseert;<br />
paralyseren; paralyserend; paralyserende;<br />
geparalyseerd; geparalyseerde<br />
paranoia (znw): paranoia; (paranoia's); (paranoiaatje); (paranoiaatjes)<br />
paraplu (znw): paraplu; paraplu's; parapluutje; parapluutjes<br />
paraplubak (znw): paraplubak; paraplubakken; paraplubakje; paraplubakjes<br />
parasiet (znw): parasiet; parasieten; parasietje; parasietjes<br />
parasiteren (ww): geparasiteerd; geparasiteerde; parasiteer; parasiteerde;<br />
parasiteerden; parasiteert; parasiteren;<br />
parasiterend; parasiterende<br />
parasol (znw): parasol; parasollen; parasolletje; parasolletjes<br />
paratyfus (znw): paratyfus; (paratyfussen); (paratyfusje); (paratyfusjes)<br />
parcours (znw): parcours; parcoursen; parcours; parcoursje;<br />
parcoursjes<br />
pardon (znw): pardon; (pardons); (pardonnetje); (pardonnetjes)<br />
pardonneren (ww): gepardonneerd; gepardonneerde; pardonneer;<br />
pardonneerde; pardonneerden; pardonneert; pardonneren;<br />
pardonnerend; pardonnerende<br />
parel (znw): parel; parels; parelen; paarlen; pareltje; pareltjes<br />
parelen (ww): gepareld; geparelde; parel; parelde; parelden;<br />
parelen; parelend; parelende; parelt<br />
parelhoen (znw): parelhoen; parelhoenders; parelhoenderen;<br />
parelhoentje; parelhoendertje; parelhoentjes; parelhoendertjes<br />
parelmoer (znw): parelmoer; (parelmoeren); (parelmoertje); (parelmoertjes)<br />
parelsnoer (znw): parelsnoer; parelsnoeren; parelsnoertje; parelsnoertjes<br />
parfum (znw): parfum; parfums; ((parfummen)); parfummetje;<br />
parfummetjes<br />
parfumeren (ww): geparfumeerd; geparfumeerde; parfumeer;<br />
parfumeerde; parfumeerden; parfumeert; parfumeren;<br />
parfumerend; parfumerende<br />
parfumerie (znw): parfumerie; parfumerieën; parfumerietje; parfumerietjes<br />
paria (znw): paria; (paria's); (pariaatje); (pariaatjes)<br />
pariteit (znw): pariteit; (pariteiten); (pariteitje); (pariteitjes)<br />
park (znw): park; parken; parkje; parkjes<br />
parkeerautomaat (znw): parkeerautomaat; parkeerautomaten; parkeerautomaatje;<br />
parkeerautomaatjes<br />
parkeergarage (znw): parkeergarage; parkeergarages; parkeergaragetje;<br />
parkeergaragetjes<br />
parkeren (ww): geparkeerd; geparkeerde; parkeer; parkeerde;<br />
parkeerden; parkeert; parkeren; parkerend; parkerende<br />
parket (znw): parket; (parketten); (parketje); (parketjes)<br />
parketvloer (znw): parketvloer; parketvloeren; (parketvloertje);<br />
(parketvloertjes)<br />
parkiet (znw): parkiet; parkieten; parkietje; parkietjes<br />
parking (znw): parking; parkings; parkingen; parkinkje; ((parkingetje));<br />
parkinkjes; ((parkingetjes))<br />
parkoers (znw): parkoers; parkoersen; parkoersje; parkoersjes<br />
parlement (znw): parlement; parlementen; (parlementje); (parlementjes)<br />
parlementariër (znw): parlementariër; parlementariërs; (parlementariërtje);<br />
(parlementariërtjes)<br />
parochie (znw): parochie; parochies; parochietje; parochietjes<br />
parodie (znw): parodie; parodieën; parodietje; parodietjes<br />
parool (znw): parool; parolen; (parooltje); (parooltjes)<br />
part (znw): part; parten; partje; partjes<br />
parterre (znw): parterre; parterres; ((parterren)); (parterretje);<br />
(parterretjes)<br />
participatie (znw): participatie; participaties; (participatietje); (participatietjes)<br />
participeren (ww): geparticipeerd; geparticipeerde; participeer;<br />
participeerde; participeerden; participeert; participeren;<br />
participerend; participerende<br />
pag. 109<br />
particulier (znw): particulier; particulieren; (particuliertje); (particuliertjes)<br />
partij (znw): partij; partijen; partijtje; partijtjes<br />
partikel (znw): partikel; partikels; partikeltje; partikeltjes<br />
partituur (znw): partituur; partituren; (partituurtje); (partituurtjes)<br />
partje (znw): (part); (parten); partje; partjes<br />
partner (znw): partner; partners; (partnertje); (partnertjes)<br />
party (znw): party; party's; party'tje; party'tjes<br />
parvenu (znw): parvenu; parvenu's; parvenuutje; parvenuutjes<br />
pas (znw): pas; passen; pasje; pasjes<br />
Pasen (znw): Pasen<br />
pasfoto (znw): pasfoto; pasfoto's; pasfotootje; pasfotootjes<br />
pasja (znw): pasja; pasja's; pasjaatje; pasjaatjes<br />
paskamer (znw): paskamer; paskamers; paskamertje; paskamertjes<br />
paspoort (znw): paspoort; paspoorten; (paspoortje); (paspoortjes)<br />
pass (znw): pass; passes; (passen); passje; passjes<br />
passaat (znw): passaat; (passaten); (passaatje); (passaatjes)<br />
passage (znw): passage; passages; (passagetje); (passagetjes)<br />
passagier (znw): passagier; passagiers; (passagieren); passagiertje;<br />
passagiertjes<br />
passagiersboot (znw): passagiersboot; passagiersboten; passagiersbootje;<br />
passagiersbootjes<br />
passagiersschip (znw): passagiersschip; passagiersschepen; (passagiersscheepje);<br />
(passagiersscheepjes)<br />
passant (znw): passant; passanten; passantje; passantjes<br />
passen (ww): gepast; gepaste; pas; passen; passend; passende;<br />
past; paste; pasten<br />
passepartout (znw): passe-partout; passe-partouts; passe-partoutje;<br />
passe-partoutjes<br />
passer (znw): passer; passers; passertje; passertjes<br />
passerdoos (znw): passerdoos; passerdozen; passerdoosje; passerdoosjes<br />
passeren (ww): gepasseerd; gepasseerde; passeer; passeerde;<br />
passeerden; passeert; passeren; passerend; passerende<br />
passie (znw): passie; passies; (passietje); (passietjes)<br />
passievrucht (znw): passievrucht; passievruchten; passievruchtje;<br />
passievruchtjes<br />
passiviteit (znw): passiviteit; (passiviteiten); (passiviteitje); (passiviteitjes)<br />
password (znw): password; passwords; (passwordje); (passwordjes)<br />
pasta (znw): pasta; pasta's; (pastaatje); (pastaatjes)<br />
pastei (znw): pastei; pasteien; pasteitje; pasteitjes<br />
pastel (znw): pastel; (pastellen); (pastelletje); (pastelletjes)<br />
pasteltint (znw): pasteltint; pasteltinten; pasteltintje; pasteltintjes<br />
pasteuriseren (ww): gepasteuriseerd; gepasteuriseerde; pasteuriseer;<br />
pasteuriseerde; pasteuriseerden; pasteuriseert;<br />
pasteuriseren; pasteuriserend; pasteuriserende<br />
pastille (znw): pastille; pastilles; pastilletje; pastilletjes<br />
pastinaak (znw): pastinaak; pastinaken; pastinaakje; pastinaakjes<br />
pastoor (znw): pastoor; pastoors; pastoren; (pastoortje); (pastoortjes)<br />
pastor (znw): pastor; pastors; pastores; (pastortje); (pastortjes)<br />
pastorie (znw): pastorie; pastorieën; pastorietje; pastorietjes<br />
patat (znw): patat; patatten; patatje; patatjes<br />
patates frites (znw): patates frites<br />
patatkraam (znw): patatkraam; patatkramen; patatkraampje; patatkraampjes<br />
patch (znw): patch; patches; (patchen); ((patchje)); ((patchjes))<br />
patchoeli (znw): patchoeli; (patchoeli's); (patchoelietje); (patchoelietjes)<br />
patchwork (znw): patchwork; patchworks; ((patchworken)); patchworkje;<br />
patchworkjes<br />
paté (znw): paté; patés; pateetje; pateetjes<br />
patent (znw): patent; patenten; (patentje); (patentjes)<br />
pater (znw): pater; paters; (patertje); (patertjes)<br />
paternoster (znw): paternoster; paternosters; (paternostertje);<br />
(paternostertjes)<br />
patience (znw): patience; (patiences); (patiencetje); (patienceje);<br />
(patiencetjes); (patiencejes)<br />
patiënt (znw): patiënt; patiënten; patiëntje; patiëntjes<br />
patio (znw): patio; patio's; patiootje; patiootjes<br />
patisserie (znw): patisserie; patisserieën; patisserietje; patisserietjes<br />
patjepeeër (znw): patjepeeër; patjepeeërs; (patjepeeërtje); (patjepeeërtjes)<br />
patriarch (znw): patriarch; patriarchen; (patriarchje); (patriarchjes)<br />
patriciër (znw): patriciër; patriciërs; (patriciërtje); (patriciërtjes)<br />
patrijs (znw): patrijs; patrijzen; patrijsje; patrijsjes<br />
patrijspoort (znw): patrijspoort; patrijspoorten; patrijspoortje; patrijspoortjes<br />
patriot (znw): patriot; patriotten; patriotje; patriotjes
patroon (znw): patroon; ((patronen; patroontje; patroontjes<br />
patroon (znw): patroon; (patronen; (patroontje); (patroontjes)<br />
patrouille (znw): patrouille; patrouilles; (patrouilletje); (patrouilletjes)<br />
patrouilleren (ww): gepatrouilleerd; gepatrouilleerde; patrouilleer;<br />
patrouilleerde; patrouilleerden; patrouilleert; patrouilleren;<br />
patrouillerend; patrouillerende<br />
pats (znw): pats; patsen; patsje; patsjes<br />
patser (znw): patser; patsers; (patsertje); (patsertjes)<br />
pauk (znw): pauk; pauken; (paukje); (paukjes)<br />
paus (znw): paus; pausen; (pausje); (pausjes)<br />
pauw (znw): pauw; pauwen; pauwtje; pauwtjes<br />
pauze (znw): pauze; pauzes; ((pauzen)); (pauzetje); (pauzetjes)<br />
pauzeren (ww): gepauzeerd; gepauzeerde; pauzeer; pauzeerde;<br />
pauzeerden; pauzeert; pauzeren; pauzerend; pauzerende<br />
paviljoen (znw): paviljoen; paviljoenen; paviljoens; (paviljoentje);<br />
(paviljoentjes)<br />
pech (znw): pech; (pechen); pechje; pechjes<br />
pechvogel (znw): pechvogel; pechvogels; pechvogeltje; pechvogeltjes<br />
pecunia (znw): pecunia; (pecunia's); (pecuniaatje); (pecuniaatjes)<br />
pedaal (znw): pedaal; pedalen; pedaaltje; pedaaltjes<br />
pedaalemmer (znw): pedaalemmer; pedaalemmers; pedaalemmertje;<br />
pedaalemmertjes<br />
pedagoog (znw): pedagoog; pedagogen; (pedagoogje); (pedagoogjes)<br />
peddel (znw): peddel; peddels; peddeltje; peddeltjes<br />
peddelen (ww): gepeddeld; gepeddelde; peddel; peddelde; peddelden;<br />
peddelen; peddelend; peddelende; peddelt<br />
pedicure (znw): pedicure; pedicuren; pedicures; (pedicuretje);<br />
(pedicuretjes)<br />
pedofiel (znw): pedofiel; pedofielen; (pedofieltje); (pedofieltjes)<br />
peen (znw): peen; penen; peentje; peentjes<br />
peenhaar (znw): peenhaar; peenharen; (peenhaartje); (peenhaartjes)<br />
peer (znw): peer; peren; peertje; peertjes<br />
pees (znw): pees; pezen; peesje; peesjes<br />
peetoom (znw): peetoom; peetooms; peetoompje; peetoompjes<br />
peetvader (znw): peetvader; peetvaders; (peetvadertje); (peetvadertjes)<br />
pegel (znw): pegel; pegels; pegeltje; pegeltjes<br />
peignoir (znw): peignoir; peignoirs; peignoirtje; peignoirtjes<br />
peil (znw): peil; (peilen); (peiltje); (peiltjes)<br />
peilen (ww): gepeild; gepeilde; peil; peilde; peilden; peilen;<br />
peilend; peilende; peilt<br />
peiling (znw): peiling; peilingen; peilinkje; ((peilingetje)); peilinkjes;<br />
((peilingetjes))<br />
peinzen (ww): gepeinsd; gepeinsde; peins; peinsde; peinsden;<br />
peinst; peinzen; peinzend; peinzende<br />
pek (znw): pek; (pekken); (pekje); (pekjes)<br />
pekel (znw): pekel; (pekels); (pekeltje); (pekeltjes)<br />
pekelvlees (znw): pekelvlees; pekelvlezen; pekelvleesje; pekelvleesjes<br />
pekinees (znw): pekinees; pekinezen; pekineesje; pekineesjes<br />
pelgrim (znw): pelgrim; pelgrims; (pelgrimpje); (pelgrimpjes)<br />
pelgrimage (znw): pelgrimage; pelgrimages; (pelgrimagetje); (pelgrimagetjes)<br />
pelikaan (znw): pelikaan; pelikanen; pelikaantje; pelikaantjes<br />
pellen (ww): gepeld; gepelde; pel; pelde; pelden; pellen;<br />
pellend; pellende; pelt<br />
peloton (znw): peloton; pelotons; (pelotonnen); pelotonnetje;<br />
pelotonnetjes<br />
pels (znw): pels; pelzen; pelsje; pelsjes<br />
pelsdier (znw): pelsdier; pelsdieren; pelsdiertje; pelsdiertjes<br />
pelsjager (znw): pelsjager; pelsjagers; (pelsjagertje); (pelsjagertjes)<br />
pen (znw): pen; pennen; pennetje; pennetjes<br />
penalty (znw): penalty; penalty's; (penalty'tje); (penalty'tjes)<br />
penarie (WDL: "in de penarie zitten") (znw):<br />
penarie; (penaries); (penarietje); (penarietjes)<br />
pencee (znw): pencee; pencees; ((penceeën)); penceetje;<br />
penceetjes<br />
pendelen (ww): gependeld; gependelde; pendel; pendelde; pendelden;<br />
pendelen; pendelend; pendelende; pendelt<br />
pendule (znw): pendule; pendules; pendulen; (penduletje);<br />
(penduultje); (penduletjes); (penduultjes)<br />
penicilline (znw): penicilline; (penicillines); (penicillinetje); (penicillientje);<br />
(penicillinetjes); (penicillientjes)<br />
pag. 110<br />
penitentie (znw): penitentie; penitenties; penitentieën; (penitentietje);<br />
(penitentietjes)<br />
pennenstreek (znw): pennenstreek; pennenstreken; pennenstreekje;<br />
pennenstreekjes<br />
penning (znw): penning; penningen; penninkje; ((penningetje));<br />
penninkjes; ((penningetjes))<br />
penningmeester (znw): penningmeester; penningmeesters; (penningmeestertje);<br />
(penningmeestertjes)<br />
penny (znw): penny; penny's; penny'tje; penny'tjes<br />
penoze (znw): penoze; (penozes); (penozen); (penozetje); (penozetjes)<br />
pens (znw): pens; pensen; pensje; pensjes<br />
pensee (znw): pensee; pensees; ((penseeën)); penseetje; penseetjes<br />
penseel (znw): penseel; penselen; penseeltje; penseeltjes<br />
pensioen (znw): pensioen; pensioenen; pensioentje; pensioentjes<br />
pension (znw): pension; pensions; pensionnetje; pensionnetjes<br />
pensionering (znw): pensionering; (pensioneringen); (pensionerinkje);<br />
((pensioneringetje)); (pensionerinkjes); ((pensioneringetjes))<br />
penthouse (znw): penthouse; penthouses; (penthouseje);<br />
(penthousejes)<br />
peper (znw): peper; pepers; pepertje; pepertjes<br />
peper-en-zoutstel (znw): peper-en-zoutstel; peper-en-zoutstellen; peperen-zoutstelletje;<br />
peper-en-zoutstelletjes<br />
pepermunt (znw): pepermunt; pepermunten; pepermuntje; pepermuntjes<br />
pepermuntthee (znw): pepermuntthee; (pepermuntthees); (pepermunttheeën);<br />
(pepermunttheetje); (pepermunttheetjes)<br />
pepernoot (znw): pepernoot; pepernoten; pepernootje; pepernootjes<br />
peptalk (znw): peptalk; (peptalks); (peptalkje); (peptalkjes)<br />
perceel (znw): perceel; percelen; perceeltje; perceeltjes<br />
percentage (znw): percentage; percentages; (percentagetje); (percentagetjes)<br />
perceptie (znw): perceptie; percepties; (perceptietje); (perceptietjes)<br />
percolator (znw): percolator; percolators; percolatoren; percolatortje;<br />
percolatortjes<br />
percussie (znw): percussie; percussies; percussietje; percussietjes<br />
percussionist (znw): percussionist; percussionisten; percussionistje;<br />
percussionistjes<br />
perenboom (znw): perenboom; perenbomen; perenboompje; perenboompjes<br />
perestrojka (znw): perestrojka; (perestrojka's); (perestrojkaatje);<br />
(perestrojkaatjes)<br />
perfectie (znw): perfectie; (perfecties); (perfectietje); (perfectietjes)<br />
perfectionist (znw): perfectionist; perfectionisten; perfectionistje;<br />
perfectionistjes<br />
perforatie (znw): perforatie; perforaties; perforatietje; perforatietjes<br />
perforator (znw): perforator; perforators; perforatoren; perforatortje;<br />
perforatortjes<br />
perforeren (ww): perforeer; perforeerde; perforeerden; perforeert;<br />
perforeren; perforerend; perforerende; geperforeerd;<br />
geperforeerde<br />
performance (znw): performance; (performances); (performanceje);<br />
(performancejes)<br />
pergola (znw): pergola; pergola's; pergolaatje; pergolaatjes<br />
periferie (znw): periferie; (periferieën); (periferietje); (periferietjes)<br />
perikelen (WDL: "perikel") (znw):<br />
(perikel); perikelen; (perikeltje); (perikeltjes)<br />
periode (znw): periode; periodes; perioden; (periodetje); (periodetjes)<br />
periscoop (znw): periscoop; periscopen; periscoopje; periscoopjes<br />
perk (znw): perk; perken; perkje; perkjes<br />
perkament (znw): perkament; perkamenten; perkamentje; perkamentjes<br />
permafrost (znw): permafrost; (permafrosten); (permafrostje);<br />
(permafrostjes)<br />
permanenten (ww): gepermanent; gepermanente; permanent; permanenten;<br />
permanentend; permanentende; permanentte;<br />
permanentten<br />
permissie (znw): permissie; permissies; (permissietje); (permissietjes)<br />
permitteren (ww): gepermitteerd; gepermitteerde; permitteer;<br />
permitteerde; permitteerden; permitteert; permitteren;<br />
permitterend; permitterende
peroxide (znw): peroxide; (peroxiden); (peroxides); (peroxidetje);<br />
(peroxidetjes)<br />
perpetuum mobile (znw): perpetuum mobile; perpetua mobilia; perpetuum<br />
mobile's; perpetuum mobileetje; perpetuum mobileetjes<br />
perron (znw): perron; perrons; perronnetje; perronnetjes<br />
pers (znw): pers; persen; persje; persjes<br />
persen (ww): geperst; geperste; pers; persen; persend; persende;<br />
perst; perste; persten<br />
persiflage (znw): persiflage; persiflages; (persiflagetje); (persiflagetjes)<br />
personage (znw): personage; personages; (personagetje); (personagetjes)<br />
personalia (znw): personalia<br />
personaliteit (znw): personaliteit; personaliteiten; personaliteitje;<br />
personaliteitjes<br />
personeel (znw): personeel; (personelen); (personeeltje); (personeeltjes)<br />
personenauto (znw): personenauto; personenauto's; personenautootje;<br />
personenautootjes<br />
personificatie (znw): personificatie; (personificaties); (personificatietje);<br />
(personificatietjes)<br />
personifiëren (ww): gepersonifieerd; gepersonifieerde; personifieer;<br />
personifieerde; personifieerden; personifieert;<br />
personifiëren; personifiërend; personifiërende<br />
persoon (znw): persoon; personen; persoontje; persoontjes<br />
perspex (znw): perspex; (perspexen); (perspexje); (perspexjes)<br />
perssinaasappel (znw): perssinaasappel; perssinaasappels; perssinaasappelen;<br />
perssinaasappeltje; perssinaasappeltjes<br />
perzik (znw): perzik; perziken; perzikje; perzikjes<br />
peseta (znw): peseta; peseta's; pesetaatje; pesetaatjes<br />
pessimist (znw): pessimist; pessimisten; pessimistje; pessimistjes<br />
pest (znw): pest; (pesten); (pestje); (pestjes)<br />
pestbui (znw): pestbui; pestbuien; pestbuitje; pestbuitjes<br />
pesten (ww): gepest; gepeste; pest; pesten; pestend; pestende;<br />
pestte; pestten<br />
pesterij (znw): pesterij; pesterijen; pesterijtje; pesterijtjes<br />
pesticide (znw): pesticide; pesticiden; pesticides; (pesticidetje);<br />
(pesticidetjes)<br />
pestkop (znw): pestkop; pestkoppen; pestkopje; pestkopjes<br />
pet (znw): pet; petten; petje; petjes<br />
petanque (znw): petanque; (petanques); (petanqueje); (petanquejes)<br />
petekind (znw): petekind; petekinderen; petekindje; petekindertjes;<br />
petekindjes<br />
peter (znw): peter; peters; (petertje); (petertjes)<br />
peterselie (znw): peterselie; (peterselies); (peterselietje); (peterselietjes)<br />
petit restaurant (znw): petit restaurant; petit restaurants; ((petit restauranten));<br />
petit restaurantje; petit restaurantjes<br />
petitfour (znw): petitfour; petitfours; (?petitfourtje); (?petitfourtjes)<br />
petitie (znw): petitie; petities; petitietje; petitietjes<br />
petroleum (znw): petroleum; ((petrolea)); (petroleums); (petroleumpje);<br />
(petroleumpjes)<br />
pets (znw): pets; petsen; petsje; petsjes<br />
petticoat (znw): petticoat; petticoats; petticoatje; petticoatjes<br />
petunia (znw): petunia; petunia's; petuniaatje; petuniaatjes<br />
peuk (znw): peuk; peuken; peukje; peukjes<br />
peul (znw): peul; peulen; peultje; peultjes<br />
peulenschil (znw): peulenschil; peulenschillen; peulenschilletje;<br />
peulenschilletjes<br />
peulvrucht (znw): peulvrucht; peulvruchten; peulvruchtje; peulvruchtjes<br />
peuter (znw): peuter; peuters; peutertje; peutertjes<br />
peuteren (ww): gepeuterd; gepeuterde; peuter; peuterde; peuterden;<br />
peuteren; peuterend; peuterende; peutert<br />
peuzelen (ww): gepeuzeld; gepeuzelde; peuzel; peuzelde; peuzelden;<br />
peuzelen; peuzelend; peuzelende; peuzelt<br />
Pfeiffer (WDL: "ziekte van Pfeiffer") (znw):<br />
Pfeiffer; ((Pfeiffers)); ((Pfeiffertje)); ((Pfeiffertjes))<br />
pfeiffer (znw): pfeiffer; (pfeiffers); (pfeiffertje); (pfeiffertjes)<br />
pi (znw): pi; pi's; pi'tje; pi'tjes<br />
pianist (znw): pianist; pianisten; pianistje; pianistjes<br />
piano (znw): piano; piano's; pianootje; pianootjes<br />
pianoconcert (znw): pianoconcert; pianoconcerten; pianoconcertje;<br />
pianoconcertjes<br />
pianola (znw): pianola; pianola's; pianolaatje; pianolaatjes<br />
pias (znw): pias; piassen; piasje; piasjes<br />
piccalilly (znw): piccalilly; (piccalilly's); (piccalilly'tje); (piccalilly'tjes)<br />
piccolo (znw): piccolo; piccolo's; piccolootje; piccolootjes<br />
pag. 111<br />
pickles (znw): pickle; pickles; ((pickletje)); (pickletjes)<br />
picknick (znw): picknick; picknicks; picknickje; picknickjes<br />
picknicken (ww): gepicknickt; gepicknickte; picknick; picknicken;<br />
picknickend; picknickende; picknickt; picknickte;<br />
picknickten<br />
picknickmand (znw): picknickmand; picknickmanden; picknickmandje;<br />
picknickmandjes<br />
pick-up (znw): pick-up; pick-ups; pick-upje; pick-upjes<br />
pictogram (znw): pictogram; pictogrammen; pictogrammetje;<br />
pictogrammetjes<br />
pied-à-terre (znw): pied-à-terre; pied-à-terres; ((pied-à-terren)); (piedà-terretje);<br />
(pied-à-terretjes)<br />
piëdestal (znw): piëdestal; piëdestallen; piëdestalletje; piëdestalletjes<br />
piek (znw): piek; pieken; piekje; piekjes<br />
piekeren (ww): gepiekerd; gepiekerde; pieker; piekerde; piekerden;<br />
piekeren; piekerend; piekerende; piekert<br />
piekhaar (znw): piekhaar; piekharen; (piekhaartje); (piekhaartjes)<br />
piemel (znw): piemel; piemels; piemeltje; piemeltjes<br />
piep (znw): piep; piepen; piepje; piepjes<br />
piepen (ww): gepiept; gepiepte; piep; piepen; piepend; piepende;<br />
piept; piepte; piepten<br />
pieper (znw): pieper; piepers; piepertje; piepertjes<br />
piepschuim (znw): piepschuim; (piepschuimen); (piepschuimpje);<br />
(piepschuimpjes)<br />
piepstem (znw): piepstem; piepstemmen; piepstemmetje; piepstemmetjes<br />
pieptoon (znw): pieptoon; pieptonen; pieptoontje; pieptoontjes<br />
piepzak (WDL: "in de(n) piepzak zitten") (znw):<br />
piepzak; (piepzakken); (piepzakje); (piepzakjes)<br />
pier (znw): pier; pieren; piertje; piertjes<br />
piercing (znw): piercing; piercings; piercingen; piercinkje; piercinkjes<br />
pierenbad (znw): pierenbad; pierenbaden; pierenbadje; pierenbadjes<br />
pierewaaien (ww): gepierewaaid; gepierewaaide; pierewaai; pierewaaide;<br />
pierewaaiden; pierewaaien; pierewaaiend;<br />
pierewaaiende; pierewaait<br />
Pierrot (znw): Pierrot<br />
pierrot (znw): pierrot; pierrots; pierrotje; pierrotjes<br />
piëteit (znw): piëteit; (piëteiten); (piëteitje); (piëteitjes)<br />
pieterselie (znw): pieterselie; (pieterselies); (pieterselietje); (pieterselietjes)<br />
pietje-precies (znw): pietje-precies; (pietjes-precies)<br />
pigment (znw): pigment; pigmenten; (pigmentje); (pigmentjes)<br />
pij (znw): pij; pijen; (pijtje); (pijtjes)<br />
pijl (znw): pijl; pijlen; pijltje; pijltjes<br />
pijler (znw): pijler; pijlers; (pijlertje); (pijlertjes)<br />
pijlpunt (znw): pijlpunt; pijlpunten; pijlpuntje; pijlpuntjes<br />
pijn (znw): pijn; pijnen; pijntje; pijntjes<br />
pijnboom (znw): pijnboom; pijnbomen; pijnboompje; pijnboompjes<br />
pijnpunt (znw): pijnpunt; pijnpunten; pijnpuntje; pijnpuntjes<br />
pijp (znw): pijp; pijpen; pijpje; pijpjes<br />
pijpenstelen (WDL: "pijpensteel") (znw):<br />
(pijpensteel); pijpenstelen; (pijpensteeltje); (pijpensteeltjes)<br />
piket (znw): piket; ((piketten; (piketje); (piketjes)<br />
piket (znw): piket; (piketten; piketje; piketjes<br />
pikeur (znw): pikeur; pikeuren; pikeurtje; pikeurtjes<br />
pikkel (znw): pikkel; pikkels; pikkeltje; pikkeltjes<br />
pikken (ww): gepikt; gepikte; pik; pikken; pikkend; pikkende;<br />
pikt; pikte; pikten<br />
pil (znw): pil; pillen; pilletje; pilletjes<br />
pilaar (znw): pilaar; (pilaars); (pilaren); pilaartje; pilaartjes<br />
piloot (znw): piloot; piloten; (pilootje); (pilootjes)<br />
pils (znw): pils; (pilzen); pilsje; pilsjes<br />
piment (znw): piment; pimenten; pimentje; pimentjes<br />
pin (znw): pin; pinnen; pinnetje; pinnetjes<br />
pincet (znw): pincet; pincetten; pincetje; pincetjes<br />
pincher (znw): pincher; pinchers; pinchertje; pinchertjes<br />
pincode (znw): pincode; pincodes; ((pincoden)); (pincodetje);<br />
(pincodetjes)<br />
pinda (znw): pinda; pinda's; pindaatje; pindaatjes<br />
pindakaas (znw): pindakaas; (pindakazen); (pindakaasje); (pindakaasjes)<br />
pineut (znw): pineut; (pineuten); (pineutje); (pineutjes)<br />
pingelen (ww): gepingeld; gepingelde; pingel; pingelde; pingelden;<br />
pingelen; pingelend; pingelende; pingelt<br />
pingpong (znw): pingpong; (pingpongs); ((pingpongen)); ((pingponkje));<br />
(pingpongetje); ((pingponkjes)); (pingpongetjes)
pinguïn (znw): pinguïn; pinguïns; pinguïntje; pinguïntjes<br />
pink (znw): pink; pinken; pinkje; pinkjes<br />
pinken (ww): gepinkt; gepinkte; pink; pinken; pinkend; pinkende;<br />
pinkt; pinkte; pinkten<br />
pinnen (ww): gepind; gepinde; pin; pinde; pinden; pinnen;<br />
pinnend; pinnende; pint<br />
pint (znw): pint; pinten; pintje; pintjes<br />
pion (znw): pion; pions; pionnetje; pionnetjes<br />
pionier (znw): pionier; pioniers; ((pionieren)); pioniertje; pioniertjes<br />
pipet (znw): pipet; pipetten; pipetje; pipetjes<br />
piraat (znw): piraat; piraten; piraatje; piraatjes<br />
piramide (znw): piramide; piramiden; piramides; piramidetje;<br />
piramidetjes<br />
piranha (znw): piranha; piranha's; piranhaatje; piranhaatjes<br />
piratenschip (znw): piratenschip; piratenschepen; piratenscheepje;<br />
piratenscheepjes<br />
piraterij (znw): piraterij; (piraterijen); (piraterijtje); (piraterijtjes)<br />
pirouette (znw): pirouette; pirouettes; pirouetten; (pirouettetje);<br />
pirouetje; (pirouettetjes); pirouetjes<br />
pisang (znw): pisang; pisangs; (pisankje); pisangetje; (pisankjes);<br />
pisangetjes<br />
piscicultuur (znw): piscicultuur; (pisciculturen); (piscicultuurtje);<br />
(piscicultuurtjes)<br />
pissebed (znw): pissebed; pissebedden; pissebedje; pissebedjes<br />
pistache (znw): pistache; pistaches; ((pistachen)); (?pistacheje);<br />
(pistachetje); (?pistachejes); (pistachetjes)<br />
pistache-ijs (znw): pistache-ijs; (pistache-ijzen); pistache-ijsje; pistache-ijsjes<br />
piste (znw): piste; pisten; pistes; pistetje; pistetjes<br />
pistolet (znw): pistolet; pistolets; (pistoletten); pistoletje; pistoletjes<br />
piston (znw): piston; pistons; pistonnen; pistonnetje; pistonnetjes<br />
pistool (znw): pistool; pistolen; pistooltje; pistooltjes<br />
pit (znw): pit; pitten; pitje; pitjes<br />
pitabroodje (znw): (pitabrood); (pitabroden); pitabroodje; pitabroodjes<br />
pitbullterriër (znw): pitbullterriër; pitbullterriërs; pitbullterriërtje;<br />
pitbullterriërtjes<br />
pitchen (ww): gepitcht; gepitchte; pitch; pitchen; pitchend;<br />
pitchende; pitcht; pitchte; pitchten<br />
pitcher (znw): pitcher; pitchers; pitchertje; pitchertjes<br />
pitsstop (znw): pitsstop; pitsstops; (pitsstoppen); (pitsstopje);<br />
(pitsstopjes)<br />
pitstop (znw): pitstop; pitstops; (pitstoppen); (pitstopje); (pitstopjes)<br />
pitten (ww): gepit; gepitte; pit; pitte; pitten; pittend; pittende<br />
pixel (znw): pixel; pixels; pixeltje; pixeltjes<br />
pizza (znw): pizza; pizza's; pizzaatje; pizzaatjes<br />
pizzabakker (znw): pizzabakker; pizzabakkers; (pizzabakkertje);<br />
(pizzabakkertjes)<br />
pizzeria (znw): pizzeria; pizzeria's; pizzeriaatje; pizzeriaatjes<br />
plaag (znw): plaag; plagen; (plaagje); (plaagjes)<br />
plaaggeest (znw): plaaggeest; plaaggeesten; plaaggeestje; plaaggeestjes<br />
plaat (znw): plaat; platen; plaatje; plaatjes<br />
plaatjesboek (znw): plaatjesboek; plaatjesboeken; plaatjesboekje;<br />
plaatjesboekjes<br />
plaats (znw): plaats; plaatsen; plaatsje; plaatsjes<br />
plaatsen (ww): geplaatst; geplaatste; plaats; plaatsen; plaatsend;<br />
plaatsende; plaatst; plaatste; plaatsten<br />
plaatsnaam (znw): plaatsnaam; plaatsnamen; (plaatsnaampje);<br />
(plaatsnaampjes)<br />
placebo (znw): placebo; placebo's; placebootje; placebootjes<br />
placemat (znw): placemat; placemats; placematje; placematjes<br />
placenta (znw): placenta; placenta's; placentaatje; placentaatjes<br />
plafond (znw): plafond; plafonds; plafonnetje; plafondje; plafonnetjes;<br />
plafondjes<br />
plafonnière (znw): plafonnière; plafonnières; (plafonnièretje); (plafonnièretjes)<br />
plag (znw): plag; plaggen; plaggetje; plagje; plaggetjes; plagjes<br />
plagen (ww): geplaagd; geplaagde; plaag; plaagde; plaagden;<br />
plaagt; plagen; plagend; plagende<br />
plaggenhut (znw): plaggenhut; plaggenhutten; plaggenhutje; plaggenhutjes<br />
plagiaat (znw): plagiaat; (plagiaten); (plagiaatje); (plagiaatjes)<br />
plaid (znw): plaid; plaids; plaidje; plaidjes<br />
plak (znw): plak; plakken; plakje; plakjes<br />
plakband (znw): plakband; (plakbanden); plakbandje; plakbandjes<br />
plakboek (znw): plakboek; plakboeken; plakboekje; plakboekjes<br />
pag. 112<br />
plaket (znw): plaket; plaketten; plaketje; plaketjes<br />
plakkaatverf (znw): plakkaatverf; (plakkaatverven); (plakkaatverfje);<br />
(plakkaatverfjes)<br />
plakken (ww): geplakt; geplakte; plak; plakken; plakkend; plakkende;<br />
plakt; plakte; plakten<br />
plakker (znw): plakker; plakkers; plakkertje; plakkertjes<br />
plaksel (znw): plaksel; (plaksels); (plakseltje); (plakseltjes)<br />
plamuren (ww): geplamuurd; geplamuurde; plamuren; plamurend;<br />
plamurende; plamuur; plamuurde; plamuurden;<br />
plamuurt<br />
plan (znw): plan; plannen; plannetje; plannetjes<br />
plan de campagne (znw): plan de campagne; plan de campagnes; plans de<br />
campagne; (plan de campagnetje); (plan de campagnetjes)<br />
planchet (znw): planchet; planchetten; planchetje; planchetjes<br />
planeet (znw): planeet; planeten; planeetje; planeetjes<br />
planetarium (znw): planetarium; planetaria; planetariums; planetariumpje;<br />
planetariumpjes<br />
plank (znw): plank; planken; plankje; plankjes<br />
plankenkoorts (znw): plankenkoorts; (plankenkoortsen); (plankenkoortsje);<br />
(plankenkoortsjes)<br />
plankier (znw): plankier; plankiers; plankieren; plankiertje; plankiertjes<br />
plankton (znw): plankton; (planktons); ((planktonnen)); (planktonnetje);<br />
(planktonnetjes)<br />
plannen (ww): gepland; geplande; plan; plande; planden; plannen;<br />
plannend; plannende; plant<br />
planning (znw): planning; planningen; planninkje; ((planningetje));<br />
planninkjes; ((planningetjes))<br />
plant (znw): plant; planten; plantje; plantjes<br />
plantage (znw): plantage; plantages; plantagetje; plantagetjes<br />
planten (ww): geplant; geplante; plant; planten; plantend;<br />
plantende; plantte; plantten<br />
plantenbak (znw): plantenbak; plantenbakken; plantenbakje; plantenbakjes<br />
planteneter (znw): planteneter; planteneters; plantenetertje; plantenetertjes<br />
plantenspuit (znw): plantenspuit; plantenspuiten; plantenspuitje;<br />
plantenspuitjes<br />
plantsoen (znw): plantsoen; plantsoenen; plantsoentje; plantsoentjes<br />
plaque (znw): plaque; plaques; plaqueje; plaquejes<br />
plaquette (znw): plaquette; plaquettes; (plaquettetje); (plaquetje);<br />
(plaquettetjes); (plaquetjes)<br />
plas (znw): plas; plassen; plasje; plasjes<br />
plasma (znw): plasma; (plasma's); (plasmaatje); (plasmaatjes)<br />
plassen (ww): geplast; geplaste; plas; plassen; plassend; plassende;<br />
plast; plaste; plasten<br />
plastic (znw): plastic; plastics; plasticje; plasticjes<br />
plastiek (znw): plastiek; plastieken; plastiekje; plastiekjes<br />
plastificeren (ww): plastificeer; plastificeerde; plastificeerden; plastificeert;<br />
plastificeren; plastificerend; plastificerende;<br />
geplastificeerd; geplastificeerde<br />
plateau (znw): plateau; plateaus; plateautje; plateautjes<br />
plateservice (znw): plateservice; (plateservices); (plateserviceje);<br />
(plateservicejes)<br />
platform (znw): platform; platforms; platformen; platformpje;<br />
platformpjes<br />
platina (znw): platina; (platina's); (platinaatje); (platinaatjes)<br />
plattegrond (znw): plattegrond; plattegronden; plattegrondje; plattegrondjes<br />
platteland (znw): platteland; (plattelanden); (plattelandje); (plattelandjes)<br />
plattrappen (ww): platgetrapt; platgetrapte; plattrap; plattrappen;<br />
plattrappend; plattrappende; plattrapt; plattrapte;<br />
plattrapten; trap plat; trappen plat; trapt plat;<br />
trapte plat; trapten plat<br />
platvis (znw): platvis; platvissen; platvisje; platvisjes<br />
platworm (znw): platworm; platwormen; platwormpje; platwormpjes<br />
plaveien (ww): geplaveid; geplaveide; plavei; plaveide; plaveiden;<br />
plaveien; plaveiend; plaveiende; plaveit<br />
plavuis (znw): plavuis; plavuizen; plavuisje; plavuisjes<br />
playbacken (ww): geplaybackt; geplaybackte; playback; playbacken;<br />
playbackend; playbackende; playbackt; playbackte;<br />
playbackten<br />
playbackshow (znw): playbackshow; playbackshows; playbackshowtje;<br />
playbackshowtjes<br />
playstation (znw): playstation; playstations; (playstationtje);<br />
(playstationtjes)<br />
plebejer (znw): plebejer; plebejers; plebejertje; plebejertjes
plebs (znw): plebs; (plebsen); (plebsje); (plebsjes)<br />
plecht (znw): plecht; plechten; plechtje; plechtjes<br />
plectrum (znw): plectrum; plectra; plectrums; plectrumpje; plectrumpjes<br />
pleeggezin (znw): pleeggezin; pleeggezinnen; pleeggezinnetje;<br />
pleeggezinnetjes<br />
pleegkind (znw): pleegkind; pleegkinderen; pleegkindje; pleegkindertjes;<br />
pleegkindjes<br />
pleegouder (znw): pleegouder; pleegouders; (pleegoudertje); (pleegoudertjes)<br />
plegen (ww): gepleegd; gepleegde; pleeg; pleegde; pleegden;<br />
pleegt; plegen; plegend; plegende<br />
pleidooi (znw): pleidooi; pleidooien; (pleidooitje); (pleidooitjes)<br />
plein (znw): plein; pleinen; pleintje; pleintjes<br />
pleister (znw): pleister; pleisters; pleistertje; pleistertjes<br />
pleisterplaats (znw): pleisterplaats; pleisterplaatsen; pleisterplaatsje;<br />
pleisterplaatsjes<br />
pleiten (ww): gepleit; gepleite; pleit; pleiten; pleitend; pleitende;<br />
pleitte; pleitten<br />
plek (znw): plek; plekken; plekje; plekjes<br />
plens (znw): plens; plenzen; plensje; plensjes<br />
plensbui (znw): plensbui; plensbuien; (plensbuitje); (plensbuitjes)<br />
plenzen (ww): geplensd; geplensde; plens; plensde; plensden;<br />
plenst; plenzen; plenzend; plenzende<br />
pletter (WDL: "te pletter") (znw):<br />
pletter; (pletters); (plettertje); (plettertjes)<br />
pleuritis (znw): pleuritis; pleuritissen; (pleuritisje); (pleuritisjes)<br />
plexiglas (znw): plexiglas; (plexiglazen); (plexiglaasje); (plexiglaasjes)<br />
plezier (znw): plezier; (plezieren); pleziertje; pleziertjes<br />
plicht (znw): plicht; plichten; (plichtje); (plichtjes)<br />
plint (znw): plint; plinten; plintje; plintjes<br />
plissérok (znw): plissérok; plissérokken; plissérokje; plissérokjes<br />
ploeg (znw): ploeg; ploegen; ploegje; ploegjes<br />
ploegen (ww): geploegd; geploegde; ploeg; ploegde; ploegden;<br />
ploegen; ploegend; ploegende; ploegt<br />
ploeteren (ww): geploeterd; geploeterde; ploeter; ploeterde;<br />
ploeterden; ploeteren; ploeterend; ploeterende;<br />
ploetert<br />
plof (znw): plof; ploffen; plofje; plofjes<br />
ploffen (ww): geploft; geplofte; plof; ploffen; ploffend; ploffende;<br />
ploft; plofte; ploften<br />
plons (znw): plons; plonzen; plonsje; plonsjes<br />
plonzen (ww): geplonsd; geplonsde; plons; plonsde; plonsden;<br />
plonst; plonzen; plonzend; plonzende<br />
plooi (znw): plooi; plooien; plooitje; plooitjes<br />
plooirok (znw): plooirok; plooirokken; plooirokje; plooirokjes<br />
pluche (znw): pluche; (pluches); (pluchen); ((plucheje)); ((pluchejes))<br />
plug (znw): plug; pluggen; pluggetje; plugje; pluggetjes;<br />
plugjes<br />
pluim (znw): pluim; pluimen; pluimpje; pluimpjes<br />
pluimage (znw): pluimage; pluimages; (pluimagetje); (pluimagetjes)<br />
pluimvee (znw): pluimvee; ((pluimvees)); (pluimveeën); (pluimveetje);<br />
(pluimveetjes)<br />
pluis (znw): pluis; pluizen; pluisje; pluisjes<br />
pluizen (ww): geplozen; gepluisd; gepluisde; ploos; plozen; pluis;<br />
pluisde; pluisden; pluist; pluizen; pluizend; pluizende<br />
pluk (znw): pluk; plukken; plukje; plukjes<br />
plukken (ww): geplukt; geplukte; pluk; plukken; plukkend;<br />
plukkende; plukt; plukte; plukten<br />
plumeau (znw): plumeau; plumeaus; plumeautje; plumeautjes<br />
plunderen (ww): geplunderd; geplunderde; plunder; plunderde;<br />
plunderden; plunderen; plunderend; plunderende;<br />
plundert<br />
plunjezak (znw): plunjezak; plunjezakken; plunjezakje; plunjezakjes<br />
plus (znw): plus; plussen; plusje; plusjes<br />
plusminusteken (znw): plusminusteken; plusminustekens; plusminustekentje;<br />
plusminustekentjes<br />
pluspunt (znw): pluspunt; pluspunten; pluspuntje; pluspuntjes<br />
plusteken (znw): plusteken; plustekens; plustekentje; plustekentjes<br />
plutonium (znw): plutonium; ((plutonia)); (plutoniums); (plutoniumpje);<br />
(plutoniumpjes)<br />
pneumonie (znw): pneumonie; pneumonieën; pneumonietje; pneumonietjes<br />
po (znw): po; po's; pootje; pootjes<br />
pochen (ww): gepocht; gepochte; poch; pochen; pochend;<br />
pochende; pocht; pochte; pochten<br />
pag. 113<br />
pocheren (ww): gepocheerd; gepocheerde; pocheer; pocheerde;<br />
pocheerden; pocheert; pocheren; pocherend; pocherende<br />
pochet (znw): pochet; pochetten; pochetje; pochetjes<br />
pocket (znw): pocket; pockets; pocketje; pocketjes<br />
pocketboek (znw): pocketboek; pocketboeken; pocketboekje; pocketboekjes<br />
podium (znw): podium; podia; podiums; podiumpje; podiumpjes<br />
poedel (znw): poedel; poedels; poedeltje; poedeltjes<br />
poedelen (ww): gepoedeld; gepoedelde; poedel; poedelde; poedelden;<br />
poedelen; poedelend; poedelende; poedelt<br />
poeder (znw): poeder; poeders; poedertje; poedertjes<br />
poedersuiker (znw): poedersuiker; (poedersuikers); (poedersuikertje);<br />
(poedersuikertjes)<br />
poëet (znw): poëet; poëten; (poëetje); (poëetjes)<br />
poef (znw): poef; poefs; poefen; poefje; poefjes<br />
poeha (znw): poeha<br />
poel (znw): poel; poelen; poeltje; poeltjes<br />
poelet (znw): poelet; ((poeletten)); (poeletje); (poeletjes)<br />
poelier (znw): poelier; poeliers; poelieren; poeliertje; poeliertjes<br />
poema (znw): poema; poema's; poemaatje; poemaatjes<br />
poen (znw): poen; (poenen); (poentje); (poentjes)<br />
poep (znw): poep; (poepen); poepje; poepjes<br />
poepen (ww): gepoept; gepoepte; poep; poepen; poepend;<br />
poepende; poept; poepte; poepten<br />
poes (znw): poes; poezen; poesje; poesjes<br />
poesjenel (znw): poesjenel; poesjenellen; poesjenelletje; poesjenelletjes<br />
poesta (znw): poesta; poesta's; (poestaatje); (poestaatjes)<br />
poets (znw): poets; poetsen; poetsje; poetsjes<br />
poetsdoek (znw): poetsdoek; poetsdoeken; poetsdoekje; poetsdoekjes<br />
poetsen (ww): gepoetst; gepoetste; poets; poetsen; poetsend;<br />
poetsende; poetst; poetste; poetsten<br />
poëzie (znw): poëzie; poëzieën; poëzietje; poëzietjes<br />
poëziealbum (znw): poëziealbum; poëziealbums; poëziealbumpje;<br />
poëziealbumpjes<br />
pof (znw): pof; (poffen); (pofje); (pofjes)<br />
pofbroek (znw): pofbroek; pofbroeken; pofbroekje; pofbroekjes<br />
poffen (ww): gepoft; gepofte; pof; poffen; poffend; poffende;<br />
poft; pofte; poften<br />
poffertje (znw): (poffer); (poffers); poffertje; poffertjes<br />
poging (znw): poging; pogingen; poginkje; ((pogingetje)); poginkjes;<br />
((pogingetjes))<br />
pointe (znw): pointe; pointes; pointetje; pointetjes<br />
poker (znw): poker; (pokers); (pokertje); (pokertjes)<br />
pokerface (znw): pokerface; pokerfaces; (pokerfaceje); (pokerfacejes)<br />
pokken (znw): (pok); pokken; (pokje); (pokjes)<br />
pol (znw): pol; pollen; polletje; polletjes<br />
polarisatie (znw): polarisatie; polarisaties; (polarisatietje); (polarisatietjes)<br />
polariteit (znw): polariteit; (polariteiten); (polariteitje); (polariteitjes)<br />
polder (znw): polder; polders; poldertje; poldertjes<br />
polijsten (ww): gepolijst; gepolijste; polijst; polijsten; polijstend;<br />
polijstende; polijstte; polijstten<br />
polikliniek (znw): polikliniek; poliklinieken; polikliniekje; polikliniekjes<br />
poliovaccin (znw): poliovaccin; poliovaccins; (poliovaccintje); (poliovaccintjes)<br />
polis (znw): polis; polissen; (polisje); (polisjes)<br />
politicus (znw): politicus; politici; politicussen; (politicusje); (politicusjes)<br />
politie (znw): politie; polities; politietje; politietjes<br />
politieagent (znw): politieagent; politieagenten; (politieagentje);<br />
(politieagentjes)<br />
politieauto (znw): politieauto; politieauto's; politieautootje; politieautootjes<br />
politiebureau (znw): politiebureau; politiebureaus; politiebureautje;<br />
politiebureautjes<br />
politiehond (znw): politiehond; politiehonden; (politiehondje);<br />
(politiehondjes)<br />
politiek (znw): politiek; (politieken); (politiekje); (politiekjes)<br />
politieman (znw): politieman; politiemannen; (politiemannetje);<br />
(politiemannetjes)<br />
politoeren (ww): gepolitoerd; gepolitoerde; politoer; politoerde;<br />
politoerden; politoeren; politoerend; politoerende;<br />
politoert<br />
pollepel (znw): pollepel; pollepels; pollepeltje; pollepeltjes
polo (znw): polo; polo's; polootje; polootjes<br />
poloën (ww): gepolode; gepolood; polo; polode; poloden;<br />
poloën; poloënd; poloënde; poloot<br />
polonaise (znw): polonaise; ((polonaisen)); polonaises; (polonaisetje);<br />
(polonaisetjes)<br />
poloshirt (znw): poloshirt; poloshirts; poloshirtje; poloshirtjes<br />
pols (znw): pols; polsen; polsje; polsjes<br />
polshorloge (znw): polshorloge; polshorloges; polshorlogetje; polshorlogetjes<br />
polsslag (znw): polsslag; polsslagen; polsslagje; polsslagjes<br />
polsstok (znw): polsstok; polsstokken; polsstokje; polsstokjes<br />
polyester (znw): polyester; (polyesters); (polyestertje); (polyestertjes)<br />
polyglot (znw): polyglot; polyglotten; polyglotje; polyglotjes<br />
pommade (znw): pommade; pommades; (pommaden); (pommadetje);<br />
(pommadetjes)<br />
pomp (znw): pomp; pompen; pompje; pompjes<br />
pompbediende (znw): pompbediende; pompbediendes; pompbedienden;<br />
(pompbediendetje); (pompbediendetjes)<br />
pompelmoes (znw): pompelmoes; pompelmoezen; pompelmoesje;<br />
pompelmoesjes<br />
pompen (ww): gepompt; gepompte; pomp; pompen; pompend;<br />
pompende; pompt; pompte; pompten<br />
pompoen (znw): pompoen; (pompoenen); (pompoentje); (pompoentjes)<br />
pompon (znw): pompon; pompons; pomponnen; pomponnetje;<br />
pomponnetjes<br />
poncho (znw): poncho; poncho's; ponchootje; ponchootjes<br />
pond (znw): pond; ponden; pondje; pondjes<br />
pont (znw): pont; ponten; pontje; pontjes<br />
pony (znw): pony; pony's; pony'tje; pony'tjes<br />
pook (znw): pook; poken; pookje; pookjes<br />
pool (znw): pool; polen; pooltje; pooltjes<br />
poolcirkel (znw): poolcirkel; poolcirkels; (poolcirkeltje); (poolcirkeltjes)<br />
poolen (ww): gepoold; gepoolde; pool; poolde; poolden; poolen;<br />
poolend; poolende; poolt<br />
poolhond (znw): poolhond; poolhonden; poolhondje; poolhondjes<br />
poolreiziger (znw): poolreiziger; poolreizigers; (poolreizigertje);<br />
(poolreizigertjes)<br />
poolshoogte (znw): poolshoogte; (poolshoogten); (poolshoogtes);<br />
(poolshoogtetje); (poolshoogtetjes)<br />
Poolster (znw): Poolster; (Poolsterren); (Poolsterretje); (Poolsterretjes)<br />
poort (znw): poort; poorten; poortje; poortjes<br />
poos (znw): poos; pozen; poosje; poosjes<br />
poot (znw): poot; poten; pootje; pootjes<br />
pootaardappel (znw): pootaardappel; pootaardappels; pootaardappelen;<br />
pootaardappeltje; pootaardappeltjes<br />
pop (znw): pop; poppen; poppetje; popje; poppetjes; popjes<br />
popcorn (znw): popcorn; popcorns; popcorntje; popcorntjes<br />
popelen (ww): gepopeld; gepopelde; popel; popelde; popelden;<br />
popelen; popelend; popelende; popelt<br />
popgroep (znw): popgroep; popgroepen; popgroepje; popgroepjes<br />
popmuziek (znw): popmuziek; (popmuzieken); popmuziekje; popmuziekjes<br />
poppenhuis (znw): poppenhuis; poppenhuizen; poppenhuisje; poppenhuisjes<br />
poppenkast (znw): poppenkast; poppenkasten; poppenkastje; poppenkastjes<br />
poppenspel (znw): poppenspel; (poppenspelen); (poppenspellen);<br />
(poppenspelletje); (poppenspelletjes)<br />
poppentheater (znw): poppentheater; poppentheaters; poppentheatertje;<br />
poppentheatertjes<br />
poppenwagen (znw): poppenwagen; poppenwagens; poppenwagentje;<br />
poppenwagentjes<br />
popster (znw): popster; popsterren; popsterretje; popsterretjes<br />
populariteit (znw): populariteit; (populariteiten); (populariteitje);<br />
(populariteitjes)<br />
populatie (znw): populatie; populaties; populatietje; populatietjes<br />
populier (znw): populier; ((populiers)); populieren; populiertje;<br />
populiertjes<br />
pop-up (znw): pop-up; pop-ups; pop-upje; pop-upjes<br />
por (znw): por; porren; porretje; porretjes<br />
porie (znw): porie; poriën; porietje; porietjes<br />
porren (ww): gepord; geporde; por; porde; porden; porren;<br />
porrend; porrende; port<br />
porselein (znw): porselein; (porseleinen); (porseleintje); (porseleintjes)<br />
port (znw): port; (porten); portje; portjes<br />
portaal (znw): portaal; portalen; portaaltje; portaaltjes<br />
pag. 114<br />
portable (znw): portable; portables; (portabletje); (portabletjes)<br />
portefeuille (znw): portefeuille; portefeuilles; (portefeuilletje);<br />
(portefeuilletjes)<br />
portemonnee (znw): portemonnee; portemonnees; (?portemonneeën);<br />
portemonneetje; portemonneetjes<br />
portie (znw): portie; porties; portietje; portietjes<br />
portiek (znw): portiek; portieken; portiekje; portiekjes<br />
portier (znw): portier; (portiers); portieren; portiertje; portiertjes<br />
portier (znw): portier; portiers; (portieren); portiertje; portiertjes<br />
portokosten (znw): (portokost); portokosten; (portokostje); (portokostjes)<br />
portret (znw): portret; portretten; portretje; portretjes<br />
portretteren (ww): geportretteerd; geportretteerde; portretteer;<br />
portretteerde; portretteerden; portretteert; portretteren;<br />
portretterend; portretterende<br />
pose (znw): pose; posen; poses; (posetje); (posetjes)<br />
poseren (ww): poseer; poseerde; poseerden; poseert; poseren;<br />
poserend; poserende; geposeerd; geposeerde<br />
positie (znw): positie; posities; positietje; positietjes<br />
post (znw): post; posten; postje; postjes<br />
postbode (znw): postbode; postbodes; postboden; (postbodetje);<br />
(postbodetjes)<br />
postbus (znw): postbus; postbussen; (postbusje); (postbusjes)<br />
postcheque (znw): postcheque; postcheques; postchequeje; postchequejes<br />
postcode (znw): postcode; postcodes; ((postcoden)); (postcodetje);<br />
(postcodetjes)<br />
postduif (znw): postduif; postduiven; postduifje; postduifjes<br />
postelein (znw): postelein; (posteleinen); (posteleintje); (posteleintjes)<br />
posten (ww): gepost; geposte; post; posten; postend; postende;<br />
postte; postten<br />
poster (znw): poster; posters; postertje; postertjes<br />
posterijen (znw): (posterij); posterijen; (posterijtje); (posterijtjes)<br />
postkantoor (znw): postkantoor; postkantoren; postkantoortje;<br />
postkantoortjes<br />
postkoets (znw): postkoets; postkoetsen; postkoetsje; postkoetsjes<br />
postpakket (znw): postpakket; postpakketten; postpakketje; postpakketjes<br />
postuur (znw): postuur; (posturen); postuurtje; (postuurtjes)<br />
postzak (znw): postzak; postzakken; postzakje; postzakjes<br />
postzegel (znw): postzegel; postzegels; postzegeltje; postzegeltjes<br />
postzegelalbum (znw): postzegelalbum; postzegelalbums; postzegelalbumpje;<br />
postzegelalbumpjes<br />
postzegelverzamelaar (znw): postzegelverzamelaar; postzegelverzamelaars;<br />
(postzegelverzamelaren); postzegelverzamelaartje;<br />
postzegelverzamelaartjes<br />
pot (znw): pot; potten; potje; potjes<br />
potaarde (znw): potaarde; (potaarden); (potaardes); (potaardetje);<br />
(potaardetjes)<br />
poten (ww): gepoot; gepote; poot; pootte; pootten; poten;<br />
potend; potende<br />
potentiaal (znw): potentiaal; (potentialen); (potentiaaltje); (potentiaaltjes)<br />
potentieel (znw): potentieel; (potentiëlen); (potentieeltje); (potentieeltjes)<br />
potgrond (znw): potgrond; (potgronden); (potgrondje); (potgrondjes)<br />
potlood (znw): potlood; potloden; potloodje; potloodjes<br />
potloodtekening (znw): potloodtekening; potloodtekeningen; ((potloodtekeninkje));<br />
potloodtekeningetje; ((potloodtekeninkjes));<br />
potloodtekeningetjes<br />
potpourri (znw): potpourri; potpourri's; potpourrietje; potpourritjes<br />
potscherf (znw): potscherf; potscherven; potscherfje; potscherfjes<br />
pottenbakker (znw): pottenbakker; pottenbakkers; (pottenbakkertje);<br />
(pottenbakkertjes)<br />
pottenkijker (znw): pottenkijker; pottenkijkers; pottenkijkertje;<br />
pottenkijkertjes<br />
potvis (znw): potvis; potvissen; potvisje; potvisjes<br />
poule (znw): poule; poules; (pouletje); (pouletjes)<br />
poulet (znw): poulet; ((pouletten)); (pouletje); (pouletjes)<br />
powerliften (ww): gepowerlift; gepowerlifte; powerlift; powerliften;<br />
powerliftend; powerliftende; powerliftte; powerliftten<br />
praal (znw): praal; (pralen); (praaltje); (praaltjes)<br />
praalwagen (znw): praalwagen; praalwagens; praalwagentje; praalwagentjes<br />
praat (znw): praat; (praten); (praatje); (praatjes)<br />
praatje (znw): praatje; praatjes
praatjesmaker (znw): praatjesmaker; praatjesmakers; praatjesmakertje;<br />
praatjesmakertjes<br />
praatpaal (znw): praatpaal; praatpalen; praatpaaltje; praatpaaltjes<br />
pracht (znw): pracht; (prachten); (prachtje); (prachtjes)<br />
practical joke (znw): practical joke; practical jokes; (practical jokeje);<br />
(practical jokejes)<br />
practicum (znw): practicum; practica; practicums; practicumpje;<br />
practicumpjes<br />
prairie (znw): prairie; prairies; (prairietje); (prairietjes)<br />
prak (znw): prak; (prakken); (prakje); (prakjes)<br />
prakken (ww): geprakt; geprakte; prak; prakken; prakkend;<br />
prakkende; prakt; prakte; prakten<br />
prakkiseren (ww): geprakkiseerd; geprakkiseerde; prakkiseer; prakkiseerde;<br />
prakkiseerden; prakkiseert; prakkiseren;<br />
prakkiserend; prakkiserende<br />
praktijk (znw): praktijk; praktijken; praktijkje; praktijkjes<br />
praktijkexamen (znw): praktijkexamen; praktijkexamens; (praktijkexamentje);<br />
(praktijkexamentjes)<br />
praktiseren (ww): gepraktiseerd; gepraktiseerde; praktiseer; praktiseerde;<br />
praktiseerden; praktiseert; praktiseren;<br />
praktiserend; praktiserende<br />
praline (znw): praline; pralines; pralinetje; pralientje; pralinetjes;<br />
pralientjes<br />
praten (ww): gepraat; geprate; praat; praatte; praatten; praten;<br />
pratend; pratende<br />
prauw (znw): prauw; (prauwen); (prauwtje); (prauwtjes)<br />
pre (znw): pre; pre's; (preetje); (preetjes)<br />
precedent (znw): precedent; precedenten; precedentje; precedentjes<br />
preciseren (ww): gepreciseerd; gepreciseerde; preciseer; preciseerde;<br />
preciseerden; preciseert; preciseren; preciserend;<br />
preciserende<br />
precisie (znw): precisie; (precisies); (precisietje); (precisietjes)<br />
predicaat (znw): predicaat; predicaten; (predicaatje); (predicaatjes)<br />
predikant (znw): predikant; predikanten; (predikantje); (predikantjes)<br />
prediken (ww): gepredikt; gepredikte; predik; prediken; predikend;<br />
predikende; predikt; predikte; predikten<br />
preek (znw): preek; preken; preekje; preekjes<br />
prefect (znw): prefect; prefecten; (prefectje); (prefectjes)<br />
prefereren (ww): geprefereerd; geprefereerde; prefereer; prefereerde;<br />
prefereerden; prefereert; prefereren; prefererend;<br />
prefererende<br />
prefix (znw): prefix; prefixen; (prefixje); (prefixjes)<br />
prehistorie (znw): prehistorie; (prehistories); (prehistorietje); (prehistorietjes)<br />
prei (znw): prei; preien; preitje; preitjes<br />
preken (ww): gepreekt; gepreekte; preek; preekt; preekte;<br />
preekten; preken; prekend; prekende<br />
premie (znw): premie; premies; premietje; premietjes<br />
premier (znw): premier; premiers; (premiertje); (premiertjes)<br />
première (znw): première; premières; (premièretje); (premièretjes)<br />
prent (znw): prent; prenten; prentje; prentjes<br />
prentenboek (znw): prentenboek; prentenboeken; prentenboekje;<br />
prentenboekjes<br />
presentatie (znw): presentatie; presentaties; presentatietje; presentatietjes<br />
presentator (znw): presentator; presentators; presentatoren; (presentatortje);<br />
(presentatortjes)<br />
presentatrice (znw): presentatrice; presentatrices; (presentatricetje);<br />
(presentatriceje); (presentatricetjes); (presentatricejes)<br />
presenteren (ww): gepresenteerd; gepresenteerde; presenteer;<br />
presenteerde; presenteerden; presenteert; presenteren;<br />
presenterend; presenterende<br />
presentie (znw): presentie; presenties; (presentietje); (presentietjes)<br />
presentielijst (znw): presentielijst; presentielijsten; presentielijstje;<br />
presentielijstjes<br />
presentje (WDL: "present") (znw):<br />
((present)); ((presenten)); presentje; presentjes<br />
preses (znw): preses; presessen; presides; (presesje); (presesjes)<br />
president (znw): president; presidenten; (presidentje); (presidentjes)<br />
president-directeur (znw): president-directeur; president-directeuren;<br />
(president-directeurtje); (president-directeurtjes)<br />
presse-papier (znw): presse-papier; presse-papiers; presse-papiertje;<br />
presse-papiertjes<br />
pressie (znw): pressie; (pressies); (pressietje); (pressietjes)<br />
prestatie (znw): prestatie; prestaties; prestatietje; prestatietjes<br />
pag. 115<br />
presteren (ww): gepresteerd; gepresteerde; presteer; presteerde;<br />
presteerden; presteert; presteren; presterend;<br />
presterende<br />
prestige (znw): prestige; (prestiges); (prestigetje); (prestigetjes)<br />
pret (znw): pret; (pretten); pretje; (pretjes)<br />
pretentie (znw): pretentie; pretenties; (pretentietje); (pretentietjes)<br />
pretpark (znw): pretpark; pretparken; pretparkje; pretparkjes<br />
prevelen (ww): gepreveld; geprevelde; prevel; prevelde; prevelden;<br />
prevelen; prevelend; prevelende; prevelt<br />
preventie (znw): preventie; preventies; (preventietje); (preventietjes)<br />
preview (znw): preview; previews; previewtje; previewtjes<br />
prieel (znw): prieel; priëlen; prieeltje; prieeltjes<br />
priegelwerkje (WDL: "priegelwerk") (znw):<br />
priegelwerk; (priegelwerken); priegelwerkje; priegelwerkjes<br />
priem (znw): priem; priemen; priempje; priempjes<br />
priester (znw): priester; priesters; (priestertje); (priestertjes)<br />
prijken (ww): geprijkt; geprijkte; prijk; prijken; prijkend; prijkende;<br />
prijkt; prijkte; prijkten<br />
prijs (znw): prijs; prijzen; prijsje; prijsjes<br />
prijskaartje (WDL: "prijskaart") (znw):<br />
(prijskaart); (prijskaarten); prijskaartje; prijskaartjes<br />
prijslijst (znw): prijslijst; prijslijsten; prijslijstje; prijslijstjes<br />
prijsstijging (znw): prijsstijging; prijsstijgingen; prijsstijginkje; ((prijsstijgingetje));<br />
prijsstijginkjes; ((prijsstijgingetjes))<br />
prijsuitreiking (znw): prijsuitreiking; prijsuitreikingen; prijsuitreikinkje;<br />
((prijsuitreikingetje)); prijsuitreikinkjes; ((prijsuitreikingetjes))<br />
prijsverhoging (znw): prijsverhoging; prijsverhogingen; prijsverhoginkje;<br />
((prijsverhogingetje)); prijsverhoginkjes; ((prijsverhogingetjes))<br />
prijsverlaging (znw): prijsverlaging; prijsverlagingen; prijsverlaginkje;<br />
((prijsverlagingetje)); prijsverlaginkjes; ((prijsverlagingetjes))<br />
prijsvraag (znw): prijsvraag; prijsvragen; prijsvraagje; prijsvraagjes<br />
prijzen (ww): geprezen; prees; prezen; prijs; prijst; prijzen;<br />
prijzend; prijzende<br />
prijzen (ww): geprijsd; geprijsde; prijs; prijsde; prijsden; prijst;<br />
prijzen; prijzend; prijzende<br />
prijzenkast (znw): prijzenkast; prijzenkasten; prijzenkastje; prijzenkastjes<br />
prik (znw): prik; prikken; prikje; prikjes<br />
prikbord (znw): prikbord; prikborden; prikbordje; prikbordjes<br />
prikkel (znw): prikkel; prikkels; prikkeltje; prikkeltjes<br />
prikkeldraad (znw): prikkeldraad; prikkeldraden; prikkeldraadje;<br />
prikkeldraadjes<br />
prikken (ww): geprikt; geprikte; prik; prikken; prikkend; prikkende;<br />
prikt; prikte; prikten<br />
priklimonade (znw): priklimonade; (priklimonades); (priklimonaden);<br />
(priklimonadetje); (priklimonadetjes)<br />
primaat (znw): primaat; primaten; primaatje; primaatjes<br />
primeur (znw): primeur; primeurs; primeurtje; primeurtjes<br />
primitiviteit (znw): primitiviteit; (primitiviteiten); (primitiviteitje);<br />
(primitiviteitjes)<br />
primula (znw): primula; primula's; primulaatje; primulaatjes<br />
primus inter pares (znw): primus inter pares; primussen inter pares; (primusje<br />
inter pares); (primusjes inter pares)<br />
principe (znw): principe; principes; (principetje); (principetjes)<br />
prins (znw): prins; prinsen; prinsje; prinsjes<br />
prinses (znw): prinses; prinsessen; prinsesje; prinsesjes<br />
Prinsjesdag (znw): Prinsjesdag; (Prinsjesdagen); (Prinsjesdagje);<br />
(Prinsjesdaagje); (Prinsjesdagjes); (Prinsjesdaagjes)<br />
printen (ww): geprint; geprinte; print; printen; printend; printende;<br />
printte; printten<br />
printer (znw): printer; printers; printertje; printertjes<br />
prioriteit (znw): prioriteit; prioriteiten; (prioriteitje); (prioriteitjes)<br />
prisma (znw): prisma; prisma's; prismaatje; prismaatjes<br />
privacy (znw): privacy; (privacy's); (privacy'tje); (privacy'tjes)<br />
privédetective (znw): privédetective; privédetectives; privédetectiveje;<br />
privédetectivejes<br />
privilege (znw): privilege; privileges; (privilegetje); (privilegetjes)<br />
probeersel (znw): probeersel; probeersels; probeerseltje; probeerseltjes<br />
proberen (ww): geprobeerd; geprobeerde; probeer; probeerde;<br />
probeerden; probeert; proberen; proberend; proberende<br />
probleem (znw): probleem; problemen; probleempje; probleempjes<br />
procedé (znw): procedé; procedés; (procedeetje); (procedeetjes)
procederen (ww): geprocedeerd; geprocedeerde; procedeer; procedeerde;<br />
procedeerden; procedeert; procederen;<br />
procederend; procederende<br />
procedure (znw): procedure; procedures; (proceduretje); (proceduretjes)<br />
procent (znw): procent; procenten; procentje; procentjes<br />
proces (znw): proces; processen; (procesje); (procesjes)<br />
processie (znw): processie; processies; processietje; processietjes<br />
processor (znw): processor; processors; processoren; processortje;<br />
processortjes<br />
proces-verbaal (znw): proces-verbaal; processen-verbaal; procesverbalen;<br />
(procesje-verbaal); (proces-verbaaltje);<br />
(procesjes-verbaal); (proces-verbaaltjes)<br />
proclamatie (znw): proclamatie; proclamaties; (proclamatietje);<br />
(proclamatietjes)<br />
proclameren (ww): geproclameerd; geproclameerde; proclameer;<br />
proclameerde; proclameerden; proclameert; proclameren;<br />
proclamerend; proclamerende<br />
procuratiehouder (znw): procuratiehouder; procuratiehouders; (procuratiehoudertje);<br />
(procuratiehoudertjes)<br />
procureur (znw): procureur; procureurs; (procureurtje); (procureurtjes)<br />
procureur-generaal (znw): procureur-generaal; procureurs-generaal; (procureurtje-generaal);<br />
(procureurtjes-generaal)<br />
producent (znw): producent; producenten; producentje; producentjes<br />
producer (znw): producer; producers; (producertje); (producertjes)<br />
produceren (ww): geproduceerd; geproduceerde; produceer; produceerde;<br />
produceerden; produceert; produceren;<br />
producerend; producerende<br />
product (znw): product; producten; productje; productjes<br />
productie (znw): productie; producties; (productietje); (productietjes)<br />
productiecapaciteit (znw): productiecapaciteit; (productiecapaciteiten);<br />
(productiecapaciteitje); (productiecapaciteitjes)<br />
productieproces (znw): productieproces; productieprocessen; (productieprocesje);<br />
(productieprocesjes)<br />
productiviteit (znw): productiviteit; (productiviteiten); (productiviteitje);<br />
(productiviteitjes)<br />
proef (znw): proef; proeven; proefje; proefjes<br />
proefdier (znw): proefdier; proefdieren; proefdiertje; proefdiertjes<br />
proefkonijn (znw): proefkonijn; proefkonijnen; proefkonijntje; proefkonijntjes<br />
proefwerk (znw): proefwerk; proefwerken; proefwerkje; proefwerkjes<br />
proesten (ww): geproest; geproeste; proest; proesten; proestend;<br />
proestende; proestte; proestten<br />
proeven (ww): geproefd; geproefde; proef; proefde; proefden;<br />
proeft; proeven; proevend; proevende<br />
profclub (znw): profclub; profclubs; profclubje; profclubjes<br />
profeet (znw): profeet; profeten; (profeetje); (profeetjes)<br />
professie (znw): professie; professies; professietje; professietjes<br />
professional (znw): professional; professionals; ((professionaltje));<br />
((professionaltjes))<br />
professor (znw): professor; professors; professoren; professortje;<br />
professortjes<br />
profetie (znw): profetie; profetieën; (profetietje); (profetietjes)<br />
proficiat (znw): proficiat; proficiats; (proficiatje); (proficiatjes)<br />
profiel (znw): profiel; profielen; profieltje; profieltjes<br />
profijt (znw): profijt; (profijten); (profijtje); (profijtjes)<br />
profileren (ww): geprofileerd; geprofileerde; profileer; profileerde;<br />
profileerden; profileert; profileren; profilerend;<br />
profilerende<br />
profiteren (ww): geprofiteerd; geprofiteerde; profiteer; profiteerde;<br />
profiteerden; profiteert; profiteren; profiterend;<br />
profiterende<br />
profvoetbal (znw): profvoetbal; (profvoetballen); (profvoetballetje);<br />
(profvoetballetjes)<br />
prognose (znw): prognose; ((prognosen)); prognoses; (prognosetje);<br />
(prognosetjes)<br />
programma (znw): programma; programma's; programmaatje;<br />
programmaatjes<br />
programmatuur (znw): programmatuur; (programmaturen); (programmatuurtje);<br />
(programmatuurtjes)<br />
programmeren (ww): geprogrammeerd; geprogrammeerde; programmeer;<br />
programmeerde; programmeerden; programmeert;<br />
programmeren; programmerend;<br />
programmerende<br />
progressiviteit (znw): progressiviteit; (progressiviteiten); (progressiviteitje);<br />
(progressiviteitjes)<br />
project (znw): project; projecten; projectje; projectjes<br />
pag. 116<br />
projecteren (ww): geprojecteerd; geprojecteerde; projecteer; projecteerde;<br />
projecteerden; projecteert; projecteren;<br />
projecterend; projecterende<br />
projectie (znw): projectie; projecties; projectietje; projectietjes<br />
projectiel (znw): projectiel; projectielen; projectieltje; projectieltjes<br />
projectleider (znw): projectleider; projectleiders; (projectleidertje);<br />
(projectleidertjes)<br />
projector (znw): projector; projectors; projectoren; projectortje;<br />
projectortjes<br />
proletariër (znw): proletariër; proletariërs; (proletariërtje); (proletariërtjes)<br />
prolongatie (znw): prolongatie; (prolongaties); (prolongatietje);<br />
(prolongatietjes)<br />
promenade (znw): promenade; promenades; ((promenaden));<br />
(promenadetje); (promenadetjes)<br />
promillage (znw): promillage; promillages; (promillagetje); (promillagetjes)<br />
promille (znw): promille; promilles; (promilletje); (promilletjes)<br />
promiscuïteit (znw): promiscuïteit; (promiscuïteiten); (promiscuïteitje);<br />
(promiscuïteitjes)<br />
promoten (ww): gepromoot; gepromote; promoot; promootte;<br />
promootten; promoten; promotend; promotende<br />
promotie (znw): promotie; promoties; promotietje; promotietjes<br />
promotor (znw): promotor; promotors; promotoren; (promotortje);<br />
(promotortjes)<br />
promovendus (znw): promovendus; promovendussen; promovendi;<br />
(promovendusje); (promovendusjes)<br />
promoveren (ww): gepromoveerd; gepromoveerde; promoveer;<br />
promoveerde; promoveerden; promoveert; promoveren;<br />
promoverend; promoverende<br />
pronken (ww): gepronkt; gepronkte; pronk; pronken; pronkend;<br />
pronkende; pronkt; pronkte; pronkten<br />
pronkstuk (znw): pronkstuk; pronkstukken; pronkstukje; pronkstukjes<br />
prooi (znw): prooi; prooien; prooitje; prooitjes<br />
proosten (ww): geproost; geprooste; proost; proosten; proostend;<br />
proostende; proostte; proostten<br />
prop (znw): prop; (proppen); propje; propjes<br />
propaganda (znw): propaganda; (propaganda's); (propagandaatje);<br />
(propagandaatjes)<br />
propedeuse (znw): propedeuse; ((propedeusen)); propedeuses;<br />
(propedeusetje); (propedeusetjes)<br />
propeller (znw): propeller; propellers; propellertje; propellertjes<br />
proportie (znw): proportie; (proporties); (proportietje); (proportietjes)<br />
propositie (znw): propositie; proposities; (propositietje); (propositietjes)<br />
proppen (ww): gepropt; gepropte; prop; proppen; proppend;<br />
proppende; propt; propte; propten<br />
prospectus (znw): prospectus; prospectussen; ((prospecti)); prospectusje;<br />
prospectusjes<br />
prostitué (znw): prostitué; prostitués; prostitueetje; prostitueetjes<br />
prostituee (znw): prostituee; prostituees; prostitueetje; prostitueetjes<br />
prostitutie (znw): prostitutie; (prostituties); (prostitutietje); (prostitutietjes)<br />
protectie (znw): protectie; (protecties); (protectietje); (protectietjes)<br />
protegé (znw): protegé; protegés; (protegeetje); (protegeetjes)<br />
protegee (znw): protegee; protegees; (protegeetje); (protegeetjes)<br />
proteïne (znw): proteïne; proteïnes; (proteïnetje); (proteïentje);<br />
(proteïnetjes); proteïentjes<br />
protest (znw): protest; protesten; protestje; protestjes<br />
protestactie (znw): protestactie; protestacties; protestactietje; protestactietjes<br />
protestbrief (znw): protestbrief; protestbrieven; protestbriefje;<br />
protestbriefjes<br />
protesteren (ww): geprotesteerd; geprotesteerde; protesteer;<br />
protesteerde; protesteerden; protesteert; protesteren;<br />
protesterend; protesterende<br />
prothese (znw): prothese; prothesen; protheses; prothesetje;<br />
prothesetjes<br />
protocol (znw): protocol; protocollen; protocolletje; protocolletjes<br />
protoplasma (znw): protoplasma; (protoplasma's); (protoplasmaatje);<br />
(protoplasmaatjes)<br />
prototype (znw): prototype; prototypes; prototypen; (prototypetje);<br />
(prototypetjes)<br />
proviand (znw): proviand; provianden; (proviandje); (proviandjes)<br />
provider (znw): provider; providers; (providertje); (providertjes)<br />
provincie (znw): provincie; provincies; provinciën; provincietje;<br />
provincietjes
provisie (znw): provisie; provisies; provisietje; provisietjes<br />
provisiekast (znw): provisiekast; provisiekasten; provisiekastje;<br />
provisiekastjes<br />
provocatie (znw): provocatie; provocaties; provocatietje; provocatietjes<br />
provoceren (ww): geprovoceerd; geprovoceerde; provoceer; provoceerde;<br />
provoceerden; provoceert; provoceren;<br />
provocerend; provocerende<br />
provoost (znw): provoost; provoosten; (provoostje); (provoostjes)<br />
proza (znw): proza; (proza's); (prozaatje); (prozaatjes)<br />
pruik (znw): pruik; pruiken; pruikje; pruikjes<br />
pruilen (ww): gepruild; gepruilde; pruil; pruilde; pruilden;<br />
pruilen; pruilend; pruilende; pruilt<br />
pruillip (znw): pruillip; pruillippen; pruillipje; pruillipjes<br />
pruim (znw): pruim; pruimen; pruimpje; pruimpjes<br />
pruimenboom (znw): pruimenboom; pruimenbomen; pruimenboompje;<br />
pruimenboompjes<br />
prul (znw): prul; prullen; prulletje; prulletjes<br />
prullenbak (znw): prullenbak; prullenbakken; prullenbakje; prullenbakjes<br />
prullenmand (znw): prullenmand; prullenmanden; prullenmandje;<br />
prullenmandjes<br />
prut (znw): prut; (prutten); prutje; prutjes<br />
prutsen (ww): geprutst; geprutste; pruts; prutsen; prutsend;<br />
prutsende; prutst; prutste; prutsten<br />
prutswerk (znw): prutswerk; (prutswerken); prutswerkje; prutswerkjes<br />
pruttelen (ww): geprutteld; gepruttelde; pruttel; pruttelde; pruttelden;<br />
pruttelen; pruttelend; pruttelende; pruttelt<br />
przewalskipaard (znw): przewalskipaard; przewalskipaarden; przewalskipaardje;<br />
przewalskipaardjes<br />
psalm (znw): psalm; psalmen; psalmpje; psalmpjes<br />
pseudoniem (znw): pseudoniem; pseudoniemen; pseudoniempje;<br />
pseudoniempjes<br />
psoriasis (znw): psoriasis; (psoriasissen); (psoriasisje); (psoriasisjes)<br />
psyche (znw): psyche; psyches; psychen; psyche's; (psychetje);<br />
(psychetjes)<br />
psychiater (znw): psychiater; psychiaters; (psychiatertje); (psychiatertjes)<br />
psychologie (znw): psychologie; (psychologieën); (psychologietje);<br />
(psychologietjes)<br />
psycholoog (znw): psycholoog; psychologen; (psycholoogje); (psycholoogjes)<br />
psychose (znw): psychose; (psychosen); (psychoses); (psychosetje);<br />
(psychosetjes)<br />
psychotherapeut (znw): psychotherapeut; psychotherapeuten; (psychotherapeutje);<br />
(psychotherapeutjes)<br />
pub (znw): pub; pubs; pubje; pubjes<br />
puber (znw): puber; pubers; pubertje; pubertjes<br />
puberteit (znw): puberteit; (puberteiten); (puberteitje); (puberteitjes)<br />
public relations (znw): public relations<br />
publicatie (znw): publicatie; publicaties; publicatietje; publicatietjes<br />
publiceren (ww): publiceer; publiceerde; publiceerden; publiceert;<br />
publiceren; publicerend; publicerende; gepubliceerd;<br />
gepubliceerde<br />
publiciteit (znw): publiciteit; (publiciteiten); (publiciteitje); (publiciteitjes)<br />
publiek (znw): publiek; (publieken); (publiekje); (publiekjes)<br />
puck (znw): puck; pucks; puckje; puckjes<br />
pudding (znw): pudding; puddingen; puddinkje; ((puddingetje));<br />
puddinkjes; ((puddingetjes))<br />
puf (znw): puf; (puffen); pufje; pufjes<br />
puffen (ww): gepuft; gepufte; puf; puffen; puffend; puffende;<br />
puft; pufte; puften<br />
pag. 117<br />
pui (znw): pui; puien; puitje; puitjes<br />
puin (znw): puin; (puinen); (puintje); (puintjes)<br />
puinhoop (znw): puinhoop; puinhopen; puinhoopje; puinhoopjes<br />
puist (znw): puist; puisten; puistje; puistjes<br />
pukkel (znw): pukkel; pukkels; pukkeltje; pukkeltjes<br />
pulken (ww): gepulkt; gepulkte; pulk; pulken; pulkend; pulkende;<br />
pulkt; pulkte; pulkten<br />
pullover (znw): pullover; pullovers; pullovertje; pullovertjes<br />
pulp (znw): pulp; (pulpen); (pulpje); (pulpjes)<br />
pummel (znw): pummel; pummels; pummeltje; pummeltjes<br />
pump (znw): pump; pumps; pumpje; pumpjes<br />
punaise (znw): punaise; ((punaisen)); punaises; punaisetje;<br />
punaisetjes<br />
punctie (znw): punctie; puncties; (punctietje); (punctietjes)<br />
punniken (ww): punnik; punniken; punnikend; punnikende;<br />
punnikt; punnikte; punnikten; gepunnikt; gepunnikte<br />
punt (znw): punt; punten; puntje; puntjes<br />
puntdak (znw): puntdak; puntdaken; puntdakje; puntdakjes<br />
puntenslijper (znw): puntenslijper; puntenslijpers; puntenslijpertje;<br />
puntenslijpertjes<br />
punthoed (znw): punthoed; punthoeden; punthoedje; punthoedjes<br />
punthoofd (znw): punthoofd; punthoofden; punthoofdje; punthoofdjes<br />
puntje (znw): (punt); (punten); puntje; puntjes<br />
puntkomma (znw): puntkomma; puntkomma's; puntkommaatje;<br />
puntkommaatjes<br />
puntmuts (znw): puntmuts; puntmutsen; puntmutsje; puntmutsjes<br />
puntzak (znw): puntzak; puntzakken; puntzakje; puntzakjes<br />
pup (znw): pup; pups; (puppen); pupje; pupjes<br />
pupil (znw): pupil; pupillen; pupilletje; pupilletjes<br />
puppy (znw): puppy; puppy's; puppy'tje; puppy'tjes<br />
puree (znw): puree; purees; ((pureeën)); pureetje; pureetjes<br />
purisme (znw): purisme; (purismes); purismen; (purismetje);<br />
(purismetjes)<br />
purser (znw): purser; pursers; (pursertje); (pursertjes)<br />
pushen (ww): gepusht; gepushte; push; pushen; pushend;<br />
pushende; pusht; pushte; pushten<br />
put (znw): put; putten; putje; putjes<br />
putdeksel (znw): putdeksel; putdeksels; putdekseltje; putdekseltjes<br />
putjesschepper (znw): putjesschepper; putjesscheppers; putjesscheppertje;<br />
putjesscheppertjes<br />
putsch (znw): putsch; putschen; ((putschje)); ((putschjes))<br />
putten (ww): geput; geputte; put; putte; putten; puttend;<br />
puttende<br />
puzzel (znw): puzzel; puzzels; puzzeltje; puzzeltjes<br />
puzzelen (ww): gepuzzeld; gepuzzelde; puzzel; puzzelde; puzzelden;<br />
puzzelen; puzzelend; puzzelende; puzzelt<br />
puzzelstukje (znw): (puzzelstuk); (puzzelstukken); puzzelstukje;<br />
puzzelstukjes<br />
pygmee (znw): pygmee; ((pygmees)); pygmeeën; pygmeetje;<br />
pygmeetjes<br />
pyjama (znw): pyjama; pyjama's; pyjamaatje; pyjamaatjes<br />
pyjamabroek (znw): pyjamabroek; pyjamabroeken; pyjamabroekje;<br />
pyjamabroekjes<br />
pyjamajasje (znw): (pyjamajas); (pyjamajassen); pyjamajasje; pyjamajasjes<br />
pylon (znw): pylon; pylons; pylonnetje; pylonnetjes<br />
pyloon (znw): pyloon; pylonen; (pyloontje); (pyloontjes)<br />
pyriet (znw): pyriet; (pyrieten); (pyrietje); (pyrietjes)<br />
pyromaan (znw): pyromaan; pyromanen; pyromaantje; pyromaantjes<br />
python (znw): python; pythons; pythontje; pythonnetje; pythontjes;<br />
pythonnetjes
Bijlage B Verstekwaarden klank-letter; spellingzuiverheid<br />
Nederlandse verstekwaarden van klank-lettertekenkoppelingen - De klinkers<br />
foneem grafeem voorbeelden<br />
witte vakken zijn klankzuiver én spellingzuiver (volgen<br />
verstekwaarde)<br />
korte klinkers, inheems<br />
opmerkingen<br />
foneem-grafeemkoppeling niet volgens verstekwaarde<br />
ɑ a al, slak, geval verdubbeling van de medeklinkerletter is nodig om de korte klinker<br />
ɛ e en, bek, bekent<br />
kort te houden: vakken, mannen; lekken, rennen; tikken, binnen; sok-<br />
ɩ i ik, lip, gegil<br />
ken, bonnen; lukken, vullen<br />
ↄ o op, vol, gestoft<br />
bah, joh, puh (de h moet de korte klinker kort houden)<br />
ɵ u uk, spul, benul<br />
hè? (door accent afwijkende foneem-grafeemkoppeling)<br />
lange klinkers inclusief sjwa (stomme e), inheems<br />
a<br />
e<br />
o<br />
y<br />
aa<br />
ee<br />
oo<br />
uu<br />
aan, taak, betaalt, laatje<br />
eet, vrees, zee, tweede<br />
ook, goot, beloof<br />
uur, fuut, verhuur<br />
de verstekwaarde is een geminaat (digraaf van twee identieke letters)<br />
in open lettergreep of eindpositie een enkel letterteken: garen, na;<br />
meten (ee in eindpositie: mee); boten, zo; buren, nu<br />
i ie iets, niets, gieter, drie de verstekwaarde is een digraaf (tweeletterteken)<br />
ø eu leuk, heuvel, reu<br />
uitheems lijkt /i/ de verstekwaarde i te hebben: idee, liter, ski, en in<br />
u oe hoes, oever, oehoe<br />
woordfinale positie ie: kolibrie, kinesietherapie<br />
de svarabhaktivocaal krijgt geen letterteken: er<br />
ǝ e geluk, de, geluiden<br />
? g, war ? m<br />
lidwoorden en voornaamwoorden hebben in niet-nadrukkelijke<br />
spraak een /ǝ/-klank: de, het (/ǝt/), een (/ǝn/); je, me, ze, we; de reductie<br />
van (/en/) naar (/ǝn/) zorgt voor een unieke foneemgrafeemkoppeling<br />
/ǝ/-ee<br />
eh (h alleen bij losse klank /ǝ/)<br />
de achtervoegsels ig en lijk zijn klankclusters met vaste koppelingen<br />
aan lettertekenclusters, lastig, moeilijk, en worden in het spellingonderwijs<br />
als geheel behandeld, zo ook de voorvoegsels be, ver, ge in<br />
begin, verhaal, gezien<br />
tweeklanken, inheems<br />
œy ui ui, rui, kruit, zuiver de verstekwaarde is een digraaf<br />
au, auw, klauteren<br />
ɑu<br />
ou, ouw<br />
geen<br />
pauw<br />
ouder, jou<br />
di- of trigraaf, etymologisch bepaald<br />
verstek- jouw, jouwt<br />
voor het verschil jou - jouw geldt een syntactische regel<br />
ɛɩ<br />
waarde<br />
ei, ij<br />
eis, peil, mei, wei<br />
ijs, pijl, mij, wij<br />
twee klanken met vaste klankcluster-lettertekenclusterkoppeling, inheems<br />
aj aai aait, maai in het onderwijs worden deze klankclusters met een vaste koppeling<br />
uj oei loei, groeit, stoeien<br />
aan lettertekenclusters als eenheid behandeld<br />
taalkundig gaat het om twee klanken (geen tweeklanken)<br />
oj ooi ooit, dooi, gooit, mooier spellen volgens verstekwaarden van de afzonderlijke klanken is *aajt,<br />
*maajen; *loej, *stoejen; *oojt, *doojen<br />
ew eeuw eeuw, leeuw, geeuwen in het onderwijs worden deze als eenheid behandeld<br />
iw ieuw nieuw, kieuwen<br />
taalkundig gaat het om twee klanken (geen tweeklanken)<br />
spellen volgens verstekwaarden van de afzonderlijke klanken: *eew,<br />
*geewen; *niew, *kiewen; *duuw, *ruuwe<br />
yw uw uw, ruw, kluwen<br />
er is in de spelling geen onderscheid tussen de labiodentale fricatief<br />
en de bilabiale fricatief, zie ook /w/-w<br />
uw is afwijkend, analoog aan ie+uw en ee+uw zou het uu+uw moeten<br />
zijn, dus *uuuw, *ruuuw, *kluuuwen<br />
uitheemse klinkers in vreemde woorden of bastaardwoorden, uitheemse klinkercombinaties<br />
ɑː<br />
pass, stationcar<br />
ᾶ en plein public, croissant<br />
ɛː colbert, stagiair<br />
ɛ˜<br />
iː<br />
ↄː<br />
õ<br />
geen<br />
verstekwaarde<br />
opticien, souterrain<br />
briefing, intrige<br />
roze, keyboard<br />
bonbon, plafond<br />
uitheems<br />
uitzonderlijk inheems: blèren<br />
ɵː drugs, shirt<br />
yː centrifuge<br />
uː rouge, cruise<br />
ɑj<br />
ↄj<br />
ai, oi<br />
pais en vree, haiku<br />
boiler, tjaptoi<br />
taalkundig gaat het om twee klanken<br />
hoi!, hai! (inheems, uitroepen met korte klinker + /j/)<br />
pag. 118
Nederlandse verstekwaarden van klank-lettertekenkoppelingen - De medeklinkers<br />
foneem grafeem voorbeelden<br />
witte vakken zijn klankzuiver én spellingzuiver (volgen<br />
verstekwaarde)<br />
opmerkingen<br />
foneem-grafeemkoppeling niet volgens verstekwaarde<br />
p p pot, snoep, hapt verdubbeling bij gesloten lettergreep: tobben, toppen, modder,<br />
t t top, rot, teuten<br />
latten, lakken, mikken<br />
k k kop, rok, keuken<br />
in finale positie treedt bij /b/, /d/ verscherping op die niet uitgedrukt<br />
b b bot, wiebel, krabde<br />
wordt in de spelling: web, schrobt, bed, hardst<br />
d d dal, loeder, krabde<br />
uitheems lijkt c de verstekwaarde voor [k]: complot, code, componist,<br />
economie, communicatie, actie<br />
s s sop, ros, koster, herfst, straat verdubbeling bij gesloten lettergreep: losser, messen<br />
in finale positie treedt verscherping op die in de spelling voor letterwisseling<br />
zorgt: reuzen - reus, grazen - graast<br />
z z zon, reuzel, gezin<br />
bij inheemse spelling is een lettergreepfinale z niet toegestaan:<br />
*vreezde; vergelijk kolchoz, fez; deze regel wordt geschonden bij verdubbeling<br />
na korte vocalen in uitheemse woorden mazzel, puzzel aan<br />
het einde van de eerste lettergreep (ze zijn dus niet spellingzuiver)<br />
f f fiets, fles, af, erf, grofste verdubbeling bij gesloten lettergreep: stoffig, laffe<br />
in finale positie treedt verscherping op die in de spelling voor letterwisseling<br />
zorgt: duiven - duif<br />
v v vis, vlam, vraat, keuvelen<br />
bij inheemse spelling is een lettergreepfinale v niet toegestaan:<br />
*beleevde; vergelijk korsakov, lev; hierdoor is de uitspraakvariatie in<br />
de verbogen vorm van grof in de spelling niet uit te drukken: /γrↄvǝ/<br />
naast /γrovǝ/; *grovve<br />
χ g lieg, ligt, wieg, mag, vlugst de koppeling [χ]-g geldt als spellingzuiver, maar uitsluitend in woorden<br />
waar [χ] allofoon is van [γ]<br />
woorden met onderliggend [χ], zoals licht, tocht, zacht, richel, lichaam,<br />
mogen pas later worden aangeboden<br />
de overweging om g als verstekwaarde te kiezen voor [χ] is didactisch,<br />
gebruikelijk in de taalkunde is ch<br />
[χ] komt bij inheemse woorden morfeeminitieel niet voor en is syllabe-initieel<br />
zeldzaam, lachen, bochel<br />
de cluster [sχ] is frequent in de inheemse woordenschat, altijd gespeld<br />
als sch (zie verderop in deze tabel)<br />
verdubbeling bij gesloten lettergreep: liggen, bagger<br />
in finale positie treedt bij [γ] verscherping op die niet tot uitdrukking<br />
γ g<br />
ga, leugen, gegaan, begon,<br />
duigen, orgel<br />
komt in de spelling: lig, pleegt, ergst<br />
initieel (gaas, goot) en na morfeemgrenzen (vergaan, begon) wordt<br />
de g vaak stemloos gerealiseerd, als [χ]; intervocalisch is de g veel algemener<br />
stemhebbend: zegen, dragen, plaggen (rijmt niet op lachen)<br />
m m<br />
man, nam, komst beduimelen,<br />
ritme<br />
verdubbeling vanwege gesloten lettergreep: bommen<br />
n n<br />
naam, knie, maan, ment,<br />
gonst, ernst, tuinen, wensten<br />
woordfinaal is de /n/ na een stomme e vaak niet hoorbaar (regionaal<br />
bepaald)<br />
verdubbeling vanwege gesloten lettergreep: bonnen<br />
l<br />
r<br />
l<br />
r<br />
luik, kluif, kuil, huilt, stolp,<br />
ruilen, walsen<br />
raam, braam, maar, maart,<br />
herfst, viering<br />
verdubbeling vanwege gesloten lettergreep: tolletje, barre<br />
in combinatie met andere medeklinkers komt /j/ niet voor (zie het vak<br />
/sj/, /tsj/, /tj/ voor een nuancering)<br />
bij inheemse spelling is een lettergreepfinale j niet toegestaan; schrijf<br />
j j jas, jeuken, bejag<br />
voor een /j/-klank in dit geval een i, vandaar aai, oei, ooi (en zo ook<br />
boiler, mais)<br />
intervocalisch komt /j/ niet voor in inheemse woorden, behalve na<br />
morfeemgrenzen: gejankt (uitheems: kajak)<br />
woordinitieel (wees, wonder, wraak) of na een morfeemgrens (geweest,<br />
bewonderen, gewraakt) is de inheemse /w/ een labiodentale<br />
fricatief of, vooral in het zuiden van het Nederlandse taalgebied, een<br />
w w<br />
wit, wroeten, dwerg, bewerken<br />
bilabiale fricatief<br />
woordfinaal wordt de /w/ door iedereen als bilabiale fricatief gerealiseerd<br />
(nieuw, spreeuw, gruw);<br />
intervocalisch is er variatie (nieuwen, spreeuwen, gruwen)<br />
voor veel mensen is wreed en vreet homofoon (wr→/vr/), voor hen<br />
gaat het om een niet-klankzuivere cluster<br />
pag. 119
h h huis, hoeken, geheel, geheim<br />
ŋ ng<br />
pag. 120<br />
lang, hengst,<br />
zwanger, honger<br />
twee klanken met vaste klankcluster-lettertekenclusterkoppeling, inheems<br />
sj<br />
tsj<br />
tj<br />
afzonderlijkeverstekwaarde<br />
niet nodig<br />
visje, meisje<br />
fietsje, mutsje<br />
potje, gaatje<br />
ŋk nk blank, denkt, drinken, donker<br />
sχ sch schaal, schril<br />
in combinatie met andere medeklinkers komt /h/ niet voor<br />
een finale /h/-klank komt niet voor, en bij inheemse spelling is een<br />
lettergreepfinale h niet toegestaan, behalve uitzonderlijk om een korte<br />
klinker kort te houden: goh, puh, en in de digraaf ch: poch, lach,<br />
zich<br />
intervocalisch komt /h/ niet voor in inheemse woorden, behalve na<br />
morfeemgrenzen: geheel, behept<br />
[ŋ]-ng is zowel klankzuiver als spellingzuiver, maar wordt pas later<br />
aangeboden<br />
komt woordinitieel niet voor, inheems noch uitheems<br />
de [ŋ]-klank wordt gespeld als n als er een k op volgt: bank, kettinkje,<br />
donker<br />
deze klanken kunnen als één geheel worden opgevat of als samenstel<br />
van twee klanken; we kiezen voor een representatie als opeenvolgende,<br />
afzonderlijke klanken, met als ‘overgeërfde’ verstekwaarden sj,<br />
tsj, tj<br />
In overzichtswerken over de klankleer van het Nederlands (Cohen,<br />
Ebeling, Fokkema en Van Holk 1961, bijvoorbeeld) wordt ook wel een<br />
enkel segment /ʃ/ gebruikt voor /sj/. Het enige ons bekende argument<br />
daarvoor komt van uitheemse woorden zoals hasj, waarin de opeenvolging<br />
/sj/ de sonoriteitshiërarchie schendt.<br />
bij inheemse woorden uitsluitend op morfeemgrens; de uitspraak<br />
varieert, bijvoorbeeld vaasje klinkt als /vaʃǝ/ of /vasjǝ/, kastje klinkt<br />
als /kɑʃǝ/, /kɑstjǝ/ of /kɑstʃǝ/<br />
/ʃ/ ontstaat in inheemse woorden door palatalisatie van de /s/-klank<br />
onder invloed van de erop volgende /j/<br />
ongelede woorden met /tʃ/, /tj/, /ʃ/ zijn van oorsprong uitheems:<br />
tjalk, gletsjer, kitsch, sjaal, sjoelen, chic<br />
als de /ŋ/ gevolgd wordt door /k/ geldt er voor de klankcluster een<br />
nieuwe verstekwaarde, niet ngk maar nk<br />
in weerwil van de verstekwaarde bij de foneem-grafeemverbinding<br />
/χ/-g is de klankcluster /sχ/ in inheemse woorden uitzonderingsloos<br />
verbonden met de lettercluster sch; zulke woorden komen in een later<br />
stadium aan bod<br />
medeklinkers, uitheems<br />
g<br />
ӡ<br />
baguette, tango inheems is /g/ alleen mogelijk door assimilatie: zakdoek<br />
ʤ<br />
gelei, budget, djembé nooit inheems<br />
dj<br />
/ʤ/, /ӡ/ zijn ook op te vatten als klankopeenvolgingen van respectie-<br />
ӡ journaal, logeren<br />
velijk /dzj/ en /zj/; vergelijk de opmerking bij /sj/, /tsj/<br />
θ geen thriller<br />
ɲ<br />
verstekwaarde<br />
kastanje, franje<br />
lasagne<br />
woorden met /ɲ/ zijn van oorsprong altijd uitheems, maar leveren bij<br />
nj-spelling geen problemen op, want de klankaanpassing (nj→/ɲ/)<br />
doen Nederlanders vanzelf<br />
geen klank<br />
thuis, thans<br />
erwt<br />
zakken, jongens<br />
stomme letters zijn etymologisch bepaald, dit verschijnsel doet zich<br />
vooral in uitheemse woorden voor: sightseeing, portefeuille, comeback,<br />
dahlia, bowlen, colbert<br />
woordfinaal is de /n/ na een stomme e vaak niet hoorbaar
Klank- en spellingzuiverheid bij klinkers, in aanbiedingsvolgorde in het onderwijs<br />
De klinkers<br />
klanksegment<br />
pag. 121<br />
letterteken<br />
voorbeelden klankzuiver leeszuiver schrijfzuiver spellingzuiver<br />
ɑ a al, slak, geval ja,<br />
ɛ e erg, bek, verkent<br />
ɩ i ik, lip, gegil<br />
ↄ o op, vol, verstoft<br />
ɵ u uk, spul, benul<br />
a aa<br />
aan, taak, betaalt, paadje,<br />
laatje ja,<br />
e ee<br />
eet, vrees;<br />
zee, gedwee<br />
o oo ook, goot, beloof<br />
y uu uur, fuut, verhuur<br />
i ie iets, niets, gieter, drie<br />
ø eu leuk, heuvel, reu<br />
u oe hoes, oever, oehoe<br />
ǝ e geluk, de, geluiden<br />
œy ui ui, uier, rui, zuiver, kruit<br />
ɑu<br />
klauteren; pauw<br />
ouder, houten, jou<br />
jouw, jouwt<br />
ɛɩ<br />
eis, peil, mei, wei<br />
ijs, pijl, mij, wij<br />
aj aai<br />
aait, maai, zaaien, graait,<br />
verdraait<br />
uj oei loei, groeit, stoeien<br />
oj ooi ooit, dooi, gooit, mooier<br />
ew eeuw eeuw, leeuw, geeuwen<br />
geen verstekwaarde<br />
iw ieuw nieuw, kieuwen<br />
yw uw uw, ruw, kluwen<br />
want van uitspraak<br />
naar<br />
foneem gaat<br />
makkelijk<br />
(individueel!)<br />
regionaal concurrentie<br />
/ɛ/ versus /ɩ/<br />
/ɑ/ versus /ↄ/<br />
pas op /r/: sterke<br />
kleuring van /e/,<br />
/o/ na een /r/<br />
ja<br />
nee,<br />
concurrentie met<br />
/ɵ/,<br />
/ǝl/ soms /ↄl/<br />
ja<br />
want letterklankkoppeling<br />
volgens<br />
verstekwaarde<br />
ja,<br />
mits afgesloten door<br />
medeklinker<br />
ja,<br />
(geminaat)<br />
lettercombinatie<br />
heeft voorrang<br />
ja,<br />
(digraaf)<br />
lettercombinatie<br />
heeft voorrang<br />
nee,<br />
concurrentie met<br />
e-/ɛ/<br />
clusters<br />
ja,<br />
lettercombinatie<br />
heeft voorrang<br />
ja,<br />
lettercombinatie<br />
heeft voorrang<br />
nee, want verstekwaarde<br />
van cluster<br />
wijkt af van afzonderlijkefoneemgrafeemkoppelingen;<br />
lettercombinatie<br />
heeft voorrang<br />
lezing van /ɵw/; is<br />
fonotactisch onmogelijk<br />
want klankletterkoppeling<br />
volgens<br />
verstekwaarde<br />
ja<br />
ja<br />
ja, maar<br />
svarabhaktivocaal<br />
krijgt geen letter;<br />
/ǝχ/-ig, /lǝk/-lijk<br />
ja<br />
nee<br />
ja<br />
want leeszuiver én<br />
klankzuiver<br />
ja<br />
(korte klinker)<br />
ja<br />
(lange klinker)<br />
nee<br />
(stomme e)<br />
ja<br />
(tweeklank)<br />
nee<br />
(tweeklank)<br />
nee<br />
(tweeklank of twee<br />
klanken)
Klank- en spellingzuiverheid bij klinkers, in aanbiedingsvolgorde in het onderwijs<br />
De medeklinkers<br />
klanksegment<br />
pag. 122<br />
letterteken<br />
voorbeelden klankzuiver leeszuiver schrijfzuiver spellingzuiver<br />
p p pot, snoep, hapt<br />
t t top, rot, teuten<br />
k k kop, rok, keuken<br />
b b bot, wiebel, krabde<br />
d d dal, loeder, krabde<br />
s s<br />
sop, ros, koster, herfst,<br />
straat<br />
z z zon, reuzel, gezin<br />
f f fiets, fles, af, erf, grofste<br />
v v vis, vlam, vraat, keuvelen<br />
χ g lieg, ligt, vlugst<br />
want van uitspraak<br />
naar<br />
foneem gaat<br />
makkelijk<br />
(individueel!)<br />
ja ja<br />
ja,<br />
regionaal probleem<br />
met onderscheid<br />
± stemhebbend<br />
ja, ook als het<br />
onderscheid [χ] -<br />
[γ] verflauwt is<br />
dat onproblematisch<br />
voor de<br />
spelling<br />
want letterklankkoppeling<br />
volgens<br />
verstekwaarde<br />
ja,<br />
maar alleen in gwoorden,<br />
waar [χ]<br />
allofoon is van [γ]<br />
(de ch-woorden<br />
komen pas later)<br />
γ g ga, leugen, gegaan, begon ja<br />
m m<br />
man, nam, komst beduimelen<br />
n n naam, knie, tuinen, wenste<br />
l l luik, kluif, kuil, huilt, ruilen<br />
r r raam, maar, maart, viering<br />
ja<br />
ja, maar onduidelijke<br />
Gooise /r/;<br />
r veroorzaakt<br />
problemen met<br />
andere klinkers<br />
j j jas, jeuken, bejag ja ja<br />
w w<br />
wit, wroeten, dwerg, bewerken<br />
h h huis, hoeken, geheel, geheim<br />
ŋ ng<br />
ŋk nk<br />
lang, hengst,<br />
zwanger, honger<br />
blank, denkt,<br />
drinken, donker<br />
sχ sch schaal, verschil<br />
sj<br />
tsj<br />
tj<br />
geen verstekwaarde<br />
visje, meisje<br />
fietsje, mutsje<br />
potje, gaatje<br />
ja,<br />
/wr/ soms /vr/<br />
ja,<br />
soms klinkt /h/<br />
slechts als glottisslag<br />
ja,<br />
ja<br />
lettercombinatie<br />
heeft voorrang<br />
clusters<br />
ja<br />
ja,<br />
/sχr/ in Randstad<br />
is /sr/<br />
nee, klankversmelting<br />
op<br />
morfologische<br />
grens (palatalisatie)<br />
ja,<br />
lettercombinatie<br />
heeft voorrang<br />
ja<br />
nee,<br />
leidt tot spellinguitspraak<br />
want klankletterkoppeling<br />
volgens<br />
verstekwaarde<br />
ja, maar concurrentieprobleem<br />
door finale verscherping,<br />
/p/-b, /t/-d<br />
ja<br />
ja, maar niet<br />
volgens gebruikelijke<br />
taalkundige<br />
indeling<br />
ja<br />
ja,<br />
maar in syllabefinale<br />
positie i<br />
ja<br />
ja<br />
ja<br />
ja,<br />
mits opgevat als<br />
opeenvolgende<br />
klanken (zie<br />
Bijlage 1 bij /sj/,<br />
/tsj/, /tj/)<br />
want leeszuiver én<br />
klankzuiver<br />
ja<br />
ja<br />
ja<br />
ja, maar komt later<br />
aan bod<br />
ja,<br />
maar deze clusters<br />
komen later aan<br />
bod<br />
nee, aan te leren<br />
strategie: schrijf<br />
eerst het grondwoord,<br />
daarna het<br />
diminutiefsuffix
Bijlage C Referentieniveaus van de Commissie-Meijerink, deel spelling<br />
Het deel spelling bestaat uit de volgende categorieën.<br />
1. Klankzuivere woorden (wil, dier, maat, daar, moet, wesp, kalf etc.). Het betreft woorden die in een standaard Nederlandse uitspraak<br />
geen alternatieve spelling toelaten.<br />
2. Klankambigue woorden: bodum (bodem), flakbij (vlakbij), prijsen (prijzen), prongeluk (per ongeluk), srijf (schrijf), teminste (tenminste),<br />
trugbetalen (terugbetalen). Het betreft woorden die door hun uitspraak vaak fout gespeld worden.<br />
3. Woorden waarin de regels voor verdubbeling en verenkeling van letters worden toegepast: ontsmetting, nummer, verstoppen, liggen,<br />
lopen, oversteken, haren, idee.<br />
4. Afbreekregels voor woorden (ge-trokken of getrok-ken).<br />
5. Aaneenschrijving en losschrijving van woorden (autoweg, kwijtraakte, voor altijd).<br />
6. Morfologische regels:<br />
a. regel van gelijkvormigheid bij assimilatie: zakdoek i.p.v. zaddoek,<br />
b. meervoud of genitief op –s na medeklinker, -a, -o, -u, -y, -e,<br />
c. meervoud op –en na zwakke lettergreep: latten,<br />
d. verkleinwoord na open klinker: chocolaatje,<br />
e. schrijfwijze van achtervoegsels: verkoudheid,<br />
f. ’s en –s: ‘s nachts,<br />
g. stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden op –en: verkouden,<br />
h. meervouds –n bij alle, vele, weinige etc.<br />
7. Werkwoordspelling:<br />
persoonsvorm:<br />
a. tegenwoordige tijd van werkwoorden met stam op –d enkelvoud: word(t),<br />
b. tegenwoordige tijd van werkwoorden met stam op –d of –t meervoud: worden, laten,<br />
c. tegenwoordige tijd van andere (zwakke) werkwoorden die in de verleden tijd –de(n) krijgen, enkelvoud: antwoord(t),<br />
d. verleden tijd van zwakke werkwoorden met stam op –d of –t: antwoordde,<br />
e. verleden tijd van sterke werkwoorden met stam op –d of –t enkelvoud: werd, liet,<br />
f. verleden tijd van sterke werkwoorden met stam op –d meervoud: werden,<br />
infinitief:<br />
g. werkwoorden met stam op –d of –t: worden, laten,<br />
voltooid deelwoord:<br />
h. voltooide deelwoorden (per prefix) op –d: gebeurd,<br />
i. voltooide deelwoorden op –den of –ten: beladen, gelaten,<br />
j. voltooide deelwoorden op –d of –t, gebruikt als bijvoeglijk naamwoord: geparkeerde, geraakte.<br />
8. Spelambigue woorden (mauwen, klein, dacht, antwoord, direct). Het betreft woorden die op twee manieren gespeld kunnen worden,<br />
omdat de klank geen uitsluitsel geeft.<br />
9. Schrijfwijze van tussenklanken –s en –e(n).<br />
10. Gebruik van trema en koppelteken.<br />
Het deel leestekens bestaat uit de volgende regels voor correct gebruik van:<br />
1. Hoofdletters en punten bij zinsmarkering.<br />
2. Vraagtekens, uitroeptekens en aanhalingstekens.<br />
3. Hoofdletters bij eigennaam en directe rede.<br />
4. Komma’s, dubbele punten.<br />
Het deel grammaticale begrippen voor werkwoordspelling, bestaat uit de volgende onderdelen:<br />
1. Werkwoord.<br />
2. Tijd van het werkwoord (tegenwoordig en verleden, onvoltooid en voltooid).<br />
3. Meervoud/enkelvoud.<br />
4. Eerste, tweede en derde persoon.<br />
5. Persoonsvorm.<br />
6. Voltooid deelwoord.<br />
7. Stam van het werkwoord.<br />
8. Hele werkwoord (infinitief).<br />
9. Onderwerp.<br />
10. Zwakke en sterke werkwoorden.<br />
11. Werkwoordelijk gezegde.<br />
Tabel 2: Niveaus voor spelling,<br />
interpunctie en grammaticale begrippen voor werkwoordsspelling (specificatie van kerndoel 11)<br />
Niveau 1F Niveau 2F Niveau 3F Niveau 4F<br />
Spelling<br />
1. Klankzuivere woorden 75%<br />
2. Klankambigue woorden: 75%<br />
3. Verdubbeling en verenkeling 75%<br />
4. Afbreekregels 75%?<br />
5. Aaneenschrijving en losschrijving 75%?<br />
6. Morfologische regels 75% a)<br />
a) regel van gelijkvormigheid bij assimilatie;<br />
b) meervoud of genitief op –s na medeklinker<br />
pag. 123
c) meervoud op –en na zwakke lettergreep<br />
d) verkleinwoord na open klinker<br />
e) schrijfwijze van achtervoegsels<br />
f) ’s en –s<br />
g) stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden op –en<br />
h) meervouds –n<br />
7. Werkwoordsspelling<br />
Persoonsvorm:<br />
a) Tt. stam op –d enkelvoud 75%<br />
b) Tt. stam op –d of –t meervoud 75%<br />
c) Tt. (zwakke) wwoorden, enkelvoud 75%<br />
d) Vt. Zwakke wwoorden met stam op –d of –t 75%<br />
e) Vt. sterke wwoorden met stam op –d of –t enkelvoud 75%<br />
f) Vt. sterke wwoorden met stam op –d meervoud<br />
infinitief:<br />
75%<br />
g) wwoorden met stam op –d of –t<br />
voltooid deelwoord:<br />
75%<br />
h) op –d 75%<br />
i) op –den of –ten 75%<br />
j) op –d of –t, gebruikt als bijv. naamw. 75%<br />
8. Spelambigue woorden 75%<br />
9. Schrijfwijze van tussenklanken –s en –e(n) 75%?<br />
10. Gebruik van trema en koppelteken<br />
Leestekens<br />
75%?<br />
1. Hoofdletters en punten 75%<br />
2. Vraagtekens, uitroeptekens en aanhalingstekens 75%<br />
3. Hoofdletters bij eigennaam en directe rede 75%<br />
4. Komma’s, dubbele punten<br />
Grammaticale begrippen voor werkwoordsspelling<br />
75%<br />
werkwoord, tijd van het werkwoord, getal, persoon,<br />
persoonsvorm, voltooid deelwoord, stam, hele werkwoord,<br />
onderwerp, zwakke/sterke werkwoorden, werkwoordelijk<br />
gezegde, kofschip<br />
75%<br />
a)<br />
Deze niveaubepaling is gegeven voor de gehele categorie morfologische regels, omdat voor elk van de afzonderlijke regels<br />
onvoldoende empirische evidentie is om een keuze tussen de niveaus 1 en 2 op te baseren.<br />
pag. 124
Bijlage D Spellingcategorieën volgens SLO-Meijerink<br />
SLO: Leerstoflijnen, begrippenlijst en taalverzorging beschreven: Uitwerking van het referentiekader<br />
Nederlandse taal voor het domein begrippenlijst en taalverzorging op de basisschool.<br />
(http://www.taalenrekenen.nl/ref_niveaus_taal/uitwerkingen/)<br />
De noten (*) onderaan de tabel in deze bijlage zijn overgenomen uit de SLO-publicatie.<br />
Alle spellingonderwerpen van de Leerstoflijnen-spelling zijn hier genummerd om ze sneller terug te<br />
kunnen vinden; deze nummers zijn in de tabel gebruikt als categorieaanduiding onder 'SLO'. Ook de<br />
corresponderende referentieniveaus en het door de SLO voorgestelde niveau (groep 3/4, 5/6, 7/8)<br />
zijn overgenomen uit de Leerstoflijnen taalverzorging.<br />
slo-cat. groep onderwerp + voorbeelden referentieniveau Commissie-Meijerink<br />
1. ALFABETISCHE SPELLING - spelling op basis van een-op-een-relatie tussen klank en teken<br />
1.1 34 woorden met mkm (kat, doos, boek) 1F<br />
1.2 34 woorden met mmk(m) (klok, trui) 1F<br />
1.3 34 woorden met (m)kmm (als, kaart) 1F<br />
1.4 34 woorden met mmkmm (plant, klomp) 1F<br />
1.5 34 woorden met -mmm (eerst, kunst) 1F<br />
1.6 34 woorden met mmm- (strik, spruit) 1F<br />
1.7 34 woorden met f-, v- (feest, vuur) 1F<br />
1.8 34 woorden met s-, z- (sok, zoen) 1F<br />
1.9 34 woorden met -ng (bang) 1F<br />
1.10 34 woorden met -eer, -oor, -eur (keer, spoor, deur) 1F<br />
1.11 56 woorden met f-, v-, ongeleed (tafel, oven) 1F<br />
1.12 56 woorden met s-, z-, ongeleed (fase, pauze) 1F<br />
2. ORTHOGRAFISCHE SPELLING - spelling gebaseerd op afspraken over de schrijfwijze van (groepen) woorden<br />
2.1 34 woorden met niet geschreven tussenklank (r + medeklinker: verf, l + medeklinker: melk) 1F<br />
2.2 34 woorden met sch(r)- (school, schrik) 1F<br />
2.3 34 woorden met -nk (bank) 1F<br />
2.4 34 woorden met -aai, -ooi, -oei (saai, mooi, boei) 1F<br />
2.5 34 woorden met -eeuw, -ieuw (leeuw, nieuw) 1F<br />
2.6 34 woorden met -ee (zee, twee) 1F<br />
2.7 34 woorden met -a, -o, -u (papa, foto, nu) 1F<br />
2.8 34 medeklinkerverdubbeling (bruggen, petten) 1F<br />
2.9 34 klinkerverenkeling (straten, bomen) 1F<br />
2.10 56 woorden met f/v-wisseling (braaf - brave) 1F<br />
2.11 56 woorden met s/z-wisseling (huis - huizen) 1F<br />
2.12 56 verkleinwoorden met ng/nk-wisseling (ketting - kettinkje) 1F<br />
2.13 78 woorden met uitgang -iaal, -ieel, -eaal, -ueel (liniaal, officieel, ideaal, ritueel) 1F<br />
2.14 78 afbreekregels 1S/2F<br />
2.15 78 woorden met trema** (ruïne, skiën, poriën, knieën, zeeën) 3F<br />
2.16 78 woorden met koppelteken** (zonne-energie) 3F<br />
3. LEXICAAL-MORFOLOGISCHE SPELLING - spelling op basis van de opbouw van het woord, los van de grammaticale context<br />
3.1 34 woorden eindigend op -d (hond, paard) (verlengingsregel eenlettergrepige woorden) 1F<br />
3.2 34 woorden met uitgang -el, -er, -en, -te (sleutel, moeder, molen, breedte) 1F<br />
3.3 34 woorden met ge-, be-, ver-, te-, (genoeg, bezoek, verschil, terug) 1F<br />
3.4 34 woorden met ont- (ontdekken) 1F<br />
3.5 34 meervoudsvorming met -en of -s (boeken, sleutels) 1F<br />
3.6 34 samengestelde woorden (tuindeur, schatkist) 1F<br />
3.7 34 verkleinwoorden met uitgang -je, -tje (huisje, boekje, schaaltje) 1F<br />
3.8 56 verkleinwoorden met uitgang -je na -d en -t (vriendje, plantje), -pje, -etje (raampje, dingetje, karretje) 1F<br />
3.9 56 woorden met uitgang -em (stiekem) 1F<br />
3.10 56 woorden met -elen, -enen, -eren (wandelen, oefenen, kinderen) 1F<br />
3.11 56 woorden met uitgang -lijk (eerlijk) 1F<br />
3.12 56 woorden met uitgang -ig (veilig) 1F<br />
3.13 56 woorden met uitgang -teit (majesteit) 1F<br />
3.14 56 woorden met uitgang -heid (eenheid) 1F<br />
3.15 56 woorden beginnend met ’s (’s ochtends) 1S/2F<br />
3.16 56 woorden eindigend op ’s (komma’s, lolly’s) 1S/2F<br />
3.17 56 vorming bijvoeglijk naamwoord (blauwe, grote) 1F<br />
3.18 56 woorden met uitgang -ing (buiging) 1F<br />
3.19 56 meervouds- -s na klinker (meisjes) 1S/2F<br />
3.20 78 woorden eindigend op -b (web) 1F<br />
pag. 125
3.21 78 woorden met uitgang -isch(e) (historisch) 1F<br />
3.22 78 verkleinwoord na open lettergreep op -a, -e, -o, -u (laatje, autootje, parapluutje) 1S/2F<br />
3.23 78 meervoud heid-heden (eenheden) 1F<br />
3.24 78 meervoud op -a (musea) 1F<br />
3.25 78 meervoud op -i (critici) 1F<br />
3.26 78 woorden met assimilatieverschijnselen (afval, zakdoek) 1F<br />
3.27 78 bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord (gebroken, verlichte) 1F<br />
3.28 78 stoffelijk bijvoeglijk naamwoord (ijzeren) 1S/2F<br />
3.29 78 tussenletter -n- in samengestelde woorden (zonnebloem, bessensap) 1S/2F<br />
3.30 78 tussenklank -s of -e(n)** (stadsdeel) 3F<br />
3.31 78 aaneenschrijven of los schrijven** (kleinkind/klein kind, tenslotte/ten slotte) 3F<br />
4. MORFOLOGISCHE SPELLING OP GRAMMATICALE BASIS - spelling op basis van de opbouw van het woord binnen de grammaticale<br />
context<br />
4.1 56 hele werkwoord/infinitief 1F<br />
4.2 56 stam van het werkwoord*** 1F<br />
4.3 56 tijd van het werkwoord: tegenwoordige tijd, verleden tijd 1F<br />
4.4 56 regel voor overeenkomst in getal (onderwerp-persoonsvorm) 1F<br />
4.5 56 persoonsvorm: tegenwoordige tijd meervoud 1F<br />
4.6 56 persoonsvorm: tegenwoordige tijd enkelvoud 1S/2F<br />
4.7 56 persoonsvorm: tegenwoordige tijd met stam -d enkelvoud (word) 1S/2F<br />
4.8 56 persoonsvorm: verleden tijd (kookte, schreef) 1S/2F<br />
4.9 56 persoonsvorm: verleden tijd met stam op -d of -t (brandde(n), startte(n)) 1S/2F<br />
4.10 78 persoonsvorm: tegenwoordige tijd 2e/3e persoon achter persoonsvorm** (word je, wordt je broer) 3F<br />
4.11 78 persoonsvorm met prefix homofoon met voltooid deelwoord** (beoordeelt/beoordeeld) 3F<br />
4.12 78 voltooid deelwoord, excl. homofone gevallen (gekookt, gemeld, geworden) 1F<br />
4.13 78 voltooid deelwoord, homofone gevallen** (verhuist, verhuisd) 3F<br />
4.14 78 regel voor overeenkomst in getal (referent-verwijswoord) 1F<br />
4.15 78 regel voor overeenkomst in geslacht (referent-verwijswoord) 1F<br />
4.16 78 meervouds- -n bij zelfstandig gebruikte verwijzing (alle/allen) 1S/2F<br />
5. LOGOGRAFISCHE SPELLING - spelling gebaseerd op vaststaande combinaties, zonder regelvorming<br />
5.1 34 woorden met -ch(t) (pech, bocht) 1F<br />
5.2 34 woorden met (-)ei(-) of (-)ij(-) (trein, lijst) 1F<br />
5.3 34 woorden met -au-, -auw (saus, blauw) 1F<br />
5.4 34 woorden met -ou-, -ouw (stout, vrouw) 1F<br />
5.5 56 woorden waarin /zj/ geschreven als g (horloge, gelei) 1F<br />
5.6 56 woorden waarin /ie/ geschreven als i (liter, olifant, januari) 1F<br />
5.7 56 woorden waarin /s/ geschreven als -c- (narcis, precies) 1F<br />
5.8 56 woorden waarin /k/ geschreven als -c- (contact) 1F<br />
5.9 56 woorden met -tie (politie) 1F<br />
5.10 78 woorden waarin /t/ geschreven als th (thee) 1F<br />
5.11 78 woorden waarin /sj/ geschreven als -ch- (chocola, douche) 1F<br />
5.12 78 woorden waarin /ks/ geschreven als -x- (taxi) 1F<br />
5.13 78 woorden waarin /oe/ geschreven als -ou- (route) 1F<br />
5.14 78 woorden met (-)y(-) (yoghurt, pony) 1F<br />
5.15 78 Franse leenwoorden (trottoir, cadeau, militair) 1F<br />
5.16 78 Engelse leenwoorden (cake, manager, laptop) 1F<br />
5.17 78 afkortingen van woorden (tv, cd, bv.) 1F<br />
6. INTERPUNCTIE EN HET GEBRUIK VAN HOOFDLETTERS<br />
6.1 34 hoofdletter aan begin zin 1F<br />
6.2 34 punt 1F<br />
6.3 34 vraagteken 1F<br />
6.4 34 uitroepteken 1F<br />
6.5 56 hoofdletter bij eigennaam 1S/2F<br />
6.6 56 komma** 3F<br />
6.7 56 dubbele punt** 3F<br />
6.8 56 aanhalingstekens 1F<br />
6.9 56 haakjes --<br />
6.10 78 hoofdletter bij directe rede 1S/2F<br />
6.11 78 puntkomma --<br />
6.12 78 afbreekstreepje --<br />
6.13 78 spatie --<br />
* De kolom voor groep 1/2 in deze tabel is leeg. Dat wil niet zeggen dat er in deze groepen geen aandacht is voor taalverzorging. Het ontwikkelen<br />
van taalbewustzijn en het ontdekken van het alfabetisch principe komt bijvoorbeeld aan bod in deze groepen.<br />
** In het referentiekader staat een aantal onderdelen van spelling en interpunctie bij niveau 3F. Dat betekent dat de regels zijn verworven<br />
tot een vrijwel automatische beheersing. In deze tabel gaat het om het eerste aanbod van het betreffende onderdeel; zie ook paragraaf<br />
2.3.<br />
*** Soms gebruikt men in plaats van de term ‘stam van het werkwoord’ de term ‘ik-vorm’. Zie ook paragraaf 2.3 over de keuze van termen.<br />
pag. 126
Bijlage E Spellingcategorieën van het Nederlands in VWS, met voorbeelden;<br />
koppelingen met categorie-indeling van SLO/Meijerink en Cito;<br />
leerlijnen Katholiek Basisonderwijs (Vlaanderen) en<br />
OVSG (Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van de Vlaamse Gemeenschap)<br />
In deze bijlage staat een uitgebreide tabel met spellingcategorieën en -indelingen<br />
uit Nederlandse en Vlaamse bronnen. De tabel is eerst gevuld met de spellingcategorieën<br />
van de Van Dale Basisspellinggids, en vervolgens systematisch gecompleteerd<br />
met alle beschikbare informatie, waarbij we niet uitsluiten dat sommige<br />
(sub)categorieën op een andere plaats zouden kunnen worden ingedeeld. Een<br />
andere manier zou zijn om te beginnen met alle spellingregels van de Leidraad<br />
horend bij de Woordenlijst (2005). Dit is een mogelijkheid, maar ligt iets minder<br />
voor de hand, omdat verwante of juist concurrerende spellingregels in het onderwijs<br />
geclusterd worden tot spellingcategorieën. Bovendien zijn er in de Leidraad<br />
soms uitweidingen (bijvoorbeeld over het spellen van afkortingen, het gebruik<br />
van hoofdletters of kleine letters) die in het onderwijs nauwelijks belang<br />
hebben. Een tabel die in verband gebracht wordt met de Leidraad is nodig als de<br />
Verrijkte Woordenlijst definitief gemaakt wordt, maar zou hier nu leiden tot veel<br />
'lege vakken'. De tabel dreigt nu al door zijn omvang onoverzichtelijk te worden.<br />
Wat wel duidelijk wordt uit de tabel is dat er ondanks accentverschillen vooral<br />
overeenkomsten zijn bij de verschillende bronnen. De mate van uitgewerktheid<br />
van spellingcategorieën is tamelijk divers. Zo ontbreekt de uitwerking van de<br />
werkwoordspelling in een van de leerlijnen en zijn er, vooral voor leenwoorden,<br />
veel te globale categorieën als "Franse leenwoorden" of onlogische gehelen als<br />
"met c als s, c als k, ch als sj, ch als k, g of j als zj, bijvoorbeeld: cirkel, cultuur, chef,<br />
chrysant, garage, journaal, ..." of "met y als ie, y als i, eau als oo, bijvoorbeeld:<br />
jury, symbool, bureau, ..." Nergens is aandacht voor combinatieproblemen, zoals<br />
het voorkomen van een open lettergreep in directe combinatie met een werkwoordsuitgang<br />
(ontlede / ontleedde) of bijvoorbeeld een tussen-s in combinatie<br />
met een vast cluster sch (passagiersschepen). Ook het voorkomen van stapelingen<br />
van problemen binnen een woord krijgen geen aandacht: een woord als mussennestje<br />
heeft niet alleen een spellingprobleem met een tussen-(e)n, maar er is<br />
pag. 127<br />
ook een gesloten lettergreep met medeklinkerverdubbeling en een diminutiefuitgang<br />
met /t/-deletie. Incidenteel zijn bijzonderheden van indelingen aangegeven,<br />
niet compleet, niet evenwichtig, alleen ter illustratie.<br />
Als er in de toekomst een keuze is gemaakt voor een alomvattend, gestandaardiseerd<br />
spellingcategorieënsysteem kunnen alle andere indelingen daarop worden<br />
afgebeeld. Het ligt nog meer voor de hand om de 'eigenaren' van deze indeling in<br />
de gelegenheid te stellen om hun systeem te matchen met zo'n standaard, waarbij<br />
zij er wellicht voor kiezen bijstellingen van hun indeling door te voeren.<br />
De indelingen zijn beperkt tot het basisonderwijs, want van het voortgezet onderwijs<br />
zijn geen indelingen beschikbaar. Het is eigenlijk pas sinds kort dat erkend<br />
wordt dat na het basisonderwijs gericht spellingonderwijs nodig is.<br />
Legenda<br />
De tabel is ingedeeld in vier hoofdcategorieën (met telkens een andere achtergrondkleur)<br />
en een deel 5 voor zaken die genoemd worden in leerplannen<br />
en verband hebben met spelling, maar die strikt genomen geen onderdeel<br />
van de spellingvaardigheid zijn:<br />
- deel 1: klanken en letters,<br />
- deel 2: spellingregels,<br />
- deel 3: bouwstenen (morfologisch),<br />
- deel 4: werkwoorden,<br />
- deel 5: overige<br />
De hoofdcategorieën zijn verfijnd (kolom onderwerp), uiteindelijk tot afzonderlijke<br />
spelling(sub)categorieën (kolom onderdeel). Elke spellingcategorie is<br />
eerst aangeduid zoals in de Basisspellinggids / de BasisSpellingBank (kolom<br />
bsb-categorie en bsb-aanduiding). Daarnaast is, voor zover van toepassing,
opgenomen wat de aanduidingen zijn in de SLO-uitwerking van de referentieniveaus<br />
(zie bijlage C en bijlage D), de aanduidingen van het Cito-leerlingvolgsysteem<br />
en de Vlaamse leerplannen (6e kolom). Alle categorieën uit deze<br />
bronnen zijn opgenomen in de tabel. De niveaus van de bronnen zijn eveneens<br />
opgenomen in de tabel (7e kolom), net als het referentieniveau van<br />
Commissie-Meijerink (8e kolom). De Vlaamse categorie-indelingen illustreren<br />
we in de tabel aan de hand van het leerplan katholiek onderwijs (VVKBaO /<br />
VVKSO, in de tabel in kolom 6 kortheidshalve aangeduid als Kath.VL) en dat<br />
van steden en gemeenten (OVSG). Alle spellingcategorieën uit deze bronnen<br />
zijn opgenomen in de tabel (aangeduid als in kolom 9 met hun voorbeelden<br />
als in kolom 10).<br />
in kolom 3, onder het kopje 'bsb-categorie', betekent '1.2a /c',: 'spellingcategorie<br />
1.2 onderdeel a';<br />
de toevoeging '/c' geeft aan dat er een (sub)categorie '1.2a', '1.2b' en '1.2c'<br />
bestaat.<br />
in kolom 6, 7, 9, 10:<br />
SLO-categorieën en -niveaus beginnen met de aanduiding 'S.'. Cito-categorieën<br />
en -niveaus beginnen met de aanduiding 'C.'. K. staat voor Leerplan Katholiek<br />
Basisonderwijs. O. betekent Onderwijssecretariaat van de Steden en<br />
Gemeenten van de Vlaamse Gemeenschap. Commentaar bij de aanduidingen<br />
staan tussen [blokhaken], dit heeft betrekking op het genoemde bij het bolletje<br />
direct boven het commentaar; de aanduiding en voorbeelden zelf zijn ongewijzigd<br />
overgenomen uit de Leerlijnen.<br />
in kolom 6, 7, 9, 10 staan de categorienummers, niveaus, aanduidingen en<br />
voorbeelden telkens in dezelfde volgorde, dus voor de tweede gevulde rij<br />
vakken (lange klinker, spellingzuiver) geldt dat bij elkaar hoort:<br />
categorie K.1.2.1, niveau K.3, aanduiding K. vrije klinker in gesloten lettergreep<br />
en voorbeelden K. laan, been, boot, muur, riet, boer, leuk, laat, eet,<br />
hoor, liep, huur, eet, zoek, leun<br />
vervolgens<br />
categorie K.1.2.2, niveau K.4, aanduiding K. vrije klinker ie, oe en eu in open<br />
lettergreep en voorbeelden K. riemen, roepen, deuren<br />
en ten slotte<br />
categorie O.4.2a.1, niveau O.4, aanduiding O. de leerlingen kunnen regelwoorden<br />
met vrije klinker aan het eind van een open lettergreep correct<br />
schrijven en voorbeelden O. diepe, moeder, keuken<br />
<br />
pag. 128<br />
in kolom 4: "→ treedt op bij" verwijst naar het triplet dat bij de genoemde<br />
categorie hoort. Het gaat om informatie die in de databank beschikbaar is aan<br />
de hand van het genoemde triplet, de { klank ; letter ; categorie }-combinatie.<br />
De nummeraanduidingen van de spellingcategorieën in kolom 6 zijn de aanduidingen<br />
uit de bronnen zelf, voorafgegaan door de letter van de bron.<br />
Kolom 7 'niveau' geeft een indicatie van het niveau waarop het probleem<br />
voor het eerst (systematisch) wordt aangeboden. Om de niveaus onderling<br />
vergelijkbaar te houden zijn ze alle aangegeven als het niveau van basisschoolgroepen<br />
in Nederland; "K.3" is dus "klas 1" van het leerplan Katholiek<br />
Basisonderwijs.<br />
Homofonie wordt berekend (vooral categorie 8.9) op basis van de gevulde<br />
databank, dit wordt niet redactioneel bepaald. Zoals in dit verslag is uitgelegd<br />
zijn er ruimere of juist strikte interpretaties van homofonie mogelijk, dit zou<br />
als voorkeursinstelling van de databank aangegeven kunnen worden.<br />
(geraadpleegde bestanden Vlaamse leerplannen: Kat ___ Nederlands - Schrijven spelling 2000.doc: 8 - Leren<br />
spellen: spellingonderwijs / OVSG bao Schrijven: hfst1-2-3.doc, p.25-27 en 28-30 / OVSG bao Schrijven:<br />
hfst04.doc, p.61-65)
Tabel deel 1: klanken en letters<br />
onderwerp onderdeel bsb- bsb-aanduiding voorbeelden SLO (S.)<br />
categorie<br />
Cito (C.)<br />
Kath.VL (K.)<br />
OVSG (O.)<br />
verstekwaarden<br />
en twijfel over<br />
klank, klankzuiverheid<br />
pag. 129<br />
korte klinker,<br />
spellingzuiver<br />
lange klinker,<br />
spellingzuiver<br />
tweeklank ui,<br />
spellingzuiver<br />
stemhebbendemedeklinker,spellingzuiver<br />
stemloze<br />
medeklinker,<br />
spellingzuiver<br />
- verstekwaarde,<br />
aangeduid met -<br />
- verstekwaarde,<br />
aangeduid met -<br />
- verstekwaarde,<br />
aangeduid met -<br />
- verstekwaarde,<br />
aangeduid met -<br />
- verstekwaarde,<br />
aangeduid met -<br />
al, slak, geval;<br />
en, bek, bekent;<br />
ik, lip, gegil;<br />
op, vol, gestoft;<br />
uk, spul, benul<br />
aan, taak, betaalt, laatje;<br />
eet, vrees, zee, tweede;<br />
ook, goot, beloof;<br />
uur, fuut, verhuur;<br />
iets, niets, gieter, drie;<br />
leuk, heuvel, reu;<br />
hoes, oever, oehoe<br />
niveau ref SLO-aanduiding (Commissie-Meijerink) /<br />
Cito-aanduiding /<br />
Leerplan Katholiek Basisonderwijs (VL) /<br />
Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van<br />
de Vlaamse Gemeenschap (OVSG)<br />
voorbeelden SLO, Cito,<br />
Leerplan Katholiek Basisonderwijs,<br />
OVSG<br />
K.1.1.1 K.3 K. gedekte klinker in gesloten lettergreep K. tak, mes, vis, zon, mus,<br />
lag, kin, zit, kam, vul<br />
K.1.2.1<br />
K.1.2.2<br />
O.4.2a.1<br />
ui, rui, kruit, zuiver K.2.1.1<br />
K.2.2<br />
O.2.2.1<br />
bot, wiebel, krabde;<br />
dal, loeder, krabde;<br />
zon, reuzel, gezin;<br />
vis, vlam, vraat, keuvelen;<br />
ga, leugen, gegaan, begon, orgel;<br />
man, nam, komst beduimelen, ritme;<br />
naam, knie, maan, gonst, tuinen;<br />
luik, kluif, kuil, huilt, ruilen, walsen;<br />
raam, braam, maar, maart, viering;<br />
jas, jeuken, bejag;<br />
wit, wroeten, dwerg, bewerken<br />
pot, snoep, hapt;<br />
top, rot, teuten;<br />
kop, rok, keuken;<br />
sop, ros, koster, herfst, straat;<br />
fiets, fles, af, erf, grofste;<br />
lieg, ligt, wieg, mag, vlugst;<br />
huis, hoeken, geheel, geheim<br />
K.3.1.1<br />
K.3.1.2<br />
K.3.2.1<br />
K.3.2.2<br />
K.3.3.1<br />
K.3.3.2.1<br />
K.3.3.2.2<br />
K.3.3.2.3<br />
K.3.3.2.4<br />
K.3.3.2.5<br />
zie hierboven<br />
K.3<br />
K.4<br />
O.4<br />
K.4<br />
K.4<br />
O.3<br />
K.3<br />
K.4<br />
K.3<br />
K.4<br />
K.4<br />
K.4<br />
K.4<br />
K.4<br />
K.4<br />
K.4<br />
K. vrije klinker in gesloten lettergreep<br />
K. vrije klinker ie, oe en eu in open lettergreep<br />
O. de leerlingen kunnen regelwoorden met vrije klinker<br />
aan het eind van een open lettergreep correct schrijven<br />
K. tweeklanken: ui<br />
K. tweeklanken gevolgd door een doffe lettergreep<br />
O. de leerlingen kunnen MKM- en KM-woorden met een<br />
tweeklank correct schrijven met de zuivere tweeklank ui<br />
K. woorden met medeklinker(s) vooraan eindigend op<br />
klinker of tweeklank, één medeklinker<br />
K. woorden met medeklinker(s) vooraan eindigend op<br />
klinker of tweeklank, meer dan één medeklinker<br />
K. woorden met één klinker of een tweeklank vooraan en<br />
één of meer medeklinkers achteraan, één medeklinker<br />
K. woorden met één klinker of een tweeklank vooraan en<br />
één of meer medeklinkers achteraan, meer dan één<br />
medeklinker<br />
K. woorden met één of meer medeklinkers vooraan en<br />
achteraan, één medeklinker<br />
K. woorden met één of meer medeklinkers vooraan en<br />
achteraan, meer dan één medeklinker (twee vooraan)<br />
K. idem (drie vooraan)<br />
K. idem (twee achteraan)<br />
K. idem (drie achteraan)<br />
K. idem (twee vooraan en twee achteraan)<br />
zie hierboven (er zijn geen aparte categorieën voor stemloze<br />
versus stemhebbende medeklinkers)<br />
K. laan, been, boot, muur,<br />
riet, boer, leuk, laat, eet,<br />
hoor, liep, huur, eet, zoek,<br />
leun<br />
K. riemen, roepen, deuren<br />
O. diepe, moeder, keuken<br />
K. lui<br />
K. uien<br />
O. muis, uit<br />
K. die, doe, lui<br />
K. drie, blij, vrij, trui<br />
K. at, en, ik, om, aan, een,<br />
oog, uur, uit, eet<br />
K. iets, eerst<br />
K. kat, bok, bus, dik, baan,<br />
beek, boom, buur, boef,<br />
deur, laat, keek, liep, voel<br />
K. glas, droom, stuur, bruin<br />
K. sprak, straat, struik<br />
K. kaart, dorp, bouwt,<br />
heeft, loopt<br />
K. markt, borst, kunst,<br />
herfst, links, laatst, liefst,<br />
koorts, plaats, plaatst<br />
K. flink, krant, sterk, pluist
pag. 130<br />
stemloos / -<br />
hebbend<br />
1.6a /b z~ of s~<br />
→ treedt op bij<br />
{ z ; z ; - }, { s ; s ; - }<br />
1.6b /b v~ of f~<br />
→ treedt op bij<br />
{ v ; v ; - }, { f ; f ; - }<br />
● zoet, zuur, zwaar, zin, zon – sap,<br />
sok, slak<br />
S.1.8<br />
C.8<br />
C.8+<br />
O.4.2c.3<br />
● voet, vaag, vlam, vlieg – fruit, fiets S.1.7<br />
C.8<br />
C.8+<br />
r-verkleuring 6.4 ~eer, ~oor, ~eur ● beer, smeer, hoor, spoor, deur,<br />
kleur<br />
● beren, smerig, koren, vorig. deuren<br />
svarabhaktivocaal <br />
glijklankinvoeging<br />
(/j/, /w/)<br />
2.5 geen stomme e ● dolk, golf, wilg, schelp, verf, park,<br />
storm, dwerg, zalm, doorn, slurp<br />
● merkt, sterft, bedwelmd<br />
● herfst, scherpst, ernst, ergst<br />
- klank zonder letter ● lini(/j/)aal, vi(/j/)ool, muse(/j/)um<br />
● individu(/w/)en, actu(/w/)eel,<br />
po(/w/)ësie<br />
* volledig berekenbaar, niet met<br />
specifieke code opgenomen in bsb<br />
(belangrijk i.v.m. foutvoorspelling)<br />
wr of vr 2.10 twijfel bij wr~ of vr~ ● vrek, vrouw, vriest<br />
● wrat, wringt, wraak<br />
al dan niet<br />
uitgesproken<br />
eind-n<br />
5.5 ~e(n)<br />
* in 5.5 alleen etymologisch<br />
bepaalde<br />
gevallen, de rest is<br />
verdeeld over de<br />
bsb-categorie 2.2a-j<br />
● keuken, bende, sterke, nauwe,<br />
bloemen, mensen, houten, gezongen,<br />
zieke – zieken<br />
● kribbe, tobbe, wiskunde<br />
● amoebe, microbe,<br />
● barbecue, begonia, besogne,<br />
algebra<br />
S.1.10<br />
C.14<br />
C.14+<br />
S.2.1<br />
C.4<br />
S.34<br />
C.M4, E4<br />
C.M5<br />
O.5<br />
S.34<br />
C.M4, E4<br />
C.M5<br />
S.34<br />
C.M4, E4<br />
C.M5<br />
S.34<br />
C.E3, M4<br />
1F S. woorden met s-, z-<br />
C. woorden met f-, v-, s- of z-; één of twee lettergrepen<br />
C. woorden met (-)f-, (-)v-, (-)s- of (-)z-; twee of meer<br />
lettergrepen<br />
O. de leerlingen kunnen meervouden correct schrijven:<br />
met s - z<br />
1F S. woorden met f-, v-<br />
C. woorden met f-, v-, s- of z-; één of twee lettergrepen<br />
C. woorden met (-)f-, (-)v-, (-)s- of (-)z-; twee of meer<br />
lettergrepen<br />
O. de leerlingen kunnen meervouden correct schrijven:<br />
met f - v<br />
1F S. woorden met -eer, -oor, -eur<br />
C. woorden met klankcombinatie -eer, -oor of -eur; één<br />
lettergreep<br />
C. woorden met -eer(-), -oor(-) of -eur(-); twee of meer<br />
lettergrepen<br />
1F S. woorden met niet geschreven tussenklank (r + medeklinker,<br />
l + medeklinker)<br />
C. woorden met een tussenklank die niet geschreven<br />
wordt; één lettergreep<br />
O.3.8 O.7 O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
medeklinkers die niet worden geschreven (wel uitgesproken)<br />
correct schrijven<br />
K.3.3.2.8<br />
O.3.6.4<br />
K.4<br />
O.6<br />
K. woorden met één of meer medeklinkers vooraan en<br />
achteraan, meer dan één medeklinker (twee vooraan)<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met wr- als vr<br />
- [verdeeld over andere categorieën]<br />
S. sok, zoen<br />
C. feest, vel, sok, ziek<br />
C. frisdrank, afzender<br />
O. haas - hazen, huis -<br />
huizen<br />
S. feest, vuur<br />
C. feest, vel, sok, ziek<br />
C. frisdrank, afzender<br />
S. keer, spoor, deur<br />
C. peer, koor, beurt<br />
C. onweer, geurstof<br />
S. verf, melk<br />
C. park, melk<br />
O. piano; materiaal,<br />
plooiing; officieel, eventueel<br />
K. wreed, wrat, wreken,<br />
wrijven, wringen<br />
O. wrak
verstekwaarden<br />
van medeklinkers,<br />
medeklinkerclusters,<br />
spellingzuiver<br />
* in de bsb aangegeven<br />
met label<br />
categorie 1.1, 1.2,<br />
1.3, 1.4, 1.5<br />
pag. 131<br />
1 lettergreep 1.1 KM<br />
MK<br />
MKM<br />
● in, eet, ook, op, as, om, uit, oor,<br />
aan, ik, en, uil, of, al, is, aap, af, uur<br />
● doe, bui, zee, keu, zie<br />
● boot, haan, been, muur, wiel<br />
● rok, jas, wel, bus, lip<br />
● duif, neus, boek<br />
1.2a /c ~KMM ● kast, rits, kaars, pols, lamp, heks,<br />
soms, iets, leuks, mens<br />
1.2b /c MMK~ ● slaap, traag, bril, gras, knap, snor,<br />
fles, plas, droef, vlug, stuk, wrat,<br />
vrek<br />
1.2c /c MMKMM ● staart, kruipt, blaft, plaats, klimt,<br />
dwars, trots, sliert, droomt, proeft,<br />
broers<br />
1.3a /c ~MMM ● worst, kunst, tekst, eerst, arts,<br />
fietst, klotst, kermt<br />
S.1.1<br />
C.1<br />
O.2.1<br />
O.2.1<br />
S.1.3<br />
C.2<br />
O.2.3.1<br />
S.1.2<br />
C.2<br />
O.2.4.1<br />
S.1.4<br />
C.3<br />
O.2.5<br />
S.1.5<br />
C.5<br />
O.2.3.2<br />
1.3b /c MMM~ ● strik, straat, spreekt, streep, spleet S.1.6<br />
C.5<br />
O.2.4.2<br />
S.34<br />
C.M3, E3<br />
O.3<br />
O.3<br />
S.34<br />
C.M3, E3, M4<br />
O.3<br />
S.34<br />
C.M3, E3, M4<br />
O.3<br />
S.34<br />
C.E3, M4<br />
O.3<br />
S.34<br />
C.E3, M4<br />
O.3<br />
S.34<br />
C.E3, M4<br />
O.3<br />
1F S. woorden met mkm<br />
C. mkm-woorden; één lettergreep<br />
O. de leerlingen kunnen MKM- en KM-woorden correct<br />
schrijven met de 5 gedekte klinkers: a, e, i, o, u<br />
O. de leerlingen kunnen MKM- en KM-woorden correct<br />
schrijven met de 7 vrije klinkers: aa, ee, oo, uu, ie, oe, eu<br />
1F S. woorden met (m)kmm<br />
C. mmkm-woorden en mkmm-woorden; één lettergreep<br />
O. de leerlingen kunnen éénlettergrepige woorden met<br />
meer dan één eindmedeklinker (eindcluster) correct<br />
schrijven: MKMM-woorden met -ft, -ks, -kt, -lf, -lk, -lm, -<br />
lp, -ls, -lt, -mp, -ms, -ng, -nk, -ns, -nt, -ps, -pt, -rf, -rg, -rk, -<br />
rm, -rn, -rp, -rs, -rt, -sp, -st, -ts<br />
[merk op dat er bij kalf, melk, film, tulp meer aan de hand<br />
is dan een eindcluster van medeklinkers; bang heeft één<br />
eindmedeklinker, geschreven als twee letters]<br />
S. kat, doos, boek<br />
C. mat, boom<br />
O. bal, al, pet, vis, ik, pop,<br />
op, mus<br />
O. maan, beer, roos, ook,<br />
muur, mier, boek, deur<br />
S. als, kaart<br />
C. drop, fiets<br />
O. kaft, niks, zakt, kalf,<br />
melk, film, tulp, vals, bult,<br />
lamp, soms, bang, bank,<br />
dans, lint, rups, fopt, verf,<br />
berg, jurk, warm, doorn,<br />
dorp, kaars, buurt, wesp,<br />
kast, muts<br />
1F S. woorden met mmk(m)<br />
S. klok, trui<br />
C. mmkm-woorden en mkmm-woorden; één lettergreep C. drop, fiets<br />
O. de leerlingen kunnen éénlettergrepige woor-den met O. blik, braaf, draf, dwaas,<br />
meer dan één beginmedeklinker (begincluster) correct fles, fris, glas, grot, klok,<br />
schrijven: MMKM-woorden met bl-, br-, dr-, dw-, fl-, fr-, knal, kraan, plek, pret, slak,<br />
gl-, gr-, kl-, kn-, kr-, pl-, pr-, sl-, sm-, sn-, sp-, st-, tr-, vl-, vr-, smal, snel, spel, steen,<br />
zw-<br />
trap, vlees, vraag, zweet<br />
1F S. woorden met mmkmm<br />
C. mmkmm-woorden; één lettergreep<br />
O. de leerlingen kunnen éénlettergrepige woorden met<br />
begin- en eindmedeklinkerclusters correct schrijven<br />
S. plant, klomp<br />
C. klomp, plant<br />
O. klant, krant, plaats,<br />
plank, prins, schrikt, slaapt,<br />
sterk, storm, staart, straks,<br />
spreekt, trekt, troost,<br />
twaalf<br />
1F S. woorden met -mmm<br />
S. eerst, kunst<br />
C. woorden met meer dan twee medeklinkers na elkaar; C. strik, korst<br />
één lettergreep<br />
O. tofst, dikst, helft, langs,<br />
O. de leerlingen kunnen éénlettergrepige woorden met zingt, links, zinkt, kunst,<br />
meer dan één eindmedeklinker (eindcluster) correct<br />
schrijven: MKMMM-woorden met -fst, -kst, -lft, -ngs, -ngt,<br />
-nks, nkt, -nst, -rkt, -rst, -rts, -tst<br />
werkt, dorst, koorts, laatst<br />
1F S. woorden met mmm-<br />
C. woorden met meer dan twee medeklinkers na elkaar;<br />
één lettergreep<br />
O. de leerlingen kunnen éénlettergrepige woorden met<br />
meer dan één beginmedeklinker (begincluster) correct<br />
schrijven: met medeklinkercombinaties zoals: sch-, schr-,<br />
str-, spr-<br />
S. strik, spruit<br />
C. strik, korst<br />
O. schoen, schrik, strik,<br />
spreek
medeklinker of<br />
cluster; niet<br />
spellingzuiver<br />
pag. 132<br />
1.3c /c MMMKMMM ● sprints, splitst C.5<br />
O.2.3.2<br />
1.4 ~KMMMM ● baltst C.5<br />
O.2.3.2<br />
2 lettergrepen 1.5 tweelettergrepig<br />
geen samenstelling<br />
of meervouds-en,<br />
geen voorvoegsel<br />
met stomme e<br />
digraaf 2.8a /c /χ/ = ch<br />
(of /χ/ = g)<br />
2.8b /c (/χ/ = ch of )<br />
/χ/ = g<br />
→ treedt op bij<br />
{ g ; x ; - }<br />
2.9a /b /n/ = n<br />
/ŋ/ = ng<br />
5.2 ~ei~ of ~ij~<br />
~ei of ~ij<br />
● venster, stumper, bende, koster,<br />
tante, elkaar, marmot<br />
● venster, glinstert<br />
● pech, vechten, bocht, rechts,<br />
gedicht, lichtgroen, licht, aandachtig,<br />
mochten, bracht<br />
● zorgt, ligt, terug, merg -<br />
● ton, zin, van<br />
● tong, vang, bang, langs, angel,<br />
verlang, zing, springt, slingert<br />
● werking, koning<br />
* het contrast /n/ = n versus /ŋ/ = ng<br />
hoort bij "twijfel over klank, klankzuiverheid"<br />
* zie 3.17 voor leenwoorden<br />
● trein, klein, paleis, bereiken – vijf,<br />
blijf, kijken, twijfelen<br />
● kei, allerlei – boerderij, partij<br />
-<br />
S.5.1<br />
C.17<br />
C.17+<br />
C.17++<br />
K.3.3.2.7<br />
O.3.4<br />
S.1.9<br />
K.3.6.1<br />
S.5.2<br />
C.11<br />
C.11+<br />
C.11++<br />
K.2.1.1<br />
K.2.2<br />
O.3.1<br />
C.E3, M4 C. woorden met meer dan twee medeklinkers na elkaar;<br />
één lettergreep<br />
O. de leerlingen kunnen éénlettergrepige woorden met<br />
meer dan één eindmedeklinker (eindcluster) correct<br />
schrijven: MKMM-woorden met medeklinkercombinaties<br />
-rfst, -rnst<br />
C.E3, M4<br />
O.3<br />
S.34<br />
C.E4<br />
C.M5, E5, M6<br />
C.E7<br />
K.4<br />
O.4<br />
S.34<br />
K.4<br />
S.34<br />
C.M4, E4<br />
C.M5, M6, E6<br />
C.M7, E7<br />
K.4<br />
K.4<br />
O.3<br />
C. woorden met meer dan twee medeklinkers na elkaar;<br />
één lettergreep<br />
O. de leerlingen kunnen éénlettergrepige woorden met<br />
meer dan één eindmedeklinker (eindcluster) correct<br />
schrijven: MKMM-woorden met medeklinkercombinaties<br />
-rfst, -rnst<br />
1F S. woorden met -ch(t)<br />
C. woorden met -ch of -cht; één lettergreep<br />
C. woorden met -ch(-) of -cht(-); twee of meer lettergrepen<br />
C. woorden met ch of cht; twee of meer lettergrepen<br />
K. woorden met één of meer medeklinkers vooraan en<br />
achteraan, meer dan één medeklinker<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
medeklinkercombinaties correct schrijven, met -ch, -cht<br />
1F S. woorden met -ng<br />
K. woorden met -ng en -nk<br />
1F S. woorden met (-)ei(-) of (-)ij(-)<br />
C. woorden met (-)ei(-) of (-)ij(-); één lettergreep<br />
C. woorden met (-)ei(-) of (-)ij(-); twee of meer lettergrepen<br />
C. woorden met ei of ij; twee of meer lettergrepen<br />
K. tweeklanken: ei, ij<br />
K. tweeklanken gevolgd door een doffe lettergreep<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
zuivere tweeklank ei (ij) en ou (au) correct schrijven<br />
C. strik, korst<br />
C. strik, korst<br />
O. herfst, ernst<br />
S. pech, bocht<br />
C. pech, gracht<br />
C. gejuich, opdracht<br />
C. goochelaar, nachtegaal<br />
K. toch, lucht, zocht<br />
O. zich, dicht<br />
[zich heeft één eindmedeklinker,<br />
geschreven als<br />
twee letters]<br />
S. bang<br />
K. bang, jong, engel, ding,<br />
hang, brengt<br />
S. trein, lijst<br />
C. trein, rijst<br />
C. paleis, vijver<br />
C. opleiding, tijdelijk<br />
K. wei, lijn, kijk<br />
K. bijen<br />
O. geit, pijp, kous, pauw
pag. 133<br />
eindmedeklinker,<br />
niet<br />
verlengbaar<br />
leenwoorden algemeen label<br />
'etymologie'<br />
per klank of<br />
klankcluster<br />
5.3a /b ~au~ of ~auw~ ● saus, gauw, nauwelijks S.5.3<br />
C.16<br />
C.16+<br />
C.16++<br />
K.2.1.4<br />
5.3b /b ~ou~ of ~ouw~ ● zou, bouw, vrouwelijk S.5.4<br />
C.16<br />
C.16+<br />
C.16++<br />
K.2.1.4<br />
S.34<br />
C.E4<br />
C.E5, M6, E6<br />
C.M7<br />
K.4<br />
S.34<br />
C.E4<br />
C.E5, M6, E6<br />
C.M7<br />
K.4<br />
1F S. woorden met -au-, -auw<br />
C. woorden met -au-, -auw, -ou- of -ouw; één lettergreep<br />
C. woorden met (-)au(-), -auw(-), (-)ou(-) of -ouw(-); twee<br />
of meer lettergrepen<br />
C. woorden met au, auw, ou, of ouw; twee of meer lettergrepen<br />
K. tweeklanken: au<br />
1F S. woorden met -ou-, -ouw<br />
C. woorden met -au-, -auw, -ou- of -ouw; één lettergreep<br />
C. woorden met (-)au(-), -auw(-), (-)ou(-) of -ouw(-); twee<br />
of meer lettergrepen<br />
C. woorden met au, auw, ou, of ouw; twee of meer lettergrepen<br />
K. tweeklanken: ou<br />
5.3u /ɑu/-klank, uitheems ● brownie, cacao, knowhow K.2.3 K.8 K. tweeklanken in vreemde woorden clown, cacao<br />
5.1 niet verlengbaar<br />
~d, ~ds<br />
~t, ~ts<br />
~b, ~bs<br />
~p, ~ps<br />
~g, ~ch<br />
label<br />
'etymologie'<br />
● niemand, steeds, sinds, want,<br />
sedert, balts, drab, club, gips, terug,<br />
pech<br />
leenwoorden Frans leenwoorden zijn in de bsb ingedeeld<br />
bij hun specifieke spellingmoeilijkheden<br />
leenwoorden Engels leenwoorden zijn in de bsb ingedeeld<br />
bij hun specifieke spellingmoeilijkheden<br />
3.1 /ɑ/-, /a/-achtige<br />
klank<br />
● sinaasappel, restaurants, croissant,<br />
toilet, trottoir, enveloppe<br />
-<br />
S.5.16<br />
C.38<br />
K.3.23<br />
O.3.10<br />
S.5.17<br />
C.39<br />
K.3.22<br />
O.3.10<br />
S.78<br />
C.E7, M8<br />
K.8<br />
O.7<br />
S.78<br />
C.E7, M8<br />
K.8<br />
O.7<br />
1F S. Franse leenwoorden<br />
[dit is strikt gezien geen spellingcategorie: Franse leenwoorden,<br />
maar bedoeld?: sedan, sedatief, segment,<br />
seizoen, sekte, serie, sermoen, serpent, servet, servies;<br />
leenwoorden zijn in de bsb ingedeeld bij hun specifieke<br />
spellingmoeilijkheden]<br />
C. Franse leenwoorden; één of meer lettergrepen<br />
[zie opmerking hierboven]<br />
K. woorden uit het Frans<br />
[zie opmerkingen bij Franse leenwoorden]<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden uit het<br />
Frans en Engels correct schrijven<br />
1F S. Engelse leenwoorden<br />
[zie opmerkingen bij Franse leenwoorden]<br />
C. Engelse leenwoorden; één of meer lettergrepen<br />
[zie opmerkingen bij Franse leenwoorden]<br />
K. woorden uit het Engels<br />
[zie opmerkingen bij Franse leenwoorden]<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden uit het<br />
Frans en Engels correct schrijven<br />
O.3.6.6 O.7 O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met oi<br />
S. saus, blauw<br />
C. saus, gauw, kou, vrouw<br />
C. klauwen, kabouter<br />
C. applaus, regenwoud<br />
K. koude, mouw, bouw,<br />
jouw<br />
S. stout, vrouw<br />
C. saus, gauw, kou, vrouw<br />
C. klauwen, kabouter<br />
C. applaus, regenwoud<br />
K. paus, pauw<br />
S. trottoir, cadeau, militair<br />
C. bureau, trottoir, chalet<br />
K. diner, pension,<br />
portefeuille, premier, toilet<br />
O. coupé, diner<br />
S. cake, manager, laptop<br />
C. manager, clinic, laptop<br />
K. computer, interview,<br />
keeper, nylon, show, team,<br />
weekend<br />
O. cake, goal<br />
O. toilet
pag. 134<br />
3.2 /ɛ/-, /e/-achtige<br />
klank<br />
● trainer, saté, populair, patiënt,<br />
crèche, jam, spray, cake, diner,<br />
ceintuur<br />
* zie ook 4.5<br />
3.3 /ɩ/-, /i/-achtige klank ● fabriek, liter, iglo, gitaar, ruzie,<br />
viool, juni, benzine, hobby, amfibie,<br />
modieus, financieel, pyjama, team,<br />
weekend, hockey, ideaal, e-mail,<br />
pinguïn, symbool, bodybuilding<br />
3.4 /ↄ/-, /o/-achtige<br />
klank<br />
3.5 stomme-e-achtige<br />
klank<br />
* zie ook 4.4<br />
● chauffeur, restaurant, cadeaus,<br />
shampoo, goal, poster, show<br />
● kermis, motor, kangoeroe, avond,<br />
museum, laboratorium, cursus,<br />
peloton<br />
* zie 2.1 – 2.5 en 5.5<br />
3.6 /ø/-achtige klank ● chauffeur, directeur, föhn, foetus,<br />
manoeuvreren*, smørrebrød<br />
* zie ook 3.7<br />
K.1.3.1<br />
K.1.3.2<br />
K.1.3.3<br />
K.1.10<br />
O.3.6.5<br />
O.3.6.6<br />
S.5.6<br />
S.5.14<br />
C.25<br />
C.25+<br />
K.1.1.2<br />
K.1.6.1<br />
K.1.6.2<br />
K.1.6.3<br />
K.1.6.4<br />
K.1.6.5<br />
K.1.7<br />
K.1.8<br />
O.3.6.4<br />
O.3.6.5<br />
O.3.6.6<br />
K.1.4.1<br />
K.1.4.2<br />
O.3.6.4<br />
O.3.6.6<br />
K.1.11.6<br />
O.3.3.3<br />
O.3.3.4<br />
-<br />
K.7<br />
K.8<br />
K.8<br />
K.8<br />
O.6<br />
O.7<br />
S.56<br />
S.78<br />
C.M6, E6<br />
C.M7, E7<br />
K.8<br />
K.7<br />
K.8<br />
K.7<br />
K.7<br />
K.7<br />
K.8<br />
K.7<br />
O.6<br />
O.6<br />
O.7<br />
K.7<br />
K.8<br />
O.6<br />
O.7<br />
K.6<br />
O.4<br />
O.5<br />
K. vrije klinker ee als é<br />
K. vrije klinker ee als er<br />
K. vrije klinker ee als ai<br />
K. vrije klinker in woorden met ai<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met é als ee<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met ai<br />
1F S. woorden waarin /ie/ geschreven als i<br />
[de genoemde voorbeelden betreffen verschillende categorieën,<br />
'januari' in bsb-categorie 4.4]<br />
S. woorden met (-)y(-)<br />
[elders wordt netjes van klank naar letter gewerkt, hier<br />
vanaf een letter; zie ook in bsb-cat. 3.18]<br />
C. woorden waarin /ie/ geschreven wordt als i; één of<br />
meer lettergrepen<br />
C. woorden waarin /ie/ geschreven wordt als i; twee of<br />
meer lettergrepen<br />
K. gedekte klinker i als y geschreven<br />
K. vrije klinker ie als i geschreven in woorden zoals … (5x)<br />
K. vrije klinker i als y geschreven<br />
K. vrije klinker i als ij in …<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met i als ie<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met ij als ie<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met y als ie, y als i<br />
K. vrije klinker o als au<br />
K. vrije klinker o als eau<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met au als oo<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met eau als oo<br />
K. de doffe klinker, in frequente woorden op -em, op -ik,<br />
op -is, op -ond, op -or<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
doffe klinker voorgesteld door e, ee, i, ij, o correct schrijven:<br />
in woorden met o<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
doffe klinker voorgesteld door e, ee, i, ij, o correct schrijven:<br />
e, i of ij in woorden eindigend op -em, -ig, -is, -lijk<br />
K. café, comités<br />
K. diner<br />
K. trainen<br />
K. militair, populair,<br />
parlementair<br />
O. café<br />
O. trainer<br />
S. liter, olifant, januari<br />
S. yoghurt, pony<br />
C. titel, olifant<br />
C. dirigent, visite<br />
K. Egypte, symbool<br />
K. fabrikant, januari, taxi,<br />
benzine, kilo, politici,<br />
souvenir<br />
K. serieus, ingenieur,<br />
officieel<br />
K. radio, station,<br />
functioneren<br />
K. materiaal, liniaal, ideaal<br />
K. Belgisch, historisch<br />
K. baby, hobby, typisch<br />
K. bijzonder, bijvoorbeeld<br />
O. liter<br />
O. bijzonder<br />
O.jury, symbool<br />
K. chauffeur, restaurant<br />
K. bureau, cadeau, niveaus<br />
O. restaurant<br />
O. bureau<br />
K. adem, monnik, vonnis,<br />
avond, professor<br />
O. avond, motor<br />
O. vonnis
pag. 135<br />
3.7 /u/-achtige klank ● toerist, toernooi, computer, journalist,<br />
manoeuvreren*, musical,<br />
carpoolen, remover, interview,<br />
barbecue, route<br />
3.9 b of p, gevolgd door<br />
andere medeklinker<br />
3.10 d of t, gevolgd door<br />
andere medeklinker<br />
* zie ook 3.6<br />
● applaus, april, abdij, obstakel,<br />
subtiel<br />
● advertenties, advies, atleet, ritme,<br />
trema, tsaar<br />
3.11 /d(z)j/, /t(s)j/ ● jazz, gletsjer, modieuze, coach,<br />
match, ketchup, station, traditioneel*,<br />
manager<br />
* indeling in 3.13 of 3.14 is in bepaalde<br />
gevallen ook mogelijk, vanwege<br />
uitspraakvariatie<br />
3.12 /k/-klank ● boeket, dictee, insect, kwaliteit,<br />
elektriciteit, cactus, praktisch, accu's,<br />
snacks, oktober, cirkel, cadeau,<br />
clown, speculaas, extra, skelet,<br />
accordeon, picknick, succes, cake,<br />
aquarium, helikopter, microscoop,<br />
chrysant, goal, pinguïn<br />
S.5.13<br />
K.1.9<br />
O.3.6.5<br />
-<br />
-<br />
S.78<br />
K.8<br />
O.6<br />
1F S. woorden waarin /oe/ geschreven als -ou-<br />
K. vrije klinker oe als ou in …<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met ou als oe<br />
S. route<br />
K. journalist, journaal,<br />
enthousiast<br />
O. route<br />
K.3.12.1 K.7 K. woorden uitgesproken met s als t geschreven -ti K. station, nationaal<br />
S.5.8<br />
S.5.12<br />
C.27<br />
C.27+<br />
C.44<br />
K.3.14<br />
K.3.15<br />
K.3.16<br />
K.3.17<br />
K.3.18<br />
O.3.6.5<br />
O.3.6.5<br />
O.3.6.6<br />
S.56<br />
S.78<br />
C.M6, E6<br />
C.M7, E7, M8<br />
C.E7, M8<br />
K.7<br />
K.8<br />
K.8<br />
K.8<br />
K.8<br />
O.6<br />
O.6<br />
O.7<br />
1F S. woorden waarin /k/ geschreven als -c-<br />
S. woorden waarin /ks/ geschreven als -x-<br />
[combinatie van /k/ en /s/, verbonden met letter x]<br />
C. woorden waarin /k/ geschreven wordt als c; één of<br />
meer lettergrepen<br />
C. woorden waarin /k/ geschreven wordt als c; twee of<br />
meer lettergrepen<br />
C. woorden waarin /ks/ geschreven wordt als x; één of<br />
meer lettergrepen<br />
[combinatie van /k/ en /s/, verbonden met letter x]<br />
K. woorden uitgesproken met ks, geschreven als cc<br />
K. woorden uitgesproken met k, geschreven als c<br />
K. woorden uitgesproken met k, geschreven als cc<br />
K. woorden uitgesproken met k(w), geschreven als qu<br />
K. woorden uitgesproken met ks, geschreven als x<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met c als k<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met ch als k<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met cc als ks, x als ks, qu als kw<br />
S. contact<br />
S. taxi<br />
C. actie, contant<br />
C. criminele, directeur<br />
C. examen, excuses<br />
K. succes<br />
speculaas, dictee, concert,<br />
computer, controleren,<br />
concentreert, insect,<br />
product<br />
K. accordeon, accu<br />
K. aquarium, quotiënt<br />
K. examen, extra<br />
O. cultuur<br />
O. chrysant<br />
O. accent, accu, examen,<br />
aquarium
pag. 136<br />
3.13 /z/-, /s/-klank ● politie, cent, spinazie, misschien,<br />
organisatie*, oceaan, visite, examen,<br />
crisis, passagier, explosie, quiz,<br />
quizzen, crossfiets, succes, bisschop,<br />
tsaar, cement<br />
* indeling in 3.11 is ook mogelijk,<br />
afhankelijke van de uitspraak /s/ of<br />
/ts/<br />
3.14 /zj/-, /sj/-klank ● garage, bagage, chocolademelk,<br />
logeren, asperges, journaal, shoppen<br />
3.15 w, v, f ● fotografen, filosofen, professor,<br />
sfeer, graffiti, affiche, sheriff, effect,<br />
proficiat, murw, volume, advies<br />
3.16 /g/-, /χ/-klank ● yoghurt, agressief, echo, chaos -<br />
S.1.12<br />
S.5.7<br />
S.5.12<br />
C.26<br />
C.26+<br />
C.44<br />
K.3.12.2<br />
K.3.13<br />
K.3.14<br />
K.3.18<br />
O.3.6.5<br />
O.3.6.6<br />
S.5.5<br />
S.5.11<br />
C.28<br />
C.28+<br />
K.3.19<br />
K.3.20<br />
K.3.21<br />
O.3.6.2<br />
O.3.6.5<br />
S.1.11<br />
S.56<br />
S.56<br />
S.56<br />
C.M6, E6<br />
C.M7, E7, M8<br />
C.E7, M8<br />
K.7<br />
K.7<br />
K.7<br />
K.8<br />
O.6<br />
O.7<br />
S.56<br />
S.78<br />
C.E6<br />
C.M7<br />
K.8<br />
K.8<br />
K.8<br />
O.4<br />
O.6<br />
1F S. woorden met s-, z-, ongeleed<br />
[opm.: bedoeld is -s- en -z-? alleen intervocalisch of ook<br />
'kansel'? dit type komt bij inheemse woorden zelden voor]<br />
[er is geen reden om naast cat.1.6 en 3.15 nog een categorie<br />
voor z-s, v-f op te nemen]<br />
S. woorden waarin /s/ geschreven als -c-<br />
S. woorden waarin /ks/ geschreven als -x-<br />
[combinatie van /k/ en /s/, verbonden met letter x]<br />
C. woorden waarin /s/ geschreven wordt als c; één of<br />
meer lettergrepen<br />
C. woorden waarin /s/ geschreven wordt als c; twee of<br />
meer lettergrepen<br />
C. woorden waarin /ks/ geschreven wordt als x; één of<br />
meer lettergrepen<br />
[combinatie van /k/ en /s/, verbonden met letter x]<br />
K. woorden uitgesproken met s als t geschreven -tie<br />
K. woorden uitgesproken met s geschreven als c<br />
K. woorden uitgesproken met ks, geschreven als cc<br />
K. woorden uitgesproken met ks, geschreven als x<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met c als s<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met cc als ks, x als ks<br />
1F S. woorden waarin /zj/ geschreven als g<br />
S. woorden waarin /sj/ geschreven als -ch-<br />
C. woorden waarin /zju/ geschreven wordt als ge; één of<br />
meer lettergrepen<br />
C. woorden waarin /zju/ geschreven wordt als ge; twee of<br />
meer lettergrepen<br />
K. woorden met (), geschreven als ch<br />
K. woorden met (), geschreven als g<br />
K. woorden met (), geschreven als j<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met sj-<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met ch als sj, met g of j als zj, met t als sj<br />
S.56 1F S. woorden met f-, v-, ongeleed<br />
[opm.: bedoeld is -f- en -v-? dit type komt bij inheemse<br />
woorden zelden voor]<br />
[er is geen reden om naast cat.1.6 en 3.15 nog een categorie<br />
voor z-s, v-f op te nemen]<br />
S. fase, pauze<br />
[opm.: 'fase' staat onder<br />
"een-op-een-relatie tussen<br />
klank en teken", dat is fout<br />
(/faz@/)]<br />
S. narcis, precies<br />
S. taxi<br />
C. cel, precies<br />
C. narcis, ceremonie<br />
C. examen, excuses<br />
K. actie, functie, politie,<br />
advertentie, relatie<br />
K. centiem, circus, officier,<br />
principe, concert,<br />
publiceren, forceren,<br />
produceren<br />
K. succes<br />
K. examen, extra<br />
O. cirkel<br />
O. accent, accu, examen<br />
S. horloge, gelei<br />
S. chocola, douche<br />
C. garage, gelei<br />
C. etalage, college<br />
K. chef, machine, chauffeur,<br />
chocolade<br />
K. horloge, energie, regime<br />
K. journaal, journalist, jury<br />
O. sjaal<br />
O. chef, garage, journaal,<br />
station<br />
S. tafel, oven
pag. 137<br />
3.17 /n/-, /ŋ/, /nj/-klank ● ananas*, miljonair*, kastanje,<br />
oranje, signaal, vignet, bungalow,<br />
flamingo<br />
3.18 /l/-, /j/- of /lj/-klank<br />
/r/- of /rj/-klank<br />
3.19a../b niet uitgesproken<br />
letters inheems<br />
3.19b../b niet uitgesproken<br />
letters leenwoorden<br />
* indeling in 4.7X (open / gesloten<br />
lettergrepen, uitheems) is mogelijk in<br />
het geval van een enkele medeklinker<br />
* zie ook 2.9a<br />
● gorilla, briljant, milieu, miljard,<br />
illustratie, parallellogram, yoghurt,<br />
mayonaise, medaille, portefeuille,<br />
failliet, diarree, garantie, barrière,<br />
carrière<br />
* indeling in 4.7X (open / gesloten<br />
lettergrepen, uitheems) is mogelijk in<br />
het geval van een enkele medeklinker<br />
● erwt, stampt, lichtje, jongens,<br />
thuis, ambtenaar<br />
● thee, diner, markt*<br />
* algemene uitspraak in het zuiden<br />
van het taalgebied: /mɑrt/<br />
-<br />
S.5.14<br />
C.32<br />
S.5.10<br />
K.3.24.2<br />
K.3.24.3.2<br />
O.3.5<br />
S.5.10<br />
C.40<br />
K.3.24.2<br />
O.3.5<br />
S.78<br />
C.M8<br />
S.78<br />
K.7<br />
K.5<br />
O.3<br />
S.78<br />
M7, E7, M8<br />
K.7<br />
O.3<br />
1F S. woorden met (-)y(-)<br />
[elders wordt netjes van klank naar letter gewerkt, hier<br />
vanaf een letter; zie ook in bsb-cat. 3.3]<br />
C. woorden met (-)y(-)<br />
[zie opmerking hierboven]<br />
1F S. woorden waarin /t/ geschreven als th<br />
[aangenomen dat 'thuis' hierbij hoort]<br />
K. woorden met medeklinkers die niet worden uitgesproken,<br />
maar wel geschreven: woorden met th<br />
K. woorden met medeklinkers die niet worden uitgesproken,<br />
maar wel geschreven: woorden met bijzondere<br />
uitspraak<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
medeklinkercombinaties correct schrijven, met -rwt<br />
[de aanduiding medeklinkercombinaties is in deze context<br />
merkwaardig]<br />
1F S. woorden waarin /t/ geschreven als th<br />
C. woorden waarin /t/ geschreven wordt als th; één of<br />
meer lettergrepen<br />
K. woorden met medeklinkers die niet worden uitgesproken,<br />
maar wel geschreven: woorden met th<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
medeklinkercombinaties correct schrijven, met -rkt<br />
[de aanduiding medeklinkercombinaties is in deze context<br />
merkwaardig]<br />
S. yoghurt, pony<br />
C. yoghurt, pony, gymnastiek<br />
S. thee<br />
K. thuis, althans<br />
K. erwten, markt<br />
O. erwt<br />
S. thee<br />
C. apotheek, thema<br />
K. thee, theater, katholiek<br />
O. markt
afkorting, weglating,<br />
symbool<br />
pag. 138<br />
cd, cd'tje, cd's 12.1 afkortingen, letterwoorden<br />
en symbolen<br />
's, 't 12.2 apostrof (')<br />
streepje ( – )<br />
hoofdletter 13.1a /b hoofdletters<br />
begin van zin<br />
13.1b /b hoofdletters<br />
eigennaam<br />
● a.u.b. (alstublieft), d.w.z. (dat wil<br />
zeggen), N.O. (noordoost), PSV'er, tvtoestel<br />
● radar, modem<br />
● km (kilometer), l (liter), T-shirt<br />
● 's woensdags, 's morgens, 't regent,<br />
m'n, zo'n, binnen- en buitenland<br />
● Hij spit de tuin. 's Morgens …<br />
● Zij schreef: "Hij spit alleen 's morgens."<br />
* onmogelijk te coderen in de bsb<br />
● Nora, Dirk, Peters, Bijlstraat,<br />
Tilburg, Kerstmis, Pasen, Hare Majesteit,<br />
God, Nederland, de Volkskrant,<br />
Italiaans, Limburgs, Vlaming, Allerheiligen,<br />
Bijbel, Koran<br />
S.5.17<br />
C.35<br />
K.5.4<br />
O.4.2g<br />
O.4.2g<br />
S.3.16<br />
C.29<br />
C.29a+<br />
K.5.1.1<br />
O.4.2f.2<br />
S.6.1<br />
K.5.1.2<br />
K.7.1<br />
O.4.2d.1<br />
S.6.5<br />
C.37<br />
K.7.2.1<br />
K.7.2.2<br />
K.7.2.3<br />
K.7.2.4<br />
K.7.2.5<br />
K.7.2.6<br />
O.4.2d.2.1<br />
O.4.2d.2.2<br />
O.4.2d.2.3<br />
O.4.2d.3.1<br />
O.4.2d.3.2<br />
O.4.2d.3.3<br />
O.4.2d.3.4<br />
O.4.2d.4<br />
O.4.2d.5<br />
S.78<br />
C.M8<br />
K.7<br />
O.6<br />
O.6<br />
S.56<br />
C.E6<br />
C.M8<br />
K.7<br />
O.6<br />
S.56<br />
K.7<br />
K.4<br />
O.3<br />
S.56<br />
C.M7<br />
K.4<br />
K.5<br />
K.4<br />
K.5<br />
K.7<br />
K.8<br />
O.4<br />
O.4<br />
O.4<br />
O.4<br />
O.4<br />
O.5<br />
O.5<br />
O.5<br />
O.5<br />
1F S. afkortingen van woorden<br />
C. koppelteken in samenstellingen; twee of meer lettergrepen<br />
[- om verschillende redenen, zie bsb-categorie<br />
10.2; dit is geredeneerd vanuit het schrijfvoorschrift naar<br />
de functie in plaats van andersom]<br />
K. afkortingsteken: enkel in frequent gebruikte afkortingen<br />
O. de leerlingen kunnen frequent gebruikte afkortingen<br />
juist schrijven<br />
O. de leerlingen kunnen frequent gebruikte letterwoorden<br />
juist schrijven<br />
1S/2F S. woorden beginnend met ’s<br />
C. woorden beginnend met 's of eindigend op 's; één of<br />
meer lettergrepen<br />
['s om verschillende redenen, zie bsb-categorie 9.1c, 9.3]<br />
C. woorden beginnend met 's; één of meer lettergrepen<br />
K. weglatingsteken (apostrof): begin van een woord<br />
O. de leerlingen kunnen woordtekens passend gebruiken<br />
in frequent voorkomende woorden indien het gaat om:<br />
apostrof<br />
1F S. hoofdletter aan begin zin<br />
K. weglatingsteken (apostrof): begin van een zin<br />
K. het eerste woord van een zin<br />
O. de leerlingen kunnen passend gebruikmaken van hoofdletters<br />
indien het gaat om het eerste woord van een zin<br />
1S/2F S. hoofdletter bij eigennaam<br />
C. woorden met een hoofdletter; één of meer lettergrepen<br />
K. namen schrijven: de eigen naam en het eigen adres<br />
schrijven<br />
K. namen schrijven: personen en zaken die als heilig<br />
worden beschouwd<br />
K. namen schrijven: persoonsnamen<br />
K. namen schrijven: namen van (kerkelijke) feestdagen<br />
K. namen schrijven: aardrijkskundige namen (straten,<br />
steden, landen, … )<br />
K. namen schrijven: afleidingen van aardrijkskundige<br />
namen<br />
O. de leerlingen kunnen passend gebruikmaken van<br />
hoofdletters indien het gaat om voornaam, familienaam<br />
O. … persoonsnamen<br />
O. … personen en zaken die als heilig worden beschouwd<br />
O. … persoonlijk adres<br />
O. … lokaal gebonden plaats- en straatnamen<br />
O. … aardrijkskundige namen<br />
O. … afleidingen van en samenstellingen met<br />
aardrijkskundige namen<br />
O. … namen van talen<br />
O. … namen van feestdagen<br />
S. tv, cd, bv.<br />
C. zonne-energie, e-mail<br />
K. ww. , o. a. , d. w. z.<br />
O. a.u.b., b.v., d.w.z., e.a.,<br />
enz., m.a.w., nl., nr., p., tel.<br />
O. SABENA, VRT, VTM<br />
S. ’s ochtends<br />
C. diploma's, 's middags<br />
C. 's winters, 's avonds<br />
K. 's ochtends, 's zomers<br />
O. 's morgens, 't regent,<br />
zo'n<br />
S. -<br />
K. 't Is laat.<br />
O. -<br />
S. -<br />
C. Beethoven, Rijn<br />
K. -<br />
O. -
Tabel deel 2: spellingregels<br />
onderwerp onderdeel bsb- bsb-aanduiding voorbeelden SLO (S.)<br />
categorie<br />
Cito (C.)<br />
Kath.VL (K.)<br />
OVSG (O.)<br />
open en gesloten<br />
lettergrepen<br />
pag. 139<br />
open lettergrepen,<br />
inheems<br />
4.1a /e open lettergreep,<br />
gevolgd door lettergreep<br />
met stomme e<br />
- meervoud of werkwoord<br />
op ~en,<br />
vormen op ~e<br />
4.1b e open lettergreep,<br />
gevolgd door lettergreep<br />
met stomme e<br />
- meervoud met<br />
klankverandering<br />
4.1c /e open lettergreep,<br />
gevolgd door lettergreep<br />
met stomme e<br />
- geen meervoud<br />
4.1d /e open lettergreep,<br />
gevolgd door lettergreep<br />
met stomme e<br />
- woorden op ~ig,<br />
~ing, ~lijk<br />
4.1e /e open lettergreep,<br />
gevolgd door lettergreep<br />
met stomme e<br />
- open: de klinker is<br />
een stomme e<br />
● haken, delen, boten, muren, gele,<br />
rode, trage, piraten, tekenen, bladeren,<br />
tomaten, kometen<br />
● steden, gaten, holen, benodigdheden<br />
● bodem, hoger, peper, negen,<br />
hamer<br />
S.2.9<br />
C.20<br />
C.20+<br />
C.47<br />
K.1.2.3<br />
O.4.2a.1<br />
S.3.23<br />
O.4.2c.4<br />
-<br />
niveau ref SLO-aanduiding (Commissie-Meijerink) /<br />
Cito-aanduiding /<br />
Leerplan Katholiek Basisonderwijs (VL) /<br />
Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van<br />
de Vlaamse Gemeenschap (OVSG)<br />
S.34<br />
C.E4<br />
C.M5, E5, M6,<br />
E6<br />
C.M7, E7, M8<br />
K.4<br />
O.4<br />
S.78<br />
O.5<br />
1F S. klinkerverenkeling<br />
C. woorden met open eerste lettergreep; twee lettergrepen<br />
C. woorden met open lettergreep; twee of meer lettergrepen<br />
[het voorbeeld 'bananen' is ambigu, de eerste open lettergreep<br />
valt onder bsb-categorie 4.7]<br />
C. woorden met open en/of gesloten lettergeep; twee of<br />
meer lettergrepen<br />
[aspecifieke categorie, overlappend met C20, C20+, C21,<br />
C21+; waarschijnlijk zijn ook andere bsb-4.X-categorieën<br />
bedoeld]<br />
K. vrije klinker in open lettergreep<br />
O. de leerlingen kunnen regelwoorden met vrije klinker<br />
aan het eind van een open lettergreep correct schrijven a,<br />
e, o, u (verenkelingsregel)<br />
1F S. meervoud heid-heden<br />
[-heden is een meervoud met klankverandering, en past<br />
daarom binnen de (algemene) bsb-categorie 4.1b]<br />
O. de leerlingen kunnen meervouden correct schrijven:<br />
met -en, -heden (+ klankverandering)<br />
● woning, nodig, vrolijk, lelijke S.3.18 S.56 1F S. woorden met uitgang -ing<br />
[waarom -ing pas bij 56? geen extra spellingmoeilijkheid,<br />
dus geen aparte bsb-categorie; tenzij bedoeld is bsbcategorie<br />
4.1d en 4.2c; maar dan klopt het voorbeeld niet]<br />
● dommeriken, zaniken<br />
* zie 2.2e,g voor luiwammesen,<br />
hannesen, bajesen<br />
C.43 C.M8 C. meervoud van woorden op onbeklemtoonde -es, -ik of<br />
-et; twee of meer lettergrepen<br />
voorbeelden SLO, Cito,<br />
Leerplan Katholiek Basisonderwijs,<br />
OVSG<br />
S. straten, bomen<br />
C. straten<br />
C. soldaten, bananen<br />
C. bemanning, terras<br />
K. lanen, nemen, boten,<br />
muren<br />
O. lage, deken, zomer,<br />
dure<br />
S. eenheden<br />
C. bemanning, terras<br />
O. stad - steden, schip -<br />
schepen, snelheid - snelheden<br />
S. buiging<br />
C. lemmeten, monniken
pag. 140<br />
gesloten<br />
lettergrepen,<br />
inheems<br />
open en<br />
gesloten<br />
lettergrepen,<br />
uitheems<br />
4.2a /d gesloten lettergreep,<br />
gevolgd door lettergreep<br />
met stomme e<br />
- meervoud of werkwoord<br />
op ~en,<br />
vormen op ~e,<br />
verkleinwoord op<br />
~etje<br />
4.2b /d gesloten lettergreep,<br />
gevolgd door lettergreep<br />
met stomme e<br />
- geen meervoud<br />
4.2c /d gesloten lettergreep,<br />
gevolgd door lettergreep<br />
met stomme e<br />
- woorden op ~ig,<br />
~ing, ~lijk<br />
4.2d /d met digraaf gesloten<br />
lettergreep, gevolgd<br />
door lettergreep<br />
met stomme e<br />
- woorden met ch<br />
- woorden met ng<br />
4.7a /f open of gesloten<br />
lettergreep, in<br />
leenwoorden - kort<br />
en klemtoon<br />
4.7b /f open of gesloten<br />
lettergreep, in<br />
leenwoorden - lang<br />
en klemtoon<br />
4.7c /f open of gesloten<br />
lettergreep, in<br />
leenwoorden - kort<br />
en geen klemtoon<br />
● schrappen, tellen, klimmen, poppen,<br />
plukken, verpakken, bestellen,<br />
godinnen, felle, tamme, kannetje,<br />
bommetje, hindernissen<br />
● binnen, nummer, effen, korrel,<br />
gemiddelde, verbitterd, dwarrelen,<br />
babbelen, bibberen<br />
● sappige, pittig, verschrikkelijk,<br />
vergissing<br />
● kachel, richel, bochel, kuchen<br />
● angel, engel, vinger, longen, slungel<br />
* in bsb niet gecodeerd; te vinden als<br />
{ a ; A ; - } gevolgd door { ch ; x ; 2.8 }<br />
etc.<br />
● koffie, massa, kassa, mammoet,<br />
tennis, programma, accu, hobby,<br />
gymmen, amaryllis, portretten,<br />
modellen, pakketten<br />
● tralie, olie, basis, poriën, super -<br />
● terras, perron, klassiek, effect,<br />
pakket, hallo, ballet, <strong>rapport</strong>, akkoord,<br />
apparaat<br />
* met name bij de laatste voorbeelden<br />
(met /ɑ/ in de eerste syllabe) is<br />
indeling in 4.7d denkbaar<br />
S.2.8<br />
C.21<br />
C.21+<br />
C.47<br />
K.3.7<br />
O.4.2a.3<br />
-<br />
S.34<br />
C.E4<br />
C.M5, E5, M6,<br />
E6<br />
C.M7, E7, M8<br />
K.4<br />
O.4<br />
O.4<br />
1F S. medeklinkerverdubbeling<br />
C. woorden met gesloten eerste lettergreep; twee lettergrepen<br />
C. woorden met gesloten lettergreep; twee of meer<br />
lettergrepen<br />
C. woorden met open en/of gesloten lettergeep; twee of<br />
meer lettergrepen<br />
[aspecifieke categorie, overlappend met C20, C20+, C21,<br />
C21+; waarschijnlijk zijn ook andere bsb-4.X-categorieën<br />
bedoeld]<br />
K. verdubbeling van de medeklinker<br />
O. De leerlingen kunnen regelwoorden met dubbele<br />
medeklinker correct schrijven.<br />
(verdubbelingsregel)<br />
S.3.18 S.56 1F S. woorden met uitgang -ing<br />
[waarom -ing pas bij 56? geen extra spellingmoeilijkheid,<br />
dus geen aparte bsb-categorie; tenzij bedoeld is bsbcategorie<br />
4.1d en 4.2c; maar dan klopt het voorbeeld niet]<br />
K.1.12.2<br />
O.3.4<br />
-<br />
-<br />
K.5<br />
O.3<br />
K. bijzondere gevallen: voor -ch<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
vrije klinker in open lettergreep (kort uitgesproken!)<br />
correct schrijven<br />
[vrije klinker, kort uitgesproken, in open lettergreep?]<br />
S. bruggen, petten<br />
C. bruggen<br />
C. trommel, oppasser<br />
C. bemanning, terras<br />
K. pannen, flessen, kikker,<br />
mollen, kudde, karren,<br />
Vallen, zetten, winnen<br />
O. appel, bellen, kippen,<br />
mollen, muggen<br />
S. buiging<br />
K. kachel, lachen, kuchen<br />
O. lachen
pag. 141<br />
4.7d /f open of gesloten<br />
lettergreep, in<br />
leenwoorden - kort<br />
of lang, geen klemtoon<br />
4.7e /f open of gesloten<br />
lettergreep, in<br />
leenwoorden - lang<br />
en geen klemtoon<br />
4.7f /f open of gesloten<br />
lettergreep, in<br />
leenwoorden - kort<br />
en lang, afwijkend<br />
van inheems<br />
● banaan, kabaal, galop, agent,<br />
kapot, paleis<br />
* vooral bij leenwoorden met een<br />
onbeklemtoonde /a/ is er twijfel over<br />
lang /a/ of kort /ɑ/, en daardoor over<br />
eventuele verdubbeling van de<br />
volgende medeklinkerletter (4.7d is<br />
verwant aan het probleem 'twijfel<br />
over klank, klankzuiverheid')<br />
● lokaal, hotel, helaas, metaal,<br />
brutaal<br />
* zie ook 4.7e, vooral bij /a/ of /ɑ/<br />
● regisseren (iss =/is/, niet /ɩs/),<br />
coveren (ov = /ↄv/, niet /ov/),<br />
concurreren (urr = /ɵr/, niet /yr/)<br />
eindklinker 4.3 ~a, ~o of ~u ● sla, stro, nu, vlo, ga, prima, auto,<br />
judo, radio, video, zebra, villa, foto,<br />
paraplu<br />
4.4a /b ~ie, ~i ● knie, drie, koffie, jullie, herrie, olie,<br />
ruzie, tralie, familie, kanarie, juli,<br />
januari, taxi, ski<br />
* zie ook 3.3<br />
4.4b /b ~/(t)si/ = ~tie ● politie, portie, actie<br />
* zie ook 3.3<br />
4.5 ~ee ● zee, twee, slee, toffee, heimwee,<br />
idee, puree, dictee, diarree, portemonnee<br />
* zie ook 3.2<br />
K.1.12.1<br />
O.2.7.1<br />
O.3.4<br />
-<br />
-<br />
S.2.7<br />
S.3.24<br />
C.15<br />
C.15+<br />
K.1.2.4<br />
O.3.2<br />
O.4.2c.6<br />
S.5.6<br />
S.3.25<br />
S.5.9<br />
C.30<br />
C.30<br />
O.3.6.4<br />
S.2.6<br />
K.1.2.5<br />
K.1.2.6<br />
O.2.6<br />
K.5<br />
O.3<br />
O.3<br />
S.34<br />
S.78<br />
C.E4<br />
C.M5<br />
K.4<br />
O.3<br />
O.7<br />
S.56<br />
S.78<br />
S.56<br />
C.E6<br />
C.E7, M8<br />
O.6<br />
S.34<br />
K.3<br />
K.4<br />
O.3<br />
K. bijzondere gevallen: a in open lettergreep van oorspronkelijk<br />
vreemde woorden<br />
O. de leerlingen kunnen meerlettergrepige woorden<br />
correct schrijven<br />
[de aanduiding meerlettergrepige woorden is niet adequaat<br />
gezien de voorbeelden]<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
vrije klinker in open lettergreep (kort uitgesproken!)<br />
correct schrijven<br />
[dit is toch een ander geval dan kachel, het eerste gevulde<br />
vak hierboven]<br />
1F S. woorden met -a, -o, -u<br />
S. meervoud op -a<br />
[bijzondere woordvorming, geen aparte bsb-categorie]<br />
C. woorden met -a, -o of -u; één of twee lettergrepen<br />
C. woorden met -a, -o of -u; twee of meer lettergrepen<br />
K. vrije klinker a en o en u op het einde van een woord<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
vrije klinker a, o, u aan het eind van een woord correct<br />
schrijven<br />
O. de leerlingen kunnen meervouden correct schrijven:<br />
(-um) -a, (-cus) -ci<br />
1F S. woorden waarin /ie/ geschreven als i<br />
[de genoemde voorbeelden betreffen verschillende categorieën,<br />
'januari' past, rest in bsb.cat 3.3]<br />
S. meervoud op -i<br />
[bijzondere woordvorming, geen aparte bsb-categorie]<br />
1F S. woorden met -tie<br />
C. woorden met -tie; twee of meer lettergrepen<br />
C. woorden met -tie; twee of meer lettergrepen<br />
[C.30 staat twee keer in overzicht]<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met t als s<br />
1F S. woorden met -ee<br />
K. vrije klinker ee aan het einde van een woord<br />
K. vrije klinker ee aan het einde van een lettergreep<br />
O. de leerlingen kunnen woorden met vrije<br />
klinker ee aan het eind van een woord<br />
correct schrijven (ook in samenstellingen)<br />
K. adres, banaan, opa<br />
O. agent, fabriek, kanon<br />
O. kabouter<br />
S. papa, foto, nu<br />
S. musea<br />
C. vla, zo, nu, hoera, auto<br />
C. opera, hobo, paraplu<br />
K. ja, nu, zo, ga<br />
O. ja, zo, nu<br />
O. musea, politici<br />
S. liter, olifant, januari<br />
S. critici<br />
S. politie<br />
C. reparatie, notitie<br />
C. auditie, manifestatie<br />
O. politie<br />
S. zee, twee<br />
K. zee, twee<br />
K. zeeman, tweetal, meegaan<br />
O. zee, meedoen,<br />
tweemaal
samenstellingen<br />
en samenkoppelingen<br />
pag. 142<br />
meervoud &<br />
bezitsvorm<br />
4.6 ~ooch~ ● goochelaar, goochelt, goochelen,<br />
verloochenen<br />
9.1a /c meervoud ~s<br />
na medeklinker<br />
9.1b /c meervoud ~s<br />
na klinker<br />
K.1.2.7<br />
O.3.6.3<br />
O.4.2a.2<br />
● sleutels, stumperds S.3.5<br />
O.4.2c.2<br />
● kangoeroes, tralies, tantes, dictees,<br />
bureaus, coupés<br />
9.1c /c meervoud ~'s ● agenda's, auto's, taxi's, menu's<br />
● baby's, hobby's<br />
● b's, j's<br />
9.3 ~'s bezitsvorm<br />
~s bezitsvorm<br />
~' bezitsvorm<br />
● Anna's fiets, Heidi's jas, Harry's<br />
schoenen<br />
● Martines boek, Jaaks pen, Renés<br />
triomf<br />
● Rubens' schilderijen, Felix' kattenvoer<br />
-s- 7.4 tussen-s ● stadspark, varkenshok, (dus)<br />
varkensstal, stationshal, (dus) stationschef,<br />
knoopsgat, enigszins<br />
● reisleider*, kokosnoot*,<br />
handstand*, sneeuwstorm*,<br />
fietssport*, huiszoeking*<br />
aaneen of los 11.1a /b aaneenschrijven of<br />
los<br />
* strikt genomen in te delen in 7.1, er<br />
is immers geen tussenklank<br />
● tenslotte, tenminste, evengoed,<br />
tekort<br />
● ten slotte, ten minste, even goed,<br />
te kort<br />
S.3.19<br />
O.4.2c.2<br />
O.4.2c.5<br />
S.3.16<br />
C.29<br />
C.29b+<br />
K.5.1.3<br />
O.4.2c.5<br />
S.-<br />
C.29<br />
C.29b+<br />
K.5.1.3<br />
S.3.30<br />
C.34<br />
K.3.24.4<br />
O.3.7<br />
O.3.9.2<br />
K.6<br />
O.5<br />
O.5<br />
S.34<br />
O.4<br />
S.56<br />
O.4<br />
O.6<br />
S.56<br />
C.E6<br />
C.M7, E7, M8<br />
K.7<br />
O.6<br />
C.E6<br />
C.M7, E7, M8<br />
K.7<br />
S.78<br />
C.M8<br />
K.8<br />
O.6<br />
O.7<br />
K. vrije klinker o voor -ch<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met oo voor ch<br />
O. de leerlingen kunnen regelwoorden met vrije klinker<br />
oo voor ch correct schrijven<br />
[twee categorieën met hetzelfde voorbeeld]<br />
1F S. meervoudsvorming met -en of -s<br />
[hier alleen -s; zie ook bsb-categorie 2.2 en slo-categorie<br />
3.2]<br />
O. de leerlingen kunnen meervouden correct schrijven:<br />
met -s<br />
1S/2F S. meervouds- -s na klinker<br />
O. de leerlingen kunnen meervouden correct schrijven:<br />
met -s<br />
O. de leerlingen kunnen meervouden correct schrijven:<br />
met és<br />
1S/2F S. woorden eindigend op ’s<br />
C. woorden beginnend met 's of eindigend op 's; één of<br />
meer lettergrepen<br />
['s om verschillende redenen, zie bsb-categorie 9.3, 12.2]<br />
C. woorden eindigend op 's; één of meer lettergrepen<br />
K. weglatingsteken (apostrof): woorden op vrije klinker -a,<br />
-i, -o, -u, -y waaraan 's wordt toegevoegd<br />
O. de leerlingen kunnen meervouden correct schrijven:<br />
met 's<br />
C. woorden beginnend met 's of eindigend op 's; één of<br />
meer lettergrepen<br />
['s om verschillende redenen, zie bsb-categorie 9.1c, 12.2]<br />
C. woorden eindigend op 's; één of meer lettergrepen<br />
K. weglatingsteken (apostrof): woorden op vrije klinker -a,<br />
-i, -o, -u, -y waaraan 's wordt toegevoegd<br />
3F S. tussenklank -s of -e(n)**<br />
['stadsdeel' heeft geen moeilijkheid op 3F-niveau]<br />
C. tussenletters -n- en -s- in samenstellingen; twee of<br />
meer lettergrepen<br />
K. woorden met medeklinkers die niet worden uitgesproken,<br />
maar wel geschreven: woorden met bijzondere<br />
uitspraak<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
medeklinkers die niet worden uitgesproken (wel geschreven)<br />
correct schrijven<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden in<br />
samenstellingen correct schrijven<br />
K. goochelaar, loochenen<br />
O. goochelaar<br />
O. goochelaar<br />
S. boeken, sleutels<br />
O. vogels<br />
S. meisjes<br />
O. tantes, bureaus<br />
O. cafés<br />
S. komma’s, lolly’s<br />
C. diploma's, 's middags<br />
C. zonne-energie, e-mail<br />
K. Anna's, opa's, taxi's,<br />
piano's, menu's, baby's<br />
O. foto's, baby's<br />
C. diploma's, 's middags<br />
C. agenda's, Carlo's<br />
K. Anna's, opa's, baby's<br />
S. stadsdeel<br />
C. pannenkoek,<br />
dorpsschool<br />
K. enigszins, geenszins<br />
O. enigszins<br />
O. dorpsschool<br />
S.3.31 S.78 3F S. aaneenschrijven of los schrijven** S. kleinkind/klein kind,<br />
tenslotte/ten slotte
pag. 143<br />
11.1b /b met een streepje ● Frans-Duits, Baarle-Nassau, Baarle-<br />
Hertog, doe-het-zelfzaak, Noord-<br />
Spanje, Nieuwpoort-Bad<br />
● niet-rokers, ex-trainer, Sint-<br />
Truiden,<br />
oer-Hollands, kopje-onder, haasjeover<br />
11.2 getallen:<br />
aaneen<br />
trema<br />
los<br />
● eenendertig, vijfhonderd, tweeduizend,<br />
zesennegentig, honderdachtendertig<br />
● tweeëndertig, drieënveertig<br />
● zesduizend honderd, een miljoen<br />
driehonderd duizend negenhonderdzevenentwintig<br />
● vijf twaalfde, drie achtste<br />
klinkerbotsing niets 10.3a /b geen trema ● liniaal, officieel, ideaal, ritueel,<br />
laboratorium, buiig, begroeiing,<br />
modieuze, duo, glijijzer<br />
uitzonderlijk 10.3b /b uitzonderlijk geen<br />
trema<br />
trema 10.1 trema ● reünie, reliëf, kopiëren, geïllustreerd,<br />
zeeën, knieën, reëel, ruïne,<br />
coördinator, hygiëne, bacteriën,<br />
officiële, beëindigen, naïef, epidemieën,<br />
onderzeeër<br />
streepje 10.2 streepje ● na-apen, zo-even, radiouitzending,<br />
zonne-energie, autoongeval,<br />
zee-egel, vanille-ijs<br />
K.5.2.1<br />
K.5.2.2<br />
K.5.2.3<br />
O.4.2f.1<br />
K.7<br />
K.7<br />
K.7<br />
O.6<br />
K. liggend streepje: samenstellingen van aardrijkskundige<br />
namen en hun afleidingen<br />
K. liggend streepje: samenstellingen met Sint<br />
K. liggend streepje: samenstellingen met …<br />
(K. de overige gevallen voor het schrijven van het deelteken<br />
worden niet systematisch aangeleerd in de lagere<br />
school)<br />
O. de leerlingen kunnen woordtekens passend gebruiken<br />
in frequent voorkomende woorden indien het gaat om:<br />
liggend streepje<br />
K. West-Vlaanderen,<br />
West-Vlaams<br />
K. Sint-Niklaas<br />
K. O. -L. -Vrouwekerk<br />
O. oud-leerling,<br />
Oost-Vlaanderen,<br />
Sint-Niklaas, na-apen<br />
C.36 E7, M8 C. woorden met een trema; twee of meer lettergrepen<br />
[zie ook bsb-categorie 10.1]<br />
(K. het aaneenschrijven van woorden zoals getallen: de<br />
regels voor het aaneenschrijven van woorden worden niet<br />
systematisch aangeleerd in de lagere school)<br />
C. drieëntwintig, ruïne<br />
S.2.13<br />
C.42<br />
K.1.5.2<br />
K.1.12.3<br />
S.78<br />
C.M8<br />
K.8<br />
K.7<br />
1F S. woorden met uitgang -iaal, -ieel, -eaal, -ueel<br />
[opm.: wat is de bedoeling van deze slo-categorie? het zijn<br />
geen morfologische uitgangen]<br />
[uitheemse woorden? dan bsb-categorieën 3.X]<br />
[klinkerbotsing zonder trema? dan bsb-categorie 10.3]<br />
C. woorden met -iaal, -ieel, -ueel of -eaal; twee of meer<br />
lettergrepen<br />
[zie opmerking hierboven]<br />
K. vrije klinker u in woorden met -ueel<br />
K. bijzondere gevallen: woorden op -eum<br />
● zoiets, museum, paella K.1.12.3 K.7 K. bijzondere gevallen: woorden op -eum K. museum<br />
S.2.15<br />
C.36<br />
K.5.3<br />
O.4.2c.5<br />
O.4.2f.3<br />
S.2.16<br />
C.35<br />
S.78<br />
C.E7, M8<br />
K.7<br />
O.6<br />
O.6<br />
S.78<br />
C.M8<br />
3F S. woorden met trema**<br />
C. woorden met een trema; twee of meer lettergrepen<br />
[zie ook bsb-categorie 11.2]<br />
K. trema (deelteken): volgende typen komen in aanmerking<br />
(de overige gevallen voor het schrijven van het<br />
deelteken worden niet systematisch aangeleerd in de<br />
lagere school)<br />
O. de leerlingen kunnen meervouden correct schrijven:<br />
met -ën, -¨n<br />
O. de leerlingen kunnen woordtekens passend gebruiken<br />
in frequent voorkomende woorden indien het gaat om:<br />
trema<br />
3F S. woorden met koppelteken**<br />
C. koppelteken in samenstellingen; twee of meer lettergrepen<br />
[- om verschillende redenen, zie bsb-categorie 12.1]<br />
S. liniaal, officieel, ideaal,<br />
ritueel<br />
C. speciaal, ritueel, ideaal<br />
K. eventueel, individueel<br />
K. laboratorium<br />
S. ruïne, skiën, poriën,<br />
knieën, zeeën<br />
C. drieëntwintig, ruïne<br />
K. geëindigd, geërfd,<br />
knieën, feeën, zeeën,<br />
België, Azië<br />
O. feeën, bacteriën<br />
O. patiënt, maïs<br />
S. zonne-energie<br />
C. zonne-energie, e-mail
overige regels afbreekregels 14.1 afbreking ● feest-tent, hand-doek, cir-cusnum-mer,<br />
avon-tu-ren-boek, ontdek-kings-rei-zi-ger,<br />
sport-wed-strijd,<br />
po-li-tie-bu-reau, plat-te-grond, achter-blij-ven,<br />
len-te-weer<br />
Tabel deel 3: bouwstenen<br />
pag. 144<br />
* de blauwe streepjes staan op<br />
samen-stel-lings-grenzen; breek bij<br />
voorkeur hier af<br />
onderwerp onderdeel bsb- bsb-aanduiding voorbeelden SLO (S.)<br />
categorie<br />
Cito (C.)<br />
Kath.VL (K.)<br />
OVSG (O.)<br />
verlengingsregel eind-d, -b, -g 6.1a /c /t/ met d ● hond (want: honden), ochtend<br />
(want: ochtenden), gemiddeld (gemiddelde),<br />
stad (steden)<br />
f/v & s/z: in<br />
finale positie<br />
niet constant<br />
S.2.14 S.78 1S/2F S. afbreekregels<br />
K. "Er dient een onderscheid gemaakt te worden tussen<br />
het afbreken van woorden bij het schrijven en het onderscheiden<br />
van lettergrepen bij het leren decoderen van<br />
geschreven taal. Lettergrepen herkennen en onderscheiden<br />
is een belangrijk hulpmiddel dat kinderen ondersteunt<br />
als ze leren lezen en schrijven. De regels voor het<br />
afbreken van woorden bij het schrijven is een doel dat de<br />
lagere school niet dient na te streven. Ze worden er niet<br />
systematisch aangeleerd.<br />
Voor het afbreken van woorden dienen de kinderen<br />
volgende vuistregels meegegeven te worden:<br />
- Breek zo weinig mogelijk af.<br />
- Breek altijd zinvol af."<br />
S.3.1<br />
C.18<br />
C.18+<br />
K.3.5<br />
O.4.2a.4<br />
6.1b /c /p/ met b ● web (webben), schub (schubben) S.3.20<br />
C.33<br />
K.3.5<br />
O.4.2a.4<br />
6.1c /c /χ/ met g ● hoog (hoge), vlug (vlugge), zielig<br />
(zielige), verjaardag (verjaardagen)<br />
6.3a /b v verandert in f ● raven – raaf, graven – graaf, beven<br />
– beeft, olijven – olijf, scherven –<br />
scherf<br />
6.3b /b z verandert in s ● grazen – graast, dozen – doos,<br />
dwaze – dwaas, glazen – glas, lezen –<br />
lees<br />
niveau ref SLO-aanduiding (Commissie-Meijerink) /<br />
Cito-aanduiding /<br />
Leerplan Katholiek Basisonderwijs (VL) /<br />
Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van<br />
de Vlaamse Gemeenschap (OVSG)<br />
S.34<br />
C.M4, E4<br />
C.M5, E5, M6<br />
K.4<br />
O.3<br />
S.78<br />
C.M7, E7<br />
K.4<br />
O.3<br />
1F S. woorden eindigend op -d (verlengingsregel eenlettergrepige<br />
woorden)<br />
C. woorden met -d; één lettergreep<br />
C. woorden met -d(-); één of meer lettergrepen<br />
K. woorden met d, b of g achteraan<br />
O. de leerlingen kunnen regelwoorden met nietklankzuivere<br />
eindletter d of b correct schrijven (verlengingsregel)<br />
1F S. woorden eindigend op -b<br />
C. woorden met -b; één of meer lettergrepen<br />
K. woorden met d, b of g achteraan<br />
O. de leerlingen kunnen regelwoorden met nietklankzuivere<br />
eindletter d of b correct schrijven (verlengingsregel)<br />
voorbeelden SLO, Cito,<br />
Leerplan Katholiek Basisonderwijs,<br />
OVSG<br />
S. hond, paard<br />
C. hond, strand<br />
C. brandweer, handvat<br />
K. hond, gespeeld<br />
O. bad<br />
S. web<br />
C. krab, voetbalclub<br />
K. web, heb<br />
O. web<br />
K.3.5 K.4 K. woorden met d, b of g achteraan K. weg, lig, zeg, nog<br />
S.2.10<br />
C.22<br />
S.2.11<br />
C.22<br />
S.56<br />
C.E5, M6<br />
S.56<br />
C.E5, M6<br />
1F S. woorden met f/v-wisseling<br />
C. verandering van -f in -v- en -s in -z- bij vervoeging en<br />
meervoudsvorming; twee of meer lettergrepen<br />
[uit 'brave' blijkt dat ook verbuiging meetelt]<br />
1F S. woorden met s/z-wisseling<br />
C. verandering van -f in -v- en -s in -z- bij vervoeging en<br />
meervoudsvorming; twee of meer lettergrepen<br />
S. braaf - brave<br />
C. brave, muizen, brieven<br />
S. huis - huizen<br />
C. brave, muizen, brieven
klank(cluster)- stomme e:<br />
let<br />
inheems<br />
ter(cluster)koppeli cluster<br />
ng<br />
pag. 145<br />
2.1a /b stomme e<br />
als enige klinker van<br />
het woord<br />
2.1b /b stomme e<br />
be~, ge~, ver~, te~<br />
2.2a /h stomme e<br />
woordeinde<br />
2.2b /h stomme e<br />
~en<br />
2.2c /h stomme e<br />
~en<br />
2.2d /h stomme e<br />
~en<br />
2.2e /h stomme e<br />
~el, ~er, ~en, ~es<br />
~ster<br />
2.2f /h stomme e<br />
~em<br />
● de, een, het, je, we, me K.1.11.1<br />
O.3.3.1<br />
● bewaar, bezoek, gebak, getal,<br />
gezin, verkeer, vertrekt, terug,<br />
tevreden<br />
● groene, bonte, verse, sterke,<br />
nauwe, zieke<br />
● bloemen, mensen, bouten, kringen<br />
* meervoudsvormen van werkwoorden<br />
horen in de betreffende categorieën<br />
(8.X)<br />
S.3.3<br />
C.10<br />
C.10+<br />
K.1.11.2<br />
O.3.3.2<br />
K.3<br />
O.3<br />
S.34<br />
C.M4, E4<br />
C.M5<br />
K.4<br />
O.3<br />
K. de doffe klinker, open lettergreep<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
doffe klinker voorgesteld door e, ee, i, ij, o correct schrijven:<br />
e of ee in éénlettergrepige woorden<br />
1F S. woorden met ge-, be-, ver-, te-<br />
C. woorden met ge-, be-, ver- of met -el, -er, -en; twee<br />
lettergrepen<br />
C. woorden met ge-, be-, ver- of met -el, -er, -en; twee of<br />
meer lettergrepen<br />
K. de doffe klinker, voorvoegsels<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
doffe klinker voorgesteld door e, ee, i, ij, o correct schrijven:<br />
e in woorden met voorvoegsels: be-, ge-, ver- of e in<br />
woorden eindigend op -e, -en, -el, er<br />
S.3.17 S.56 1F S. vorming bijvoeglijk naamwoord<br />
[dit is merkwaardig, blauwe pas op 56 en breedte op 34?]<br />
K.1.11.2<br />
K.3.24.1.1<br />
O.4.2c.1<br />
● houten, koperen S.3.28<br />
C.45<br />
K.3.24.1.2<br />
K.4<br />
K.4<br />
O.3<br />
S.78<br />
C.M8<br />
K.6<br />
K. de doffe klinker, onbeklemtoonde lettergreep<br />
K. woorden met medeklinkers die niet worden uitgesproken,<br />
maar wel geschreven: woorden met -n aan het einde<br />
van een doffe lettergreep<br />
O. de leerlingen kunnen meervouden correct schrijven:<br />
met -en<br />
1S/2F S. stoffelijk bijvoeglijk naamwoord<br />
C. stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden; twee of meer<br />
lettergrepen<br />
K. woorden met medeklinkers die niet worden uitgesproken,<br />
maar wel geschreven: woorden met -n aan het einde<br />
van een doffe lettergreep<br />
K. de, me, ze<br />
O. de, je, we, ze, te, het,<br />
een<br />
S. genoeg, bezoek, verschil,<br />
terug<br />
C. begin, vlieger<br />
C. verzinsel, bedrieger<br />
K. beginnen, gevaar,<br />
verlies, verstaan<br />
O. betaal, getal, verkoop,<br />
tante, jongen, winkel,<br />
minder<br />
S. blauwe, grote<br />
● velen, allen, beiden S.4.16 S.78 1S/2F S. meervouds- -n bij zelfstandig gebruikte verwijzing S. alle/allen<br />
● spiegel, wortel, poeder, winter,<br />
keuken, varken, dreumes<br />
● werkster,<br />
S.3.2<br />
C.10<br />
C.10+<br />
K.1.11.2<br />
● bliksem, bloesem, adem S.3.9<br />
C.23<br />
K.1.11.6<br />
O.3.3.4<br />
S.34<br />
C.M4, E4<br />
C.M5<br />
K.4<br />
S.56<br />
C.E5, M6<br />
K.6<br />
O.5<br />
1F S. woorden met uitgang -el, -er, -en, -te<br />
[breedte past hier niet, maar hoort bij bsb-categorie 2.2j]<br />
C. woorden met ge-, be-, ver- of met -el, -er, -en; twee<br />
lettergrepen<br />
C. woorden met ge-, be-, ver- of met -el, -er, -en; twee of<br />
meer lettergrepen<br />
K. de doffe klinker, onbeklemtoonde lettergreep<br />
1F S. woorden met uitgang -em<br />
C. woorden met -em, -elen, -enen of -eren; twee of meer<br />
lettergrepen<br />
K. de doffe klinker, in frequente woorden op -em<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
doffe klinker voorgesteld door e, ee, i, ij, o correct schrijven:<br />
e, i of ij in woorden eindigend op -em, -ig, -is, -lijk<br />
K. moeten, winkel, deuren,<br />
vader, moeder<br />
K. manden, kaarten,<br />
hebben<br />
O. bergen, bomen, katten<br />
S. ijzeren<br />
C. houten, zilveren, wollen<br />
K. gouden, marmeren,<br />
zilveren<br />
S. sleutel, moeder, molen,<br />
breedte<br />
C. begin, vlieger<br />
C. verzinsel, bedrieger<br />
K. moeten, winkel, deuren,<br />
vader, moeder<br />
S. stiekem<br />
C. stiekem, kinderen<br />
K. adem<br />
O. bliksem
pag. 146<br />
2.2g /h stomme e<br />
~elen, ~eren, ~enen,<br />
~emen, ~esen<br />
2.2h /h stomme e<br />
~te, de<br />
2.3 stomme e<br />
~ig, ~ige<br />
2.4 stomme e<br />
~lijk, ~lijke<br />
● wandelen, babbelen, bibberen,<br />
kinderen, betekenen, oefenen,<br />
bliksemen, ademen, hannesen<br />
● ruimte, breedte<br />
● horde, bende<br />
● deftig, aardig, ernstig, geduldig,<br />
deftige, keurige, moedige, gulzige<br />
* zie ook 4.1 en 4.2<br />
● sierlijk, eerlijk, gevaarlijk, duidelijk,<br />
zuidelijke, feestelijke, gezamenlijke<br />
* zie ook 4.1 en 4.2: open en gesloten<br />
lettergrepen<br />
* zie ook 6.5 voor achtervoegsels<br />
klinkercluster 2.6 aai, ooi, oei ● saai, zwaait, lawaai, haaien, kooi,<br />
prooi, gooit, mooie, foei, groeien,<br />
moeilijk<br />
2.7 eeuw, ieuw, uw ● sneeuw, leeuw, schreeuwt, kieuw,<br />
nieuwe, nieuws, schuw, duwtje,<br />
schaduw<br />
S.3.10<br />
C.23<br />
K.1.11.3<br />
O.3.3.3<br />
O.4.2c.2<br />
S.56<br />
C.E5, M6<br />
K.5<br />
O.4<br />
O.4<br />
1F S. woorden met -elen, -enen, -eren<br />
[vermoedelijk ook -emen, -esen]<br />
C. woorden met -em, -elen, -enen of -eren; twee of meer<br />
lettergrepen [waarom niet -emen?]<br />
K. de doffe klinker, -eren, -elen, -enen<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
doffe klinker voorgesteld door e, ee, i, ij, o correct schrijven:<br />
e in woorden eindigend op -eren, -elen, -enen<br />
O. de leerlingen kunnen meervouden correct schrijven:<br />
met -eren<br />
S.3.2 S.34 1F S. woorden met uitgang -el, -er, -en, -te<br />
[behalve breedte horen deze in bsb-categorie 2.2g]<br />
S.3.12<br />
C.24<br />
C.24+<br />
K.1.11.5<br />
O.3.3.4<br />
S.3.11<br />
C.24<br />
C.24+<br />
K.1.11.5<br />
O.3.3.4<br />
S.2.4<br />
C.12<br />
C.12+<br />
K.2.1.2<br />
K.4<br />
O.2.2.1<br />
S.2.5<br />
C.19<br />
C.19+<br />
K.1.5.1<br />
K.2.1.3<br />
O.2.2.2<br />
O.3.6.1<br />
S.56<br />
C.M5, E5, M6<br />
C.M7<br />
K.6<br />
O.5<br />
S.56<br />
C.M5, E5, M6<br />
C.M7<br />
K.6<br />
O.5<br />
S.34<br />
C.M4<br />
C.M5<br />
K.4<br />
K.4<br />
O.3<br />
S.34<br />
C.E4<br />
C.M5, E5<br />
K.5<br />
K.5<br />
O.3<br />
O.3<br />
S. wandelen, oefenen,<br />
kinderen<br />
C. stiekem, kinderen<br />
K. kinderen, bewonderen,<br />
meubelen, tekenen<br />
O. kinderen, wandelen,<br />
rekenen<br />
O. kinderen<br />
S. sleutel, moeder, molen,<br />
breedte<br />
1F S. woorden met uitgang -ig<br />
S. veilig<br />
C. woorden met -lijk of -ig; twee lettergrepen<br />
C. lelijk, eerlijk, stevig<br />
C. woorden met -lijk(-) of -ig(-); twee of meer lettergrepen C. dagelijks, geheimzinnig<br />
K. de doffe klinker, achtervoegsels -ig, ige; -erig, erige K. voorzichtig, eeuwige,<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met bezichtigen, verkondigen;<br />
doffe klinker voorgesteld door e, ee, i, ij, o correct schrij- houterig<br />
ven: e, i of ij in woorden eindigend op -em, -ig, -is, -lijk O. rustig<br />
1F S. woorden met uitgang -lijk<br />
S. eerlijk<br />
C. woorden met -lijk of -ig; twee lettergrepen<br />
C. lelijk, eerlijk, stevig<br />
C. woorden met -lijk(-) of -ig(-); twee of meer lettergrepen C. dagelijks, geheimzinnig<br />
K. de doffe klinker, achtervoegsels -(e)lijk, -(e)lijke K. innerlijk, koninklijk,<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met moeilijke, hartelijke<br />
doffe klinker voorgesteld door e, ee, i, ij, o correct schrij- O. eerlijk<br />
ven: e, i of ij in woorden eindigend op -em, -ig, -is, -lijk<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
medeklinkers die niet worden uitgesproken (wel geschreven)<br />
correct schrijven<br />
O. gezamenlijk<br />
1F S. woorden met -aai, -ooi, -oei<br />
C. woorden met -aai, -ooi of -oei; één lettergreep<br />
C. woorden met -aai(-), -ooi(-) of -oei(-); twee of meer<br />
lettergrepen<br />
K. tweeklanken: aai, oei, ooi<br />
K. tweeklanken gevolgd door een doffe lettergreep<br />
O. de leerlingen kunnen MKM- en KM-woorden met een<br />
tweeklank correct schrijven met de onechte tweeklanken:<br />
aai, ooi, oei<br />
1F S. woorden met -eeuw, -ieuw<br />
C. woorden met -eeuw, -ieuw of -uw; één lettergreep<br />
C. woorden met (-)eeuw(-), -ieuw(-) of -uw(-); twee of<br />
meer lettergrepen<br />
K. vrije klinker u in woorden met -uw<br />
K. tweeklanken: eeuw, ieuw<br />
O. de leerlingen kunnen MKM- en KM-woorden met een<br />
tweeklank correct schrijven met de onechte tweeklanken:<br />
eeu-w, ieu-w<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met -uw<br />
S. saai, mooi, boei<br />
C. saai, kooi, foei<br />
C. lawaai, rotzooi, geloei<br />
K. fraai, groei, kooi, draai<br />
K. fraaie, boeien, kooien,<br />
groeien, draaien, gooien<br />
O. taai, kooi, foei<br />
S. leeuw, nieuw<br />
C. sneeuw, kieuw, ruw<br />
C. leeuwin, zwaluw<br />
K. ruw, uw, duw<br />
K. leeuw, nieuw, geeuw<br />
O. meeuw, nieuw<br />
O. ruw
pag. 147<br />
medeklinkercluster<br />
etymologie,<br />
inheems<br />
morfemen voor en<br />
achtervoegsels<br />
2.8c /c ~sch<br />
~schr<br />
● schaar, scheef, schik<br />
● schraap, schroef, schrik<br />
2.9b /b /ŋk/ = nk ● bank, plank, donker, drankje,<br />
winkel, koninklijk, toegankelijk<br />
* puddinkje, pinkje: zie categorie<br />
9.2d<br />
S.2.2<br />
C.6<br />
C.6+<br />
K.3.3.2.6<br />
S.2.3<br />
C.7<br />
C.7+<br />
K.3.6.2<br />
K.3.4<br />
K.3.10<br />
3.8a /b ~heid ● snelheid, vrijheid, lenigheid S.3.14<br />
C.31<br />
C.31+<br />
K.3.11<br />
O.3.6.4<br />
6.2 constante woorddelen<br />
met voorvoegsel;<br />
met achtervoegsel<br />
6.5 inheemse en uitheemseachtervoegsels<br />
● verrassing, verroeren, ontdekken,<br />
ontdooien, onnodig, onttrekken<br />
● jongens, raadsel, breedst, slechtst,<br />
grootte, fietsster, buiig, vergroeiing,<br />
eindeloos, openlijk, doelloos, onmiddellijk,<br />
roodachtig, waakzaam,<br />
plaatje*, flesje*, kastje*, broodjes*<br />
* zie 9.2; zie ook 3.10<br />
● abonnement, dreigement<br />
● kruidenier, vliegenier<br />
● amtenaar, tekenaar<br />
● beeltenis, belevenis, duisternis<br />
● liefhebberij, bloemisterij<br />
● bangerik, gemenerik<br />
● buiging, aanwijzing<br />
S.3.4<br />
K.3.24.1.3<br />
K.3.24.3.3<br />
K.3.24.3.5<br />
O.3.7<br />
S.34<br />
C.E3, M4, E4<br />
C.M5, E5<br />
K.4<br />
S.34<br />
C.E3, M4, E4<br />
C.M5, E5, M6<br />
K.4<br />
K.6<br />
K.7<br />
S.56<br />
C.E6<br />
C.M7, E7<br />
K.7<br />
O.6<br />
S.34<br />
K.8<br />
K.7<br />
K.8<br />
O.6<br />
1F S. woorden met sch(r)-<br />
C. woorden met sch- of schr-; één lettergreep<br />
C. woorden met (-)sch- of (-)schr-; twee of meer lettergrepen<br />
K. woorden met één of meer medeklinkers vooraan en<br />
achteraan, meer dan één medeklinker<br />
1F S. woorden met -nk<br />
C. woorden met -ng of -nk; één lettergreep<br />
C. woorden met -ng(-) of -nk(-); twee of meer lettergrepen<br />
K. woorden met -ng en -nk<br />
K. medeklinkercombinaties<br />
[niet duidelijk welk criterium hier geldt]<br />
K. dubbele medeklinker in moeilijke woorden<br />
[het gaat hier om verschillende gevallen; noch heeft geen<br />
dubbele medeklinker; apert 'moeilijke woorden' zijn interessant<br />
in de bsb, maar dan op het niveau van voorspelbare<br />
fouten]<br />
1F S. woorden met uitgang -heid<br />
C. woorden met -teit of -heid; twee of meer lettergrepen<br />
C. woorden met -teit of -heid; twee of meer lettergrepen<br />
[geen verschil tussen C.31 en C.31+]<br />
K. de achtervoegsels -heid en -teit<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met achtervoegsels -heid en -teit<br />
1F S. woorden met ont-<br />
K. woorden met medeklinkers die niet worden uitgesproken,<br />
maar wel geschreven: woorden met -n aan het einde<br />
van een doffe lettergreep<br />
K. (2x) woorden met medeklinkers die niet worden uitgesproken,<br />
maar wel geschreven: woorden met bijzondere<br />
uitspraak<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
medeklinkers die niet worden uitgesproken (wel geschreven)<br />
correct schrijven<br />
S.3.18 S.56 1F S. woorden met uitgang -ing<br />
[waarom -ing pas bij 56? geen extra spellingmoeilijkheid;<br />
tenzij bedoeld is bsb-categorie 4.1d daling en 4.2c helling,<br />
maar dan is het slo-voorbeeld buiging onjuist]<br />
S. school, schrik<br />
C. schaal, schrik<br />
C. schoolbus, schrikdraad<br />
K. school, schrik<br />
S. bank<br />
C. bang, flink<br />
C. lengte, anker<br />
K. bank, winkel, links,<br />
denkt<br />
K. kindje, boontje,<br />
boompje, school, dicht<br />
K. onmiddellijk,<br />
parallellogram, misschien,<br />
noch<br />
S. eenheid<br />
C. kwaliteit, eenheid<br />
C. majesteit, overheid<br />
K. waarheid, kwaliteit<br />
O. snelheid<br />
S. ontdekken<br />
K. gezamenlijk, openlijk<br />
K. ontdekken<br />
O. ontdekking, dichtste<br />
O. gezamenlijk<br />
S. buiging
pag. 148<br />
verkleinvorm 9.2a /d verkleinwoord ~je,<br />
~tje, ~pje, ~etje<br />
9.2b /d verkleinwoord ~je<br />
na t of d<br />
9.2c /d verkleinwoord ~tje,<br />
~'tje, ~je na klinkerletter<br />
● boekje, zakje, kaarsjes, jongetjes,<br />
aspirientje<br />
● kraampje, bodempje, velletje,<br />
vlaggetje<br />
● plaatje, feestje, hoedje, blaadje S.3.8<br />
C.9+<br />
● menuutje, fotootje, villaatje,<br />
ideetje<br />
● skietje, taxietje, cafeetje, coupeetje<br />
● baby'tje, lolly'tje<br />
● cadeautje, coboytje, etuitje<br />
● cakeje, quoteje<br />
9.2d /d verkleinwoord ~nkje ● woninkje, relinkje, hellinkje, trillinkje<br />
● pinkje, plankje<br />
S.3.7<br />
S.3.8<br />
C.9<br />
C.9+<br />
K.3.24.3.1<br />
K.3.24.3.4<br />
O.3.7<br />
O.4.2b.1.1<br />
O.4.2b.1.2<br />
O.4.2b.2.1<br />
O.4.2b.2.3<br />
O.4.2b.2.4<br />
S.3.22<br />
C.46<br />
O.4.2b.2.2<br />
S.2.12<br />
C.46<br />
O.4.2b.1.3<br />
S.34<br />
S.56<br />
C.M4<br />
C.E5, M6<br />
K.5<br />
K.7<br />
O.6<br />
O.3<br />
O.4<br />
O.3<br />
O.3<br />
O.4<br />
S.56<br />
C.E5, M6<br />
S.78<br />
C.M7, E7<br />
O.5<br />
S.56<br />
C.M7, E7<br />
O.6<br />
1F S. verkleinwoorden met uitgang -je, -tje<br />
verkleinwoorden met uitgang -je na -d en -t,-pje, -etje<br />
[opm.: na -d en -t in bsb-categorie 9.2b]<br />
C. verkleinwoorden met uitgang -je of -tje; twee lettergrepen<br />
C. verkleinwoorden met uitgang -je (na -d en -t), -pje of -<br />
etje; twee of meer lettergrepen<br />
K. (2x) woorden met medeklinkers die niet worden uitgesproken,<br />
maar wel geschreven: woorden met bijzondere<br />
uitspraak<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden met<br />
medeklinkers die niet worden uitgesproken (wel geschreven)<br />
correct schrijven<br />
O. de leerlingen kunnen verkleinwoorden correct schrijven<br />
indien het gaat om: toevoeging van -je waarbij het<br />
grondwoord niet verandert<br />
O. … toevoeging van -je waarbij het grondwoord verandert<br />
O. … toevoeging van -tje waarbij het grondwoord niet<br />
verandert<br />
O. … toevoeging van -pje<br />
O. … toevoeging van -etje waarbij het grondwoord verandert<br />
1F S. verkleinwoorden met uitgang -je na -d en -t,-pje, -etje<br />
[opm.: -pje, -etje in bsb-categorie 9.2a]<br />
C. verkleinwoorden met uitgang -je (na -d en -t), -pje of -<br />
etje; twee of meer lettergrepen<br />
S. huisje, boekje, schaaltje<br />
[vriendje, plantje,]<br />
raampje, dingetje, karretje<br />
C. huisje, stoeltje<br />
C. vriendje, schuimpje,<br />
rolletje<br />
K. jasje, zusje<br />
K. zachtjes, lichtjes<br />
O. feestje, zachtjes<br />
O. hoekje, hoedje, lichtje<br />
O. blad - blaadje<br />
O. broertje, lelietje<br />
O. boompje, riempje<br />
O. vel - velletje, kar -<br />
karretje<br />
S. vriendje, plantje,<br />
[raampje, dingetje,<br />
karretje]<br />
C. vriendje, schuimpje,<br />
rolletje<br />
1S/2F S. verkleinwoord na open lettergreep op -a, -e, -o, -u S. laatje, autootje, para-<br />
[op -e, aveetje, koetje, knietje, barbecuetje? of na -ee?] pluutje<br />
C. verkleinwoorden met -aatje, -ootje, -uutje en met de C. parapluutje, kettinkje<br />
uitgang -nkje; twee of meer lettergrepen<br />
O. sla - slaatje, ski - skietje<br />
O. de leerlingen kunnen verkleinwoorden correct schrij- O. machientje, cafeetje,<br />
ven indien het gaat om: toevoeging van -tje waarbij het<br />
grondwoord verandert<br />
O. de leerlingen kunnen verkleinwoorden correct schrijven<br />
indien het gaat om: toevoeging van -tje bij uitheemse<br />
woorden, waarbij het grondwoord verandert<br />
baby'tje<br />
1F S. verkleinwoorden met ng/nk-wisseling<br />
C. verkleinwoorden met -aatje, -ootje, -uutje en met de<br />
uitgang -nkje; twee of meer lettergrepen<br />
O. de leerlingen kunnen verkleinwoorden correct schrijven<br />
indien het gaat om: toevoeging van -je aan woorden<br />
die eindigen op -ing waarbij het grondwoord verandert<br />
S. ketting - kettinkje<br />
C. parapluutje, kettinkje<br />
O. ketting - kettinkje
leenwoorden achtervoegsels<br />
pag. 149<br />
3.8b /b ~teit ● kwaliteit, universiteit, elektriciteit S.3.13<br />
C.31<br />
C.31+<br />
K.3.11<br />
O.3.6.4<br />
5.4 ~isch, ~ische ● logisch, tragisch, tropisch, humoristische,<br />
technische, Belgische<br />
S.3.21<br />
C.41<br />
K.3.7<br />
O.3.6.5<br />
S.56<br />
C.E6<br />
C.M7, E7<br />
K.7<br />
O.6<br />
S.78<br />
C.M7, E7<br />
K.7<br />
O.6<br />
1F S. woorden met uitgang -teit<br />
C. woorden met -teit of -heid; twee of meer lettergrepen<br />
C. woorden met -teit of -heid; twee of meer lettergrepen<br />
[geen verschil tussen C.31 en C.31+]<br />
K. de achtervoegsels -heid en -teit<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met achtervoegsels -heid en -teit<br />
1F S. woorden met uitgang -isch(e)<br />
C. woorden met -sch(e); één of meer lettergrepen<br />
K. Woorden met-isch, -ische<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden correct<br />
schrijven, met isch als is<br />
samenstellingen (algemeen) - K. tussenklanken e, en, s worden niet systematisch aangeleerd<br />
in de lagere school<br />
geen tussenkank<br />
7.1a samenstellingen<br />
zonder tussenklank<br />
● koelkast, hoofdpijn, bedtijd, zeepbel,<br />
fietstocht, schoollokaal, lichtshow,<br />
uittrekken (naast uitrekken)<br />
7.2 tussen-er ● allereerst, allerlaatst, middernacht,<br />
zuiderburen, kinderfiets,<br />
kinderrijmpje<br />
-e(n)- 7.3 tussen-e(n) samenstellingen met tussen-e(n) zijn<br />
in de bsb ingedeeld bij hun specifieke<br />
spellingmoeilijkheden<br />
S.3.6<br />
S.3.26<br />
C.13<br />
C.13+<br />
K.3.9<br />
K.3.24.3.3<br />
O.2.7.2<br />
O.2.7.3<br />
O.3.9.1<br />
-<br />
S.3.29<br />
S.3.30<br />
C.34<br />
O.9.2<br />
S.34<br />
S.78<br />
C.M4<br />
C.M5, E5, M6,<br />
E6<br />
K.6<br />
K.7<br />
O.4<br />
O.5<br />
O.5<br />
S.78<br />
S7.8<br />
C.M8<br />
O.7<br />
1F S. samengestelde woorden<br />
S. woorden met assimilatieverschijnselen<br />
[assimilatieverschijnselen treden algemeen op, geen<br />
aparte bsb-categorie]<br />
C. samengestelde woorden met twee medeklinkers na<br />
elkaar; twee lettergrepen<br />
C. samengestelde woorden met meer dan twee medeklinkers<br />
na elkaar; twee of meer lettergrepen<br />
K. dubbele medeklinker in samenstellingen<br />
K. woorden met medeklinkers die niet worden uitgesproken,<br />
maar wel geschreven: woorden met bijzondere<br />
uitspraak<br />
O. de leerlingen kunnen meerlettergrepige woorden<br />
correct schrijven in samenstellingen van tweelettergrepige<br />
woorden<br />
O. de leerlingen kunnen meerlettergrepige woorden<br />
correct schrijven in samenstellingen van meerlettergrepige<br />
woorden<br />
[tweelettergrepige woorden zijn ook meerlettergrepig? of<br />
1, 2, meer?]<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden in<br />
samenstellingen correct schrijven<br />
1S/2F<br />
3F<br />
S. tussenletter -n- in samengestelde woorden<br />
[welke tussenletter -n- in zonnebloem is bedoeld? vermoedelijk<br />
bsb-categorie 7.3e]<br />
S. tussenklank -s of -e(n)**<br />
[welke tussenklank -e(n) is bedoeld die niet een tussenletter<br />
-n- is in een samenstelling?]<br />
C. tussenletters -n- en -s- in samenstellingen; twee of<br />
meer lettergrepen<br />
O. de leerlingen kunnen hoogfrequente woorden in<br />
samenstellingen correct schrijven<br />
S. majesteit<br />
C. kwaliteit, eenheid<br />
C. majesteit, overheid<br />
K. waarheid, kwaliteit<br />
O. kwaliteit<br />
S. historisch<br />
C. historische, racistisch<br />
K. Belgisch, kritische<br />
O. Belgisch<br />
S. tuindeur, schatkist<br />
S. afval, zakdoek<br />
C. balpen, voetbal<br />
C. fietstocht, valstrik<br />
K. achttien, handdoek,<br />
voorruit<br />
K. kerstdag,<br />
herfstvruchten, zakdoek<br />
O. balpen, aantal, onweer<br />
O. lantaarnpaal<br />
O. achttien, handdoek<br />
S. zonnebloem, bessensap<br />
S. stadsdeel<br />
C. pannenkoek,<br />
dorpsschool<br />
O. druiventros
homofonen homofonen<br />
(geen werk-<br />
* homofonie is woorden)<br />
niet redactioneel<br />
gecodeerd in de<br />
bsb, maar volgt uit<br />
een geautomatiseerde<br />
bewerking<br />
achteraf<br />
pag. 150<br />
7.3a /e tussen-e(n)<br />
kan alleen met en<br />
7.3b /e tussen-e(n)<br />
linkerdeel is persoon<br />
7.3c /e tussen-e(n)<br />
linkerdeel eindigt op<br />
e (of kan alleen met<br />
e)<br />
7.3c /e tussen-e(n)<br />
anders en<br />
7.3e /e tussen-e(n)<br />
uitzonderingen<br />
5.6a /b homofonen<br />
geen werkwoordelijke<br />
problemen<br />
11.1a /b aaneenschrijven of<br />
los<br />
5.6b /b homofonen<br />
werkwoorden, zie<br />
categorie 8.1 – 8.9<br />
● molensteen, wagenziek, rekensommetje<br />
● ziekenauto, mannenstem, blindenstok,<br />
piratenschip<br />
● snottebel, hittegolf, kuddedier,<br />
geboortedatum, ladekast<br />
● paardenbloem, vlooienband,<br />
zwijnenstal, vliegenmepper<br />
● likkebaarden, zonnebril, elleboog,<br />
beresterk, reuzehonger<br />
● goedenavond<br />
● hart – hard, moed – moet*, schild<br />
– schilt*, krab – krap, slab – slap, peil<br />
– pijl, eis – ijs, leiden – lijden, rauw –<br />
rouw, uittrekken – uitrekken<br />
* werkwoorden zijn in de bsb ingedeeld<br />
bij hun specifieke spellingmoeilijkheden<br />
● tenslotte, tenminste, evengoed,<br />
tekort<br />
● ten slotte, ten minste, even goed,<br />
te kort<br />
* zie spellingregels / samenstellingen<br />
en samenkoppelingen / aaneen of los<br />
● brand – brandt*, belooft – beloofd*,<br />
verwachte – verwachtte*,<br />
went – wend – wendt*, boot –<br />
bood*, houd – hout – houdt*<br />
* werkwoorden zijn in de bsb ingedeeld<br />
bij hun specifieke spellingmoeilijkheden<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
S.3.31 [zie spellingregels / samenstellingen en samenkoppelingen<br />
/ aaneen of los]<br />
-
Tabel deel 4: werkwoorden<br />
onderwerp onderdeel bsb- bsb-aanduiding voorbeelden SLO (S.)<br />
categorie<br />
Cito (C.)<br />
Kath.VL (K.)<br />
OVSG (O.)<br />
grammaticale<br />
begrippen<br />
pag. 151<br />
voorbereidendegrammatica<br />
werkwoordsvorm persoonsvorm geen<br />
aparte<br />
categorie<br />
8.0 begrippen / termen ● werkwoord, pv, vraagproef, tijd- S.4.1<br />
proef, getalproef, deelwoord, infini- S.4.2<br />
tief, stam, stam+t, t-tijd, v-tijd, 1e, 2e, S.4.3<br />
3e persoon, enkelvoud, meervoud, S.4.4<br />
volgorde o-p of p-o, getalsovereen- S.4.14<br />
komst o-p<br />
S.4.15<br />
* de voorbereidende grammatica<br />
(termen, begrippen) is geen onderdeel<br />
van de bsb<br />
werkwoordsvormen zonder specifieke<br />
problemen, dus geen eind-/t/klank<br />
of -/tǝ(n)/ of -/dǝ(n)/<br />
8.1a /b v-tijd, regelmatig ~de, ~den<br />
● speelde, renden, babbelde<br />
8.1b /b v-tijd, regelmatig ~te, ~ten<br />
● werkte, stopten, ontdekte<br />
K.4.1<br />
O.4.2e.1.1<br />
K.4.2.1<br />
K.4.2.2<br />
K.4.3<br />
niveau ref SLO-aanduiding (Commissie-Meijerink) /<br />
Cito-aanduiding /<br />
Leerplan Katholiek Basisonderwijs (VL) /<br />
Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van<br />
de Vlaamse Gemeenschap (OVSG)<br />
S.56<br />
S.56<br />
S.56<br />
S.56<br />
S.78<br />
S.78<br />
K.3<br />
O.4<br />
K.6<br />
K.7<br />
K.7<br />
1F ● hele werkwoord/infinitief<br />
● stam van het werkwoord***<br />
● tijd van het werkwoord: tegenwoordige tijd, verleden<br />
tijd<br />
● regel voor overeenkomst in getal (onderwerppersoonsvorm)<br />
● regel voor overeenkomst in getal (referentverwijswoord)<br />
● regel voor overeenkomst in geslacht (referentverwijswoord)<br />
[overeenkomst geslacht is geen spellingprobleem (niet<br />
meer sinds 1954 tenminste)]<br />
voorbeelden SLO, Cito,<br />
Leerplan Katholiek Basisonderwijs,<br />
OVSG<br />
K. werkwoordsvormen waarbij de gebruikelijke spelling- ● doe, wassen, verlopen,<br />
regels worden toegepast<br />
geven, riep, mag, beef<br />
O. de leerlingen kunnen werkwoordsvormen correct<br />
schrijven wanneer het gaat om de drie persoonsvormen<br />
van de tegenwoordige tijdO.4.2e.2.1 de leerlingen kunnen<br />
[ … ] een oplossingsmethode hanteren voor de schrijfwijze<br />
van werkwoorden in de tegenwoordige tijd<br />
O.4.2e.2.2 … voor de schrijfwijze van werkwoorden in de<br />
verleden tijd<br />
O.4.2e.2.3 … voor de schrijfwijze van het voltooid deel<br />
woord<br />
K. persoonsvormen met hoorbare -t, -te, -de, -ten, -den<br />
en met stam op -t of -d in:<br />
- de tegenwoordige tijd<br />
- de verleden tijd<br />
[deze aanduiding is zo algemeen gesteld dat alle werkwoordscategorieën<br />
van de bsb van toepassing zijn<br />
(cat.8.X)]<br />
O.4.2e.1.2 O.5 O. de leerlingen kunnen werkwoordsvormen correct<br />
schrijven wanneer het gaat om de twee persoonsvormen<br />
van de verleden tijd;<br />
S.4.8<br />
O.4.2e.1.2<br />
S.56 1S/2F ● persoonsvorm: verleden tijd<br />
[de genoemde voorbeelden betreffen verschillende categorieën,<br />
kookte past hier]<br />
O. de leerlingen kunnen werkwoordsvormen correct<br />
schrijven wanneer het gaat om de twee persoonsvormen<br />
van de verleden tijd;<br />
-<br />
-<br />
K. gebeurd, betekend, het<br />
neergestorte vliegtuig<br />
● kookte, schreef
pag. 152<br />
geen persoonsvorm<br />
8.2a /b v-tijd, regelmatig d-<br />
of t-werkwoord<br />
8.2b /b v-tijd, regelmatig d-<br />
of t-werkwoord<br />
~dde, ~dden<br />
● strandde, strandden, bereidde,<br />
bereidden<br />
~tte, ~tten<br />
● roestte, roestten, verwachtte,<br />
verwachtten<br />
8.3 v-tijd, onregelmatig ● vroeg, zweeg, klommen<br />
8.4a /d v-tijd, onregelmatig<br />
d- of t-werkwoord<br />
8.4b /d v-tijd, onregelmatig<br />
d- of t-werkwoord<br />
8.4c /d v-tijd, onregelmatig<br />
d- of t-werkwoord<br />
8.4d /d v-tijd, onregelmatig<br />
d- of t-werkwoord<br />
* geen werkwoordelijk spellingprobleem,<br />
mogelijk wel in andere categorieën<br />
* in de bsb zijn werkwoorden niet<br />
met 8.3 gelabeld (eventueel automatisch<br />
afleiden)<br />
~d<br />
● stond, hield, leed, verslond<br />
~den<br />
● gleden, boden<br />
~t<br />
● wist, besloot<br />
~ten<br />
● floten, smeten<br />
8.5 t-tijd: ~t ● loopt, klimt, sterft, klautert, probeert,<br />
drinkt, helpt, wandelt, bedankt,<br />
reageert<br />
8.6a /b t-tijd, d-werkwoord ~d<br />
● antwoord, verhard<br />
8.6b /b t-tijd, d-werkwoord ~dt<br />
● rijdt, vindt, houdt<br />
8.7 woordenboekvorm ● lachen, groeien, verdwijnen, worden,<br />
verraden<br />
* vormen ook in andere categorieën;<br />
in de bsb zijn alleen d- en twerkwoorden<br />
met 8.7 gelabeld<br />
(overige eventueel automatisch<br />
afleiden)<br />
8.8a /c deelwoord geen eind-d of eind-t<br />
● gezien, gebeten<br />
S.4.9 S.56 1S/2F ● persoonsvorm: verleden tijd met stam op -d of -t ● brandde(n), startte(n)<br />
S.4.9 S.56 1S/2F ● persoonsvorm: verleden tijd met stam op -d of -t ● brandde(n), startte(n)<br />
S.4.8 S.56 1S/2F ● persoonsvorm: verleden tijd<br />
[de genoemde voorbeelden betreffen verschillende categorieën,<br />
schreef zou hier ook passen]<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
S.4.6<br />
O.4.2e.1.1<br />
S.56<br />
O.4<br />
1S/2F ● persoonsvorm: tegenwoordige tijd enkelvoud<br />
O. de leerlingen kunnen werkwoordsvormen correct<br />
schrijven wanneer het gaat om de drie persoonsvormen<br />
van de tegenwoordige tijd<br />
S.4.7 S.56 1S/2F ● persoonsvorm: tegenwoordige tijd met stam -d enkelvoud<br />
S.4.7 S.56 1S/2F ● persoonsvorm: tegenwoordige tijd met stam -d enkelvoud<br />
S.4.1<br />
S.4.5<br />
S.3.27<br />
S.4.12<br />
S.56 1F ● hele werkwoord/infinitief<br />
● persoonsvorm: tegenwoordige tijd meervoud<br />
S.78 1F ● bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord<br />
[de genoemde voorbeelden betreffen verschillende categorieën,<br />
gebroken past hier]<br />
● voltooid deelwoord, excl. homofone gevallen<br />
● kookte, schreef<br />
● word<br />
● word<br />
● gebroken, verlichte<br />
● gekookt, gemeld, geworden
homofonen<br />
* het gaat om<br />
gelijkluidende<br />
vormen met<br />
verschillende<br />
spelling<br />
* homofonie is<br />
niet redactioneel<br />
gecodeerd in de<br />
bsb, maar volgt uit<br />
een geautomatiseerde<br />
bewerking<br />
achteraf<br />
pag. 153<br />
werkwoordelijke<br />
'valkuil'<br />
8.8b /c deelwoord eind-d<br />
● gebeurd, geleend, brandend<br />
ik-vorm eindigt niet op letter van 't<br />
kofschip<br />
8.8c /c deelwoord eind-t<br />
● gesnapt, verwacht, veroorzaakt<br />
ik-vorm eindigt op letter van 't kofschip<br />
8.9a /h<br />
* automatischtoegekend<br />
pv versus deelwoord ● vertelt – verteld,<br />
betaalt – betaald,<br />
ontvlamt – ontvlamd<br />
8.9b /h pv van d-werkwoord,<br />
persoon, t-tijd<br />
● ik antwoord – je/hij/zij antwoordt<br />
* homofononie treedt altijd op binnen<br />
categorie 8.6<br />
8.9c /h pv van d-werkwoord, ● je antwoordt – antwoord je? –<br />
tweede persoon en antwoordt je broer?<br />
volgorde onderwerppv,<br />
t-tijd<br />
* homofononie treedt altijd op binnen<br />
categorie 8.6<br />
8.9d /h<br />
* automatischtoegekend<br />
8.9e /h<br />
* automatischtoegekend<br />
8.9f /h<br />
* automatisch<br />
t-tijd, d-werkwoord<br />
versus deelwoord<br />
woordenboekvorm,<br />
t-tijd, d-werkwoord<br />
versus v-tijd, regelmatig<br />
d- of twerkwoord<br />
pv v-tijd, regelmatig<br />
d- of t-werkwoord<br />
versus pv t-tijd<br />
● verbrand – verbrandt,<br />
onthoofd - onthoofdt<br />
* naast de homofononie binnen<br />
categorie 8.6<br />
● branden – brandden,<br />
onthoofden – onthoofdden<br />
● verlichtte – verlichte,<br />
verhardde – verharde<br />
● verlichtten – verlichten,<br />
verhardden – verharden<br />
S.4.12<br />
O.4.2e.1.3<br />
S.3.27<br />
S.4.12<br />
O.4.2e.1.3<br />
S.4.11<br />
S.4.13<br />
-<br />
S.78 1F ● voltooid deelwoord, excl. homofone gevallen<br />
O. de leerlingen kunnen werkwoordsvormen correct<br />
schrijven wanneer het gaat om het voltooid deelwoord<br />
van werkwoorden waarvan de stam eindigt op een -t of<br />
een -d<br />
S.78 1F ● bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord<br />
[de genoemde voorbeelden betreffen verschillende categorieën,<br />
verlichte past hier]<br />
● voltooid deelwoord, excl. homofone gevallen<br />
O. de leerlingen kunnen werkwoordsvormen correct<br />
schrijven wanneer het gaat om het voltooid deelwoord<br />
van werkwoorden waarvan de stam eindigt op een -t of<br />
een -d<br />
S.78 3F ● persoonsvorm met prefix homofoon met voltooid<br />
deelwoord**<br />
● voltooid deelwoord, homofone gevallen**<br />
[wat is het verschil tussen slo-cat. 4.11 en 4.13?]<br />
S.4.10 S.78 3F ● persoonsvorm: tegenwoordige tijd 2e/3e persoon<br />
achter persoonsvorm**<br />
S.3.27 S.78 1F ● bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord<br />
[de genoemde voorbeelden betreffen verschillende categorieën,<br />
verlichte past hier]<br />
● gekookt, gemeld, geworden<br />
● gebroken, verlichte<br />
● gekookt, gemeld, geworden<br />
● beoordeelt / beoordeeld<br />
● verhuist, verhuisd<br />
● word je, wordt je broer<br />
● gebroken, verlichte
Engelse leenwerkwoorden<br />
pag. 154<br />
geen specifiekebijzonderheden<br />
bij<br />
vervoeging<br />
met o<br />
(klank /o/)<br />
toegekend<br />
8.9g /h<br />
* automatischtoegekend<br />
8.9h /h<br />
* automatischtoegekend<br />
label<br />
Engels<br />
(etymologie)<br />
label<br />
Engels<br />
(etymologie)<br />
stam uitgaand label<br />
op -de of -te, Engels<br />
met vooraf(etymogaand een logie)<br />
klinker die bij<br />
spelling niet<br />
de Nederlandseverstekwaarde<br />
volgt<br />
persoonsvormen van<br />
verschillende werkwoorden<br />
al dan niet uitgesproken<br />
eind-n<br />
* zie categorie 5.5<br />
Engelse leenwerkwoord<br />
Engelse leenwerkwoord<br />
Engelse leenwerkwoord<br />
met bijzondere<br />
vervoeging<br />
● spelt – speld – speldt,<br />
went – wend – wendt<br />
● verlaat – verlaad – verlaadt,<br />
rijt – rijd – rijdt<br />
* er is ook homofonie met woorden<br />
uit andere grammaticale klassen<br />
(moet – moed, hoed – hoedt), zie<br />
categorie 5.6b<br />
● verlichte – verlichten – verlichtte –<br />
verlichtten<br />
● ontbrande – ontbranden – ontbrandde<br />
– ontbrandden<br />
● scrollen, scrol, scrolt, scrolde,<br />
scrolden, gescrold, gescrolde<br />
● crossen, cros, crost, croste,<br />
crosten, gecrost, gecroste<br />
● racen, race, racet, racete, raceten,<br />
geracet, geracete<br />
* vormen gedragen zich als inheemse,<br />
dus geen aparte bsb-categorie<br />
● scoren, scoor, scoort, scoorde,<br />
scoorden, gescoord, gescoorde<br />
● promoten, promoot, promootte,<br />
promootten, gepromoot, gepromote<br />
* vormen gedragen zich als inheemse,<br />
dus geen aparte bsb-categorie<br />
● upgraden, upgrade, upgradet,<br />
upgradede, upgradeden, geüpgraded,<br />
geüpgradede<br />
● daten, date, datet, datete, dateten,<br />
gedatet, gedatete<br />
* 'vreemde' vormen hebben in de bsb<br />
de aanduiding '3.19u' en '8.u' waar<br />
dat van toepassing is<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-
Tabel deel 5: overige<br />
onderwerp onderdeel bsb- bsb-aanduiding voorbeelden SLO (S.)<br />
categorie<br />
Cito (C.)<br />
Kath.VL (K.)<br />
OVSG (O.)<br />
voorbereiding op<br />
spelling<br />
pag. 155<br />
geen spelling schrijven (motorisch) letters schrijven O.1.1<br />
O.1.2<br />
geen spelling geen spelling leesteken punt S.6.2<br />
K.6.1<br />
O.4.3.1<br />
geen spelling leesteken vraagteken S.6.3<br />
K.6.2<br />
O.4.3.2<br />
geen spelling leesteken uitroepteken S.6.4<br />
K.6.3<br />
O.4.3.3<br />
geen spelling leesteken komma S.6.6<br />
K.6.4.1<br />
K.6.4.2<br />
O.4.3.4<br />
geen spelling leesteken dubbele punt S.6.7<br />
K.6.5.1<br />
K.6.5.2<br />
O.4.3.5<br />
O.4.3.6<br />
geen spelling leesteken aanhalingstekens S.6.8<br />
K.6.6<br />
O.4.3.7<br />
geen spelling leesteken haakjes S.6.9 S.56 -- S. haakjes<br />
niveau ref SLO-aanduiding (Commissie-Meijerink) /<br />
Cito-aanduiding /<br />
Leerplan Katholiek Basisonderwijs (VL) /<br />
Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van<br />
de Vlaamse Gemeenschap (OVSG)<br />
O.3<br />
O.3<br />
S.34<br />
K.3<br />
O.3<br />
S.34<br />
K.3<br />
O.3<br />
S.56<br />
K.3<br />
O.3<br />
S.56<br />
K.4<br />
K.4<br />
O.5<br />
S.56<br />
K.4<br />
K.7<br />
O.6<br />
O.6<br />
S.56<br />
K.7<br />
O.6<br />
O. de leerlingen kunnen de kleine letters van het alfabet<br />
en de letterverbindingen correct schrijven<br />
O. de leerlingen kunnen de hoofdletters en de letterverbindingen<br />
correct schrijven<br />
1F S. punt<br />
K. punt<br />
O. de (het) punt, achter een mededelende zin<br />
1F S. vraagteken<br />
K. vraagteken<br />
O. het vraagteken, achter een vragende zin<br />
1F S. uitroepteken<br />
K. uitroepteken<br />
O. het uitroepteken, achter een uitroepende zin, een<br />
kreet, een wens, een aansporing, een waarschuwing, een<br />
bevel<br />
3F S. komma**<br />
K. komma tussen de termen van een opsomming zonder<br />
'en'<br />
K. komma voor en na een aanspreking<br />
(K. de overige gevallen voor het schrijven van komma's<br />
worden niet systematisch in de lagere school aangeleerd)<br />
O. de komma, bij een aanspreking, tussen de delen van<br />
een opsomming (niet voor 'en' en 'of'), tussen nevenschikkende<br />
zinnen<br />
3F S. dubbele punt**<br />
K. de dubbelpunt voor verklarende opsommingen<br />
K. de dubbelpunt voor aanhalingen<br />
O. de (het) dubbelpunt, voor een verklarende opsomming<br />
O. de (het) dubbelpunt, voor eindaanhaling<br />
1F S. aanhalingstekens<br />
K. het aanhalingsteken bij begin- en eindaanhaling<br />
(K. de overige interpunctietekens worden niet systematisch<br />
aangeleerd in de lagere school. Als ze in teksten<br />
voorkomen, kunnen ze worden verklaard. De kinderen<br />
hoeven ze niet actief aan te wenden in hun eigen teksten)<br />
O. aanhalingstekens, bij de begin- en eindaanhaling<br />
geen spelling leesteken hoofdletter bij directe rede S.6.10 S.78 1S/2F S. hoofdletter bij directe rede<br />
geen spelling leesteken puntkomma S.6.11 S.78 -- S. puntkomma<br />
voorbeelden SLO, Cito,<br />
Leerplan Katholiek Basisonderwijs,<br />
OVSG<br />
-<br />
K. boter, kaas en melk<br />
K. ". . . ", zei hij. Hij zei: ".<br />
. . "
pag. 156<br />
geen spelling leesteken afbreekstreepje<br />
lettergreepgrenzen 'e=zels+o=ren',<br />
onderscheiden van afbreekposities,<br />
'ezels-oren', zijn gecodeerd in de bsb<br />
S.6.12 S.78 -- S. afbreekstreepje<br />
[wat is het verschil met slo: 2.14 afbreekregels?]<br />
geen spelling leesteken S.6.13 S.78 -- spatie<br />
geen spelling ordenen alfabet K.8.1<br />
K.8.2<br />
K.8.3<br />
K.8.4<br />
begrippen / termen [zie ook begrippen / termen bij werkwoorden]<br />
K.9.1.1<br />
K.9.1.2<br />
K.9.1.3<br />
K.9.1.4<br />
K.9.2<br />
K.9.3<br />
K.9.4.1<br />
K.9.4.2<br />
K.9.4.3<br />
K.9.4.4<br />
K.9.4.5<br />
K.9.4.6<br />
K.9.4.7<br />
K.9.4.8<br />
K.9.4.9<br />
-<br />
K.9.5.1<br />
K.9.5.2<br />
K.9.5.3<br />
K.9.6.1<br />
K.9.6.2<br />
K.9.6.3<br />
K.9.6.4<br />
K.9.6.5<br />
K.9.6.6<br />
K.9.6.7<br />
K.9.7<br />
-<br />
K.9.8<br />
O.1.3<br />
O.2.8<br />
O.3.3.5<br />
O.4.2a.5<br />
O.4.2b.5<br />
O.4.2c.7<br />
K.5<br />
K.5<br />
K.6<br />
K.8<br />
K.4<br />
K.4<br />
K.4<br />
K.4<br />
K.4<br />
K.4<br />
K.4<br />
K.5<br />
K.5<br />
K.5<br />
K.5<br />
K.5<br />
K.5<br />
K.5<br />
K.7<br />
-<br />
K.7<br />
K.7<br />
K.7<br />
K.5<br />
K.3<br />
K.3<br />
K.3<br />
K.4<br />
K.4<br />
K.7<br />
K.4<br />
-<br />
K.5<br />
O.2<br />
O.3<br />
O.3<br />
O.3<br />
O.4<br />
O.4<br />
K. om de zoekstrategie te kunnen toepassen, dienen de<br />
kinderen het alfabet te kennen en te kunnen hanteren:<br />
alfabet kennen en letters correct uitspreken<br />
K. alfabetiseren op de eerste letter<br />
K. alfabetiseren op de eerste en de tweede letter<br />
K. volledig alfabetiseren<br />
[tot blauw lijntje gerelateerd aan K.]<br />
Klinkers<br />
- klinker (9.1.1)<br />
- gedekte klinker (9.1.2)<br />
- vrije klinker (9.1.3)<br />
- open/gesloten lettergreep (9.1.4)<br />
Tweeklanken<br />
- tweeklank (9.2)<br />
Medeklinkers<br />
- medeklinker (9.3)<br />
Werkwoordsvormen<br />
- werkwoord (ww.) (9.4.1)<br />
- noemvorm (nv.) (9.4.2)<br />
- persoonsvorm (pv.) (9.4.3)<br />
- onderwerp (ond.) (9.4.4)<br />
- enkelvoud/meervoud (enk. /mv.) (9.4.5)<br />
- tegenwoordige/verleden tijd (t.t./v.t.) (9.4.6)<br />
- stam (9.4.7)<br />
- uitgang (9.4.8)<br />
- werkwoorden met/zonder klankverandering (9.4.9)<br />
Tussenklanken<br />
Woordtekens<br />
- weglatingsteken (9.5.1)<br />
- liggend streepje (9.5.2)<br />
- trema (deelteken) (9.5.3)<br />
Leestekens<br />
- leesteken (9.6.1)<br />
- de punt (9.6.2)<br />
- het vraagteken (9.6.3)<br />
- het uitroepteken (9.6.4)<br />
- de komma (9.6.5)<br />
- de dubbelpunt (9.6.6)<br />
- het aanhalingsteken (9.6.7)<br />
Hoofdletters<br />
- hoofdletter (9.7)<br />
Woorden aaneenschrijven<br />
Alfabet<br />
- alfabet (9.8)
pag. 157<br />
raadplegen van<br />
woordenlijst<br />
restwoorden niet voorzien in bsb, het lijkt te gaan<br />
om 'moeilijke woorden' waarin leerlingen<br />
vaak spelfouten maken<br />
O. de leerlingen kunnen de volgende begrippen hanteren:<br />
letter, kleine letter, hoofdletter<br />
O. de leerlingen kunnen volgende begrippen passend<br />
gebruiken: klinker, medeklinker, vrije en gedekte klinker,<br />
tweeklank, enkele en dubbele klinker<br />
O. de leerlingen kunnen het begrip ‘doffe klinker’ passend<br />
gebruiken<br />
O. de leerlingen kunnen de volgende begrippen passend<br />
gebruiken: verenkelen (enkel schrijven), verdubbelen<br />
(dubbel schrijven), open en gesloten lettergreep<br />
O. de leerlingen kunnen het begrip verkleinwoord passend<br />
gebruiken<br />
O. de leerlingen kunnen de volgende begrippen passend<br />
gebruiken: enkelvoud, meervoud, getal<br />
O.4.2e.3 de leerlingen kunnen de volgende terminologie<br />
passend gebruiken: werkwoord, tegenwoordige tijd,<br />
verleden tijd, infinitief, stam, uitgang, getal, persoonsvorm,<br />
onderwerp, werkwoorden met klankverande-ring<br />
of zonder klankverandering<br />
O. De leerlingen kennen de juiste benaming van bovenstaande<br />
woordtekens [liggend streepje, apostrof, trema]<br />
O. de leerlingen kunnen de hogergenoemde interpunctietekens<br />
[punt, vraagteken, uitroepteken, komma, dubbelpunt,<br />
aanhalingsteken] passend benoemen en het gebruik<br />
ervan verantwoorden<br />
O.4.2h O.4 O. de leerlingen kunnen een woordenlijst hanteren om de<br />
schrijfwijze van een woord op te zoeken<br />
C.48 C.M7, E7, M8 C. restwoorden C. vondst, museum, alleszins
Bijlage F De uitleg van de mogelijkheden: afbeeldingen van het filmpje<br />
en de tekst die daarbij werd uitgesproken<br />
pag. 158<br />
Is het zinvol de woordenlijst<br />
van het Groene Boekje<br />
uit te breiden met extra<br />
gegevens per woord?<br />
Inleiding op de korte vragenlijst over<br />
het Groene Boekje<br />
Inhoud van deze presentatie<br />
De informatie die nu beschikbaar is in<br />
het Groene Boekje<br />
De nieuwe mogelijkheden<br />
1 e voorbeeld: zelfstandig naamwoord<br />
2 e voorbeeld: werkwoordsvorm<br />
Redenen waarom<br />
Het Groene Boekje nu:<br />
na·gel·lak, de[m.] en het<br />
De nieuwe mogelijkheden<br />
vormen<br />
uitleg<br />
niveau<br />
andere<br />
alle woordvormen (meervoud,<br />
verkleinvorm, werkwoordsvormen)<br />
de spellingregels voor het gevonden woord<br />
moeilijkheidsgraad van de spelling<br />
(niveau voor het onderwijs)<br />
andere woorden met dezelfde spellingeigenschappen<br />
1. Is het zinvol om de elektronische versie van het<br />
Groene Boekje uit te breiden met spellinggegevens per<br />
woord? Deze presentatie dient als inleiding op een<br />
korte vragenlijst. We laten u zien wat de mogelijkheden<br />
zijn tot uitbreiding.<br />
2. Eerst tonen we de informatie die nu beschikbaar is in<br />
het Groene Boekje. Daarna bespreken we de nieuwe<br />
mogelijkheden, aan de hand van een zelfstandig<br />
naamwoord en een werkwoordsvorm. Tot slot presenteren<br />
we de redenen waarom het nuttig kan zijn om<br />
het Groene Boekje te verrijken met deze informatie.<br />
3. Het Groene Boekje bevat nu de volgende uitleg wanneer<br />
u bijvoorbeeld het woord nagellak opzoekt.<br />
In het woord zijn de lettergrepen met een punt van<br />
elkaar gescheiden, en achter het woord staat welk lidwoord<br />
er bij hoort.<br />
Zowel de als het is mogelijk bij nagellak. De [m.] tussen<br />
vierkante haken betekent dat de nagellak mannelijk is.<br />
4. In het nieuwe elektronische boekje kunnen knoppen<br />
worden toegevoegd met aanvullende informatie. De<br />
knop vormen geeft bij de zelfstandige naamwoorden<br />
altijd het meervoud en de verkleinvorm, en bij de<br />
werkwoorden alle werkwoordsvormen, met hun benaming<br />
en context. Onder de knop uitleg vindt u de<br />
spellingregels die bij het gevonden woord horen. De<br />
knop niveau geeft informatie over de moeilijkheidsgraad<br />
van het woord. Bij andere vindt u andere woorden<br />
met dezelfde spellingeigenschappen.
Nieuwe mogelijkheden<br />
Voorbeeld 1<br />
Het zelfstandige naamwoord nagellak<br />
pag. 159<br />
na·gel·lak, de[m.] en het<br />
vormen uitleg<br />
niveau<br />
vormen uitleg<br />
niveau<br />
andere<br />
andere<br />
nagellak<br />
meervoud: nagellakken<br />
verkleinvorm: nagellakje<br />
meerv + verkl: nagellakjes<br />
vormen uitleg<br />
niveau<br />
andere<br />
Komen er nieuwe<br />
nagellakken op de<br />
markt?<br />
Een nagellakje<br />
doet wonderen.<br />
nagellak<br />
opbouw: samenstelling van nagel+lak<br />
uitspraak: naa-gel-lak<br />
1. verenkeling van aa in open lettergreep<br />
2. de toonloze e schrijf je met een e in nagel<br />
(onthoud de uitgangen -en, -er, -el, -em)<br />
3. geen verenkeling van de dubbele ll, want dit is<br />
een samenstelling<br />
vormen uitleg<br />
niveau<br />
andere<br />
instapniveau<br />
10 = groep 3 / klas 1<br />
20 = groep 4 / klas 2<br />
30 = groep 5 / klas 3<br />
40 = groep 6 / klas 4<br />
50 = groep 7 / klas 5<br />
60 = groep 8 / klas 6<br />
...<br />
5. Nu volgt een voorbeeld van de extra informatie die u<br />
kunt verwachten achter deze knoppen bij het zelfstandige<br />
naamwoord nagellak.<br />
6. Na aanklikken van de knop vormen krijgt u alle vormen<br />
van dit woord te zien. Nagellak heeft het meervoud<br />
nagellakken en het verkleinwoord nagellakje. Die<br />
vormen zijn minder gebruikelijk, maar als je ze gebruikt,<br />
wil je ze ook kunnen spellen. “Komen er nieuwe nagellakken<br />
op de markt?” Of “een nagellakje doet wonderen”.<br />
7. Onder uitleg krijgt u altijd de opbouw van het woord<br />
te zien, en de uitspraak, want die liggen ten grondslag<br />
aan de spelling. U ziet in ons voorbeeld achter ‘opbouw’<br />
dat nagellak een samenstelling is van nagel plus<br />
lak. De uitspraak bestaat uit drie delen: naa, gul en lak.<br />
Bij 1 ziet u dat hier de bekende regel van verenkeling in<br />
open lettergreep van toepassing is. Daarom wordt de<br />
lange aa-klank met een enkele a geschreven. Bij 2. staat<br />
hoe de toonloze e in dit geval wordt geschreven: met<br />
een korte e. Bij 3 leest u dat dit een samenstelling is.<br />
Daardoor blijft er een dubbele ll staan.<br />
8. De knop niveau geeft aan wanneer het woord in het<br />
onderwijs aangeboden kan worden. Dat is het instapniveau.<br />
Instapniveau 10 betekent dat het woord in groep<br />
3 of klas 1 kan worden aangeboden. 20 = groep 4, klas<br />
2 enz. Het instapniveau hoeft niet te stoppen bij 60. Er<br />
zijn spellingproblemen die pas na de basisschool aan<br />
bod komen.
niveau<br />
pag. 160<br />
vormen uitleg<br />
andere<br />
moeilijkheidsgraad<br />
woordlengte (aantal lettergrepen)<br />
aantal regels<br />
en soort regels<br />
vormen uitleg<br />
niveau<br />
Hoe hoger het getal,<br />
hoe moeilijker de spelling.<br />
andere<br />
nagellak<br />
instapniveau: 25<br />
moeilijkheidsgraad: 40<br />
vormen uitleg<br />
niveau<br />
andere<br />
25 = halverwege<br />
groep 4 / klas 2<br />
40 = niet heel gemakkelijk,<br />
maar ook niet overdreven<br />
moeilijk<br />
gevonden woord<br />
nagellak<br />
ag in hagel, plagen, wagen, zagen enz.<br />
el in adel, appel, artikel, beugel, egel enz.<br />
ell met toonloze e en toch een dubbele ll:<br />
edellieden, hemellichaam, heuvelland,<br />
knutsellijm, kogellager, middellijn,<br />
stippellijn, tafellaken, wandellied<br />
Nieuwe mogelijkheden<br />
Voorbeeld 2<br />
De verleden tijd van overreden<br />
over·re·den, over·reed·de,<br />
over·reed<br />
vormen uitleg<br />
niveau<br />
andere<br />
9. Bij niveau kan ook een aanduiding gegeven worden<br />
van de moeilijkheidsgraad. Woordlengte en de spellingregels<br />
die je moet kennen spelen dan een rol. Hiervoor<br />
geldt ook: hoe hoger het getal, hoe moeilijker de spelling.<br />
10. Nagellak heeft instapniveau 25. Dat wil zeggen dat<br />
dit woord qua spellingeigenschappen voor het eerst<br />
aangeboden kan worden halverwege groep 4 of klas 2.<br />
De moeilijkheidsgraad is 40. Daaraan kun je zien dat het<br />
geen beginnerswoord is wanneer je uitleg geeft over de<br />
dubbele ll in samenstellingen. Een woord zoals rolluik<br />
of taalles is eenvoudiger.<br />
11. Dan de knop andere. Hier worden andere woorden<br />
gegeven bij de spellingregels van het gevonden woord.<br />
Nagellak heeft drie bijzonderheden: ag, el en de dubbele<br />
ll. Er zijn veel voorbeelden van ag met verenkeling<br />
van de aa-klank. Het rijtje hagel, plagen, wagen en<br />
zagen kan uitgebreid worden met andere voorbeelden.<br />
Er zijn eveneens veel voorbeelden van woorden die<br />
eindigen op el: adel, appel, enz. De letterreeks ell vinden<br />
we in edellieden, hemellichaam, enz. maar het<br />
aantal samenstellingen van dit type is niet heel erg<br />
groot. Van de spellingeigenschappen van nagellak is ell<br />
het opmerkelijkst.<br />
12. Het tweede voorbeeld is een werkwoordsvorm. We<br />
hebben de verleden tijd van overreden gekozen, een<br />
werkwoord met de betekenis ‘overhalen’ of ‘overtuigen’.<br />
Het witte vak laat zien wat er nu in het Groene<br />
Boekje staat. Het woord dat we gezocht hebben staat<br />
na het hele werkwoord. Het gaat om de persoonsvorm<br />
in de verleden tijd, de spelling is met dubbel ee en dubbel<br />
dd.
niveau<br />
hele werkwoord overreden<br />
persoonsvormen ik overreed, overreed jij<br />
jij/hij overreedt<br />
wij/jullie/zij overreden<br />
ik/jij/hij overreedde<br />
wij/jullie/zij overreedden<br />
voltooid deelwoord hebben overreed<br />
verbogen vorm overrede*<br />
tegenwoordig deelw overredend<br />
verbogen vorm overredende<br />
pag. 161<br />
vormen uitleg<br />
andere<br />
vormen uitleg<br />
niveau<br />
andere<br />
*vorm met<br />
dezelfde<br />
uitspraak<br />
overreedde*<br />
opbouw: ww met voorvoegsel over+reedde<br />
uitspraak: oo-ver-ree-de<br />
1. verenkeling van oo in open lettergreep<br />
2. de toonloze e schrijf je met een e in over<br />
(onthoud de uitgangen -en, -er, -el, -em)<br />
3. geen verenkeling van de dubbele rr, want<br />
over is een voorvoegsel<br />
4. verleden tijd d-werkwoord, -dde<br />
vormen uitleg<br />
niveau<br />
andere<br />
overreedde<br />
instapniveau: 56<br />
moeilijkheidsgraad: 88<br />
vormen uitleg<br />
niveau<br />
andere<br />
* Er is een werkwoordsvorm<br />
met dezelfde uitspraak; zie<br />
onder de knop vormen!<br />
56 = halverwege<br />
groep 7 / klas 5<br />
88 = heel moeilijk<br />
gevonden woord<br />
overreedde<br />
ov in loven, pover, rover, tovenaar enz.<br />
err (met toonloze e) in lommerrijk,<br />
overrijden, overrijp, overrompelen,<br />
overrulen enz.<br />
eedd in besteedde, ontleedde,<br />
verbreedde, verkleedde. Dit spellingprobleem<br />
is zeldzaam.<br />
13. Bij de knop vormen staan nu de werkwoordsvormen.<br />
Overreedde is een van de vijf verschillende persoonsvormen<br />
van het hele werkwoord overreden. Het<br />
rode woord is een woord met dezelfde uitspraak. Wanneer<br />
je overreed als bijvoeglijk naamwoord gebruikt, en<br />
er een e achter zet, schrijf je geen dubbele ee en geen<br />
dubbele dd. Hiervoor wordt u gewaarschuwd door<br />
“vorm met dezelfde uitspraak”.<br />
14. De waarschuwing komt terug bij de uitleg. De rood<br />
omkaderde tekst verwijst naar wat we zojuist zagen bij<br />
de opsomming van vormen. Verder begint de uitleg<br />
weer met de opbouw en de uitspraak van het woord.<br />
Het gaat om een werkwoord met het voorvoegsel over.<br />
De uitspraak is oo-vur-ree-de. Er zijn vier regels nodig<br />
voor de spelling. Regel 1 en 2, verenkeling en de toonloze<br />
e zijn al toegelicht bij het vorige voorbeeld. Regel 3<br />
legt uit dat de dubbele rr geschreven moet worden<br />
omdat het voorvoegsel over gevolgd wordt door het<br />
werkwoord reden. Tot slot regel 4: het gaat om de verleden<br />
tijd van een d-werkwoord, dus een dubbele dd.<br />
15. Bij niveau vinden we de getallen 56 en 88. Dit onderdeel<br />
van de werkwoordspelling komt in de tweede<br />
helft van groep 7 of klas 5 aan bod. Het instapniveau is<br />
daarom 56. Maar overreedde is verder heel lastig. Deze<br />
vorm heeft met zijn vier regels een hogere moeilijkheidsgraad<br />
dan nagellak. Bovendien zijn er vormen met<br />
dezelfde uitspraak en toch een andere spelling. Vandaar<br />
moeilijkheidsgraad 88.<br />
16. Achter de knop andere zitten woorden verborgen<br />
met de spellingbijzonderheden van overreedde. Het<br />
letterpaar ov komt vaak voor, err zien we in woorden<br />
zoals lommerrijk. Bijzonder zijn de dubbele ee en dubbele<br />
dd. Dat komt zelden voor. Er kan een volledige<br />
opsomming volgen van woorden met precies dit probleem.
Waarom deze extra informatie?<br />
vormen<br />
uitleg<br />
niveau<br />
andere<br />
Uitnodiging<br />
pag. 162<br />
Toelichting op alle vormen van het<br />
woord. Waarschuwing voor woorden<br />
met dezelfde uitspraak.<br />
Opbouw en uitspraak. De spellingregels<br />
worden zichtbaar.<br />
Als leerkracht weet je nu welke woorden<br />
wanneer aangeboden kunnen worden.<br />
Geeft de mogelijkheid om woorden van<br />
hetzelfde type te oefenen. Geeft inzicht<br />
in hoe vaak een spellingregel voorkomt.<br />
U kunt nu de vragenlijst invullen<br />
zodat we weten of u het belangrijk<br />
vindt dat de extra informatie<br />
voortaan beschikbaar is in het<br />
elektronische Groene Boekje.<br />
Deze presentatie vormde de inleiding op een korte<br />
vragenlijst.<br />
Het hier gepresenteerde vooronderzoek is gefinancierd<br />
door de Nederlandse Taalunie en uitgevoerd aan de<br />
Radboud Universiteit Nijmegen door prof. dr. Anneke<br />
Neijt (a.neijt@let.ru.nl) en dr. Johan Zuidema<br />
(j.zuidema@let.ru.nl)<br />
17. Wij denken dat deze extra informatie nuttig is voor<br />
het onderwijs. Het kunnen zoeken op alle woordvormen<br />
is belangrijk. Je krijgt direct toegang tot de informatie<br />
bij het woord dat je zoekt. Het overzicht van<br />
vormen biedt bovendien de mogelijkheid om te waarschuwen<br />
voor vormen met dezelfde uitspraak. De uitleg<br />
begint met de opbouw van het woord en de uitspraak.<br />
Dat zijn de pijlers van het systeem, ze vormen<br />
de basis van de spellingregels. Zonder de opbouw en de<br />
uitspraak van een woord, is er geen goede spellinguitleg<br />
mogelijk. Vervolgens: op grond van de spellingregels<br />
per woord kan het instapniveau van de woorden<br />
bepaald worden, en de moeilijkheidsgraad. Bij het opstellen<br />
van spellinglessen kun je zo snel woorden van<br />
een vergelijkbaar niveau verzamelen. En tot slot: de<br />
knop andere toont andere woorden om mee te oefenen<br />
en laat zien hoe vaak een spellingprobleem voorkomt.<br />
18. U kunt nu de vragenlijst invullen zodat we weten of<br />
u het belangrijk vindt dat de extra informatie voortaan<br />
beschikbaar is in het elektronische Groene Boekje. De<br />
vragenlijst bevat slechts 8 vragen en kost u 2 minuten.<br />
Wij danken u voor uw reactie.<br />
19.
Bijlage G De tekst van de vragenlijst<br />
Geachte mijnheer of mevrouw,<br />
In opdracht van de Nederlandse Taalunie hebben we onderzocht welke mogelijkheden er zijn om de elektronische<br />
versie van de Woordenlijst, het Groene Boekje, te verrijken met gegevens per woord. Aan u leggen we de<br />
vraag voor of u de voorgestelde uitbreidingen wenselijk vindt. In een filmpje geven we uitleg.<br />
Heeft u een kwartier rustig de tijd? Heeft u een goede internetverbinding? En staat uw luidspreker aan? Dan<br />
kunt u beginnen met het beantwoorden van vier vragen over uw achtergrond. Daarna volgen de uitleg en enkele<br />
inhoudelijke vragen. Tot slot krijgt u de mogelijkheid om in eigen woorden te reageren<br />
Wij verzoeken u eerst vier vragen over uw achtergrond in te vullen:<br />
1|4 Bent u vakmatig verbonden aan het spellingonderwijs? ja / nee<br />
2|4 Wat zijn uw beroepsmatige activiteiten?<br />
- leraar basisonderwijs/primair onderwijs<br />
- leraar Nederlands in het voortgezet/secundair onderwijs<br />
- remedial teacher/leraar speciaal onderwijs<br />
- ontwikkelaar/auteur/uitgever van lesmateriaal<br />
- toetsontwikkelaar<br />
- onderwijsadviseur/pedagogisch begeleider<br />
- anders, nl.<br />
3|4 Waar woont u? Nederland/Vlaanderen/Suriname/elders, nl. ...<br />
4|4 Wat is uw leeftijd? jonger dan 25 jaar/26 - 45 jaar/46-65 jaar/ouder dan 65 jaar<br />
pag. 163<br />
[dan het filmpje met uitleg]<br />
Nu volgen acht vragen over de verrijkte Woordenlijst ten behoeve van het spellingonderwijs.<br />
Wanneer u geen mening heeft, kiest u het middelste rondje. De rondjes links en rechts daarvan kiest u wanneer<br />
uw mening overeenkomt met het bijbehorende antwoord.<br />
1|8 Wat is uw algemene indruk van de verrijkte Woordenlijst?<br />
negatief ○ ○ ○ ○ ○ positief<br />
2|8 Vond u het voorbeeldmateriaal voldoende duidelijk?<br />
duidelijk ○ ○ ○ ○ ○ onduidelijk<br />
3|8 Uw waardering voor de informatie bij vormen (meervoud, verkleinwoord,<br />
werkwoordsvormen) is:<br />
positief ○ ○ ○ ○ ○ negatief<br />
4|8 Uw waardering voor de informatie bij uitleg (spellingregels bij het gevonden woord) is:<br />
positief ○ ○ ○ ○ ○ negatief<br />
5|8 Uw waardering voor de informatie bij niveau (de moeilijkheidsgraad van het woord) is:<br />
positief ○ ○ ○ ○ ○ negatief<br />
6|8 Uw waardering voor de informatie bij andere (andere woorden met dezelfde<br />
spellingproblemen) is:<br />
positief ○ ○ ○ ○ ○ negatief<br />
7|8 Ziet u zichzelf als toekomstige gebruiker van de verrijkte elektronische Woordenlijst?<br />
ja ○ ○ ○ ○ ○ nee<br />
8|8 Zo ja, welk gebruik denkt u te gaan maken van de verrijkte Woordenlijst ?<br />
- Naslagwerk om leerlingen naar te verwijzen<br />
- Naslagwerk voor uzelf<br />
- Bron voor toetsen/dictees<br />
- Bron voor te ontwikkelen onderwijsmateriaal<br />
- Anders, nl. …<br />
Tot slot is hier ruimte voor uw opmerkingen.<br />
Veel dank voor uw reactie op onze vragen!
Bijlage H De vragenlijsten die afzonderlijk vanuit Suriname naar de<br />
NTU zijn opgestuurd<br />
37 deelnemers woonachtig in Suriname. 16 leraren voortgezet onderwijs, 2 leraren basisonderwijs,<br />
19 studenten Nederlands (waarvan een tevens administratief medewerker).<br />
De gemiddelde waardering en het aantal positieve oordelen<br />
vraag / onderdeel van de verrijking gemiddelde positief<br />
(maximum 5) (max. 37)<br />
algemene indruk van de verrijkte Woordenlijst 4,6 36/37<br />
waardering voor de informatie bij vormen (het meervoud,<br />
het verkleinwoord en de werkwoordsvormen)<br />
1,4 33/37<br />
waardering voor de informatie bij uitleg van de spellingregels<br />
bij het gevonden woord<br />
1,3 34/37<br />
waardering voor de informatie bij niveau (de moeilijkheidsgraad<br />
van het woord)<br />
2,0 28/37<br />
waardering voor de informatie bij andere (andere woorden<br />
met dezelfde spellingproblemen)<br />
1,6 31/37<br />
Vrijwel iedereen (35/37) is van plan gebruik te maken van de verrijking (gemiddelde 1.2).<br />
33 deelnemers vullen in welk gebruik ze van de verrijkte lijst denken te gaan maken. Daarbij wordt<br />
meestal naslagwerk voor uzelf gekozen.<br />
antwoordmogelijkheid aantal<br />
(max. 33)<br />
naslagwerk om leerlingen naar te verwijzen 19<br />
naslagwerk voor uzelf 30<br />
bron voor toetsen/dictees 20<br />
bron voor te ontwikkelen onderwijsmateriaal 19<br />
15 deelnemers plaatsen een opmerking. Daarvan gaan de meeste over de wenselijkheid om de betekenis<br />
van woorden op te nemen in de Woordenlijst. De volledige lijst van opmerkingen:<br />
De betekenis van het woord mag ook aangegeven worden, anders heb je toch weer een woordenboek<br />
nodig.<br />
Het zou veel beter zijn als de betekenis ook erin verwerkt wordt.<br />
De betekenis(sen) van het woord erbij.<br />
Het zou fijn zijn als de betekenissen van de woorden erbij stonden.<br />
Ook de betekenis van de gegeven woorden opnemen.<br />
Betekenis van de woorden zou ook beter zijn.<br />
Als de Woordenlijst zo.<br />
De betekenis van het woord kan ook erbij.<br />
De betekenis van de woorden moet ook vermeld worden.<br />
Als men toch besluit zo uitgebreid te gaan, dan kan men ook de betekenis even erin opnemen.<br />
Niveau hoeft er niet bij. Betekenis kan er bijgezet worden.<br />
Heel goed bedacht.<br />
De betekenis van het woord erbij.<br />
Ik vind het prima!<br />
Prachtig idee.<br />
pag. 164
Bijlage I Opdracht tot het uitvoeren van een verkennend onderzoek<br />
naar de wenselijkheid en haalbaarheid van een verrijking van de<br />
Woordenlijst Nederlandse Taal t.b.v. spellingonderwijs<br />
Het inhoudelijke deel van de opdracht bevat de volgende twee artikelen.<br />
Artikel 1 – inhoud<br />
Het verkennend onderzoek is een uitwerking van een van de suggesties uit het Taalunie-<strong>rapport</strong> ‘Ze<br />
kunnen niet meer spellen’ kan de Taalunie er iets aan doen?, namelijk het verrijken van de Woordenlijst<br />
Nederlandse Taal met informatie die het spellingonderwijs kan ondersteunen.<br />
De resultaten van het onderzoek geven inzicht in het type informatie dat in aanmerking komt om aan<br />
afzonderlijke woorden toe te voegen en verschaffen informatie over de haalbaarheid en de te verwachten<br />
werklast van een dergelijke verrijking, alsmede adviezen over de te selecteren woord die<br />
(als eerste) voor verrijking in aanmerking komen. Ten slotte wordt nagegaan hoe in het werkveld een<br />
dergelijke lijst zal worden gewaardeerd (positief of negatief).<br />
Het onderzoek kent drie onderdelen:<br />
1. a) welke kenmerken in aanmerking komen om aan woorden te worden gekoppeld,<br />
bijvoorbeeld: klankzuiver, eenlettergrepig, dubbel meervoud, kent sterke vervoeging,<br />
(oorspronkelijk) Engels/Duits/Spaans, eindigt op lange klinker die met een enkele letter<br />
wordt geschreven (pa, ziezo, paraplu), en b) op welk onderwijsniveau een kind het woord in<br />
kwestie foutloos behoort te kunnen spellen vanaf groep 3/klas 1 van het primair onderwijs<br />
t/m vwo/aso en alle tussenliggende niveaus.<br />
2. toekennen van de geselecteerde kenmerken aan een deelverzameling van de huidige<br />
Woordenlijst Nederlandse Taal;<br />
3. voorleggen van het voorstel en voorbeeldmateriaal aan vertegenwoordigers van groepen<br />
mogelijke toekomstige gebruikers van het verrijkte materiaal.<br />
De uitvoering gebeurt steeds in overleg met de heer Rik Schutz, projectleider spelling bij de Nederlandse<br />
Taalunie, die een afschrift ontvangt van correspondentie met derden die bij het onderzoek<br />
worden betrokken.<br />
Spellingcategorieën<br />
De kenmerken die binnen het kader van dit onderzoek worden aangebracht als verrijking van een<br />
algemene woordenlijst worden door de uitvoerder geselecteerd uit daarvoor in aanmerking komende<br />
bronnen als niveaus voor spelling uit het Referentiekader taal en rekenen, de indeling in spellingcategorieën<br />
die Cito hanteert, de 75 spellingcategorieën uit de Van Dale Basisspellinggids en nader te<br />
benoemen Vlaamse bronnen, zoals leerplannen en lesmethoden.<br />
Onderwijsniveaus<br />
De aanduiding van onderwijsniveaus waarop woorden correct gespeld moeten kunnen worden heeft<br />
vooral tot doel de discussie over de uitwerking van een dergelijk gedetailleerd beschreven onderwijsdoel<br />
te ondersteunen. Het beoogde resultaat illustreert de mogelijke voordelen; een gedetailleerde<br />
indeling waarover in het onderwijsveld direct overeenstemming zal bestaan is binnen het<br />
kader van dit onderzoek een onrealistisch doel.<br />
Deelverzameling<br />
De woorden die binnen het onderzoek zullen worden verrijkt vormen een deelverzameling van de<br />
woorden die met N, O of P beginnen uit de Woordenlijst. De opdrachtgever stelt de trefwoorden die<br />
met deze letters beginnen digitaal ter beschikking van de opdrachtnemer. De opdrachtnemer doet<br />
een beredeneerd voorstel voor de reductie tot een zinvolle deelverzameling, zowel binnen dit verkennende<br />
onderzoek als in een eventuele vervolguitwerking van de beoogde verrijking.<br />
pag. 165
Artikel 2 – resultaten<br />
Na afronding van de drie onderdelen zal het onderzoek een aantal resultaten hebben opgeleverd:<br />
1) Lijst van kenmerken<br />
2) Lijst van geselecteerde woorden<br />
3) Verrijkte lijst van geselecteerde woorden (=combinatie 1 en 2)<br />
4) Aanbeveling over omvang<br />
5) Raming werklast totaalplan<br />
Na het eerste deel van het project (fase 1) is er een lijst van kenmerken die in fase twee op woordniveau<br />
zullen worden toegekend. Het zal gaan om twee ongelijksoortige typen kenmerken.<br />
a) orthografische kenmerken en woordeigenschappen die een rol spelen bij de spelling van<br />
geïnflecteerde vormen; aan één woord kunnen meer kenmerken worden toegekend;<br />
b) aanduiding van het gewenste niveau – in Nederland en Vlaanderen – waarop de spelling beheerst<br />
moet worden; aan elk woord wordt maar één niveau toegekend.<br />
Kenmerken die wel worden onderscheiden in taal- en spellingmethodes maar die gemotiveerd buiten<br />
de selectie zijn gebleven, worden toegelicht. Acceptatie door de opdrachtgever van de resultaten van<br />
fase 1 is een voorwaarde voor de start van fase 2.<br />
Na het tweede deel van het project (fase 2) is een gemotiveerde selectie van ten minste 2.000 woorden<br />
uit de Woordenlijst Nederlandse taal die beginnen met de letter N, O of P verrijkt met de geselecteerde<br />
kenmerken. Deze lijst komt beschikbaar in digitale vorm.<br />
Ook wordt een aanbeveling gedaan over de aard en de minimale en optimale omvang van de verzameling<br />
woorden waarvoor de beoogde verrijking zinvol is. Op basis van de bewerking van de verrijkte<br />
deelverzameling wordt een realistische raming voorgelegd van de werklast (en dus de kosten) van<br />
verschillende typen verrijking voor een woordenlijst van de aanbevolen omvang.<br />
Het derde deel van het project (fase 3) brengt in kaart hoe betrokkenen in het veld de eventuele<br />
totstandkoming van een verrijkte woordenlijst waarderen. Het project levert een <strong>rapport</strong>age op van<br />
de verkenning en noemt en becommentarieert de typen verrijking die controversieel zijn onder potentiële<br />
gebruikers. Ten minste wordt het idee en het voorbeeldmateriaal besproken met enkele<br />
Nederlandse en Vlaamse vertegenwoordigers van de volgende potentiële gebruikersgroepen: docenten<br />
uit primair en secundair onderwijs, methodemakers en -uitgevers, vertegenwoordigers van onderwijsgevendenorganisaties<br />
en orthopedagogen. Bovendien wordt de uitkomst van een schriftelijke/online<br />
bevraging van een groter aantal potentiële gebruikers uit de genoemde beroepsgroepen<br />
gepresenteerd. De <strong>rapport</strong>age inventariseert en becommentarieert de te verwachten moeilijkheden<br />
en discussieonderwerpen; er wordt niet voor elk ge<strong>rapport</strong>eerd probleem een oplossing verwacht.<br />
De resultaten stellen het Algemeen Secretariaat in staat weloverwogen te besluiten tot het al dan<br />
niet uitwerken van een voorstel voor een spellingonderwijsondersteunende verrijking van de Woordenlijst<br />
Nederlandse taal.<br />
pag. 166