Referentiekader Vroege Tweedetaalverwerving - Taalunieversum

1 INLEIDING
1.1 Aanleiding van het project
HET GERINGE SUCCES VAN ALLOCHTONE leerlingen in het onderwijs baart de Vlaamse en de
Nederlandse overheid heel wat zorgen. Ondanks jarenlange inspanningen en een officieel
onderwijsvoorrangsbeleid in Nederland en Vlaanderen, blijven allochtonen oververtegenwoordigd
in het speciaal (buitengewoon) onderwijs, moeten zij vaker zittenblijven, stromen zij
relatief minder door naar het hoger onderwijs, waardoor hun kansen op de arbeidsmarkt ernstig
verkleind dreigen te worden.
Het is duidelijk dat voor een oplossing van dit probleem een structurele en gezamenlijke
inspanning van alle betrokkenen nodig is: zowel schoolteams, begeleiders, inspectieleden, lerarenopleiders,
materiaalontwikkelaars, pedagogische centra, didactici en wetenschappers moeten
de krachten, en de tijdens de voorbije jaren opgebouwde expertise, dringend bundelen.
Dat geldt ook in Vlaams-Nederlands perspectief. Ondanks verschillen in onderwijsstructuren
en onderwijstradities, vertoont de situatie van allochtonen in het Vlaamse en het Nederlandse
onderwijs veel gemeenschappelijks; het verdient dan ook aanbeveling om, meer dan in het
verleden, de Vlaamse en Nederlandse deskundigheid en ervaring met elkaar te confronteren en
tot een wederzijdse bevruchting te komen. In dit verband onderneemt de Nederlandse Taalunie,
onder andere vanuit het Platform Onderwijs Nederlands, al een aantal jaren inspanningen om
de Vlaams-Nederlandse dialoog op gang te brengen.
Het verdient tevens aanbeveling om het probleem van allochtone kinderen in het onderwijs bij
de basis aan te pakken, dat wil zeggen op het moment dat kinderen aan hun schoolloopbaan
beginnen. Als in het Vlaamse kleuteronderwijs, en in de Nederlandse vroeg- en voorschoolse
educatie, allochtone kinderen een stevige basis met betrekking tot Nederlandse taalvaardigheid
kunnen leggen, kunnen hun kansen op onderwijssucces daarmee gevoelig toenemen. Ook hier
geldt het motto: goed begonnen is half gewonnen.
Wie de efficiëntie van het onderwijs Nederlands in het kleuteronderwijs c.q. in de vroeg- en
voorschoolse educatie wil verhogen, moet eerst fundamenteel nadenken over de doelen die men
met dat onderwijs wil bereiken. In het kader van haar sociaal taalbeleid heeft de Nederlandse
Taalunie daarom een project opgestart dat moet leiden tot een gezamenlijk referentiekader van
doelstellingen voor de vroege tweedetaalverwerving van allochtone kleuters in Vlaanderen en
Nederland. Dat het bepalen van doelstellingen een noodzakelijke eerste stap is in het verhogen
van de kwaliteit van (NT2-)onderwijs, wordt in de notitie van de Nederlandse Taalunie rond
haar sociaal taalbeleid als volgt beargumenteerd:
“Eerst en vooral is het belangrijk helderheid te hebben over de doelen die men zich stelt: zonder
duidelijkheid over wat men wil bereiken is het nagenoeg onmogelijk om beslissingen te treffen
over de vormgeving van onderwijs. Men heeft immers geen enkel inhoudelijk houvast dat als basis
kan dienen voor het maken van de vele keuzes die zich aandienen. Eens de doelstellingen helder
zijn, eens men weet wat men wil laten leren, moet worden beslist hoe men dat leren zal stimuleren.”
Doelstellingen vormen met andere woorden het centrale ankerpunt waarmee alle andere
aspecten van taalonderwijs zijn verbonden. Doelstellingen vormen de basis voor een discussie
over de didactische vormgeving van onderwijs, en vormen tevens het uitgangspunt voor de evaluatie
van die vormgeving. Om te evalueren of onderwijs efficiënt is, moet de relatie tussen wat
leerlingen geleerd hebben (leerresultaten) en datgene wat zij hadden moeten leren (doelstellingen)
in kaart gebracht worden. Zonder heldere doelstellingen is een heldere observatie en
evaluatie niet mogelijk. Slechts indien duidelijke doelstellingen voorhanden zijn, kunnen
scholen, ouders, begeleiders, inspecteurs en vertegenwoordigers van het onderwijsbeleid objectieve
en bindende uitspraken doen over de kwaliteit van het onderwijs, en kunnen gerichte initi-
[ 5
]