Referentiekader Vroege Tweedetaalverwerving - Taalunieversum

3.1 REFERENTIEKADER
[ 34
]
VROEGE TWEEDE TAALWERVING [ UITLEIDING ]
Knelpunt 1: Toetsen van taalvaardigheid
WIE HET REFERENTIEKADER WIL TOETSEN aan de huidige onderwijspraktijk, vertrekt logischerwijze
van de volgende basisvraag:
Vraag 1: In hoeverre bezitten allochtone kinderen op dit moment de in het referentiekader opgenomen
vaardigheden, attitudes en inzichten? In hoeverre halen allochtone kinderen de doelstellingen
die in het referentiekader zijn opgenomen?
Deze vraag impliceert een antwoord op een onderliggende deelvraag:
Vraag 1 bis: In hoeverre is het op dit moment mogelijk om te toetsen of (allochtone) leerlingen de
in het referentiekader geformuleerde doelstellingen op het einde van groep 2/de derde kleuterklas
halen?
Als we er gemakshalve vanuit gaan dat de politieke wil bestaat, dat er bereidheid van de scholen
is, en dat de ruimte gevonden kan worden om tot toetsing van de desbetreffende vaardigheden
over te gaan, kan deelvraag 1 bis toegespitst worden op de vraag naar het bestaande toetsinstrumentarium.
De vraag luidt dan:
Vraag 1 bis: Bestaan er in Vlaanderen of Nederland beoordelingsinstrumenten (toetsen, observatie-instrumenten,
e.d.) die toelaten om op een valide en betrouwbare manier de in het referentiekader
opgenomen vaardigheden, attitudes en inzichten te meten?
Op die vraag kan, op basis van onze gegevens en analyses, niet onverdeeld ‘ja’ worden geantwoord.
Ook hier kan de opmerking worden gemaakt dat de ontwikkelaars van de toetsen die
momenteel voorhanden zijn, tijdens hun proces van ontwikkeling nog niet konden terugvallen
op het referentiekader, en dat zij andere criteria of blauwdrukken gebruikten. Anderzijds is het
referentiekader ook niet zomaar uit de lucht komen vallen, en steunde het in grote mate op
reeds eerder verschenen documenten en blauwdrukken met betrekking tot vroege taalverwerving.
Het zou tot nadenken stemmen mocht er überhaupt geen overlap zijn tussen de bestaande
toetsen en het referentiekader.
Een lijst van de door de projectuitvoerders geanalyseerde toetsen is opgenomen in bijlage 1. Als
we kijken naar de overlap tussen het referentiekader en de bestaande toetsinstrumenten, dan
kunnen we concluderen dat de overlap fragmentarisch is, en dat er op dit moment geen enkele
toets voorhanden is die, hetzij in absolute termen, hetzij in termen van representativiteit, de
doelstellingen in het referentiekader volledig dekt.
Elk van de bestaande toetsen biedt dus op zichzelf niet voldoende mogelijkheden om direct
antwoord te geven op de eerste hoofdvraag (zie vraag 1 hierboven) om één of meer van de
volgende redenen:
■ Sommige toetsen omvatten slechts in geringe mate het macro-niveau van het referentiekader;
dat geldt met name voor het domein van de schoolse taalvaardigheid dat als
cruciaal naar voor werd geschoven. De toetsitems (of het nu gaat om woordenschatitems,
luistertaken, spreektaken, of andere) hebben niet altijd een systematische relatie met de
dingen die kleuters als lerende op school met taal moeten doen;
■ De toetsen focussen vooral op een of twee van de vier vaardigheden. Voor deze jonge
leeftijdsgroep gaat het bij toetsen voornamelijk om ‘receptieve vaardigheden’, zoals
luisteren en/of (ontluikend) lezen. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat spreek-