amsterdam. - Acehbooks.org

104 GROEP I. 5e Klasse.
met andere kunnen worden vermeerderd, en het zou aanlokkelijk
zijn, op het voetspoor van hen die deze gewesten uit
eigen aanschouwing beschreven, zich een beeld te ontwerpen
van de verschillende aanplantingen en hare verdeeling in de
vlakte, op de hellingen en hoogerop in het gebergte, met de
gewassen en hunne bereiding en gebruik; dit zij echter bewaard
voor de meer speciale behandeling der afzonderlijke planten en
producten in de rubriek waar zij thuis behooren. Bepalen wij
ons hier, om een tweetal wildgroeiende vormen te vermelden,
tot de Cycadeeën en de Pandaneeën, die aan het kustlandschap
eigen zijn, hoewel de laatste zich ook tamelijk hoog in het gebergte
kunnen uitstrekken.
De Cycadeeën, in O.-Indiè' door het geslacht Cycas, in Amerika,
Afrika en Australië door andere geslachten vertegenwoordigd,
hebben, met haren rolronden stam en eindelingsche kroon
van stijve vinspletige bladen, een houding die min of meer op
een palm gelijkt, terwijl het aan de toppen ingekruld zijn van
de jonge bladdeelen aan de varens herinnert; uit de bloemorganen
blijkt, dat hare naaste stamverwanten in onze dennen
en sparren zijn te zoeken. Het zijn de kegels, die in een verzameling
van open schubben, de mannelijke of vrouwelijke bloemen
vertegenwoordigen. Vooral bij de vrouwelijke kegels van
Cycas circinalis valt de bladnatuur dezer schubben, die de eitjes
op haar randen dragen, duidelijk in het oog; het is de phanerogamenbloem
onder haar meest primitieven vorm ; zelfs komen ,
na de vorming van deze, uit het hart van dezelfde as weder
gewone stengelbladeren te voorschijn, die de vegetatie vervolgen.
De Cycadeeën behooren trouwens tot de laagst ontwikkelde
phanerogame planten, door middel van welke de bloeiende met
de zoogenoemd niet-bloeiende planten aan elkander sluiten.
De Pandaneeën zijn boomvormen uit de klasse der eenzaadlobbigen,
met een enkelvoudigen of, na bloei uit den top,
eens of meermalen gevorkten, rolronden of naar boven dikker
wordenden stam, die aan het uiteinde of de uiteinden eene
kroon van lange en smalle, schroefwijs geschikte bladeren draagt;
wegens deze laatste eigenschap noemt men ze ook wel schroefpalmen.
Uit den stam komen op verschillende hoogte en achtereenvolgens
stevige wortels te voorschijn, die, in de aarde nedergedaald
, der plant tot steun verstrekken. Soms vindt men zelfs den
voet van den stam geheel uit den grond opgeheven, en de plant
alleen op haar steunwortels rustend. Op afzonderlijke voorwerpen
komen, aan den top, de mannelijke en vrouweljjke bloeikolven
voor den dag; de eerste bestaan uit eene menigte meeldraden,
bij Pandanus op een vertakte, bij Freycinetia op eene