amsterdam. - Acehbooks.org

GROEP I. 5« Klasse. 101
noodzaakt om zich opwaarts te begeven, mengen zij zich met
de koudere lucht in de hoogere lagen en geven daardoor
wolken en regen. Terwijl de beschaduwde humusrijke bodem
tegen sterke uitdamping door de zonnestralen beschermd is,
vloeit het overtollige water naar beneden als beken en rivieren,
die de lagere landstreken drenken.
De Indische archipel, maar inzonderheid westelijk Java, is
in dit opzicht hoogst gunstig gelegen, daar de heerschende
winden, die elkander halfjaarlijks afwisselen, de Noordwest- en
en Zuidoostmoeson, beide over eene groote zeeruimte hebben
gewaaid als zij het land bereiken, en bovendien de geheele
breedte van het gebergte aan weerskanten treffen. Meer naar
het Oosten doet zich reeds op dit eiland de invloed van het
vasteland van Australië gevoelen; de zuidoostenwind, daarover
waaiende, wordt een duidelijk droge wind, de open grasvlakten
worden talrijker, de zonnewarmte, met minder vochtigheid gepaard,
doet in enkele gevallen het loof verdorren en brengt een
tijdelijken stilstand in den plantengroei teweeg, even als bij ons
de koude in den winter. Op het nog oostelijker gelegen Timor
is de invloed nog sterker. Daar vertoont zich, overeenkomstig
met het klimaat, door het optreden van Eucalyptussen, een
Australisch karakter in de flora.
Naast dezen neerslag uit zeewinden tegen het gebergte, is
een regelmatige bron van vochtigheid, in de door ons bedoelde
streken, gelegen in de regens, die ontstaan waar de van de
polen afstroomende passaatwinden elkander ontmoeten en, volgens
de bekende theorie, de opstijgende luchtstroom door den
hoogsten stand der zon wordt teweeggebracht. Had de zon dezen
hoogsten stand altijd in den evenaar, en waren er geen andere
invloeden op de bewegingen in den dampkring werkzaam, dan
zou de aequator tevens de plaats zijn van een voortdurenden
regengordel, daar waar hij zich over de zee of vochtig land
uitstrekt. De met waterdamp bezwangerde opstijgende stroom
zou daar altijd voortgaan met, in de hooge, koude streken van
den dampkring aangekomen, daar een goed deel van zijn water
te laten vallen, om dan verder, als anti-passaat, naar de polen
af te drijven. Nu echter de hoogste stand der zon zich regelmatig
in het jaar tusschen de keerkringen verplaatst, wisselt
ook deze besproeiing over de tusschen de keerkringen gelegen
landen regelmatig af, en verkrijgt elk op zijne beurt, na eene
droge periode, zijn aandeel in den regen.
Deze verplaatsing van den warmte-eveDaar is ook de oorzaak
van de regelmatige wisseling der heerschende winden in de
tusschen de keerkringen gelegen landen. Bijkomende omstandig-