amsterdam. - Acehbooks.org

meter voldoende ertshoudend voor ontginning,
en nemen naar boven in
breedte af. De lengte waarover eene
vallei ontginbare afzettingen bevat,
overtreft zelden 10 kilometer.
Behalve het tinerts moet de ertslaag
ook do vergruizingsproducten der
overige in het vastgesteente voorkomende
mineralen bevatten; hoofdzakelijk
vindt men evenwel slechts
kwartsrijke gesteente-brokken, als kiezellei
enz., en wijders kwartsen en
bergkristal terug. De veldspaat is verweerd
en nog als klei aauwezig, of
als regel reeds weggespoeld.
Uzerpyriet komt zeker in iedere
ertslaag voor, maar slechts in geringe
hoeveelheid, daar dit minoraal ontleed
is, of zich lager in do valleien heeft
afgezet, waar liet geringe tinertsgehalte
de ontginning niet meer loont.
Wolfram kan niet anders dan sporadisch
aanwezig zijn, en is met zekerheid
slechts bekend in het erts uit
eene vallei, in het district Pangkal
Pinang.
Mangaancrts-rolstukkon worden nu
en dau gevonden [n°. 132].
Goud is nu en dan sporadisch tusschen
de ertskorrels verspreid, terwijl
slechts in zeer enkele kleine valleien
het goudgehalte eenigszins meer beteekenend
is.
Titaanijzer als overwegend bestanddeel
van een enkele vindplaats bekend,
werd reeds vermeld [n°. 133],
Vrij algemeen is evenwel een fijn
zwart toermalijnstof, dat bij de ertswassching
natuurlijk verdwijnt; terwijl
rolstukken van agalmatoliet of een
daarmede overeenkomst bezittend
aluinaarde-silicaat niet zeldzaam zijn
[n°. 131].
De weinige bijmengsels in de ertslaag
zijn oorzaak, dat liet tinertB slechts
gewasBchen en gereduceerd behoeft te
worden; het wordt niet vooraf geroost
en het gereduceerde metaal evenmin
geraffineerd.
Langs de hooge kanten der valleien
komen somwijlen afzettingen als de
hierboven beschrevene voor; dikwerf
ook is de onverplaatste verweerde
rotsmassa met eene enkele dunne laag
detritus overdekt, die in de tinertsvoerende
terreinen, over hare geheele
zwaarte, die zelden 3 k 4 meter bedraagt,
met tinerts bezwangerd is.
GROEP. I. 4" Klasse. 87
Deze hooge gronden, heeten Icoelit,
de diepe Tcottong-tevreinen.
De rijkste tingronden, zoowel hooge
als diepe, liggen nabij de grenzen van
graniet met sedimentaire gesteenten;
enkele afzettingen liggen evenwel
daarvan verwijderd, terwijl ook omgekeerd
vele uitgestrekte terreinen nabij
die grens ertsarm of zelfs ertsloos zijn.
Van de vele jongere klei- en zandafzettingen
willen wij nog vermelden:
een ijzerhoudend conglomeraat dat niet
zelden de laag overdekt [n°. 129, 130];
witte kaolinof porceleinaarde [n°. 125];
gele en roode aarde waarvan de eerste
door geheel Indië, met wit kalk vermengd,
wordt gebezigd om de buitenmuren
van Gouvernementsgebouwen
aan te strijken [n°. 134—136]; klei
geschikt voor steenen- en pannenbakkerij
[n°. 137—140].
Ten slotte verdienen nog de warme
bronnen op het eiland vermelding;
er zijn onderscheidene bekend, zij staan
niet met de tinertsvoering in verband
en zijn ook geen mineraalbronnen.
De hoogste temperatuur is gevonden
bij eene in hot district Blinjoe, te
weten 62—77" O.j eene in de landstreek
Permis gaf 56'/ 3" O. en de
overige, voor zoover waargenomen,
lagere cijfers.
Granietgesteenten.
1. Graniet Cgrofkorrelig en porfierisch),
Boekit Birah. — Koba.
2. Graniet (grofkorrelig en porfierisch),
Telokh Bakan. — Blinjoe.
3. Graniet (grofkorrelig en porfierisch),
Mantong. — Blinjoe.
4. Graniet (grofkorrelig), Ajer Mingris.
— Blinjoe.
5. Graniet (grofkorrelig), Padang
lalang. — Blinjoe.
6. Graniet, Tandjong Antoe. —
Merawang.
7. Graniet, Boekit Bantoen. —
Merawang.
8. Graniet, Tandjong Poenei. —
Soengeiliat.
9. Graniet, Boekit Obi. — Soengeiliat.
10. Graniet, Tandjong Belajar. —
Soengeiliat.
11. Graniet (porfierisch), Batoe Bedahoen.
— Blinjoe.
12. Graniet, Boekit Pelampang Betong.
— Soengeiliat.