amsterdam. - Acehbooks.org

GROEP I. 4» Klasse. 75
tieve deeltjes duidelijk te zien zijn. Door opneming van kalk
worden deze gesteenten uiergelach tig, soms gaan zij zelfs over
in mergelkalksteenen. Deze formatie, met inbegrip van de
andesietbrecciën, bereikt op Java, volgens de laatste onderzoekingen,
eene dikte van ongeveer 5000 meter; ook op
Sumatra, namelijk in de residentiën Bengkoelen en Palembang,
benevens op de eilandenreeks ten westen van Sumatra (Nias,
Batoe-eilanden, enz.) zijn mioceene gesteenten gevonden, en
overal waar deze formatie optreedt, schijnt zij sterk ontwikkeld
te zijn. Met uitzondering van de bovenste, jongste, lagen, die
rijk zijn aan versteeningen, en waaruit ook Junghuhn reeds
talrijke petrefacten verzamelde, bevat deze zeer dikke tertiaire
afdeeling uiterst weinig fossielen. Oud-mioceene en middel-mioceene
lagen zijn daarom op Java waarschijnlijk wel voorhanden,
maar zij leverden tot heden geen versteeningen. In Bengkoelen
behooren de lagen aan de Kamoemoe-rivier tot de oud-mioceene,
en die van de afdeelingen Seloema en Kroë waarschijnlijk tot
de middelmioceene formatie, tot welke ook de mergellagen van
het eiland Nias moeten gerekend worden. De juiste vaststelling
van den ouderdom der jong-tertiaire lagen in Indië is echter,
zooals men weet, met zeer groote moeielijkheuen verbonden,
en zoo kunnen deze bepalingen ook nog geen aanspraak op
absolute zekerheid maken.
10. Plioceene gesteenten. De vroeger voor plioceen gehoudene
mergels van Seloema in Bengkoelen zijn volgens latere
onderzoekingen beter als raioceen te beschouwen. Daarentegen
worden de middel- en jong-mioceene lagen van Java, van het
eiland Nias, en andere, op talrijke plaatsen door kalkbanken
bedekt, die de bovenste, jongste, afdeeling der geheele tertiaire
periode vormen, en die men daarom voorloöpig plioceen kan noemen.
Of zij misschien beter tot de bovenste afdeeling der mioceene
formatie te rekenen zijn, moeten latere onderzoekingen uitmaken.
11. Oudere, kleine, vulkaantjes. Vóór dat de eruptie der
groote vulkanen in den archipel een aanvang nam, hadden er
op sommige punten van Sumatra en van Java zeer kleine eruptiën
plaats, die aanleiding gaven tot de opbouwing van kleine
fraaie vulkaantjes. Hun aantal is beperkt, en de hoeveelheid
hunner uitgeworpen stoffen zeer gering. Op Sumatra zijn 7
dergelijke vulkaantjes bekend, waarvan 5 uit bazalt, 2 uit
hoornblendeandesiet zijn samengesteld. Op Java zijn er nog
slechts 2 bekend, beide bazaltisch. Wat den ouderdom betreft,
zoo valt hiervan alleen te zeggen, dat zij iets ouder zijn
dan de groote vulkanen, en dus of jong-tertiair, of oudkwartair
zijn.