amsterdam. - Acehbooks.org

GROEP I. 4« Klasse. 73
dom. Andere diorieten daarentegen treden zelfstandig op, of
ook wel gangvorrnig in de granietgesteenten. Hiertoe behooren
o. a. de merkwaardige augietdiorieten, die gedeeltelijk misschien
nog wel jonger dan de kolenkalk kunnen zijn. Overigens is de
ouderdom der granietgesteenten stellig hooger dan carbonisch.
Gesteenten dezer le of oudste eruptieve groep zijn bekend op
Sumatra, Bangka, Billiton, Singkep, Java (zeer weinig) en Borneo.
3. Gesteenten der carbonische periode. Deze zijn tot heden
alleen op Sumatra en op Timor met zekerheid aangewezen. De
formatie bestaat hoofdzakelijk uit eene grauwe kolenkalk met
talrijke karakteristieke versteeningen. Op Sumatra komen onder
de kolenkalk mergel- en kiezelschiefers voor, die voorloöpig ook
tot de carbonische periode gesteld zijn, ofschoon zij nog geen
versteeningen hebben geleverd, en dus wellicht iets ouder kunnen-
zijn. Of enkele op Java aangetroffen kiezelschiefers hiermede
te vereenigen zijn, moet voorloöpig ook nog onzeker blijven.
4. Gesteenten der diabaasgroep. In de Padangsche Bovenlanden
op Sumatra vindt men tamelijk uitgestrekte bergterreiren,
die uit diabazen en gabbro, zelden ook uit serpentijn,
proterobaas en pikriet bestaan. Ook de serpentijn van, Timor
schijnt tot deze formatie te behooren, terwijl dit van den serpentijn
en den anorthietgabbro van Zuid-Oostelijk Borneo minder
zeker is; de laatste is waarschijnlijk jonger dan de eerstgenoemde.
Op Sumatra zijn gangen van diabaas in de kolenkalk
gevonden, zoodat de gesteenten van deze eruptieve groep stellig
jonger dan carbonisch zijn.
5. Mesozoische gesteenten waren tot heden onbekend. De
versteeningen van Timor, die vroeger voor triassisch werden
gehouden, behooren tot de kolenkalk. Ofschoon het voorkomen
van mesozoïsche gesteenten op Timor niét geheel onwaarschijnlijk
is, zjjn ze tot heden met zekerheid niet gevonden. Daarentegen
zijn in den allerlaatsten tijd op Borneo gesteenten aangetroffen,
die zoo goed als zeker tot de krijtperiode behooren. De bedoelde
formatie bestaat uit mergels, rijk aan versteeningen, die groote
overeenkomst bezitten met senonische (bovenste krijt-) petrefacten,
en treedt op in het bovenstroomgebied der Kapoeas-rivier,
ter Westkust van Borneo. Ook zijn reeds aanwijzingen voorhanden,
dat gesteenten der krijtperiode nog op andere eilanden
van onzen archipel optreden.
6. Eoceene gesteenten hebben op de eilanden van onzen
archipel eene groote verbreiding. Op Borneo zijn drie onderafdeelingen
of étages, op Sumatra vier étages aangewezen, die,
te oordeelen naar het zeer geringe aantal levende soorten, die
onder de versteeningen voorkomen, met groote waarschijnlijk-