Artikel 06c gedrag bij in- en uitrijden werkvakken en tijdelijke ... - Crow

Bron: CROW
Titel: Artikel 06c gedrag bij in- en uitrijden werkvakken
en tijdelijke uitritten en het laden en lossen
Inhoud:
1. Inleiding
In de artikelen 'Maatregelen bij in- en uitrijden werkvakken' en 'Maatregelen bij tijdelijke
(bouw)uitritten wordt ingegaan op de (standaard)maatregelen die genomen worden om het
in- en uitrijden mogelijk te maken. Hierbij zijn niet alleen de fysieke maatregelen van belang.
Ook het verkeersgedrag en het wel of niet gebruiken van de attentiesignalen is van belang
(zoals het wel of niet achteruitrijden en gebruik zwaai- of knipperlichten). In dit artikel wordt
hier nader op ingegaan.
Een ander aspect dat een relatie heeft met in- en uitrijden van werkvakken en bij tijdelijke
(bouw)uitritten is het laden en lossen van materiaal en materieel. Het laden en lossen is
veelal de reden van het in- en uitrijden. In de praktijk gebeurt het laden en lossen ook buiten
het werkvak. Simpel om de reden dat het werkvak niet groot genoeg is of om andere reden
niet de ruimte biedt om te laden en te lossen, of omdat bij het uitwerken en plannen van de
werkzaamheden en maatregelen onvoldoende rekening is gehouden met het laden en lossen.
In 96b staat het volgende over het gedrag bij in- en uitrijden van werkvakken:
Bij het in- en uitrijden van een werkvak (dit wordt volgens artikel 54 van het RVV 1990 beschouwd
als een bijzondere manoeuvre) moet een werkvoertuig al het overige verkeer voor
laten gaan. Bij het in- en uitrijden van het werkvak moeten altijd zwaailichten worden gebruikt.
Art. 54 RVV:
Bestuurders die een bijzondere manoeuvre uitvoeren, zoals wegrijden, achteruitrijden, uit
een uitrit de weg oprijden, van een weg een inrit oprijden, keren, van de invoegstrook de
doorgaande rijbaan oprijden, van de doorgaande rijbaan de uitrijstrook oprijden en van rijstrook
wisselen, moeten het overige verkeer voor laten gaan.
2. Gedrag bij het in- en uitrijden van werkvakken en tijdelijke (bouw)uitritten.
Het gedrag van de gebruikers van tijdelijke in- en uitrijdvoorzieningen en tijdelijke
(bouw)uitritten is onder te verdelen in het voorrangsgedrag, de feitelijke rijbewegingen bij
het in- en uitrijden en het laden en lossen. Het voorrangsgedrag heeft een duidelijke relatie
met de regelgeving en de vormgeving van de uitrit. De feitelijke rijbewegingen bij het in- en
uitrijden hebben betrekking op het op de openbare weg keren, achteruitrijden, stilstaan etc.
Ook deze manoeuvres zijn als 'bijzonder' te kwalificeren en daarbij mag het overige verkeer
niet worden gehinderd. Zonder in te gaan op alle juridische aspecten (verantwoordelijkheden,
aansprakelijkheid) kan gesteld worden dat in alle situaties eerst onderzocht moet worden of
deze bijzondere rijbewegingen binnen het werkvak of werk-/bouwterrein kunnen worden uitgevoerd.
Pas als dat (redelijkerwijs) niet mogelijk is, kan bekeken worden of deze bijzondere
rijbewegingen in de openbare ruimte kunnen plaatsvinden
Relatie vormgeving en voorrangsgedrag
Het gegeven van 'bijzondere manoeuvre' wordt als uitgangspunt voor het gedrag gehanteerd,
waarop ook de vormgeving van in- en uitrijdvoorzieningen en tijdelijke (bouw)uitritten moet
zijn afgestemd. De vormgeving moet zodanig zijn dat het voor de gebruikers van deze voorziening
en voor de overige weggebruikers duidelijk is dat de gebruikers (het werkverkeer) bij
het op- en afrijden voorrang en vrije doorgang moet verlenen aan de overige weggebruikers.
1

In de praktijk kan het niet anders dan dat bij het in- en uitrijden van werkvakken en tijdelijke
(bouw)uitritten het overige verkeer wordt gehinderd.
Naast de vormgeving spelen natuurlijk ook omgevingsaspecten een rol. Het moet voor de
weggebruikers duidelijk zijn dat de voorziening een tijdelijk karakter heeft en alleen bestemd
is voor het ontsluiten van een tijdelijke bestemming: het werkvak of het werk-/bouwterrein.
Bij tijdelijke uitritten legt het gewenste gedrag een duidelijke claim op de vormgeving. De
tijdelijke uitrit moet voor alle weggebruikers herkenbaar zijn als uitrit en als tijdelijke voorziening.
Bij de toepassing van in- en uitvoegstroken is het gewenste gedrag wel duidelijk. De
weggebruiker die van rijstrook wisselt mag het overige verkeer niet hinderen en moet dat
voor laten gaan.
De algemene eisen aan permanente uitritten zijn:
- Uitritten moeten het ondergeschikte karakter van het achterliggend gebied of bestemming
accenturen.
- (Brom)fietspaden en voetpaden langs de doorgaande weg lopen over de uitrit door.
- Bij de aansluiting op de doorgaande weg liggen inritblokken.
Deze eisen aan uitritten zijn zodanig, dat veel tijdelijke uitritten, die door (veel en/of zwaar)
werkverkeer worden gebruikt, daar niet aan (kunnen) voldoen. Denk bijvoorbeeld al aan de
inritblokken die bij veel zwaar werkverkeer tot problemen kunnen leiden.
Als bij tijdelijke in- en uitritten het gewenste gedrag niet aan de tijdelijke situatie en vormgeving
is af te leiden, moet de gedragsregel worden ondersteund door het plaatsen van bord B6
voor het verkeer dat de uitrit verlaat (en eventueel haaietanden op de uitrit). In die situaties
moet het verkeer op de hoofdrijbaan ook op de tijdelijke uitrit worden geattendeerd. Dit kan
gebeuren door plaatsing van bord J16 of J37 met onderbord 'uitrit werkverkeer' of 'tijdelijke
uitrit', maar het kan gewenst zijn dat de voorrangsregeling ook voor het verkeer op de hoofdrijbaan
wordt aangegeven door plaatsing van bord B4 en B5. Dit om te voorkomen dat verkeer
op de hoofdrijbaan de uitrit beschouwd als een zijstraat en de regel 'rechts gaat voor'
tijdelijke
uitrit
of
uitrit
werkverkeer
Fig. I&U-39 RVV-borden bij tijdelijke (bouw)uitritten
van toepassing is. Zie ook het artikel Maatregelen bij tijdelijke (bouw)uitritten.
Begeleiding bij in- en uitrijden
Het vooruit in- en uitrijden verdient altijd de voorkeur, werkvakken en bouwterreinen moeten
dan ook zo zijn ingericht dat dit mogelijk is. Wanneer dit absoluut niet mogelijk is en de
werkvoertuigen in het werkvak of op het bouwterrein niet kunnen keren, dan moeten de
werkvoertuigen altijd achteruit het werkvak of bouwterrein inrijden en voorruit uitrijden. In
de meeste situaties zal de chauffeur bij het achteruit inrijden meer zicht hebben op de overige
weggebruikers dan bij achteruit uitrijden. Slechts in uitzonderingssituaties kan achteruit
uitrijden worden toegestaan.
Bij het achteruitrijden op de openbare weg, moet er achter het werkvoertuig altijd een begeleider
aanwezig zijn die de chauffeur aanwijzingen geeft bij het achteruitrijden. Deze begeleider
is géén verkeersregelaar en kan dus niet het verkeer laten stoppen. De weggebruikers
tijdelijke
uitrit
of
uitrit
werkverkeer
2

moeten zelf anticiperen op de speciale manoeuvre van het voertuig en wachten. In complexe
situaties kan het nodig zijn dat er twee begeleiders aanwezig zijn. Het inzetten van de begeleider(s)
kan achterwege blijven als de chauffeur van het werkvoertuig voldoende vrij zicht
heeft naar achteren of als het (werk)voertuig is voorzien van een of meer achteruitrijdcamera's.
Gebruik van zwaailichten
In het deel 'Specificaties voor materiaal en materieel' van de CROW-publicatiereeks 96a/96b
wordt in §3.15 ingegaan op het gebruik van zwaai- en knipperlichten. Het gele zwaai- of
knipperlicht moet worden gevoerd als op de weg de veiligheid van de weggebruikers in gevaar
kan worden gebracht.
Werkvoertuigen voeren een of twee gele zwaai- of knipperlichten in de volgende situaties:
- bij het in- en uitrijden van het werkvak bij stationaire afzettingen;
- als zij onderdeel zijn van rijdende afzettingen, dus ook bij 'in- of uitvoegen' en ook als
de rijdende afzetting bestaat uit één werkvoertuig (met eigen bebakening) ;
- bij het achteruit in- of uitrijden van een tijdelijke in- of uitrit.
De verplichting geldt voor alle werkvoertuigen die worden ingezet bij wegwerkzaamheden.
Naast de duidelijk als werkvoertuig herkenbare zandauto's en mobiele kranen, worden ook de
bestelbusjes, combo's en dergelijke beschouwd als werkvoertuig.
Voor de volledigheid: gele zwaai- of knipperlichten zitten aan de bovenzijde van het voertuig
en stralen rondom licht uit (het zijn dus niet de gele alarmlichten).
Fig. I&U-40 In- en uitrijden werkvak of bouwterrein
Voorbeeld in- en uitrijden werkvak langs rijbaan / rijstrook
De situatie betreft een werkvak langs doorgaande weg t.b.v. wegwerkzaamheden (direct)
naast de rijbaan. De rechterrijstrook is afgesloten en afgezet om het in- en uitrijden mogelijk
te maken. Het werkverkeer maakt gebruik van een gecombineerde in- en uitvoegstrook,
hiervoor is de langsafzetting in het midden onderbroken. Deze oplossing is met name geschikt
voor wegtype B2; tijdens de werkbare uren is de rechterrijstrook afgesloten en het
verkeer rijdt (in één richting) over de linker rijstrook.
Het werkverkeer zou zonder afzetting
van de rechterrijstrook op de rijbaan
moeten stoppen en achteruit het werkvak
c.q. de tijdelijke uitrit in moeten
rijden. Bij een groot aantal in- en uitrijdbewegingen
kan gekozen worden
voor het afsluiten van de rechterrijstrook.
De werkvoertuigen kunnen binnen
het werkvak zonder begeleiding
achteruitrijden. Begeleiding kan wel nodig
zijn uit oogpunt van de veiligheid
van de (weg)werkers in het werkvak. De
ruimte achter de langsafzetting moet
uiteraard voldoende breed zijn voor de
Fig. I&U-41 In- en uitrijden bouwterrein waarbij gebruik
wordt gemaakt van een rijstrookafzetting met wisselstrook
3

werkvoertuigen om het achteruitrijden mogelijk te maken en er moet rekening worden gehouden
met de extra ruimte voor het uitzwenken van het voertuig. Zowel bij het in- en uitrijden
van het werkvak als het achteruitrijden voert het werkvoertuig gele zwaai- of knipperlichten.
3. Laden en lossen bij werkruimte of bouwplaatsen
Het laden en lossen is te beschouwen als een onderdeel van de wegwerkzaamheden en de
werkruimte moet dan ook de ruimte bieden om te laden en te lossen. Met andere woorden,
het laden en lossen gebeurt in beginsel binnen de wegafzetting. Alleen wanneer het stilstaan
en het laden en lossen geen risico's of ernstige hinder voor de andere weggebruikers oplevert,
kan het laden en lossen buiten de afzetting plaatsvinden.
Ook voor het laden en lossen worden de maatregelen bepaald op basis van een risicoinventarisatie
en evaluatie (RI&E). Uitgangspunt is dat het laden en lossen, ook wanneer dit
buiten de afzetting plaats vindt, een onderdeel blijft van het werk en dat er altijd maatregelen
moeten worden genomen, tenzij het stilstaan en/of laden en lossen geen extra risico's of
ernstige hinder oplevert voor de andere weggebruikers.
In de volgende situaties kan het stilstaan en het laden en lossen veelal zonder aanvullende
maatregelen plaatsvinden:
- Het voertuig staat (pal) naast de rijbaan en het laden en lossen gebeurt ook naast de
rijbaan of vanaf bijvoorbeeld het voetpad.
- Het voertuig kan in de berm staan en het laden en lossen gebeurt ook in de berm.
- Het voertuig kan ook op een parkeerstrook c.q. parkeerhaven staan en het laden en lossen
gebeurt aan de bermzijde c.q. vanaf het voetpad.
- Het voertuig staat op een rijbaan waarop normaal ook geparkeerd wordt (c.q. mag worden).
Het laden en lossen van het voertuig kan dan plaatsvinden vanaf de achterzijde of
de 'bermzijde'.
Of en wanneer er maatregelen moeten worden genomen is sterk afhankelijk van de weg- en
verkeerskenmerken en de tijdsduur van het laden en lossen. De maatregelen voor het laden
en lossen zijn dan ook af te leiden uit de maatregelen voor de zeer kortdurende werkzaamheden.
Bij het laden en lossen op de rijbaan kan het noodzakelijk zijn een tijdelijk parkeer- of stopverbod
in te stellen (om de laad- of losplaats vrij te houden). Wanneer in de reguliere situatie
een parkeer- of stopverbod geldt, moet voor het laden en lossen een tijdelijke uitzondering
worden ingesteld.
Het laden en lossen kan risico's met zich meebrengen door het gebruik van machines, bijvoorbeeld
een heftruck of een kraan. Er moeten dan 'machinegebonden' maatregelen worden
genomen; de veiligheidsvoorschriften voor het gebruik van de machines zijn dan bepalend
voor de maatregelen. Veelal resulteert dit in het voor derden (volledig) afsluiten van het
draai- en valbereik van de kraan of vorkheftruck. Er wordt dus onderscheid gemaakt in
ARBO-maatregelen en WiU-maatregelen.
Voorbeeld laden en lossen op een woonstraat met parkeerhavens
De situatie betreft een werk- of bouwterrein langs woonstraat en nagenoeg direct naast het
voetpad. Er zijn parkeerhavens en voetpaden aanwezig. Op het werk- of bouwterrein zelf is
geen ruimte voor het in- en uitrijden van groot en zwaar bouwverkeer en het laden en lossen
kan ook niet op het bouwterrein plaatsvinden.
WiU-maatregel:
4

Het laden en lossen kan op de parkeerhaven
of op de rijbaan plaatsvinden. Bij het
laden en lossen op de parkeerhaven zijn
veelal geen aanvullende maatregelen nodig.
Bij het laden en lossen op de rijbaan
moeten wel maatregelen worden genomen.
Het werkvoertuig voert dan een of twee
gele zwaai- of knipperlichten. De afzetting
op de rijbaan is afhankelijk van de wegkenmerken
en tijdsduur. Op een woonstraat
(30 km/h) kan de afzetting achterwege
blijven als het laden en lossen niet
langer duurt dan 2 uur.
ARBO-maatregel:
Voor beide situaties geldt er dat maatregelen
moeten worden genomen als het draaibereik
of valbereik van bijvoorbeeld de
kraan of vorkheftruck moet worden afgeschermd.
Afhankelijk van de situatie kan
worden volstaan met enkele waarschuwingshekken
op fietspad en/of voetpad om
het terrein af te baken. Fietsers en voetgangers
moeten dan worden omgeleid (zie
CROW-publicatie 96b, deel Omleidingen en
tijdelijke bewegwijzering). Wanneer bij
afzetting draaibereik
of valbereik
afzetting draaibereik
of valbereik
draaibereik of valbereik
van de kraan of
vorkheftruck
draaibereik of valbereik
van de kraan of
vorkheftruck
Fig. I&U-42 Laden en lossen op parkeerstrook of
op rijbaan
langdurige bouwwerkzaamheden de fietsers en voetgangers niet kunnen worden omgeleid,
dan kan het noodzakelijk zijn een overkapping van het fietspad en/of voetpad te maken.
Tot slot moet worden opgemerkt dat bij bouwactiviteiten langs de weg de wijze van laden en
lossen en de te nemen maatregelen moeten worden vastgelegd in de bouwvergunning en
afspraken tussen de wegbeheerder (of bouw en woningtoezicht) en de opdrachtgever/nemer.
Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel? Neemt u dan contact op met de
CROW-helpdesk WiU via: helpdeskwiu@crow.nl.
5