WAAR Stedelijk openbaar vervoer in Europa – 26 voorbeelden - Crow

WAAR Stedelijk openbaar vervoer in Europa
industriegebieden. Bovendien spelen factoren rond social inclusion een rol:
met een hoogwaardig vervoersysteem kunnen bewoners van achtergestelde
wijken hun vervoerarmoede doorbreken.
De doelstellingen rond herstructurering zijn echter geen automatische
succesformule. Nog moeilijker wordt het als busexploitanten hun bussen
dezelfde route laten rijden (parallel aan de lightraillijn) waarbij ze onder de
prijs duiken. De gevolgen laten zich raden: tegenvallende reizigersaantallen
voor de duurdere trams. Bestudering van de Engelse systemen heeft in elk
geval geleid tot de notie dat er altijd co rdinatie en afstemming nodig is
binnen het openbaarvervoernetwerk; tussen buslijnen en tramlijnen. Een
netwerkfilosofie, integraal gelinkt aan het ruimtelijke beleid, blijkt met de
geliberaliseerde Engelse buswereld erg moeilijk voor de Passenger Transport
Executives, de regionale openbaar-vervoerautoriteiten.
Succes- en faalfactoren
Hieronder volgen enkele leerpunten voor de Nederlandse situatie die naar
voren zijn gekomen uit de systeembeschrijvingen.
Begin bescheiden en overzichtelijk, maar concentreer op kwaliteit en
hoogwaardigheid. Vele succesvolle en momenteel uitgebreide systemen
zijn klein begonnen. Hou in het beginstadium rekening met een beperkte
projectscope.
Een duidelijke succesfactor: openbaar vervoer moet worden gedragen
door een duidelijke visie wat je ermee wil. Light rail en ander hoogwaardig
openbaar vervoer zijn geen doel op zich; zij worden gerealiseerd wanneer
duidelijk is dat zij een of meer problemen verlichten of oplossen.
Het is dus van groot belang niet een bij voorbaat gewenste oplossing
(bijv. light rail, ander hoogwaardig openbaar vervoer, of gebruik van een
bepaald trac ) centraal te stellen. Dat is te vergelijken met het trekken aan
de verkeerde kant van het touw. Bestudering van deze steden heeft dit
nadrukkelijk onderschreven. Gebruik een eis rond de output (vervoerwaarden
en de indirecte effecten) als beginpunt; techniek moet daaruit
volgen. Techniek, of zelfs verschijningsvorm, is altijd een middel, nooit
een doel.
In het verlengde hiervan blijkt nog eens hoezeer voorzichtigheid geboden
is bij idee n om buitenlandse voorbeelden te kopi ren. Op het eerste
gezicht valt alleen de verschijningsvorm op (techniek); dat is wat men ziet.
Maar er is meer, behalve technieken moeten dus evenzeer de achterliggende
factoren achter realisatie van het systeem worden bestudeerd.
Co rdinatie met ruimtelijke, en (sociaal-) economische ontwikkelingen
gaat veel verder dan simpelweg ontsluiting bieden aan het ruimtegebruik
met openbaar vervoer. Dit is bij uitstek een aspect waarbij light rail of
ander hoogwaardig openbaar vervoer middel is en geen doel. In diverse
gebieden is (ook uit eerder onderzoek) gebleken dat de structurerende
werking van dit soort systemen behoorlijke kansen biedt. Dit geldt:
op micro-niveau: door een nieuwe tramlijn aan te grijpen voor vernieuwing
van de openbare ruimte is de som meer dan het geheel der delen,
en kan een straat of wijk meer smoel krijgen. Voorbeelden: Grenoble,
Bilbao, Croydon.
op meso-niveau: de herontwikkeling van een bepaald deelgebied wordt
extra aangezwengeld vanwege een bijzonder kwalitatieve verbinding
met de binnenstad. Voorbeelden: Orl ans, Sheffield, Londen Docklands.
136