update 1/07 - Phoenix Contact

04
08
10
12
UPDATE
Het klantenmagazine van Phoenix Contact | April 2007
Printplaataansluiting
Veren met power
Combicon-connectoren
J.E. StorkAir
Trusted Wireless
Draadloos feilloos
Gebouwenautomatisering
Grenzen verdwijnen
1|07
April 2007

02
Gastbijdrage UPDATE 1|07
Dipl.-Ing. Martin Müller,
Hoofd Marketing van de
afdeling Automation Systems
Automatisering – zeker!
Beste lezers,
Bij het gebruik van klassieke PLC‘s en veldbussystemen viel er weinig te duchten
van hackers, virussen of wormen. Met de komst van systemen op basis van
Ethernet en PC kunnen we er echter niet omheen dit thema aan een nadere
beschouwing te onderwerpen. De nieuwe mainstream-technologieën brengen
niet alleen legio nieuwe functies, ze creëren ook nieuwe kwetsbaarheden. Toch
is er geen reden voor paniek! Er zijn tegenwoordig tal van maatregelen te treffen
om deze indringers te ontmoedigen of hun schadelijk werking onmogelijk
te maken.
Op ondernemingsniveau bestaan er uitgekiende beveiligingssystemen met firewalls
en virusbescherming die verhinderen dat iemand van buiten binnendringt
in interne systemen en daarmee in de automatisering. Er kunnen echter ook
schadelijke ingrepen binnen het systeem plaatsvinden – bijvoorbeeld door een
virus in de automatiseringssoftware of door een onbedoelde toegang tot de
besturing door een verkeerd IP-adres. Ook daar valt iets tegen te doen: virtuele
LAN‘s (VLAN) of security-systemen op layer 1 van Ethernet. Op eenvoudige wijze
is door middel van het vrijgeven van bepaalde MAC-adressen aan afzonderlijke
Ethernet-poorten of met mechanische middelen de toegang te blokkeren. Wij
hebben deze eigenschappen dan ook in onze producten geïntegreerd en zullen
ze in de toekomst nog verder uitbreiden.
Natuurlijk is het zaak waakzaam te blijven, de zwakke punten te elimineren en
de automatisering te integreren in een algeheel beveiligingsconcept. Maar er
is geen reden uit bezorgdheid over de veiligheid van de automatisering inderhaast
allerlei dingen op te zetten. Er zijn vandaag de dag al tal van functies
voorhanden die automatiseringssystemen op basis van Ethernet veilig maken.
Waar echter veel licht is, is ook schaduw. Het thema security zal ons dan ook
nog wel een tijdje blijven bezighouden. Als u onze componenten en oplossingen
in ogenschouw neemt, zult u ervaren hoe eenvoudig en veilig security kan zijn
in de industriële automatisering!
Gastbijdrage
02 Martin Mueller
In gesprek met
03 Dirk Uffenkamp, Miele
Titelthema
Printplaataansluittechniek
04 Voor hoge stromen
Technologie
Aansluittechniek
06 Steekbare energie
Ethernet-netwerken en EnOcean
12 Gebouwenautomatisering
Op locatie
Inline controllers bewaken + sturen
07 Stationsmededelingen in Berlijn
Combicon-connectoren
08 J.E. StorkAir biedt sprankelend leven
Draadloos feilloos
10 Waterschap Regge en Dinkel kiest
voor Trusted Wireless
Nieuwe producten
13 Industrieconnectoren
13 Voedingen
13 Aansluitklemmen
Actueel
14 Cito Benelux Education
14 Twee nieuwe dochtermaatschappijen
14 Technisch kantoor in Leipzig
15 Phoenix Contact op de
Electronics & Automation
Lezersservice
15 Meer informatie aanvragen
Op het titelblad staan een aantal
printklemmen en connectoren
Combicon power voor de vermogenelektronica
afgebeeld
www.phoenixcontact.nl

In gesprek met
UPDATE 1|07 03
Beproefde samenwerking
Productie-installatie bij Miele met componenten van Phoenix Contact
Al ruim 40 jaar fabriceert het familiebedrijf
Miele & Cie. GmbH & Co uit Gütersloh op de
locatie Bielefeld huishoudelijke vaatwassers.
In 2004 is een nieuwe productie-installatie in
bedrijf genomen. Deze produceert samen met
de in 2005 erbij gekomen tweede lijn zo'n
4000 spoelruimtes per dag volgens het unieke
‘vijfzijdige binnenvervorming onder hoge druk’procédé.
Bij de installatie heeft Miele gekozen
voor de M12-snelvergrendeling Speedcon,
industriële PC en Quint Power-voedingen van
Phoenix Contact. Dirk Uffenkamp, bij Miele in
Bielefeld verantwoordelijk voor besturingstechniek,
licht de beslissende voordelen van de componenten
en de samenwerking in een gesprek
met UPDATE toe.
UPDATE: Waarom gebruikt u veldinstallatiecomponenten
van Phoenix Contact?
Uffenkamp: Doorslaggevend was vooral de
handige bediening. Dat blijkt ook al uit het feit
dat de beslissing niet door het management, de
inkoop of mijzelf alleen is genomen, maar door
allen tezamen met het productieteam – dus door
de collega's die met de componenten werken. En
die waren zeer onder de indruk van de enorme
tijdbesparing bij de installatie van honderden
‘Iedereen moet overtuigd zijn – want het team beslist.’
Dipl.-Ing. Dirk Uffenkamp, verantwoordelijk voor de besturingstechniek
bij Miele in Bielefeld
M12-steekverbindingen met de snelvergrendeling
Speedcon. Bovendien waren er specifieke
aanpassingen nodig. In verband met strenge
brandvoorschriften mogen uitsluitend halogeenvrije
kabelmantels toegepast worden. Ook bij de
voedingen hebben we te maken met buitengewoon
hoge eisen. Als wereldwijd opererende
onderneming kwamen voor ons alleen voedingen
in aanmerking met een breed ingangsbereik
en een universele toepasbaarheid.
UPDATE: Moest u daardoor langere levertijden
op de koop toenemen?
Uffenkamp: Nee! Zelfs de pakweg 40 industriële
PC's waren zo uit voorraad leverbaar. De PC’s
onderscheiden zich onder andere door hun
compacte bouwvorm, robuustheid en een gunstige
prijs-/prestatieverhouding.
UPDATE: Bent u op grond van deze ervaringen
van plan nog meer projecten op te zetten?
Uffenkamp: Ja – de componenten en de samenwerking
met Phoenix Contact zijn zeker goed
bevallen, zo goed dat we momenteel een automatiseringsoplossing
met op Profinet gebaseerde
besturingstechniek, de visualisering Visu+, en
nog meer automatiseringscomponenten aan
het uittesten zijn.
UPDATE: Wij danken u voor dit gesprek!
Spoelruimtefabricage bij Miele in Bielefeld (Bron: Miele)

04
Titelthema UPDATE 1|07
Connector PC 16
met de wanddoorvoer en
schermaansluiting
Vermogensvoeding van elektronica
Printplaataansluittechnologieën voor hoge stromen
In de vermogenselektronica vindt tegenwoordig
op velerlei terrein een technologische omschakeling
plaats. Dankzij de allernieuwste fabricageprocédés
voor hogestroomprintplaten én de
printplaataansluittechniek Combicon power zijn
er zeer voordelige oplossingen te creëren voor
het algehele apparaatdesign.
Of het nu gaat om
frequentieomvormers,
voedingen of laadapparaten
– de jongste
ontwikkelingen op het
gebied van vermogenselektronica
zijn primair
gericht op kostenbesparing.
Tegelijkertijd
dient elke nieuwe generatie
apparaten weer
meer te bieden te hebben
aan prestaties, functies en servicegemak.
Om aan al deze vereisten te kunnen voldoen, zijn
vooral in de vermogenselektronica verschillende
maatregelen nodig. Waar vroeger bijvoorbeeld
naast de vermogensprintplaat een besturings-
of signaalprintplaat geïnstalleerd werd, treft
men vandaag de dag vaak nog slechts één moduul
aan. Deze verenigt alle functies op één en
dezelfde printplaat. Bovendien tracht de elektronica-ontwikkelaar
extra bedrading te vermijden.
Geconfectioneerde aders voor hoge stromen
met ringkabelschoenen, ervoor geplaatste montagerails
en in de printplaat geperste schroefdraadbouten
brengen bij de montage veel
kosten en fouten met zich mee. Stroomrails en
Busbar-profielen drijven de productiekosten nog
eens extra op.
Printplaten voor hoge stromen
De geschetste nadelen zijn te vermijden met
printplaten voor hoge stromen, die dankzij nieuwe
fabricagemethoden de vereiste koperdoorsnede
hebben. Naast de multilayertechnologie wordt
steeds vaker gebruik gemaakt van printplaten
met massief koperen kernen. Daartoe worden
stroomrailachtige, deels geprofileerde elementen
van massief koper ingebed in epoxyhars. Op
deze wijze zijn printplaatstromen tot zo’n 150 A
te realiseren. Met zogeheten ‘draadgeschreven’
printplaten zijn vergelijkbare vermogenswaarden
te bereiken.
De passende aansluiting
De printplaataansluitingen uit de productfamilie
Combicon power lenen zich bij uitstek voor de
beschreven randvoorwaarden. Door de grote verscheidenheid
aan varianten is voor vrijwel elke
applicatie een pasklare oplossing beschikbaar.
De printplaataansluiting kan ofwel via een klassieke
schroefverbinding ofwel per ‘Push In’-veerdrukaansluiting
plaatsvinden. Via de powerprintklemmen
en powerconnectoren zijn stromen tot
125 A op de printplaat over te brengen. De maximale
aderdoorsnede bedraagt 35 mm 2 .
Bij de keuze voor een bepaalde printplaataansluittechniek
draait het vooral om de vraag:
connector of printklem? De connectoren uit de
productfamilie Combicon power leveren tot een

UPDATE 1|07 Titelthema 05
stroom van 76 A en aderdoorsneden tot 16 mm 2
perfecte prestaties voor haast elke toepassing.
Het connectorprogramma omvat naast aanrakingsveilige
printplaatuitgangen tevens doorvoerklemmen
met schermaansluiting en trekontlasting.
Bij beschadigingen kan de defecte
printplaat snel en gemakkelijk worden vervangen.
Bovendien biedt het steekbare modulaire
systeem een reeks speciale toepassingsmogelijkheden.
Om bijvoorbeeld twee printplaten te
verbinden of bij een kabel-kabel-verbinding
komen de geïnverteerde IC- of IPC-varianten
goed van pas.
Met nieuwe veerkracht en ...
Tot de productgroep Combicon power behoort
ook de ‘Push In’-veerdrukaansluiting SPC (Spring
power Combicon). De componenten berusten
op de bedradingsvriendelijke en tijdbesparende
'Push In'-veer. Op de SPC-stekerdelen zijn aders
met doorsneden van 0,75 tot 16 mm 2 direct te
steken en moeiteloos aan te sluiten. Voor de rest
beschikken de SPC stekerdelen over dezelfde
eigenschappen als de andere componenten van
de PC-productfamilie met schroefaansluiting. Zo
bieden alle SPC-varianten een stroomoverdracht
van 76 A en onbeperkte 600 V UL-toelating in de
industriële Usegroup C. De apparatentoelating
verloopt hierdoor een stuk eenvoudiger en sneller.
Kenmerkend voor alle Combicon power
componenten is een verregaande veiligheid en
betrouwbaarheid. Bij de optimaal geleidende
contacten zorgen geïntegreerde stalen veren
zelfs bij grote vermogens- en temperatuurschommelingen
voor een betrouwbare stroomoverdracht
tussen stekerdeel en basisbehuizing.
Vooral bij apparaten of installaties die aan trillingen
blootstaan, bieden componenten met
schroefflens extra contactzekerheid.
... beproefde printklem
Met de Combicon power printklemmen zijn
stromen tot maximaal 125 A over te dragen op
de printplaat. Om vermogensverlies
te beperken
kunnen aderdoorsneden
tot 35 mm 2
worden aangesloten.
Alle printklemmen
beschikken eveneens
over een onbeperkte
UL-toelating tot 600 V.
Zeker de printklemmen
MKDS 5 HV met een
raster van 6,35 mm en
de MKDS 10 HV met een raster van 10,16 mm
hebben een uitgesproken compact ontwerp.
Tot besluit
De aansluiting op de printplaat vindt snel en
betrouwbaar plaats met het golfsoldeerproces
of met THR-technologie. Hulpstukken als
stroomrails of extra bekabeling voor de overdracht
van de hoge stromen worden hierdoor
overbodig. Dit levert flinke besparingen op bij de
montage en de bedrading in het apparaat en
houdt de productiekosten binnen de perken.
Designeisen van de vermogenselektronica zijn
met de Combicon power componenten optimaal
te realiseren.
Dipl.-Ing. Ralf Bungenstock
Voor info s.v.p nr. 1 aankruisen
of bezoek www.phoenixcontact.nl
‘Push In‘-veerdrukaansluiting
SPC
voor stromen tot 76 A
Voorbeelden van
toepassingen met
Combicon Power
connectoren in combinatie
met geïnverteerde
varianten

06
Technologie UPDATE 1|07
Snelle verdeling
Steekbare aansluittechniek
in de energietechniek
In de begintijd van de elektrische verbindingstechniek
werden uitsluitend aansluitklemmen
met schroefaansluiting toegepast. Ook in de
energiebranche golden schroefklemmen bij
installatie decennialang als standaard. Door
de toenemende concurrentie zien nu ook de
energieleveranciers zich genoodzaakt de verbindingstechniek
verder te rationaliseren.
Vooral bij het opzetten van nieuwe schakel-
installaties of bij modernisering zijn tijdbesparende
bedradingsconcepten voorhanden. Daarbij
valt te denken aan aansluitklemmen met veerdruk-
of snelaansluittechniek. Zowel bij de aanleg
van nieuwe als bij de uitbreiding van bestaande
installaties zijn steekbare oplossingen
een uitkomst omdat ze heel vlot zijn te installeren.
In middenspanningsinstallaties
In middenspanningsinstallaties worden de voedingsspanning
en diverse meldspanningen via
een schakelcel naar de volgende doorgelust. De
bedrading is gemakkelijk aan te brengen door
aansluitklemmen met twee stekeruitgangen. Bij
de ene stekeraansluiting wordt de aankomende
spanning bij de aansluitklem afgetakt ter verwerking
binnen de schakelkast. Via de tweede
stekeruitgang wordt de spanning doorgegeven
aan de volgende schakelcel.
Tot nog toe werden veldaansluiteenheden
en het test- en rangeerniveau in de schakelkast
doorgaans met zware connectoren uitgevoerd.
Het gebruik van Combi-stekers levert hier behalve
technische voordelen ook ruimte- en kostenbesparingen
op van zo 'n 30 procent. In deze
Effeciënte ringleidingsvoedingsspanning door middel
van aansluitklemmen met stekeruitgangen
applicaties worden veelvuldig wanddoorvoeren
toegepast, die bij aansluitdoorsneden van respectievelijk
4 mm 2 (flexibel) in 6 mm 2 (massief)
stromen tot 32 A bij 800 V kunnen geleiden.
Combi-stekers voldoen aan de hoogste mechanische
en elektrische eisen in de energietechniek.
Zo wordt voldaan aan de branchestandaards
conform IEC 60216-1, IEC 60068-2-42/43 en
IEC 60695-2-11, die voornamelijk de stabiliteit op
lange termijn en de bestendigheid tegen omgevingsinvloeden
betreffen.
Combi-stekers
Binnen het aansluitklemmensysteem Clipline
complete zijn combi-stekers beschikbaar met de
vier aansluittechnieken schroefaansluiting UT,
veerdrukaansluiting ST, snelaansluiting QT en
insteekveerdrukaansluiting DT. Daarbij zijn
klemmen en stekers onafhankelijk van de aansluitwijze
onbeperkt te combineren. De combistekers
lenen zich eveneens voor toepassingen
zonder montagerail – als zwevende verbinding,
wanddoorvoer of als printplaat. Dankzij een
variant met geïntegreerde vergrendelnokken
zijn ze bijvoorbeeld ook direct te bevestigen op
een montageplaat.
Dipl.-Wirt.-Ing. Heinz Pannek
Voor info s.v.p. nr. 2 aankruisen
of bezoek www.phoenixcontact.nl

UPDATE 1|07 Op locatie 07
‘Op spoor 16 zal over enkele
ogenblikken binnenkomen ...’
Inline-controllers bewaken en besturen stationsmededelingen
Het in Thüringen gevestigde Hörmann Funkwerk
Kölleda, onderdeel van Funkwerk AG, kreeg van
de Duitse spoorwegen opdracht een centrale
omroepinstallatie te installeren voor diverse
Berlijnse stations. De specialist voor professionele
communicatiesystemen gebruikt Inline-controllers
van het type ILC 350 ETH voor de bewaking
van luidsprekercircuits en de daarover verstrekte
mededelingen.
Op de Berlijnse stations aan de noord-zuidverbinding
komen de mededelingen voor reizigers
nu uit het nieuwe omroepcentrum in Berlijn-
Spandua. ‘De grootste uitdaging vormden de
afstand tussen het omroepcentrum en de stations
én het hoge aantal omroeppunten,’ vertelt
Thorsten Hebecker van Hörmann Funkwerk
Kölleda. ‘Alleen al op het nieuwe station Berlijn
Centraal zijn ruim 1000 luidsprekers geïnstalleerd.’
Communicatie via Ethernet
De standen en berichten van de omroepsystemen
worden permanent bewaakt. De interface van de
omroepinstallatie geeft de actuele status digitaal
door aan de besturing, een Inline-controller
ILC 350 ETH, die dit vervolgens via een Ethernet
TCP/IP aan de centrale computer in het omroepcentrum
meldt. Deze oplossing heeft als voordeel
dat de TCP/IPverbinding
in beide
richtingen te controleren
is. De
hoofdcomputer
geeft de data door
aan bedienings-
stations. Naast
bedieningsstations
in het omroepcentrum
zijn er inspreekpunten
op
elk station, waar-
Bewaking en besturing van de luidsprekerinstallatie
van de toestand en activiteit eveneens via de
Inline-controller worden doorgegeven aan Spandau.
In de lokale omroepsystemen wordt de
impedantie van de luidsprekercircuits bewaakt.
Bij statuswijzigingen maakt de Inline-controller
daarvan melding. Hebecker: ‘Het grote voordeel
van deze oplossing is dat de TCP/IP-protocollen
eventgericht via het Ethernet-netwerk worden
overgedragen aan de Deutsche Bahn. De leidingen
worden dus niet belast met onnodig dataverkeer.’
Daar komt bij dat men anders nog extra
Ethernet-kabels van elk station naar het omroepcentrum
had moeten leggen. Door de Inlinecontroller
is dit niet meer nodig. ‘Daar de ILC
beschikt over protocol-open TCP/IP-communicatie,
kan hij verschillende besturingssystemen
ondersteunen,' aldus Hebecker. Voor Hörmann
Funkwerk Kölleda gaf dit criterium de doorslag,
want de hoofdcomputers werken al jaren naar
behoren met het besturingssysteem Linux.’
Dipl.-Ing. Wigbert Glorius
Voor info s.v.p. nr. 3 aankruisen
‘Door samen te werken
met een betrouwbare
partner als Phoenix
Contact hebben wij het
omvangrijke project tijdig
en vooral tegen een
gunstige prijs kunnen
verwezenlijken,‘ aldus
Thorsten Hebecker van
Hörmann Funkwerk
Kölleda. ‘Van de opdrachtverstrekking
door de
Deutsche Bahn tot de
oplevering van de
installatie heeft het hele
project maar net vier
maanden geduurd.‘

08
Op locatie
J.E. StorkAir biedt sprankelend leven
dankzij Combicon
Kostenoptimalisatie door middel van mondiale samenwerking
De geavanceerde warmteterugwinunits van
J.E. StorkAir vormen de longen van steeds meer
woningen en kantoren in heel Europa. Maar
voordat de moderne installaties worden geassembleerd
in de fabrieken in Zwolle, hebben de
verschillende componenten al een hele wereldreis
gemaakt. Dankzij de mondiale aanpak van
Phoenix Contact, kan J.E. StorkAir volop lokaal
voordeel behalen en haar klanten optimaal
luchtmanagement bieden.
Inkoper Leendert Hoekstra van J.E. StorkAir
schetst in het kort de snelle opmars van ventilatiesystemen
en warmteterugwinunits. “In ons
deel van de wereld brengen we gemiddeld 70%
van onze tijd tussen vier muren door. Vergaande
isolatiemaatregelen hebben de kwaliteit van
het binnenmilieu echter geen goed gedaan en
ventilatie is dan ook letterlijk van levensbelang.
Met de filosofie ‘SeventyFour, Brigthen up your
life’ willen we het belang van een gezond binnenmilieu
overbrengen. SeventyFour staat voor
70% van je tijd tussen 4 muren. Brighten up
your life staat voor laat je leven sprankelen.
J.E. StorkAir maakt dat mogelijk met ventilatie-
en warmteterugwininstallaties die zorgen voor
een gezond en comfortabel binnenklimaat,
zonder het milieu te schaden.”
Balansventilatiesystemen
De nieuwe WHR 930 van J.E. StorkAir is zo’n
warmteterugwinapparaat, legt Leendert
Hoekstra uit. “Deze zeer geavanceerde installatie
is ontwikkeld voor toepassing van ‘balansventilatiesystemen’
in woningen. In deze systemen
wordt gebruikte lucht afgezogen in keuken,
badkamer, toilet en eventuele andere ruimtes.
Verse buitenlucht wordt toegevoerd in verblijfsgebieden
zoals woon- en slaapkamers. Tussen de
afgevoerde en toegevoerde lucht vindt warmteoverdracht
plaats. In de WHR 930 zijn energiezuinige
traploos instelbare gelijkstroommotoren
geplaatst die een flinke energiebesparing opleveren
ten opzichte van wisselstroommotoren.”
Mondiaal productieproces
UPDATE 1|07
Leendert Hoekstra vervolgt: “De WHR 930 is de
doorontwikkeling van een hele reeks WHR-installaties.
Omdat deze nieuwe unit is uitgerust

UPDATE 1|07
met tal van nieuwe componenten, moest er een
nieuwe printplaat voor de besturing ontwikkeld
worden. Een kleinere, kostenvriendelijkere printplaat,
die ook nog eens meer moest kunnen.
Daarvoor schakelden we Systec Designs in
Amsterdam in. Vervolgens werd de productie
van de printplaat uitgevoerd door het Zevenbergse
bedrijf Total Product Solutions (TPS) die
onze printplaten produceren in China. Daar
doet men zelfs de wereldwijde inkoop van de
verschillende componenten. Dankzij de inspanningen
van Phoenix Contact Nederland kan
TPS in China inkopen tegen de condities die
J.E. StorkAir met Phoenix Contact in Nederland
heeft afgesproken.
Gekleurde Combicon-connectoren
De mondiale aanpak van Phoenix Contact levert
J.E. StorkAir lokaal voordeel op. Dit geldt niet
alleen voor de standaard connectoren, maar ook
voor de gekleurde uitvoeringen. Die laatste zijn
een echte vondst, vindt Hoekstra. Het is ons er
alles aan gelegen om onze producten snel en
foutloos te kunnen assembleren. Met de gekleurde
Combicon printplaatconnectoren van
Phoenix Contact is het aansluiten van de verschillende
draden op de plaat kinderspel. Niet
alleen omdat de aansluitingen gemakkelijk in
elkaar klikken, maar ook omdat iedere aansluiting
zijn eigen kleur heeft. Blauw voor de ventilator,
grijs voor preheater, geel voor de temperatuurmeter
etc. Het is eigenlijk een heel simpele
vinding, maar wel een zeer essentiële in het
stroomlijnen van ons mondiale productie-
proces.”
Mark Kamp
Voor info s.v.p. nr. 4 aankruisen
of bezoek www.phoenixcontact.nl
Warmteterugwinunit
WHR930
Op locatie 09
Gekleurde connectoren
voorkomen assemblagefouten
en zorgen voor
servicegemak

10
Op locatie
Het te overbruggen traject
Draadloos feilloos
Waterschap Regge en Dinkel kiest voor Trusted Wireless
Er heerst veel scepsis over de betrouwbaarheid
van draadloze verbindingen. Waterschap Regge
en Dinkel had die ook wel, maar is na 2 jaar
gebruik van een “Trusted Wireless” link geheel
overtuigd van de voordelen van radiografische
communicatie, en zet dit nu op meerdere locaties
in. Wij spreken met Hans Fokke van het
Waterschap Regge en Dinkel over zijn ervaring
met Trusted Wireless.
De opgave
Het Waterschap Regge & Dinkel (in Twente)
verzorgt de waterhuishouding van het stroomgebied
van de gelijknamige rivieren. Het
werkterrein beslaat ca. 1350 km 2 met 2400 km
waterlopen. Het beheer van stuwen, sluizen,
waterzuiveringsinstallaties, gemalen, opnemers,
etc. is verregaand geautomatiseerd. Ten noorden
van Denekamp kruist een lokale waterloop via
een duiker het omleidingskanaal van de Dinkel.
Vanwege de versmalling van de waterloop kunnen
bij hoge afvoer de nabijgelegen landerijen
overstromen. Om dit te voorkomen moet een
stuw die 3 km verderop ligt snel geopend worden.
De lokale besturing kan die beslissing autonoom
nemen als de waterstand bij de duiker bekend is.
Vanwege de afstand, een er nog tussenliggend
kanaal, verschillende grondeigenaren en de
kwetsbaarheid van kabels (opgravingen!) is het
nauwelijks haalbaar om dit traject te bekabelen.
Het gebruik van het GSM-net is technisch mogelijk,
maar blijkt te duur te zijn.
De oplossing
De opgemeten waterstand wordt via een “Trusted
Wireless” link 3 km draadloos doorgestuurd
naar de lokale regelaar van de stuw. Op beide
locaties (stuw en opnemer) is een mast van 5
meter hoogte geplaatst. Deze hoogte is gekozen
vanwege een tussenliggende dijk, maar ook
vanwege de afstand die eist dat antennes op
een bepaalde minimale hoogte geplaatst moeten
worden. Op beide masten is een richtantenne
geplaatst. Hoewel beide locaties maar 3 km
van elkaar verwijderd zijn, is door tussenliggende
bomen en een boerderij geen zichtcontact
mogelijk. De antennes zijn daarom handmatig
op elkaar uitgelijnd. Tevens zijn beide antennes
op exact dezelfde hoogte boven NAP geplaatst.
Het aanleggen van de draadloze verbinding
is relatief eenvoudig verlopen. Het waterschap
had al de nodige ervaringen met radiografische
verbindingen op de 433 MHz frequentieband. Dit
bleek echter te storingsgevoelig en regelmatig
Trusted Wireless moduul
UPDATE 1|07
viel alle communicatie weg. Het Trusted Wireless
systeem werd daarom de nodige scepsis beke-

UPDATE 1|07
ken. Door een expert van Phoenix Contact zijn
op locatie een serie metingen uitgevoerd, die
aantoonden dat de afstand van 3 km zonder
problemen gehaald kon worden. Deze metingen
zijn uitgevoerd in de zomer, omdat alle bomen
dan in het blad staan. Dit blijkt toch enig signaalverzwakkend
effect te hebben – in de herfst
wordt de signaalsterkte beter, en in de lente
daarna weer wat minder. Vanwege de lange
coaxkabel (tussen besturingskast en antenne)
treedt wel enige verzwakking van signaal op. De
versterkende werking van de richtantennes
compenseert dit voor een deel weer. Dan is er
nog steeds genoeg systeemreserve.
De praktijk
In de praktijk blijkt de draadloze verbinding nu al
twee jaar zonder problemen te functioneren.
Geen invloed van mist of regen kon worden
vastgesteld. De Trusted Wireless modules monitoren
ook de signaalkwaliteit, en kunnen aangeven
dat een link compleet uitvalt. Dit is echter
nog nooit gebeurd.
Inmiddels zijn door het waterschap meer draadloze
verbindingen op basis van Trusted Wireless
opgezet. Een tweede systeem overbrugt een
afstand van 1,8 km.; een derde overbrugt
100 meter. Het lijkt goedkoper om hier gebruik
te maken van kabels, en dat zal ook gaan gebeuren
– maar omdat de aanleg hiervan relatief veel
tijd kost is gekozen om in eerste instantie een
draadloze verbinding te gebruiken. Dit toont
een ander voordeel van deze technologie – ze is
ook goed inzetbaar voor tijdelijke opstellingen
die snel opgebouwd moeten worden.
Een laatste voordeel van Trusted Wireless is
dat geen (GSM of UMTS) abonnement bij een
telecommunicatieprovider nodig is. Dat zou voor
de bovengenoemde opstelling al twee abonnementen
vereisen. Daarnaast zal nog betaald
moeten worden voor de getransporteerde data.
Alhoewel deze oplossing technisch wel zal wer-
ken, is het kostenniveau toch te hoog. Op termijn
verdient een Trusted Wireless verbinding zich
altijd terug!
Rob Hulsebos
Voor info s.v.p. nr. 5 aankruisen
of bezoek www.phoenixcontact.nl
Voor meer Wireless informatie zie ook:
www.workingonawirelessworld.nl
Op locatie 11
Links: Schakelkast met
antenne bij stuw
Rechts: Schakelkast met
antenne bij duiker

12
Technologie UPDATE 1|07
Overzicht van Ethernet
productenprogramma van
Phoenix Contact
Grenzen verdwijnen
Gebouwenautomatisering op basis van Ethernet-netwerken en EnOcean
Aan de gebouwenautomatisering worden
vandaag de dag de meest uiteenlopende
verwachtingen gesteld. Er is een groeiende
behoefte aan procesoverstijgendeoplossingen
die de energie
optimaal benutten.
Dit vergt dat een
grote verscheidenheid
aan in- en uitgangsinformatie
decentraal wordt
geregistreerd en
gestuurd. Daarnaast
vallen gebouwen-
en fabrieksautomatisering
steeds meer
samen – doordat de
industriële productie
toenemend gebruik
maakt van Ethernetcommunicatie.
Procesoverstijgende gebouwenautomatisering
heeft bij de besturing en regeling van verwarming,
ventilatie, klimaat en verlichting inmiddels
haar waarde bewezen – niet in de laatste plaats
sinds de Europese richtlijnen voor energiebesparing.
Als technische basis ondersteunt het
installatiesysteem Inline van Phoenix Contact
de modulaire en flexibele opbouw van automatiseringstations
die als informatieknooppunten
fungeren.
Automatisering op basis van DALI
en EnOcean
Twee belangrijke componenten van het Inline
systeem voor gebouwenautomatisering zijn het
communicatiemoduul voor de EnOcean ontvanger
en het DALI-moduul. EnOcean is een draadloze
technologie waarbij de energie voor het
versturen van de informatie wordt opgewekt
doordat bewegingsenergie wordt omgezet in
elektrische. Dankzij deze technologie wordt niet
alleen bespaard op de installatietijd maar het
minimaliseert ook op het aantal kabels en dat
resulteert weer in een brandveiligere installatie.
Een EnOcean-ontvanger ontvangt de draadloze
signalen van diverse sensoren en verstuurt deze
naar de Inline controller. Deze stuurt dan bijvoorbeeld
via het DALI-moduul de verlichting. DALI
staat voor „Digital Adressable Lighting Interface“
en is een standaard binnen de gebouwenautomatisering,
waarmee o.a. verlichting individueel
en efficiënt kan worden geregeld.
Automatisering op basis van Ethernet
In de industriebouw worden hogere eisen aan
klimaatomstandigheden gesteld dan bij woningen
en kantoorgebouwen. Naast het scheppen
van een aangenaam werkklimaat komt het erop
aan de productieprocessen optimaal te ondersteunen.
Onontbeerlijk zijn ook een hoge beschikbaarheid
en uitgebreide diagnosefuncties.
De ruwe omgeving vereist bovendien een robuust
ontwerp.
‘Automationworx for Building Automation’
is een compleet automatiseringssysteem met
standaard industriecomponenten op basis van
Industrial Ethernet dat geheel in deze behoeften
voorziet. De automatiseringssoftware PC Worx,
die alle voordelen biedt van de IEC-61131-3-programmering,
bevat tevens bibliotheken met de
voornaamste functiebouwstenen voor de gebouwenautomatisering.
Doordat gebruik wordt
gemaakt van dezelfde communicatiestandaard
zijn procesgegevens uit fabriekshallen en gebouwen
eenvoudiger te integreren. Voortaan verricht
de centrale het besturen en bewaken van
zowel de gebouwtechnische processen als de
fabrieksautomatisering.
Dipl.-Ing. Frank Knafla
Voor info s.v.p. nr. 6 aankruisen
of bezoek www.phoenixcontact.nl

UPDATE 1|07 Nieuwe producten 13
Snelle aansluiting
RJ45- en M12-connectoren
Voor de Ethernet- en Profinetbekabeling is voor
zowel achtpolige RJ45- als voor vierpolige M12connectoren
nu ook de snelaansluittechniek
Quickon beschikbaar. Daarmee zijn ook onder
moeilijke omstandigheden connectoren in een
industriële omgeving zonder gereedschap te
confectioneren. Beide connectoren zijn royaal
afgeschermd en uitgevoerd in CAT5 conform de
norm IEC 11801:2002. Door de ruime aansluitdoorsnede
AWG 26-22 voor massieve en zeven-
dradige aders kunnen alle gangbare Ethernet- en
Profinetkabels worden aangesloten.
Voor info s.v.p. nr. 7 aankruisen
of bezoek www.phoenixcontact.nl
Halve breedte
Twee-etage scheidingsklem
De nieuwe scheidingsklemmen UTTB 4-MT en
TG zijn qua vorm gelijk aan de twee-etage scheidingsklemmen
UTTB 2,5 en 4 mm 2 . De over twee
etages geleide potentialen nemen vergeleken
bij die van één etage slechts half zo veel plaats
in. Voor uiteenlopende schakeltaken – met name
in de M&R-techniek – kunnen in de gestandaardiseerde
scheidingszone van de bovenste etage
een scheidingsmes of een scheidingssteker, dan
wel een componentensteker of een zekeringssteker
voor 5x20 glaszekeringen worden ingezet.
Het doorlussen van meetapparatuur is mogelijk
via de aansluitklemschroeven met geïntegreerde
testbus, zodat in beide etages op elk moment
onderbrekingsvrije spannings- en stroom-
Compacte combi's
Voeding plus UPS
De nieuwe MINI-DC-UPS/24DC/2 verenigt voeding
en onderbrekingsvrije stroomvoorziening
in een standaard ME-behuizing. Met het gelijkvormige
accumoduul 0,8 Ah blijft ook bij netstoringen
de 24 V-voeding
ongemoeid. Met een afmeting
van 76,5 x 99 x 107 mm is de
combinatie zeer compact.
De universele ingang leent
zich voor ingangsspanningen
van 85 tot 264 V AC; bij de
uitgang zijn 2 A en geregelde
en instelbare uitgangsspanningen
van 22,5 tot 28,5 V DC
beschikbaar. In bufferwerking
levert het accumoduul een uitgangsspanning
van 27,9 tot 19,2 V DC. De buffertijd varieert per
belastingstroom: met de 0,8 Ah-accu levert het
moduul 2 A voor 5 min of 0,8 A voor 45 min. De
oplossing leent zich bij uitstek voor toepassingen
waarbij geringe stromen gebufferd moeten
worden.
Voor info s.v.p.nr. 8 aankruisen
of bezoek www.phoenixcontact.nl
metingen uit te voeren zijn. Doordat
de etages verspringen, is de
onderste gemakkelijker te bedienen.
Alle varianten van de schroefklemmen
UT behoren tot het
aansluitklemmensysteem Clipline
complete, dat systeemoverkoepelende
toebehoren gebruikt. Dit
betekent dat niet alleen het doorverbindingssysteem
maar ook de
complete toebehoren voor het
coderen en testen van schroefklemmen
identiek zijn aan de veerdruk-, insteekveerdruk-
en snelaansluitklemmen.
Voor info s.v.p. nr. 9 aankruisen
of bezoek www.phoenixcontact.nl

14
Actueel UPDATE 1|07
Cito Benelux education
Seminars, themadagen en workshops
Cito Benelux heeft zich ontwikkeld
tot kenniscentrum.
Hiermee komen we tegemoet
aan de vraag van technici
in diverse branches. In
een tijd waarin ontwikkelingen
zich razendsnel opvolgen,
is er immers veel behoefte aan actuele,
praktijk-gerichte kennis. In onze seminars, themadagen
en workshops maken we nieuwe technologie
tastbaar met opstellingen, demonstraties
en metingen, waarmee de praktijk overtuigend
wordt gesimuleerd. Daarnaast leggen de
trainers voortdurend verband tussen de verschillende
disciplines.
Israël en Litouwen
Nieuwe dochtermaatschappijen
De markt is interessant, per
slot van rekening is Israël
een van de technologische
koplopers van de regio en
inmiddels een echt hightechland.
Niet voor niets
heeft Israël het hoogste aandeel
ingenieurs en natuurwetenschappers
ter wereld. Phoenix Contact is
hier nu vertegenwoordigd met een dochtermaatschappij
in het nabij Tel Aviv gelegen Qadima.
Voor weinig regio's heeft het uiteenvallen
van de Sovjetunie zoveel gevolgen gehad als voor
de Baltische landen. Niet voor
het eerst sinds de toetreding
tot de EU in 2004 groeit de
Litouwse economie – met
maar liefst 7 à 10 procent
per jaar. Ook in Litouwen
heeft Phoenix Contact nu
een dochtermaatschappij
gevestigd, die het Baltische gebied vanuit de
hoofdstad Vilnius rechtstreeks gaat bestrijken.
De focus ligt op innovaties, ontwikkelingen,
normeringen, toepassingen – en nog véél meer.
Zo wordt elke sessie 100% praktijkgericht.
Daar hoort bij dat we u uitdagen om cases in te
brengen en ervaringen uit te wisselen met vakgenoten.
Dat maakt het bijzonder inspirerend.
Elke sessie is kostenloos en compleet verzorgd.
Na afloop ontvangt u een uitgebreid naslagwerk.
Wilt u een overzicht van alle activiteiten?
Kijk dan op www.rittal.nl, www.phoenixcontact.nl
en www.eplan.nl.
Graag tot ziens!
Dicht bij de klant
Technisch kantoor in Leipzig
In verband met het
economisch belang van
de regio Leipzig en
Sachsen, waar belangrijke
afnemers in onder
meer de auto-industrie
zijn gevestigd, heeft
Phoenix Contact op 24 oktober een technisch
kantoor in Leipzig geopend. Vooral op het gebied
van de elektrische automatiseringstechniek
bestond bij klanten de behoefte aan intensieve
consultancy in de directe omgeving en snelle
service. Daarin wil Phoenix Contact met het
nieuwe kantoor voorzien.
Het technische kantoor van Phoenix Contact,
waar klanten en gebruikers praktijkgerichte
ondersteuning kunnen krijgen in de vorm van
uitgebreide exposities, trainingen en opleidingen,
bevindt zich nabij de Neue Messe Leipzig,
op het industrieterrein Sachsenpark in de
Walter-Köhn-Strasse. Het dient ter aanvulling op
de buitendienst, die al sinds 1991 in Leipzig is
gevestigd.

UPDATE 1|07 Actueel 15
Aansluittechnieken voor uw printplaat
Phoenix Contact op de Electronics & Automation 2007 – Hal 8, stand E114
Van 23 t/m 25 mei presenteert Phoenix Contact op de beurs voor de elektronicabranche
Electronics & Automation in Utrecht innovatieve oplossingen. Op onze
beursstand E114 in hal 8 geven wij u een uitgebreid overzicht van de vele mogelijkheden
die Phoenix Contact u biedt om een externe aansluiting op een printplaat
te realiseren. Wij zullen ons niet beperken tot de IP20-aansluitingen, maar willen u
graag uitnodigen om de IP67-mogelijkheden voor dataconnectoren te komen
bekijken. Hiermee bent u in staat om ook in een wat ruigere omgeving uw apparatuur
betrouwbaar te laten functioneren.
Een trend in de markt is dat de printplaat meer en meer het hart van het apparaat
wordt. Hierdoor worden steeds zwaardere eisen gesteld aan de flexibiliteit van de
printplaat. Naast de traditionele functie van besturings- en/of dataprint wordt de
functionaliteit uitgebreid met een vermogensdeel. Phoenix Contact biedt u voor
zowel de power-, signaal- als de datazijde de juiste aansluittechnologie. Volgens
onze visie zijn die onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Zoals u van ons gewend bent, zijn technologische ontwikkelingen de basis van de
getoonde Highlights. Dit sluit perfect aan bij het motto van de beurs: Xs2HiTec.
Phoenix Contact biedt u de mogelijkheid tot voorregistratie. Kijk hiervoor op
www.phoenixcontact.nl onder de button contact/beurzen.
Phoenix Contact bv
Update leserservice
Postbus 246
6900 AE Zevenaar
Fax-hotline (0316) 52 40 74
Stuur mij s.v.p. informatie over ...
01 02 03 04 05 06
07 08 09
... of kijk op internet en surf
naar www.phoenixcontact.nl
Lezersservice
UPDATE 1|07
Stuur de gewenste informatie naar:
Dhr/Mevr.
Bedrijf/afdeling
Adres
Postcode/plaats
Telefoon
E-mail
Redactie
Phoenix Contact bv
Marketing Communicatie
Monique Froon
Tel. (0316) 591711, fax (0316) 591811
E-mail mfroon@phoenixcontact.nl
Copyright © 2007 by Phoenix Contact
Alle rechten voorbehouden.

Overspanningsbeveiliging
voor alle gevallen
© PHoEnix ConTACT 2007
Eenvoudig geniaal –
geniaal eenvoudig
Geïntegreerd
meldcontact
Statusindicatie
zonder energieverbruik
180°
Variabele
inbouwrichting
TRABTECH
Overspanningsbeveiliging
‘compact’
Ruimtebesparende en onderhouds-
vriendelijke installatieblokken voor
elk voedingssysteem:
– voordelig onderhoud door apart
vervangbare connectoren
– servicewerkzaamheden/isolatiemetingen
zonder ingrijpen in
de installatie
– stekers testbaar met
CHECKMASTER
TRABTECH – excellence in protection
Bel voor meer informatie naar
(0316) 59 17 20 of surf naar
www.phoenixcontact.nl