Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

EEN HYPOTHESE GETOETST 95
in Christus. Ook artikel 2 spreekt over het voordeel en nut voor ons
van de menswording met betrekking tot de 'promotio ad bonum' en
de 'remotio mali', maar tegelijkertijd brengt de menswording ons
tot het uiteindelijke doel: het zien van aangezicht tot aangezicht. In
artikel 3 waagt Thomas het zelfs om de vraag of God mens zou zijn
geworden indien de mens niet gezondigd had te beantwoorden met
nee - de Schrift legt verband van menswording met zonde - en met
ja - we moeten niet uitsluiten dat de almachtige God ook zonder de
zonde mens was geworden.
Het hierboven telkens als tweede lid van Thomas' stellingname
beschrevene wordt door centrale begrippen uit zijn Godsleer gestuurd:
goedheid en almacht. Door deze twee begrippen te hanteren
wordt er inderdaad over God gesproken en niet met de helft
genoegen genomen. Woorden als goedheid en almacht behoren tot
een beperkte groep van woorden die we echt voor God kunnen
gebruiken. Toch bergen ook deze perfectie-woorden een 'hoe-nieraspect
in zich. Ons begrip van goed ontlenen wij immers aan de
schepping, terwijl in feite alleen God volkomen goed is. Van hem
ontvangt de schepping het goede. Maar wanneer wij over de goede
God spreken doen we dat vanuit ons onvolkomen schepsellijke
begrip van goed. (79) Ook deze perfectie-woorden hebben ontkennende
kenmerken, waardoor ze geschikt zijn om voorzichtig over
God te spreken.
Een pregnant voorbeeld is de wijze waarop Thomas in artikel 2
een woord als noodzakelijk ongeschikt vindt om te spreken over
Gods handelen. Noodzakelijk pint God vast, haalt Hem als het
ware binnen ons systeem, de schepping. Een 'betrouwbare' God die
voorspelbaar reageert. Maar Thomas laat zien dat de openbaring
. ons een God toont die menselijke berekingen te boven gaat, wiens
trouw menselijke maatstaven overstijgt.
Uiteindelijk komt het erop neer dat Thomas (hier) twee principes
gebruikt in zijn theologische methode. Ten eerste de Schrift als bron
bij uitstek van onze kennis over God. Ten tweede de taalregels uit
zijn Godsleer, zoals die in deze quaestio naar voren komen door het
gebruik van woorden als goedheid en almacht. (SO) Op zich zou het
eerste principe voldoende moeten zijn, maar de vragen die aan en
door de theologie gesteld worden vinden niet altijd een pasklare
zinsnede uit de Schrift als antwoord. Neem bij voorbeeld het derde
artikel uit de hier besproken quaestio. De Schrift spreekt nergens
over het toch mens worden van God, indien de mens niet gezondigd
had. Maar de vraag wordt wel gesteld. Thomas stelt eerst dat de