Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

EEN HYPOTIiESE GETOETST 89
mogelijkheid zien van de vereniging van de mens met God. "Fuit
igitur convenientissimum quod Deus humanam naturam assumeret
ad spem hominis in beatitudinem sublevandam." De 'unio hypostatica'
wordt als mogelijkheidsvoorwaarde voor en als bewijs van de
vereniging van de mens met God gezien. Alleen de achtste reden
leert "ex traditione ecclesiae" dat de menswording er ook is voor
het herstel van de zonde.
Thomas wil de openbaring snappen, inzicht krijgen om het
mysterie van God en Gods werken beter en voller te begrijpen.
Maar dat houdt in dat hij ook van mening kan veranderen. Hoe
kunnen we het feit van de menswording begrijpen? Natuurlijk is het
a priori duidelijk voor Thomas dat de menswording passend isdat
geloven wij - maar hoe kunnen we het beredeneren? In de
Summa theologiae (1266-1273) denkt Thomas weer na over het
'motivum incarnationis' . Hij komt hier tot een synthese van zijn
vorige standpunten. De analyse die nu volgt van q. 1 van de Tertia
pars van de Summa theologiae, "De convenientia incarnationis,"
wil laten zien dat dit onder meer het gevolg is van de regels met
betrekking tot het spreken over God uit de Prima pars zoals die in
de hypothese beschreven zijn. Door zo te spreken komt Thomas tot
een integratie van het soteriologische en het ontologische motief.
4.2. Analyse
In een analyse van q. 1 van de Tertia pars (66) worden, zoals
gezegd met behulp van onze hypothese, de beslissende momenten in
Thomas' argumentatie bekeken. Kort gezegd behandelt het eerste
artikel Gods kant van de menswording: is het passend voor God?
Vervolgens stelt Thomas de vraag naar de menselijke kant: was het
nodig voor het herstel van de menselijke natuur? Het derde artikel
gaat weer terug naar God: was God ook mens geworden indien de
mens niet had gezondigd? (67)
4.2.1. "Utrum fuerit conveniens Deus incarnari" (a. 1)
De objecties brengen het problematische van de verbinding van
Schepper en schepsel naar voren. De menswording doet afbreuk
aan Gods transcendentie. Thomas geeft daarop twee argumentaties
om aan te tonen dat de menswording wel passend is voor
God. In het sed contra laat hij met een beroep op Paulus (Rom. 1:20)
zien dat het zeer pasend is dat door zichtbare dingen de