Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

EEN HYPOTHESE GETOETST
concept van de geest, vervolgens voor de uiting van dat concept en
tenslotte voor de verbeelding van die uiting.
Daarnaast wijst hij op een figuurlijk gebruik, waarbij 'woord'
verwijst naar datgene waarover gesproken is of wat bevolen is. In
de tweede fase stelt Thomas eerst dat 'woord' in die eerste en
fundamentele bepaling in divinis gebruikt wordt. Vervolgens
analyseert hij die bepaling verder: tot de begripsbepaling (ratio) van
woord hoort dat het van iets anders afkomt. Dit 'van iets anders
afkomen' hoort ook tot de begripsbepaling van 'persoon' en
persoonsbenamingen in dioinis, omdat de personen in divinis
onderscheiden worden naar herkomst.
Thomas' argumentatie vertoont een aantal opmerkelijke trekken.
Allereerst het overnemen van de uitgangpunten uit ob]. 1 en het sed
contra: persoonsbenamingen worden in eigenlijke zin gebruikt,
respectievelijk, persoonsbenamingen worden relationeel gebruikt.
In zijn positiebepaling laat Thomas zien dat deze uitgangspunten
op elkaar aansluiten. Met name het uitgangspunt van de objectio is
in het kader van het testen van de hypothese van belang en verdient
nader onderzoek.
In de objectio wordt de stelling dat persoonsbenamingen in
eigenlijke zin gebruikt worden in dimnis toegelicht met 'Vader' en
'Zoon'. Aan 'Zoon' besteedt Thomas echter geen aparte aandacht,
omdat "ratio Filii ex ratione Patris consideratur." (Si) Om de
draagwijdte van dat beroep te ontdekken moet daarom gekeken
worden naar q. 33, waar Thomas de kwesties met betrekking tot
'Vader' bespreekt. In a. 2 komt de vraag aan de orde "Utrum
persona Patris propris significetur hoc nomine Patris.' (55) In dit
artikel, dat wat de vraagstelling betreft parallel loopt aan het
eerste artikel van q. 34, wordt in de vierde objectio algemeen
gesteld: "Omne quod proprie dicitur in divinis per prius dicitur de
Deo quam creaturis." Thomas' antwoord op de objectio begint ook
met een algemene stelling:
Nomen generationis et patemitatis, sicut et alia nomina quae
proprie dicuntur in divinis, per prius dicuntur de Deo quam de
creaturis quantum ad rem signifieatam, lieet non quantum ad
modum significandi. Unde et Apostolus dicit "Flecto genua mea ad
Patrem Domini mei Jesu Christi, ex quo omnis patemitas in eaelo et
interra nominatur.
Hier grijpt Thomas, zonder dat uitdrukkelijk aan te geven, terug op
een van de hoofdpunten uit zijn analyse van q. 13. Hij gebruikt hier
83