Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

More documents

Recommendations

Info

74 P. Bakker, M. Brinkhuis, A. Kamp, H. Rikhof debitum, verstaan als Gods handelen in overeenstemming met zijn wijsheid en goedheid, moet van geheel het opus Dei geprediceerd worden, omdat van elke operatio van God geldt dat ze overeenstemt met zijn wijsheid en goedheid. (28) In de tweede stap van de uitleg bepaalt Thomas, dat in ieder werk van God barmhartigheid is, via de vaststelling dat ieder werk van Gods rechtvaardigheid een werk van barmhartigheid vooronderstelt. (29) Deze tweede stap sluit aan bij de eerste, in zover Thomas hier de barmhartigheid behandelt als synoniem van goedheid. Evenals in de eerste stap gaat Thomas uit van het reddere debitum, dat hij in de goedheid Gods fundeert. De goedheid, waarvan het reddere debitum afhangt, krijgt hier een nadere duiding als Gods handelen op het scheppingsniveau, d.m.v. de analyse dat debitum altijd iets vooronderstelt wat eerder is. Om niet in een eindeloze regressie te geraken, moet men ten slotte uitkomen bij een operatio die alleen afhangt van de goedheid van God, waarmee het 'ultimus finis', de uiterste grens in ons spreken over God bereikt is. (30) Thomas' positiebepaling wordt afgerond door het antwoord op de vierde objectio. Dit antwoord begint met een analyse van de notie 'vooronderstellen' in verband met scheppen. Materialiter vooronderstelt scheppen niets, is het ex nihilo. Aan de kant van de Schepper is evenwel de wijsheid en, uiteindelijk, de goedheid voorondersteld. (31) Vervolgens legt Thomas uit, in welke zin in het scheppingshandelen Gods van rechtvaardigheid en barmhartigheid gesproken kan worden. Met betrekking tot de rechtvaardigheid bestaat deze uitleg in een toepassing van het respons. Met betrekking tot de barmhartigheid kan Thomas nu het specificum van de barmhartigheid ten opzichte van de goedheid bepalen: het defectus, (32) dat de barmhartigheid wegneemt, moet op het niveau van Gods scheppingshandelen worden verstaan als defectus op het niveau van zijn: als niet-zijn. (33) Maken we ten slotte de balans op van Thomas' positiebepaling in a. 4. Thomas geeft een analyse van rechtvaardigheid en barmhartigheid als elementen van de definitie van het opus Dei. Ten aanzien van de rechtvaardigheid bestaat zijn analyse, in aansluiting bij a. 1, in de bepaling van de rechtvaardigheid als species van het genus van Gods goedheid. Thomas' analyse met betrekking tot de barmhartigheid is complexer: de species barmhartigheid wordt gelijkgesteld met het genus goedheid, dat vervolgens geduid wordt als Gods scheppingshandelen. De analyse via ontkenning en
EEN HYPOTHESE GETOETST 75 verwijdering, die in a. 1 centraal stond, maakt hier plaats voor een expliciete analyse naar de eindterm van de analyse uit a. 1: de goedheid van de Schepper als fundament en uiterste grens van hetgeen we van God kunnen zeggen. 2.3. Evaluatie De analyses van a. 1 en a. 4 laten een tweetal aspecten van Thomas' methodologie zien: analyse via ontkenning en verwijdering van bij God niet passende elementen van onze begrippen, en analyse naar de goedheid van God toe als eindterm, als ultimus finis. Telkens terugkerend element in de argumentatie is, bij elk van de twee aspecten, het scheppingsargument. Aandacht voor het gebruik van dit scheppingsargument kan de interne logica van de twee aspecten van Thomas' methodologie nader in beeld brengen. Gods scheppingshandelen, de verhouding van God t.o.v. alles als begin en eind, beginsel en doel, moet, aldus Thomas, telkens bedacht worden als vooronderstelling, als kader bij elk spreken over operationes van God. Binnen dit scheppingskader kunnen aan onze geschapen werkelijkheid ontleende begrippen voor God worden gebruikt. Hierbij blijft echter, als kader, het scheppingshandelen van God het model om geheel het opus Dei te verstaan: Gods handelen is altijd te verstaan in termen van 'prius'. Als zodanig verschijnt het scheppingsargument in a. 1 als criterium om te bepalen welke elementen van 'onze' rechtvaardigheid God niet passen en bijgevolg ontkend en verwijderd moeten worden. Op basis van dit gebruik van het scheppingsargument kan gezegd worden dat de analyse via ontkenning en verwijdering in deze quaestio het bepalende element in de methodologie vormt. De goedheid lijkt het positieve aspect in Thomas' merhodologie te zijn, maar wordt in belangrijke mate geregeerd door de negatieve argumentatie. In a. 1 verschijnt de goedheid als eindterm van een negatieve analyse van rechtvaardigheid. (34) In a. 4 is de goedheid weliswaar niet de eindterm van een negatieve analyse, maar hier lijkt Thomas' argumentatie beschouwd te kunnen worden als explicitatie van de argumentatie in de vorige artikelen. Bovendien is de goedheid Gods hier bepaald als ultimus finis, de uiterste grens in ons spreken over God. Ook een perfectiewoord als goedheid bevat daarmee een belangrijke negatieve dimensie. Op het niveau van het functioneren van deze merhodologie binnen q. 21 valt een aantalonderlinge samenhangende aanwijzin-
Page 1 and 2:
-~ .. uCl> -:::J Cl> -:::J :::J -;
Page 3 and 4:
-.c Cl Q) ... -=.s - =-;: UI C "7'
Page 5:
INHOUDSOPGA VE Voorwoord , 5 - Pete
Page 8 and 9:
6 VOORWOORD De bundel Eternity of t
Page 10 and 11:
8 VOORWOORD Secretaris: Dr. J. Wiss
Page 12 and 13:
10 Peter van Veldhuijsen Nadat Ptol
Page 14 and 15:
12 Peter van Veldhuijsen Deze tweev
Page 16 and 17:
14 Peter van Veldhuijsen reden waar
Page 18 and 19:
16 Peter van Veldhuijsen van de wer
Page 20 and 21:
18 Peter van Veldhuijsen Noten (1)
Page 22 and 23:
18 Peter van Veldhuijsen Noten (1)
Page 24 and 25:
20 Peter van Veldhuijsen (22) Ibide
Page 26 and 27:
22 Peter van Veldhuijsen SUMMARY On
Page 28 and 29: 24 J. van Rossum in 1330 benoemd do
Page 30 and 31: 26 J. van Rossum Door middel van de
Page 32 and 33: 28 J. van Rossum endorffs karakteri
Page 34 and 35: 30 J. van Rossum die in Byzantium b
Page 36 and 37: 32 J. van Rossum denken te boven ga
Page 38 and 39: 34 J. van Rossum Zijn totaliteit: i
Page 40 and 41: 36 J. van Rossum Noten (1) Zie hier
Page 42 and 43: 38 J. van Rossum (24) Tr. II, 3, 54
Page 44 and 45: 40 J. van Rossum Index of the Summa
Page 46 and 47: FRANOSCUS DE VICTORIA'S COMMENTAAR
Page 48 and 49: Tekst Franciscus de Victoria 1. Men
Page 50 and 51: 46 Franciscus de Victoria Ten derde
Page 52 and 53: 48 Franciscus de Victoria die helpt
Page 54 and 55: 50 Franciscus de Victoria vijanden
Page 56 and 57: 52 Franciscus de Victoria voerders
Page 58 and 59: 54 Franciscus de Victoria tijdens e
Page 60 and 61: 56 Franciscus de Victoria nate en v
Page 62 and 63: 58 Franciscus de Victoria (11) De c
Page 64 and 65: 60 Franciscus de Victoria een ander
Page 66 and 67: 62 Franciscus de Victoria stellen:
Page 68 and 69: 64 Franciscus de Victoria Misschien
Page 70 and 71: 66 P. Bakker, M. Brinkhuis, A. Kamp
Page 104 and 105: 100 P. Bakker, M. Brinkhuis, A. Kam
Page 110 and 111: 106 P. Bakker, M. Brinkhuis. A. Kam
Page 124 and 125: 120 Walter Krikilion Thomas wordt d
Page 126 and 127: 122 Walter Krikilion benaderd vanui
Page 128 and 129:
124 Walter Krikilion Het gaat eerde
Page 130 and 131:
124 Walter Krikilion Het gaat eerde
Page 132 and 133:
126 Walter Krikilion hier om een dy
Page 134 and 135:
128 Walter Krikilion taties van M.
Page 136 and 137:
130 Walter Krikilion 4.4. Perspeetl
Page 138 and 139:
132 Walter Krikilion eoneeptio en p
Page 140 and 141:
134 Walter Krikilion (355)van een m
Page 142 and 143:
136 Walter Krikilion Noten (1) (Stu
Page 144:
138 Walter Krikilion ZUS~NFASSUNG T
show all

Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?