Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

More documents

Recommendations

Info

72 P. Bakker, M. Brinkhuis, A. Kamp, H. Rikhof termen van ordo. (19) De schepping verhoudt zich tot God in een ordo met twee aspecten: ordo a principio en ordo ad finem. Wat tot een schepsel geordend is heeft God, als principium, tot dat schepsel geordend; wat tot een schepsel geordend is, is tot dat schepsel geordend met het oog op God, als finis. Daarmee staat alles wat God als debitum aan de schepselen geeft, binnen het grotere kader van de goedheid Gods als begin en einde, beginsel en doel. Maken we ten slotte de balans op van Thomas' positiebepaling als geheel. Hij kan slechts één van de twee soorten rechtvaardigheid die wij kennen gebruiken als model voor het spreken over Gods rechtvaardigheid. Dit model moet hij tegelijkertijd corrigeren. Dit doet hij op twee manieren. De eerste correctie voert hij uit door, via een vergelijking, Gods rechtvaardigheid niet te betrekken op een ordo binnen de menselijke werkelijkheid, maar op de ordo unioersi, de ordo van het geheel van de schepping. De tweede correctie voert hij uit door de proportionaliteit die besloten ligt in het model van verdelende rechtvaardigheid eruit te halen door het reddere debitum een plaats te geven binnen het kader van de goedheid van Gods handelen als principium et finis. Het accent in Thomas' analyse van het spreken over Gods rechtvaardigheid ligt op ontkenning en verwijdering van elementen van 'onze' rechtvaardigheid die God niet passen. Om het spreken over Gods rechtvaardigheid te verstaan, neemt Thomas zijn uitgangspunt in het enige aanknopingspunt dat we hebben: de rechtvaardigheid in onze geschapen werkelijkheid en ons verstaan ervan. Dit verstaan wordt vervolgens van binnenuit uitgehold door die specifica van rechtvaardigheid die God niet passen te verwijderen. Criterium voor het al dan niet passend zijn is, doorheen de gehele argumentatie, het in q. 2 (intr.) geformuleerde uitgangspunt, dat God de Schepper is, principium et finis. (20) De eindterm van de analyse is daarom de goedheid van God als generieke betekenis van rechtvaardigheid en als meest geschikte, of minst ongeschikte term om het Schepper-zijn van God uit te drukken. (21) 2.2.2. "Utrum in omnibus operibus Dei sit misericordia et iustitia" (a.4) In aa. 1-3 heeft Thomas in het algemeen bepaald dat zowel rechtvaardigheid als barmhartigheid termen zijn die van God geprediceerd kunnen worden m.b.t. zijn operationes. (22) In a. 4 komt de vraag aan de orde naar rechtvaardigheid en barmhar-
EEN HYPOTHESE GETOETST tigheid als behorend bij elk opus Dei, als definitie-elementen van het handelen Gods. Oe formulering van de vraag van a. 4 laat zien, dat Thomashier twee met elkaar interfererende vragen aan de orde stelt. De primaire vraag van a. 4 is de vraag naar rechtvaardigheid en barmhartigheid als elementen van de grondstructuur van Gods opus. De secundaire vraag van a. 4 is de vraag naar de onderlinge verhouding van rechtvaardigheid en barmhartigheid. (23) In Thomas' positiebepaling fungeert het antwoord op de secundaire vraag als basis voor het antwoord op de primaire vraag. Oe vier objectiones argumenteren voor het V idetur quod non langs een tweetallijnen. De eerste drie objectioneszijn argumenten op het niveau van Gods gubematio, (24) dat er een scheidingbestaat tussen werken van Gods rechtvaardigheid en werken van zijnbarmhartigheid. Hiermee argumenteren deze objectionesvia de secundaire vraag van a. 4. De vierde objectie legt het accent op de primaire vraag van a. 4. Deze objectio argumenteert op het niveau van het scheppingskader,dat Thomas in a. 1 heeft bepaald als fundamentele vooronderstellingom überhaupt zinvolover Gods rechtvaardigheid te kunnen spreken. Het argument toont, dat op het niveau van Gods scheppingshandelen geen sprake kan zijn van rechtvaardigheiden barmhartigheid, omdat precies dit scheppingskader voorondersteld moet worden bij ieder spreken over Gods rechtvaardigheid en barmhartigheid. Inhoudelijk verloopt dit argument via de notie 'vooronderstellen': (25) Praeterea, iustitiae est reddere debitum, misericordlae autem sublevare miseriam; et sic tam iustitia quam misericordia aliquid praesupponit in suo opere. Sed creatio nihil praesupponit. Ergo in creatione neque misericordia est, neque iustitia. Thomas' respons bestaat uit een formulering van zijn positie - rechtvaardigheid en barmhartigheid worden noodzakelijkerwijs aangetroffen in elk werk Gods - (26) en een uitleg van deze noodzaak. De kembeweging van deze uitleg bestaat in het terugredeneren van Gods rechtvaardigheiden barmhartigheid, als species, naar Gods goedheid, waarbij wederom de verwijzing naar Gods scheppingshandelen een belangrijkerol speelt. De eerste stap in de uitleg bepaalt dat in ieder werk van God rechtvaardigheid is, door de boven weergegeven analyse uit a. 1 (ad 3) over te nemen en te laten zien dat in deze analyse besloten ligt dat rechtvaardigheid behoort tot de grondstructuur van Gods handelen. (27) Het reddere 73
Page 1 and 2:
-~ .. uCl> -:::J Cl> -:::J :::J -;
Page 3 and 4:
-.c Cl Q) ... -=.s - =-;: UI C "7'
Page 5:
INHOUDSOPGA VE Voorwoord , 5 - Pete
Page 8 and 9:
6 VOORWOORD De bundel Eternity of t
Page 10 and 11:
8 VOORWOORD Secretaris: Dr. J. Wiss
Page 12 and 13:
10 Peter van Veldhuijsen Nadat Ptol
Page 14 and 15:
12 Peter van Veldhuijsen Deze tweev
Page 16 and 17:
14 Peter van Veldhuijsen reden waar
Page 18 and 19:
16 Peter van Veldhuijsen van de wer
Page 20 and 21:
18 Peter van Veldhuijsen Noten (1)
Page 22 and 23:
18 Peter van Veldhuijsen Noten (1)
Page 24 and 25:
20 Peter van Veldhuijsen (22) Ibide
Page 26 and 27: 22 Peter van Veldhuijsen SUMMARY On
Page 28 and 29: 24 J. van Rossum in 1330 benoemd do
Page 30 and 31: 26 J. van Rossum Door middel van de
Page 32 and 33: 28 J. van Rossum endorffs karakteri
Page 34 and 35: 30 J. van Rossum die in Byzantium b
Page 36 and 37: 32 J. van Rossum denken te boven ga
Page 38 and 39: 34 J. van Rossum Zijn totaliteit: i
Page 40 and 41: 36 J. van Rossum Noten (1) Zie hier
Page 42 and 43: 38 J. van Rossum (24) Tr. II, 3, 54
Page 44 and 45: 40 J. van Rossum Index of the Summa
Page 46 and 47: FRANOSCUS DE VICTORIA'S COMMENTAAR
Page 48 and 49: Tekst Franciscus de Victoria 1. Men
Page 50 and 51: 46 Franciscus de Victoria Ten derde
Page 52 and 53: 48 Franciscus de Victoria die helpt
Page 54 and 55: 50 Franciscus de Victoria vijanden
Page 56 and 57: 52 Franciscus de Victoria voerders
Page 58 and 59: 54 Franciscus de Victoria tijdens e
Page 60 and 61: 56 Franciscus de Victoria nate en v
Page 62 and 63: 58 Franciscus de Victoria (11) De c
Page 64 and 65: 60 Franciscus de Victoria een ander
Page 66 and 67: 62 Franciscus de Victoria stellen:
Page 68 and 69: 64 Franciscus de Victoria Misschien
Page 70 and 71: 66 P. Bakker, M. Brinkhuis, A. Kamp
Page 104 and 105: 100 P. Bakker, M. Brinkhuis, A. Kam
Page 110 and 111: 106 P. Bakker, M. Brinkhuis. A. Kam
Page 124 and 125: 120 Walter Krikilion Thomas wordt d
Page 126 and 127:
122 Walter Krikilion benaderd vanui
Page 128 and 129:
124 Walter Krikilion Het gaat eerde
Page 130 and 131:
124 Walter Krikilion Het gaat eerde
Page 132 and 133:
126 Walter Krikilion hier om een dy
Page 134 and 135:
128 Walter Krikilion taties van M.
Page 136 and 137:
130 Walter Krikilion 4.4. Perspeetl
Page 138 and 139:
132 Walter Krikilion eoneeptio en p
Page 140 and 141:
134 Walter Krikilion (355)van een m
Page 142 and 143:
136 Walter Krikilion Noten (1) (Stu
Page 144:
138 Walter Krikilion ZUS~NFASSUNG T
show all

Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?