Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

More documents

Recommendations

Info

70 P. Bakker, M. Brinkhuis, A. Kamp, H. Rikhof aliquis gubernator vel dispensator dat unicuique secundum suam dignitatem. Deze twee soorten rechtvaardigheid hebben betrekking op tweeërlei ordo binnen onze menselijkewerkelijkheid:de ruilrechtvaardigheid heeft betrekking op de ordo partis ad partem, de verdelende rechtvaardigheid op de ordo totius ad partes. De ruilrechtvaardigheid verschijnt daarmee als een rechtvaardigheid van wederkerige (mutua) proportionaliteit tussen twee gelijke partners, een rechtvaardigheid van 'fair play', de verdelende rechtvaardigheid als eenrichtingsrechtvaardigheid, een rechtvaardigheid van een bestuurder (gubemator) jegens bestuurden, ofschoonhet proportienaliteitskarakter een zekere wederkerigheid in het model brengt. (12) Wanneer Thomas deze twee soorten rechtvaardigheid bevraagt op hun geschiktheid voor het spreken over God, dan wijst hij, met een beroep op Rom. 11:35,(13) de ruilrechtvaardigheid zonder meer af: omdat God Schepper is, is het onzinnig op het niveau van wederkerigheid en ruil tussen gelijkepartners te spreken over reddere debitum door God. De verdelende rechtvaardigheid lijkt, vanwege het eenrichtingskarakter ervan, wel geschikt voor God. Het is evenwelopvallend, dat Thomas gebruik maakt van een vergelijking voor de toepassing van dit model op het spreken over God. In deze vergelijking worden we verwezen naar onze eigen geschapen werkelijkheid, de ordo unioersi, die Gods rechtvaardigheid manifesteert: Sicut igitur ordo congruus familiae vel cuiuscumque multitudinis gubematae demonstrat huiusmodi iustitiam in gubemante, ita ordo universi, qui apparet tam in rebus naturalibus quam in rebus voluntariis, demonstrat Dei iustitiam. Voor de analyse is van belang op te merken, hoe Thomas de term ordo bewerkt. Van de tweevoudige ordo die binnen het algemene begrip rechtvaardigheid te onderscheiden is wordt, wanneer het gaat om Gods rechtvaardigheid, de ordo partis ad partem zonder meer afgewezen: God is geen deel van de geschapen werkelijkheid, maar de Schepper. In de vergelijking waarmee Thomas de rechtvaardigheid die betrekking heeft op de orde van verdeling toepast op het spreken over God, vindt een belangrijke transformatie plaats van het begrip ordo: van een ordo binnen onze menselijke werkelijkheid wordt het de ordo unioersi, de orde ván de werke-
EE.1'Il HYPOTHESE GETOETST 71 lijkheidals zodanig, de orde van het geheelvan de schepping. Het antwoord op de derde objectiois de inhoudelijkestap in Thomas' positiebepaling. Na in het respons bepaald te hebben welke soort rechtvaardigheidin welke zin van God geprediceerdkan worden, moet nu worden ingegaan op de betekenis van die rechtvaardigheid in verband met God. Hierbij houdt Thomas vast aan de algemene definitie van rechtvaardigheid als reddere debitum, (14) en poogt hij de beide elementen van de contradictie uit de derde objectio staande te houden. Dit antwoord bestaat uit een drietal stappen. . Thomasbegint met een tweetal begripsanalyses:een analyse van het begrip debitum in termen van ordo, (15) en een analyse van het begrip ordo, waarin onderscheid gemaakt wordt tussen twee ordines die besloten liggen in het begrip ordo universi: de orde van schepselen de orde van al het geschapenetot de Schepper.(16) Vervolgens laat Thomas zien hoe het spreken over Gods rechtvaardigheid op deze beide ordines betrekking heeft. Hiertoeonderscheidt hij, parallel aan de beide ordines, twee manieren om het debitum i.v.m, God te verstaan: Sic igitur et debitum attendi potest dupliciter in operatione divina, aut secundum quod aliquid debetur Deo aut secundum quod aliquid debetur rei creatae; et utroque modo Deus debitum reddit. In de zin van 'verschuldigd aan iets geschapens' betekent het spreken over Gods rechtvaardigheid, dat aan het geschapene gegeven wordt wat ertoe geordend is, dat het schepselheeftwat het bedoeld is te hebben.(17) In deze zin behoudt rechtvaardigheidhaar gewone betekenis van proportionaliteit. In de zin van 'verschuldigd aan God' betekent het spreken over Gods rechtvaardigheid, dat in het geschapene vervolmaakt wordt wat in Gods wijsheid en wil m.b.t. het geschapenebeslotenligt. Op dit niveau brengt Thomasde rechtvaardigheid van God terug tot goedheid en verliest de rechtvaardigheid haar betekenisvan proportionaliteit. (18) Thomas' antwoord eindigt met de meest fundamentele stap: hij maakt het 'verschuldigd aan iets geschapens' afhankelijk van het 'verschuldigd aan God'. Dezebepaling impliceerteen fundamentele correctievan het model van verdelende rechtvaardigheid:het element van wederkerigheid, dat in het 'secundum suam dignitatem', in het proportionaliteitskaraktervan dit model, besloten ligt, wordt gecorrigeerd d.m.v. een beroep op God als Schepper van alles, in
Page 1 and 2:
-~ .. uCl> -:::J Cl> -:::J :::J -;
Page 3 and 4:
-.c Cl Q) ... -=.s - =-;: UI C "7'
Page 5:
INHOUDSOPGA VE Voorwoord , 5 - Pete
Page 8 and 9:
6 VOORWOORD De bundel Eternity of t
Page 10 and 11:
8 VOORWOORD Secretaris: Dr. J. Wiss
Page 12 and 13:
10 Peter van Veldhuijsen Nadat Ptol
Page 14 and 15:
12 Peter van Veldhuijsen Deze tweev
Page 16 and 17:
14 Peter van Veldhuijsen reden waar
Page 18 and 19:
16 Peter van Veldhuijsen van de wer
Page 20 and 21:
18 Peter van Veldhuijsen Noten (1)
Page 22 and 23:
18 Peter van Veldhuijsen Noten (1)
Page 24 and 25: 20 Peter van Veldhuijsen (22) Ibide
Page 26 and 27: 22 Peter van Veldhuijsen SUMMARY On
Page 28 and 29: 24 J. van Rossum in 1330 benoemd do
Page 30 and 31: 26 J. van Rossum Door middel van de
Page 32 and 33: 28 J. van Rossum endorffs karakteri
Page 34 and 35: 30 J. van Rossum die in Byzantium b
Page 36 and 37: 32 J. van Rossum denken te boven ga
Page 38 and 39: 34 J. van Rossum Zijn totaliteit: i
Page 40 and 41: 36 J. van Rossum Noten (1) Zie hier
Page 42 and 43: 38 J. van Rossum (24) Tr. II, 3, 54
Page 44 and 45: 40 J. van Rossum Index of the Summa
Page 46 and 47: FRANOSCUS DE VICTORIA'S COMMENTAAR
Page 48 and 49: Tekst Franciscus de Victoria 1. Men
Page 50 and 51: 46 Franciscus de Victoria Ten derde
Page 52 and 53: 48 Franciscus de Victoria die helpt
Page 54 and 55: 50 Franciscus de Victoria vijanden
Page 56 and 57: 52 Franciscus de Victoria voerders
Page 58 and 59: 54 Franciscus de Victoria tijdens e
Page 60 and 61: 56 Franciscus de Victoria nate en v
Page 62 and 63: 58 Franciscus de Victoria (11) De c
Page 64 and 65: 60 Franciscus de Victoria een ander
Page 66 and 67: 62 Franciscus de Victoria stellen:
Page 68 and 69: 64 Franciscus de Victoria Misschien
Page 70 and 71: 66 P. Bakker, M. Brinkhuis, A. Kamp
Page 104 and 105: 100 P. Bakker, M. Brinkhuis, A. Kam
Page 110 and 111: 106 P. Bakker, M. Brinkhuis. A. Kam
Page 124 and 125:
120 Walter Krikilion Thomas wordt d
Page 126 and 127:
122 Walter Krikilion benaderd vanui
Page 128 and 129:
124 Walter Krikilion Het gaat eerde
Page 130 and 131:
124 Walter Krikilion Het gaat eerde
Page 132 and 133:
126 Walter Krikilion hier om een dy
Page 134 and 135:
128 Walter Krikilion taties van M.
Page 136 and 137:
130 Walter Krikilion 4.4. Perspeetl
Page 138 and 139:
132 Walter Krikilion eoneeptio en p
Page 140 and 141:
134 Walter Krikilion (355)van een m
Page 142 and 143:
136 Walter Krikilion Noten (1) (Stu
Page 144:
138 Walter Krikilion ZUS~NFASSUNG T
show all

Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?