Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

48 Franciscus de Victoria
die helpt stelt zich immers aan gevaar bloot, als het niet
zeker is , zou men de bezitter
onrecht doen.
8. Hierbij'sluit aan een vraag over onderdanen: moeten zij weten
dat een oorlog rechtvaardig is om ten strijde te kunnen trekken, of
is het voldoende dat hun vorsten hen daartoe oproepen?
Het is aannemelijk dat zij dit moeten weten, omdat als dit niet zo
was, men anders allen die met de koning van Frankrijk tegen de
Spanjaarden optrekken en omgekeerd, voor onschuldig moet
houden. Als zij hiertoe niet verplicht zijn, maar met recht optrekken,
dan zouden zij hen dus niet mogen doden, omdat zij onschuldig zijn.
Hiertegen pleit dat soldaten geen rechters zijn. Men is dus niet
verplicht het te weten.
Mijn zienswijze is dat, als het vast staat dat een
oorlog onrechtvaardig is en zij weten dit of zij zijn zich daarvan
bewust, dan mogen zij geen oorlog voeren, ook al dwingt hun vorst
hen daartoe. De reden is dat men een doodzonde begaat en men
God meer moet gehoorzamen dan hem. Ten tweede zijn mannen
uit het volk die niet toegelaten worden tot de raadskamer van de
vorst, niet verplicht te weten of de grond van de oorlog
rechtvaardig is, maar zij mogen hun koning volgen. Oit behoeft
geen nader betoog, omdat niet allen op de hoogte gebracht kunnen
worden van de grond van de oorlog. Ten derde moeten de groten
die tot de raadskamer van de vorst toegelaten worden, de grond
van de oorlog onderzoeken. (30) Oit komt hun immers toe. Verder
moeten zij de koning van advies dienen over de vraag of passend is of niet. Zij moeten hem immers met raad
ondersteunen. Ten vierde, wanneer het niet zeker is dat de grond
van de oorlog onrechtvaardig is, maar twijfelachtig, dan mogen
soldaten mee ten strijde trekken. Dit laat zich als volgt bewijzen.
a. Een soldaat moet dan tussen twee dingen kiezen. Als hij ten
strijde trekt, dan loopt hij het risico onrechtvaardig oorlog te
voeren; als hij dit niet doet, dan bestaat het gevaar dat hij zijn
koning en vaderland in nood ontrouw wordt. Welnu, wanneer
iemand tussen twee kwaden moet kiezen, dan moet hij aan het
kleinste kwaad de voorkeur geven. Welnu, het is een kleiner kwaad
vijanden te schaden, dan de eigen staat.
b. Zoals wij gesteld hebben, behoeven zij niet de grond van de
oorlog te onderzoeken, omdat het niet aan allen toekomt deze te
kennen. (31) In geval zij dus in onzekerheid verkeren, mogen
soldaten ten strijde trekken. Het is waar dat, zoals wij over het