Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

COMMENT AAR OP THOMAS' DE BELLO 47
onrecht te verduren hebben, wij de Portugezen te hulp mogen
roepen. Wij mogen hen dus ook ondersteunen.
6. Mag men ook de onderdanen tegen hun vorst verdedigen,
wanneer hij hen onrecht doet? Mag men tegen een koning oorlog
voeren?
Mijns inziens is dit niet geoorloofd als de zaak
twijfelachtig is. Men zou namelijk een staat in wanorde brengen,
als andere vorsten, om iemand die zich over zijn koning beklaagt te
helpen, ten strijde mogen trekken. Verder is de vorst zelf de rechter
in deze zaak. De zaak moet dus niet door anderen beslist worden.
Ten tweede, als het vast staat dat de onderdanen door hun koning
onrecht wordt aangedaan, dan mogen de edelen de strijd
aanbinden met hun vorst. En in het algemeen geldt dat, wanneer de
onderdanen het recht van oorlog tegen hun koning hebben, de
edelen voor het volk mogen strijden. De reden is dat een volk
onschuldig is en het de edelen vrij staat om op grond van het
natuurrecht de wereld (25) tegen onrecht te verdedigen, zoals ten
tijde van Peter, (26) koning van Spanje, gebeurd is. Hij was een tiran
en de koning der Fransen streed tegen Peter ter wille van een
andere zoon.
7. Men stelt nu aan de orde of
wanneer het om het goed van een ander gaat, bij voorbeeld om het
hertogdom van Milaan: mag de koning van Spanje de hertog van
Milaan beschermen tegen de koning van Frankrijk? (27)
Mijn opvatting is dat, wanneer het een goed van ons betreft, het
volstrekt geoorloofd is. Als het niet duidelijk is wie de eigenaar is,
dan is de aanspraak van de feitelijke bezitter beter. Men oordeelt
dan op dezelfde wijze als bij een privé persoon. Als ik eraan twijfel
of een kleed van mij is, dan moet ik ijverig trachten de waarheid te
achterhalen. Zolang ik blijf twijfelen, mag ik het geoorloofd in mijn
bezit houden. Omgekeerd, als ik eraan twijfel of een kleed dat een
ander bezit van mij is, dan mag ik het niet met geweld meenemen
zolang er twijfel mogelijk blijft. De reden is dat de ander het recht
van de bezitter heeft. (28) Ik kan dus niet het recht van het nemen
hebben, omdat niet beide partijen in een oorlog het recht aan hun
zijde kunnen hebben. (29) Past men deze redenering op het
onderhavige probleem toe, dan meen ik dat men over een zaak
waarvan het niet duidelijk is wie de eigenaar is, geen oorlog mag
voeren. Wanneer echter een hertog met een juiste titel is opgetreden,
dan mag men hem in de oorlog beschermen. Omgekeerd is het
in dat geval niet geoorloofd de aanvaller te ondersteunen. Iemand