Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht
Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht
Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
PALAMISME EN THOMISME 27<br />
genoemd worden <strong>te</strong>n gevolge van de bovennatuurlijke en<br />
ondeelbare enkelvoudigheid, als Hij al deze niet zou transcenderen?<br />
Voor een goed verstaan van Palamas' theologie dient ook benadrukt<br />
<strong>te</strong> worden dat de goddelijkeenergieën voor hem geen onpersoonlijkekrach<strong>te</strong>n<br />
zijn. (13) In Zijn energieën is God aanwezig als<br />
Vader, Zoon en HeiligeGeest. Deel hebben aan God be<strong>te</strong>kent niet:<br />
deel hebben aan een onpersoonlijkekracht of manifestatievan God,<br />
maar aan God als levende Persoon, d.w.z. aan de drie-ene God.<br />
Daarom behoort elke goddelijke energie of attribuut (leven, goedheid,<br />
enkelvoudigheid, kortom: alles wat over God gezegd kan<br />
worden) toe aan alle drie goddelijke Hypostasen. De Vader, de<br />
Zoon en de Heilige Geest hebben alle drie deel aan Gods leven,<br />
goedheid, enkelvoudigheid,enz. De goddelijkeattribu<strong>te</strong>n of namen<br />
kunnen dus toegepast worden op alle drie Hypostasen van God,<br />
maar niet op al Zijn energieën,want iedere naam van God behoort<br />
tot één bepaalde energie. De goddelijke energieën mogen niet met<br />
elkaar verward worden: zijzijn onderling onderscheiden.(14)<br />
Eveneens mag men de goddelijke Hypostasen niet met de<br />
energieën van God verwarren: de naam "Vader" is de naam van<br />
één bepaalde goddelijkeHypostase,en niet van een energie,hoewel<br />
de Vader Zich manifes<strong>te</strong>ert in alle energieën. (15) Deze misschien<br />
enigszins scholastisch aandoende gedach<strong>te</strong>ngang krijgt zijn volle<br />
be<strong>te</strong>kenis in Palamas' leer van de vergoddelijking van de mens.<br />
''Vergoddelijking'' (Sé (J)(J\ ç), de traditionele <strong>te</strong>rm in de Griekse<br />
patristiek voor de vervulling van het gees<strong>te</strong>lijkleven van de mens,<br />
be<strong>te</strong>kent niet "identiek" worden aan God. Eenwording met God is<br />
een eenwording "van genade" (lCa'<strong>te</strong>X;Cápw) of "van energie"<br />
(lCa't'ÈvÉp'Y£\av),niet "van wezen" (lCa't'ouaiav) of "van<br />
hypostase" (lCaS'u1tóa'taaw). Een eenwording van de mens met<br />
God lCa't'o àoIuv of lCaS'u1tóa'taa\ v zou be<strong>te</strong>kenen, zegt<br />
Palamas, dat God "miljoenen hypostasen" zou hebben<br />
(WI)p\oÜ1tóata'toç). (16)<br />
Barlaam: "humanist" of "scholasticus"?<br />
In het bovenstaande hebben we Palamas aangeduid als een<br />
"realist". Hoe moeilijk het is, wes<strong>te</strong>rs-scholastieke <strong>te</strong>rmen, zoals<br />
"realisme"en "nominalisme",toe <strong>te</strong> passen op de theologievan het<br />
chris<strong>te</strong>lijkOos<strong>te</strong>n,blijkt uit de discussiedie gevoerd is over de theologischeach<strong>te</strong>rgrond<br />
van Palamas' <strong>te</strong>genstander, Barlaam.J. Mey-
Change language