Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

More documents

Recommendations

Info

24 J. van Rossum in 1330 benoemd door de Keizer om exegese te geven van de werken van de "grote Dionysius") en hij bestreed het gebruik van "syllogismen" zoals de "Latijnen" die toepasten tijdens de discussies over het Filioque. God is onkenbaar en daarom kan niets met betrekking tot Hem worden "aangetoond": zo was, in het kort geformuleerd, zijn redenering. Palamas bespeurde echter in deze betoogtrant een dogmatisch relativisme en agnosticisme. (2) Hij had al eerder twee traktaten geschreven, waarvan de titel"Apodicitische verhandelingen" (over de voortgang van de Heilige Geest) reeds aanduidt dat Palamas' benadering van de theologie lijnrecht tegengesteld was aan die van Barlaam. In zijn eerste brief aan Akindynos, zijn leerling en latere tegenstander, schreef hij n.a.v. Barlaams: geschriften dat het wel degelijk "mogelijk is te onderzoeken en aan te tonen (à7toötîçat) dat God bestaat; dat Hij een uniek persoonlijk (Zijn) is en niet een uniek onpersoonlijk ding; dat hij de Drieheid niet overschrijdt, en vele andere dingen die rondom Hem gezien worden. Zo niet, dan is het geheel en al onmogelijk iets over God te weten te komen." (3) Dit alles betekent niet dat voor Palamas de Godskennis een louter rationele aangelegenheid was. Zo schreef hij in dezelfde brief dat er dingen zijn m.b.t. God "die totaal onbegrijpelijk en onnaspeurbaar blijven," zoals bijv. de manier waarop de Zoon "geboren" is of de Heilige Geest "voortkomt" (uit de Vader). Dit is een zaak van het geloof, dat geen "bewijs" (à7tóöttçtç) nodig heeft. (4) Bovendien was voor hem de meest volmaakte vorm van kennis van God geen verstandelijke of indirecte kennis, maar een directe of mystieke kennis: een kennis die gegeven wordt aan "hen wier hart gezuiverd is; zij weten door het teken van het geestelijk Licht, dat in hen schijnt, dat God bestaat en dat Hij als het ware Licht is, of beter gezegd de Bron van een geestelijk en onmaterieel Licht." Hier toonde Palamas zich een representant van de hesychasten, voor wie de directe aanschouwing van het Thaborlicht het doel was van het geestelijk leven. In een later stadium concentreerde het debat tussen Barlaam en Palamas zich dan ook op de spiritualiteit van de hesychasten. Barlaam was inmiddels in aanraking gekomen met sommigen van deze monniken en was geschokt door de gebedstechniek die zij praktizeerden. "Navelstaarders" (6) noemde hij hen, vanwege de lichaamshouding die zij aannamen bij de beoefening van het "Jezusgebed".
PALAMISME EN THOMISME 25 Hij schreef een verhandeling tegen hen, getiteld Tegen de Messalianen. waarin hij hen beschuldigde van "Messalianisme":ze pretendeerden immers God te "zien" met hun fysieke ogen. Palamas' verdediging van de hesychasten in zijn Triaden (7) betrof de volgende twee punten: 1) De fysieke gebedsmethode; 2) De beschuldigingvan "Messalianisme"en het probleem van de Godskennis. Wat het eerste betreft, valt er een groot verschil waar te nemen tussen de antropologie van Palamas, die het menselijk lichaam positief waardeert op grond van de Incarnatie (ook het lichaamheeftdeel aan de "spirituelevreugde die van de geest in het lichaam komt") (8) en Barlaams "platoniserende antropologie, die het lichaam ziet als een hindernis en een obstakel voor de kennis van de werkelijkheid".(9) Het tweede punt betreft de theologievan Palamas als zodanig (het "palamisme"): de leer van het onderscheidin God tussen Zijn 'Wezen" en Zijn "energieën".Palamasverdedigde de hesychastendoor erop te wijzendat het Thaborlicht,dat sommigenvan hen vermogente zien,niet het "wezen" (oûoio) zelf van God is, maar de uitstralingen ervan, de "energieën". Palamas benadrukte dat de energieën van God (hij bedoelt hiermee de namen of attributen van God) God Zelf zijn en daarom "ongeschapen". De controverse ging daarom ook over de vraag of het Thaborlicht "geschapen" of "ongeschapen" was. Volgens Palamas' tegenstanders was het Thaborlicht niet God Zelf en daarom een "geschapen" of "symbolisch" licht. Volgens Palamas daarentegen behoorde het Thaborlicht tot God Zelf: de discipelen zagen op de berg Thabor het "ongeschapen" licht van het KoninkrijkGods, (10) hoewelGod in Zijn "wezen" voor hen verborgenbleef. Daarom moest er in God Zelf een "onderscheid" zijn tussen Zijn "wezen" en Zijn "energieën":(11) Kortom we moeten een God zoeken in wie men op een of andere wijze deel kan hebben. Ieder van ons die deel heeft in Hem zal - op de wijze die bij hem past en overeenkomstig dit deel hebben - het zijn, het leven en de vergoddelijking ontvangen. Er is dus iets tussen de schepselen en die onparticipeerbare Bovenwezenlijkheid (tijç àll£9É1ctov Ult£povO"\Ót"tOç). Niet één realiteit, maar vele: zoveel als er participanten zijn. Zij hebben geen bestaan in zichzelf, deze werkelijkheden tussen (de schepselen en Gods transcendente Wezen). Want zij zijn krachten van die Bovenwezenlijkheid, die op een unieke en enkelvoudige wijze van te voren bezit en samenvat (llovaXcöÇ Kai. Évaiwç xp o £\/""qlvîaç Kal. OVV£\/",,
Page 1 and 2: -~ .. uCl> -:::J Cl> -:::J :::J -;
Page 3 and 4: -.c Cl Q) ... -=.s - =-;: UI C "7'
Page 5: INHOUDSOPGA VE Voorwoord , 5 - Pete
Page 8 and 9: 6 VOORWOORD De bundel Eternity of t
Page 10 and 11: 8 VOORWOORD Secretaris: Dr. J. Wiss
Page 12 and 13: 10 Peter van Veldhuijsen Nadat Ptol
Page 14 and 15: 12 Peter van Veldhuijsen Deze tweev
Page 16 and 17: 14 Peter van Veldhuijsen reden waar
Page 18 and 19: 16 Peter van Veldhuijsen van de wer
Page 20 and 21: 18 Peter van Veldhuijsen Noten (1)
Page 22 and 23: 18 Peter van Veldhuijsen Noten (1)
Page 24 and 25: 20 Peter van Veldhuijsen (22) Ibide
Page 26 and 27: 22 Peter van Veldhuijsen SUMMARY On
Page 30 and 31: 26 J. van Rossum Door middel van de
Page 32 and 33: 28 J. van Rossum endorffs karakteri
Page 34 and 35: 30 J. van Rossum die in Byzantium b
Page 36 and 37: 32 J. van Rossum denken te boven ga
Page 38 and 39: 34 J. van Rossum Zijn totaliteit: i
Page 40 and 41: 36 J. van Rossum Noten (1) Zie hier
Page 42 and 43: 38 J. van Rossum (24) Tr. II, 3, 54
Page 44 and 45: 40 J. van Rossum Index of the Summa
Page 46 and 47: FRANOSCUS DE VICTORIA'S COMMENTAAR
Page 48 and 49: Tekst Franciscus de Victoria 1. Men
Page 50 and 51: 46 Franciscus de Victoria Ten derde
Page 52 and 53: 48 Franciscus de Victoria die helpt
Page 54 and 55: 50 Franciscus de Victoria vijanden
Page 56 and 57: 52 Franciscus de Victoria voerders
Page 58 and 59: 54 Franciscus de Victoria tijdens e
Page 60 and 61: 56 Franciscus de Victoria nate en v
Page 62 and 63: 58 Franciscus de Victoria (11) De c
Page 64 and 65: 60 Franciscus de Victoria een ander
Page 66 and 67: 62 Franciscus de Victoria stellen:
Page 68 and 69: 64 Franciscus de Victoria Misschien
Page 70 and 71: 66 P. Bakker, M. Brinkhuis, A. Kamp
Page 78 and 79:
74 P. Bakker, M. Brinkhuis, A. Kamp
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
100 P. Bakker, M. Brinkhuis, A. Kam
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
106 P. Bakker, M. Brinkhuis. A. Kam
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
120 Walter Krikilion Thomas wordt d
Page 126 and 127:
122 Walter Krikilion benaderd vanui
Page 128 and 129:
124 Walter Krikilion Het gaat eerde
Page 130 and 131:
124 Walter Krikilion Het gaat eerde
Page 132 and 133:
126 Walter Krikilion hier om een dy
Page 134 and 135:
128 Walter Krikilion taties van M.
Page 136 and 137:
130 Walter Krikilion 4.4. Perspeetl
Page 138 and 139:
132 Walter Krikilion eoneeptio en p
Page 140 and 141:
134 Walter Krikilion (355)van een m
Page 142 and 143:
136 Walter Krikilion Noten (1) (Stu
Page 144:
138 Walter Krikilion ZUS~NFASSUNG T
show all

Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?