Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

SALMANN, NEUZElT lIND OFFENBARllNG 131
om de integratiemogelijkheid van het andere in de eigen structuur.
Het gaat om een in elkaar over en weer gaan van pelen, van het
ene in het andere. Achter deze visie resoneren o.a. de boven reeds
vermelde ideeën van Rombachs structuurdenken. Op deze achtergrond
interpreteert Salmann dan Thomas' visie in ScG IV, c. 11. Hij
doet dit vooral aan de hand van de dynamische categorieën van de
Gelichtetheit (362 & 365) en van de liefde (363).
Salmann begint bij het gedeelte over de analogie met het menselijk
kennen (na de behandeling van voormenselijke niveaus). In het
vervolg breng ik de voornaamste ideeën waarin Salmann Thomas
interpreteert samen. Het gaat eigenlijk om een soort fenomenologie
van het menselijk kennen met het oog op de analogie ervan naar
de trinitaire God toe. In het menselijk kennen is er geen identiteit
tussen het object en het kennend subject (363-364). Veeleer wordt
het onderscheid tussen subject en object voltrokken in het kennen.
Zonder dat het onderscheid opgeheven wordt, ondergaat het kennend
subject een verandering door de opname van het andere dat
gekend wordt.
Ook in de zelfkennis (364-365), de bewust voltrokken reflectio, is
er geen volledige identiteit tussen het kennend subject met zijn
mogelijkheden en wat het over zichzelf kent. Er blijft een
differentie. Het ik begrijpt zich in het verbum interius (364), dat
nooit identiek is met het kennend ik. Het kennend ik begint bij
zichzelf, maar heeft het objectieve, het tegenoverstaande woord
nodig om zichzelf te verstaan.1n die zin is zelfkennis een emanatie,
een uitvloeiende beweging naar een 'woord' toe. Dit woord, dit
verbum interius omvat echter op geen enkele manier het ik dat zich
hierin uitspreekt en emaneert. Het woord is niet een zelfstandige
objectieve werkelijkheid. Het is een projectie van het kennend ik,
waarin het ik zich echter ook niet ten volle uitdrukt. De menselijke
geest nu is in deze spanning van reflexiviteit en productiviteit van
kennen (en van liefhebben) een voorlopig dynamisch In-bild van de
trinitaire God, gericht op de kennende liefde van dit Ur-bild (365:
referentie aan De ver., q. 10, a. 7; cf. 387-388).
Eerst in God - en hiermee interpreteert Salmann de door Thomas'
gebruikte kennisanalogie verder - zijn wezen en productiviteit
identiek en niet different. In God immers zijn iniellectus, intellecium
en intentie intellecta identiek. Salmann verstaat deze intentie intellecta
als het begrepen bedoelde, als de aanwezigheid van het object
als onderscheiden bewust in het intellect en verbindt haar met Gods
generatic van zijn Woord. In de generatio van het Woord zijn