Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

104 P. Bakker, M. Brinkhuis, A. Kamp, H.Rikhof
regels een rol van betekenisin zijn argumentatie? Wordt zijnbetoog
helder wanneer het gezien wordt tegen de achtergrond van deze
regels?Dit betekent dat de toetsing primair op de verificatiegericht
is geweest.
In het algemeen kan, op basis van deze vier analyses, gezegd
worden dat de aannemelijkheid van de hypothese versterkt is. In
alle vier quaestiones vertoont Thomas' betoog niet alleen een grote
aandacht voor taal, maar vervult die aandacht een constructieve
rol in de argumentatie. Dat is te zien in de analyse van
rechtvaardigheid, waarin de elementen uit ons spreken over
rechtvaardigheid die God niet passen verwijderd worden (2.2.1).
Dat is te zien in de discussie over het Woord, getuige de taalwoorden
(3.3.1)en getuige het analysepatroon 'in nobis' - in divinis'
dat telkens terugkeert. Dat is te zien in de quaestio over het motivum
incarnatie in het gebruik van 'goedheid' (4.3).Dat is tenslotte
te zien bij de behandeling van de predestinatie van Christus in het
teruggrijpen op de bepaling van predestinatie in de Prima pars (5.2),
in opmerkingen over het juiste verstaan in verband met tijdscategorieën
(5.2) en in mindere mate in de opmerkingen over het
passend of meer passend zijn (5.5).Quaestio 13,de quaestio waarin
Thomas expliciet de grenzen en mogelijkheden van ons spreken
over God ter discussie stelt, blijkt op de achtergrond een rol van
betekenis te spelen (2.3, onderscheiden aan onze kant; 3.3.2, res
significata, modus significandi; 4.3, in verband met goedheid; 5.2,
via de immutabilitas en aeternitas). Quaestio 13 wordt door
Thomas ook explicietgenoemd (3.3.4).Bovendienkomt in alle vier
analyses ook de basis van die taalregels op een of andere manier
naar voren: het verschiltussen Schepper en schepsel.
In verband met de toetsing en ook met de evaluatie van de
toetsing lijkt het ten slotte van belang binnen de vier analyses een
tweedeling aan te brengen en wel tussen de eerste twee en de
tweede twee. Deze tweedeling is van belang, omdat in beide gevallen
de elementenvan de toetsing en de argumenten voor de hypothese
anders blijken te liggen.Terwijlhet in de laatste twee voornamelijk
gaat om het toepassen van de hypothese, gaat het in de eerste
twee analyses bovendien om een kwestie die met de structuur van
de Prima pars te maken heeft: in de eerste twee gaat het met andere
woorden om het uitbreiden van de basis van de hypothese. Door
zowel de analyse van q. 21als van q. 34is geblekendat de openingsquaestiones
niet geïsoleerd kunnen worden en ook niet een aparte
plaats innemen. De suggestie dat na q. 13een cesuur optreedt in de