Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

EEN HYPOTIfESE GETOETST
de predestinatie in het algemeen, (Sl) in de tweede objectieover de
twee naturen in Christus en in de derde objectieover het tijdsaspect
dat wordt opgeroepen door de participia 'factus' en 'praedestinatus'.
In het respons van dit artikel maakt Thomas twee stappen in zijn
betoog. Allereerst grijpt hij terug op de Prima pars waar hij de
begrippen van predestinatie en wat daarbij hoort reeds heeft bepaald.
In dit gedeelte van het respons gaat het over de invulling van
de begrippen 'predestinatie', 'preordinatie', 'eeuwig' en 'in de tijd'.
Ten tweede past hij de begrippen toe op Christus. Hier komt het
aspect van 'in tempore' terug en de moeilijkheden die daarmee
samenhangen, namelijkdat er in God geen verandering is.
Het respons begint met een paar onderdelen die al behandeld zijn
in de Prima pars:
Dicendum quod, sicut patet ex his quae in Prima Parte dicta
sunt, praedestinatio proprie accepta est quaedam divina praeordinatio
ab aetemo de his quae per gratiam Dei sunt fienda in tempore.
Van deze 'definitie' zijn twee zaken van belang: enerzijds de
invulling en begripsbepalingvan de termen preordinatie en predestinatie,
anderzijds de opvatting van Thomas over tijd.
Allereerstis predestinatie een goddelijkepreordinatie: een voorafordening
door God. Thomas verwijst hiervoor naar de Prima pars
en wel naar de quaestiones 22 en 23. In q. 22 behandelt hij Gods
providentie. Providentie houdt het ontwerp van doelordeningen in.
Deze doeiordening wordt bepaald door God en predestinatie is het
gericht zijn op het einddoel van engel en mens, dat is vastgelegd in
die doelordening (= preordinatie) door God. In de quaestiones22en
23 wordt duidelijk dat aile nadruk, bij providentie en predestinatie,
op het handelen van God komt te liggen. God is degene die
preordineert, God is degene die predestineert. De predestinatie
door God richt de mensen tot een bepaald doel. Daarbijis de handeling
door God enerzijds immanent, het blijft in Hem, anderzijds
heeft deze handeling een transitief aspect, omdat predestinatie een
effectveroorzaakt in de gepredestineerde. Het effectis namelijk dat
mensen gericht worden tot een bepaald doel, dat door God is
vastgelegd. Het doel waartoe mensen gericht zijn is het heil.
Vervolgens wordt predestinatie vanaf eeuwig gerelateerd aan de
tijd (ab aeterno sunt fienda in tempore). Thomas grijpt ook hier
terug op q. 23van de Prima pars. Predestinatie op zich genomen is