Rapport KPMG - Stapeling Regelgeving - VNO-NCW

FINANCIAL SERVICES
Stapeling
Regelgeving
Een onderzoek naar de effecten
van de toename en stapeling van
regelgeving op de Nederlandse
bancaire dienstverlening
September 2012
kpmg.com
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

Inhoudsopgave
Introductie 5
Lijst met afkortingen 6
1. Samenvatting 7
2. Werking bankbedrijf
en omgevingsfactoren 12
3. Overzicht te implementeren
regelgeving 21
4. Effecten van stapeling van
te implementeren regelgeving 30
5. Belangrijkste nieuwe initiatieven
beleidsmakers 51
Bijlagen 56
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

Introductie
In opdracht van VNO-NCW heeft
KPMG de effecten van de stapeling
van regelgeving op de Nederlandse
bancaire dienstverlening geanalyseerd.
Het eerste hoofdstuk van deze
rapportage bevat een samenvatting en
onze conclusies. De volgende
hoofdstukken beschrijven de
resultaten van onze analyse.
In hoofdstuk 2 wordt een beschrijving
gegeven van de bancaire sector in
Nederland, de werking van het
bankbedrijf en de relevante
omgevingsfactoren waar de bancaire
sector mee geconfronteerd wordt.
In totaal zijn 38 nieuwe regels en
initiatieven geanalyseerd. In de bijlagen
is hiervan een overzicht opgenomen. In
hoofdstuk 3 wordt een overzicht
gegeven van regels die op dit moment
en op korte termijn van wezenlijke
invloed is c.q. zal zijn op de bancaire
dienstverlening.
Figuur 1: Structuur van het rapport
Werking bankbedrijf en omgevingsfactoren
[Hoofdstuk 2]
Overzicht regelgeving in voorbereiding
[Hoofdstuk 3]
In hoofdstuk Stapeling regelgeving 4 volgt een analyse. Deze
geeft een overzicht van de effecten
In hoofdstuk 4 volgt een analyse. Deze
geeft een overzicht van de effecten
van regelgeving en is in die zin geen
beoordeling van de kwaliteit en
effectiviteit van de (individuele)
regelgeving als zodanig. De analyse
richt zich specifiek op de
dienstverlening van de Nederlandse
bancaire sector. Onder dienstverlening
wordt het geheel van diensten dat
banken aan consumenten en bedrijven
bieden verstaan.
Een deel van de analyse beslaat een
kwantificering van een viertal
maatregelen waarvan wordt verwacht
dat deze de grootste effecten op het
bedrijfsmodel van de banken hebben
en voldoende kwantificeerbaar zijn.
Tot slot worden in het laatste
hoofdstuk de mogelijke (versterkende)
effecten van nieuwe initiatieven op
gebied van regelgeving besproken.
Effecten van stapeling
van regelgeving in
voorbereiding
[Hoofdstuk 4]
5 | Stapeling Regelgeving
Belangrijke nieuwe
initiatieven van
beleidsmakers
[Hoofdstuk 5]
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

6 | Stapeling Regelgeving
Lijst met afkortingen
AFM Autoriteit Financiële Markten
BCBS Basel Committee on Banking Supervision
DNB De Nederlandsche Bank
EBA European Banking Authority
ECB European Central Bank
ESA European Supervisory Authorities
ESMA European Securities and Markets Authority
ESRB European Systemic Risk Board
FSB Financial Stability Board
IMF International Monetary Fund
SIFI Systemically Important Financial Institution
Zie bijlagen voor een toelichting op afkortingen van wet- en
regelgeving.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

1. Samenvatting
De afgelopen jaren hebben mondiale,
Europese en nationale wetgevers en
autoriteiten veel nieuwe regelgeving
geïntroduceerd om de bancaire sector
stabieler te maken en risico’s in te
perken. Hoewel de impact van
afzonderlijke voorstellen veelal wel
inzichtelijk wordt gemaakt, ontbreekt
het aan een overzicht van en inzicht in
de effecten van al deze voorstellen
samen, in het bijzonder zoals die
gelden voor Nederland. Dit rapport
beoogt dat gat te vullen door een
integraal overzicht te bieden van
recente en op handen zijnde
regelgeving. Het uitgevoerde
onderzoek beoogd inzicht te geven in
de mogelijke effecten van de nieuwe
regelgeving op met name het
kredietverlenend vermogen van de
banken en daarmee de mogelijkheid
tot financiering van de Nederlandse
economie.
De kernfunctie van banken is het
aantrekken van gelden van
particulieren en bedrijven en het weer
uitlenen daarvan in de vorm van
kredieten. Banken zijn voor
Nederlandse bedrijven de primaire
bron voor kredietverlening. Nederland
heeft een open economie en het
bedrijfsleven is sterk internationaal
georiënteerd. Ook de banken in ons
land opereren van oudsher sterk
internationaal. Daarmee is de
kernfunctie van banken essentieel voor
de Nederlandse economie.
Anders dan in het buitenland kunnen
Nederlandse banken deze kernfunctie
slechts beperkt vervullen op basis van
het aantrekken van particulier
spaargeld. Nederlanders sparen wel,
maar dit is onvoldoende om
bijvoorbeeld de uitstaande
hypothecaire leningen te financieren.
Bovendien sparen Nederlanders voor
een belangrijk deel via het Nederlandse
pensioenstelsel. Die spaargelden
worden door pensioenfondsen vooral
buiten Nederland belegd en zijn
daarmee niet beschikbaar om via de
bancaire kredietverlening in de
Nederlandse samenleving te
investeren. Daarom moeten
Nederlandse banken, meer dan banken
in andere Europese landen, de voor
kredietverlening aan bedrijven en
particulieren benodigde gelden
aantrekken op de internationale
kapitaalmarkten.
In deze omgeving moeten de
Nederlandse banken de bovengenoemde
kernfunctie vervullen.
Hierbij dienen ze tegelijkertijd
voldoende buffers (solvabiliteit),
voldoende direct beschikbare gelden
(liquiditeit) aan te houden en tevens
een rendement te realiseren dat
voldoet aan de eisen van hun
financiers (verschaffers van vreemd
vermogen op de internationale
kapitaalmarkt en aandeelhouders).
Opzet onderzoek
Dit rapport analyseert de impact van
nieuwe regelgeving, die van wezenlijke
invloed is op de manier waarop banken
hun kernfunctie kunnen blijven
vervullen. De nadruk van de analyse
ligt op maatregelen die bedoeld zijn om
de stabiliteit van het bankwezen te
vergroten en welke op de stabiliteit de
grootste impact hebben. Het
onderzoek richt zich op de periode
2012 – 2015 omdat de piek bij de
invoering van nieuwe maatregelen in
de bancaire sector in de komende vier
jaar zal liggen. Belangrijk is om hierbij
op te merken dat voor het bepalen van
effecten niet altijd uitgegaan mag
worden van formele
implementatietermijnen, die in
sommige gevallen lopen tot 2019. De
tucht van de markt betekent dat
banken bijvoorbeeld niet in 2019 zoals
7 | Stapeling Regelgeving
de maatregel vereist, maar al in 2013
zullen voldoen aan bepaalde eisen
zoals de kapitaalseisen conform Bazel
III.
Het rapport brengt de kwalitatieve
impact op het bancaire bedrijfsmodel
en dienstverlening in beeld van 38
maatregelen. Vervolgens is het
cumulatieve effect van de vier meest
ingrijpende maatregelen
gekwantificeerd, namelijk:
• Bazel III / CRD IV: dit betreffen
voorstellen om de weerbaarheid
van banken te vergroten. Het
belangrijkste doel van de
voorstellen is dat hierdoor de
kwaliteit en kwantiteit van kapitaal
die banken moeten aanhouden
wordt verbeterd, liquiditeitsbuffers
toenemen en het risicobeheer
aanzienlijk dient te worden
versterkt;
• Bankenbelasting, de specifieke
belasting van EUR 600 miljoen,
welke vanaf medio 2012 door de
banken betaald zal worden en naar
de algemene middelen vloeit;
• Ex ante depositogarantiestelsel
(DGS): hiervoor wordt een fonds
opgericht waarin banken per jaar
minimaal EUR 400 miljoen zullen
storten. Het doel van het fonds is
om spaarders hun spaargeld uit te
kunnen keren, indien een bank niet
meer aan haar verplichtingen kan
voldoen;
• Bail-in-debt (crisis management
framework): in de Europese
voorstellen voor crisismanagement
is een maatregel opgenomen die
toezichthouders de bevoegdheid
geeft vreemd vermogen om te
zetten in eigen vermogen op het
moment dat een bank in de
problemen komt.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

8 | Stapeling Regelgeving
Dit betekent dat schuldeisers van
banken (financiers) mee moeten
betalen aan eventuele verliezen
van de bank. Een bank in de
problemen krijgt hierdoor op dat
moment meer ademruimte om te
kunnen herstellen, waardoor het
risico dat beroep moet worden
gedaan op de overheid wordt
verminderd.
Bij het bepalen van de kwantitatieve
impact van deze vier maatregelen voor
de Nederlandse bancaire sector als
geheel is eerst de uitgangssituatie,
gecorrigeerd voor de belangrijkste
Bazel III effecten (post migratie),
vastgesteld. Vervolgens is het effect
van bovenstaande regelgeving
doorgerekend om inzicht te geven in
de solvabiliteit, liquiditeit en rentabiliteit
wanneer de banken geen maatregelen
zouden treffen. Mede op basis van
literatuurstudies en werksessies met
bancaire experts en economen zijn de
meest waarschijnlijke maatregelen die
de banken dienen te nemen -acties
ingeschat en het effect daarvan op de
beschikbaarheid en prijsstelling
doorgerekend. De banken kunnen in
hoofdzaak de volgende maatregelen
nemen:
• kosten besparen;
• nieuw kapitaal uitgeven;
• kredieten herprijzen (rente op
kredieten verhogen);
• lange termijn financiering
aantrekken ter vervanging van
korte termijn ongedekte
financiering (omdat lange
termijnfinanciering minder
herfinancieringsrisico’s met zich
meebrengt en daarom beter is
voor de stabiliteit van de bank. Dit
komt tot uitdrukking in de
voorgeschreven liquiditeitsratio);
• balans laten krimpen (minder
kredieten uitzetten bijvoorbeeld).
Elke keuze voor één van deze acties
(of combinatie daarvan) heeft
vervolgens een impact op het
kredietverlenend vermogen van de
banken en daarmee op de financiering
van de Nederlandse economie.
Inherent leidt de gevolgde methodiek
en de voor het onderzoek beschikbare
informatie tot een aantal beperkingen
zoals de subjectiviteit van aannames
(zie 4.3.2) en de representativiteit van
de 2011 cijfers als basis voor de
inschatting van de ontwikkelingen in
de komende jaren.
Tevens gaat het gehanteerde model uit
van geaggregeerde cijfers voor de
sector. De impact op het niveau van
een individuele bank of binnenlandse
c.q. buitenlandse activiteiten kan
daarmee afwijken. Daarnaast worden
de economische ontwikkelingen,
bijvoorbeeld kredietverliezen,
renteverwachtingen en vraag/aanbod
interacties buiten beschouwing
gelaten. Het model is daarom te
kenmerken als een aanbodmodel.
Verder zijn de effecten van Bazel III,
DGS en bankenbelasting op dit
moment reeds concreet en goed door
te rekenen in het model. Bail-in debt
als onderdeel van het crisismanagement
pakket is evenwel een
relatief nieuw begrip en omzetting in
Nederlandse regelgeving moet nog
plaatsvinden. Op basis van de reeds
beschikbare studies is wel al duidelijk
dat deze maatregelen een
kostenverhogend effect zullen hebben
op de financieringskosten van banken
voor het aantrekken van vreemd
vermogen met een looptijd tot na 2018
in de komende jaren. Dit betekent dat
de berekende resultaten moeten
worden gezien als een onderbouwde
en consequent doorgerekende
inschatting, die niettemin
onvermijdelijk omgeven is door
onzekerheden.
De plausibiliteit van de in de analyse
gehanteerde methodiek en informatie
is gevalideerd middels gesprekken met
experts en economen uit de bancaire
sector. Dit betreft met name de
representativiteit van de 2011 cijfers
en de gehanteerde aannames voor de
doorrekening.
Conclusies
Uit het onderzoek naar de effecten van
38 maatregelen volgt dat de bancaire
sector wordt geconfronteerd met
regelgeving, die ieder aspect van het
bancaire bedrijf raakt:
• Zo zal de bank substantieel meer
kapitaal moeten aanhouden, terwijl
juist de financiering via de
kapitaalmarkt onder druk staat.
• Ook zullen de banken
geconfronteerd worden met
hogere financieringskosten en een
lager resultaat uit overige
dienstverlening.
• Als gevolg van alle nieuwe
wetgeving ontstaat een structurele
toename van rapportage
gerelateerde werkzaamheden,
resulterend in meer druk op de
bestaande organisatie.
• De maatregelen leggen een groot
beslag op de capaciteit van een
bank om regelgeving te kunnen
absorberen.
Het gezamenlijke effect van de meest
ingrijpende maatregelen is
gekwantificeerd. Dit betreft Bazel III /
CRD IV, bail-in-debt, bankenbelasting
en het depositogarantiestelsel (ex-ante
DGS).
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

Uit de analyse blijkt dat het
gezamenlijke effect van deze
maatregelen er toe leidt dat
Nederlandse banken zonder
aanpassingen in de aangeboden
bancaire dienstverlening en het
bankbedrijf niet kunnen voldoen aan de
per 2015 gestelde wettelijke en/of
door de markt verlangde
(minimum)vereisten
Het onderzoek toont aan dat met
uitsluitend kostenbesparingen het
onmogelijk is om de gestelde eisen te
behalen. In de doorrekening wordt
ervan uitgegaan dat banken in deze
situatie overigens geen dividend
uitkeren aan hun aandeelhouders.
Tegelijkertijd is het in de huidige
marktsituatie zo dat het vinden van
nieuwe aandeelhouders zeer lastig, zo
niet onmogelijk is. Daarmee resteren
voor de bank ingrepen zoals het
herprijzen van nieuwe kredieten, het
aantrekken van lange termijn
financiering ter vervanging van
zogenoemde ongedekte korte termijn
financiering, en het laten krimpen van
de totale bankbalans.
Op basis van deze beperkte
mogelijkheden zijn verschillende
scenario’s in beeld gebracht, waarbij
wordt voldaan aan alle vereisten, die
uit de regelgeving en markt
voortvloeien. Het meest waarschijnlijk
scenario dat is doorgerekend, waarin
banken hun financieringsprofiel in
beperkte mate kunnen aanpassen,
leidt ertoe dat -na volledige
winstinhouding om de solvabiliteit en
liquiditeit te versterken- een
cumulatieve krimp van € 200 miljard
(ca. 9 procent van de totale activa)
gecombineerd met een gemiddelde
herprijzing van 0,80 tot 0,90 procent
resulteert. Daarbij wordt dan uitgegaan
van een kostenbesparing van 5 procent
en het aantrekken van € 50 miljard aan
lange termijn financiering. In het
rapport worden dit scenario, en andere
varianten, nader uiteengezet.
Een belangrijke uitkomst van de
analyse is dat het relatieve effect van
de bail-in-debt regelgeving zeer
omvangrijk kan zijn. De impact wordt
mede bepaald door de wijze waarop
deze voorgenomen Europese
regelgeving zal worden omgezet in
nationale wetgeving. Een meer
beperkte invoering gericht op
specifieke vormen van financiering zal
in Nederland minder grote gevolgen
hebben dan een brede invoering,
waarbij alle financiering door de
toezichthouder kan worden omgezet in
eigen vermogen. Hierbij wordt in het
rapport eens temeer duidelijk dat
maatregelen die risico’s beperken en
een positief effect hebben op de
stabiliteit van de bancaire sector, ten
koste kunnen gaan van stimulering van
de economie. Tegelijkertijd draagt het
borgen van stabiliteit bij aan een
vruchtbaar ondernemingsklimaat.
Naast de bovengenoemde 38
maatregelen geeft het rapport ook een
doorkijk naar nieuwe initiatieven voor
regelgeving. Op dit moment wordt
door wetgevers en autoriteiten
nagedacht over additionele regels op
het terrein van een banken unie,
afscherming van nutsactiviteiten, een
Europese financiële transactietaks of
stamp duty en aanvullend macro
prudentieel toezicht. De specifieke
uitwerking hiervan kan het
geconstateerde effect op de bancaire
sector beïnvloeden. Met name een
vergaande splitsing van Nederlandse
banken zal de financieringsbehoefte via
de kapitaalmarkt verder vergroten.
Gezien de grote impact van het totaal
aan maatregelen moet benadrukt
worden dat de regelgeving niet alleen
een directe financiële impact heeft,
9 | Stapeling Regelgeving
maar ook van grote invloed is op de
verandercapaciteit van banken. Met
een grote hoeveelheid aan regelgeving
gedreven projecten in het bankbedrijf
is het – zeker in het huidig economisch
klimaat - uitdagend voldoende
middelen en capaciteit vrij te maken
om ook initiatieven gericht op de klant,
innovatie en commerciële doelen van
de banken te realiseren.
Samenvattend beperkt het totaal aan
bestaande en nieuwe regelgeving aan
de ene kant risico’s, biedt het meer
transparantie en leidt het tot een
betere informatievoorziening. Aan de
andere kant leiden de onderzochte
maatregelen tot een afname van
kredietverstrekking en toename van
kosten voor kredietverstrekking en
afname van keuzemogelijkheden voor
klanten van banken.
Deze conclusie – specifiek van
toepassing op de Nederlandse
bancaire sector – wordt voor een
belangrijk deel gedreven door de
afhankelijkheid van de Nederlandse
banken van financiering op de
kapitaalmarkt dan wel de beperkte
mogelijkheden om spaargelden aan te
trekken. Deze beperking wordt
versterkt door de Solvency II
regelgeving die voor verzekeraars in
ontwikkeling is en waarschijnlijk leidt
tot een verminderde vraag naar
obligaties uitgegeven door banken. Tot
slot heeft de regelgeving gezamenlijk
mogelijk een procyclisch effect, waarbij
de additionele (externe)
buffervereisten die via het DGS en de
bankenbelasting wordt ingevoerd een
direct beperkend effect hebben op de
leencapaciteit van banken en mogelijk
slechts een beperkte incrementele (in
aanvulling op de verwachte effecten
van Bazel III / CRD IV en bail-in-debt)
versterking van de weerbaarheid van
de sector tot gevolg heeft.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

10 | Stapeling Regelgeving
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

2. Werking bankbedrijf en
omgevingsfactoren
11 | Stapeling Regelgeving
In Nederland is de bancaire sector vrijwel volledig verantwoordelijk voor de financiering van het
bedrijfsleven en huishoudens. De belangrijke rol die banken daarmee innemen om de economische groei
te faciliteren maakt dat de bancaire sector met een groot aantal belanghebbenden te maken heeft. De
bancaire sector staat voor een grote uitdaging om het verloren vertrouwen bij deze belanghebbenden te
herwinnen in een tijd waarin de economische crisis, de onzekere situatie op de financiële markten en de
negatieve ontwikkeling van andere omgevingsfactoren bewegingsmogelijkheden beperken.
2.1 Introductie
De Nederlandse bancaire sector vervult
van oudsher een essentiële rol in de
open Nederlandse economie.
Banken hebben een spilfunctie in de
economie door op effectieve en
efficiënte wijze vraag en aanbod van
financiële middelen en diensten bij
elkaar te brengen.
Meer dan 95% (1) van het bedrijfsleven
ziet banken als de primaire partner voor
kredietverlening. De bancaire sector
verzorgt het (internationale)
betalingsverkeer voor hun klanten.
Daarnaast beheren banken de aan hen
toevertrouwde spaargelden en
voorzien zij particulieren van
(hypothecair) krediet.
Andere activiteiten zijn zakelijke
diensten zoals het beheren van
vermogen voor particulieren en
institutionele beleggers, het voor
ondernemingen en overheden plaatsen
van emissies van obligaties en
aandelen, het bewaren van effecten,
het verzorgen van internationaal
betalingsverkeer, het geven van
kredietgaranties, het afhandelen van
financiële transacties op de beurs of
het afdekken van posities in vreemde
valuta’s en rente.
De Nederlandse bancaire sector is te
typeren als:
• Internationaal georiënteerd doordat
zij van oudsher bedrijven bijstaat
die over de grens willen
ondernemen;
• Geconsolideerd: na enkele
decennia van fusies bestaat de
sector uit een beperkt aantal grote
universele banken en een zeer
diverse groep van middelgrote,
kleinere en buitenlandse banken;
• Relatief omvangrijk ten opzichte
van andere sectoren: met een
balanstotaal van de in Nederland
gevestigde banken van circa 2.500
miljard (exclusief eventuele
buitenlandse vestigingen) (2) biedt
zij werkgelegenheid aan 131.656
mensen (2010) (3) en draagt zij met
een aandeel van ruim 4% in het
nationaal inkomen (2009) (4) relatief
veel bij aan de Nederlandse
economie.
• Een belangrijk onderdeel van de
Nederlandse financiële sector en
daarmee voor het vestigingsklimaat
voor (Europese)
hoofdkantoren.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

12 | Stapeling Regelgeving
2.2 Bedrijfsmodel
bankbedrijf
Nederlandse banken vervullen zoals
gezegd diverse functies in de
economie. Banken treden onder
andere op als adviseur, intermediair en
als beheerder van ter beschikking
gestelde gelden. Hoewel deze
activiteiten voor banken belangrijk zijn,
laat het bedrijfsmodel van de
Nederlandse banken zich voornamelijk
typeren als ’rentebedrijf‘. Hetgeen het
aantrekken en uitzetten van financiële
middelen aan zowel particulieren als
ondernemingen inhoudt. Als bedrijf
voegt een bank in deze rol
maatschappelijk waarde toe door
’transformatie‘ van omvang, looptijden
en risico van in- en uitgeleend geld.
Om de effecten van de stapeling van
regelgeving goed inzichtelijk te maken
is het waardevol om de werking van
een bank eerst te doorgronden.
Derhalve volgt hieronder een uitleg.
2.2.1 Transformatie
Deze functie kan worden geïllustreerd
aan hand van de relatie tussen
spaargeld en hypotheken en deze
lichten we hieronder toe:
1. Omvangtransformatie: door de
relatief kleine bedragen op
spaarrekeningen te accumuleren
kan een bancaire instelling zijn
klanten hypotheken met grotere
omvang aanbieden. Men spreekt
hier van een ’omvangtransformatie’.
De spaarder wordt
vergoed met rente over zijn
tegoed en de woningeigenaar
vergoedt de bank door rente over
de schuld te betalen. Het verschil
tussen beide vergoedingen vormt
de brutomarge (voor aftrek van
kosten) voor de bank.
Figuur 2: Vereenvoudigde weergave looptijdtransformatie ter illustratie
100%
50%
0%
Bron: KPMG analyse gebaseerd op DNB informatie
2. Looptijdtransformatie: naast de
omvang speelt ook de looptijd van
verplichtingen een belangrijke rol.
De looptijd (opvraagbaarheid) van
een spaarcontract is in de regel
kort, enkele dagen tot weken.
Daarentegen is de looptijd van een
hypotheek lang, doorgaans een
periode van 30 jaar (zie figuur 2).
Omvangtransformatie gaat vaak
samen met looptijdtransformatie.
3. Risicotransformatie: door als
tegenpartij tussen spaarder en
lener op te treden worden
meerdere risico’s naar de bank
verplaatst. Dit wordt ’risicotransformatie’
genoemd. De bank
neemt dan de risico’s van het
uitlenen van geld van de spaarders
over. Vervolgens mitigeert de bank
deze risico’s door ze te spreiden
over verschillende leners. Aan de
terugbetaling worden strikte
criteria aan leners gesteld. Ook
worden risico’s afgedekt op de
financiële markten.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.
65%
35%
30%
70%
Bezittingen Schulden
Korte looptijd (1 jaar)
Figuur 3: Vereenvoudigde weergave balans bankbedrijf
Bezittingen Schulden
Kredieten Hypotheken
Particulieren
Vreemd vermogen Spaartegoeden
Particulieren
Kredieten Bedrijfsleven Leningen
Kapitaalmarkt
Eigen investeringen Waardepapieren Eigen vermogen Kapitaal
(aandeelhouders)
Bron: KPMG analyse

Door omvang-, looptijd- en
risicotransformatie zorgt een bank voor
een efficiënte inzet van beschikbare
middelen waardoor bedrijven en
huishoudens rente op hun spaargeld
krijgen en leningen kunnen afsluiten.
De invulling van de transformatiefunctie
van de bank bepaalt de omvang
en samenstelling van de balans. De rol
van de bank als tegenpartij voor zowel
schuldeiser als lener wordt ook
gereflecteerd in de balans van een
bankbedrijf (zie figuur 3). De
bezittingen van een bank bestaan
traditioneel uit verstrekte kredieten
waaronder hypotheken, investeringen
in waardepapieren en kasgeld. De
schulden bestaan uit aangetrokken
spaargelden, leningen (vreemd
vermogen) van professionele
tegenpartijen (bijv. verzekeraars,
pensioenfondsen, beleggingsinstellingen)
en vermogen verstrekt
door aandeelhouders (kapitaal).
Verstrekte kredieten dragen afhankelijk
van de onderliggende activiteiten
verschillende risico’s. Zo bepaalt de
kredietwaardigheid van een
kredietnemer het kredietrisico van
deze ‘tegenppartij’. De essentie van
het rentebedrijf is dat het bankbedrijf
bij het transformeren deze risico’s
beprijst en vanuit haar verantwoordelijkheid
ten aanzien van toevertrouwde
middelen te hoge risico’s
uitsluit.
Tegenover de kredieten staan
schulden in de vorm van aan de bank
toevertrouwde middelen. Net als
andere bedrijven houdt een bank
zogenoemd eigen vermogen (kapitaal)
aan om in een buffer te voorzien
ingeval van verliezen op kredieten.
Door de samenstelling van de balans
en de relatief lage risico’s verbonden
aan de kredietverlening van banken
(slechts een fractie van de verstrekte
leningen wordt niet terug betaald) is
deze buffer, afgemeten ten opzichte
van het balanstotaal (de zogenaamde
leverage ratio) laag ten opzichte van
niet financiële instellingen.
Dit eigen vermogen is onderverdeeld
in twee categoriën: Tier 1 en Tier 2
kapitaal. Het verschil tussen de twee is
de mate waarin de
vermogensverschaffer vergoed wordt
in geval van faillissement, met andere
woorden de terugbetalingsplicht van
de bank aan de eigen vermogensverschaffer
toe. Deze is lager bij Tier 1
dan bij Tier 2 kapitaal. Er is zelfs een
sub-categorie binnen Tier 1, het
zogenoemde Core tier 1 kapitaal waar
de terugbetalingsplicht geheel afwezig
is.
Voor de overige schulden dient een
bank schuldeisers, ongeacht of dit nu
particulieren of professionele
investeerders betreft, een vergoeding
te bieden die mede afhankelijk is van
het risico dat een bank op zijn
kredietportefeuille loopt.
De mate waarin een bank kredieten
kan verschaffen wordt bepaald door de
omvang van de kapitaalspositie.
13 | Stapeling Regelgeving
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

14 | Stapeling Regelgeving
2.2.2 Balans en winst- en
verliesrekening
Het bedrijfsmodel en het resultaat van
een bank worden voornamelijk bepaald
door de volgende factoren: rentebaten,
vermogenskosten en overige
opbrengsten (zoals provisiebaten en
handelsactiviteiten).
Het bedrijfsmodel van een bank
bestaat primair uit een ‘rentebedrijf’ en
daarnaast een ‘adviesbedrijf’. Het
rentebedrijf, gedreven door eerder
genoemde transformatiefunctie van de
bank, genereert een rentemarge (de
bank ontvangt meer rente dan ze
betaalt), terwijl de adviesfunctie fee
opbrengsten genereert. Gezamenlijk
vormen de rentemarge en de fees de
omzet van de bank (zie figuur 4).
Kosten die de bank maakt komen
hierop in mindering. Om te komen tot
het resultaat dienen de risicokosten,
bijv. afschrijvingen op beleggingen of
leningen, en af te dragen belastingen
afgetrokken te worden van het bruto
resultaat. Wanneer een winst resteert
kan deze onder meer worden gebruikt
om het kapitaal te versterken of om uit
te keren aan de aandeelhouders.
De risico’s voortvloeiend uit de balans
van de bank (zoals kredietrisico of
renterisico) bepalen de hoeveelheid
kapitaal (buffer) die nodig is om
onverwachte verliezen voortvloeiend
uit deze risico’s te absorberen.
Figuur 4: Vereenvoudigde weergave bedrijfsmodel bankbedrijf
Balanstotaal x
Marge
Naar risico
gewogen activa
Kapitaal
Bron: KPMG analyse
Verdiende fees
Omzet
Bedrijfskosten
Bruto resultaat
Risico kosten
Belastingen
Resultaat
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.
=
-/-
-/-
Overige kosten
=
-/-
=
Resultaat voor
belastingen
-/-
=

2.3 Belanghebbenden
van banken
Het overzicht hiernaast geeft inzicht in
de belangrijkste belanghebbenden van
banken en een weergave van hun
verwachtingen.
Hieruit blijkt dat banken voor de
uitdaging staan om aan een groot
aantal verwachtingen van een diverse
groep van belanghebbenden dienen te
voldoen: een lastige “balancing act”.
Deze uitdaging wordt nog vergroot
door het feit dat de diverse groepen
belanghebbenden niet gelijkvormig zijn
en op verschillende manieren hun
stem laten horen.
Doordat de banken veelal international
opereren zijn de belanghebbenden
zowel nationaal als internationaal. Dit
vergt bij het continu afwegen van
diverse belangen uiterste
nauwkeurigheid. De organisatie van de
bank is hierop ingesteld.
Het is in het belang van allen dat de
bancaire sector een veilige, stabiele en
betrouwbare dienstverlening blijft
aanbieden.
Verwachtingen van de voornaamste belanghebbenden
Particuliere klanten
• Hypotheekverstrekking
• Deposito’s tegen een zo hoog mogelijke
rente
• Zekerheid
• Veilig betalingsverkeer
Ondernemingen
• Toegang tot financiering
• Gespecialiseerd advies
Toezichthouders
• Solide bancaire instellingen
• Klant centraal
• Marktwerking
Overheid
• Beschermen belastingbetaler
• Financiering economische bedrijvigheid
Bron: KPMG analyse
Burgers
15 | Stapeling Regelgeving
• Geen buitensporige rendementen
• Geen bonussen
Vermogenverschaffers
• Redelijk rendement op het eigen
vermogen
• Dividend
• Duidelijkheid over juridische positie
• Voldoende zekerheid op terugkrijgen van
hun inleg
Werknemers
• Werkzekerheid
• Concurrerend salaris voor specialisten
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

16 | Stapeling Regelgeving
2.4 Specifieke
omstandigheden van de
Nederlandse bancaire
sector
In onderstaande paragraaf wordt
ingegaan op belangrijke omgevingsfactoren
waar Nederlandse banken
mee te maken hebben en een
overzicht gegeven van een aantal
specifieke omstandigheden waar de
Nederlandse banken mee te maken
hebben (zie figuur 5).
2.4.1 Open economie
Meer dan 95% (1) van het bedrijfsleven
ziet banken als de primaire partner voor
kredietverlening. Het Nederlandse
bedrijfsleven draait bovendien voor een
belangrijk deel op de export (5) die
eveneens door de bancaire sector
wordt gefinancierd.
Dat maakt dat de Nederlandse
economie voor haar functioneren en
groei sterk afhankelijk is van de
bancaire sector. Het feit dat de
Nederlandse economie zo sterk
afhankelijk is van de export zorgt mede
ervoor dat economische en politieke
ontwikkelingen in Europa van grote
invloed zijn op zowel de Nederlandse
economie als de Nederlandse bancaire
sector.
Figuur 5: Specifieke omstandigheden
Bron: KPMG analyse
Europese schuldencrisis Open
economie
Verwevenheid met
de nationale overheid
Ontwikkelingen op de
vastgoedmarkt
Omgevingsfactoren
Aangetast onderling
vertrouwen tussen
banken
Afhankelijkheid
internationale
kapitaalmarkt
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

2.4.2 Afhankelijkheid van de
internationale kapitaalmarkt
Nederlandse banken moeten zich voor
een groot gedeelte, meer dan 20% (6) ,
op de (internationale) kapitaalmarkt
financieren. De achtergrond hiervan is
dat Nederlanders weliswaar veel
sparen, maar hun spaargeld voor een
groot deel verplicht onderbrengen bij
pensioenfondsen en verzekeraars.
Pensioenfondsen treden op hun beurt
in beperkte mate op als financier van
Nederlandse banken. Hierdoor is voor
banken in Nederland ten opzichte van
de rest van Europa relatief weinig
spaargeld beschikbaar om de
transformatiefunctie te vervullen (zie
2.2.1).
Figuur 6: Afhankelijkheid van de internationale kapitaalmarkt
EUR miljard
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0
913
418
487
256
Pensioenfondsen treden op hun beurt
in beperkte mate op als financier van
Nederlandse banken. Anderzijds is de
langlopende kredietverlening aan
particulieren (>120% van het BBP in
2011) ten opzichte van andere landen
(~60% voor de Eurozone) hoog (7) .
Hierdoor is het bedrag aan in
Nederland uitstaande bedrijfsfinancieringen
en hypothecaire
leningen (in totaal circa 900 miljard
euro) veel groter dan de in Nederland
aan banken toevertrouwde particuliere
spaartegoeden (circa 400 miljard euro):
een verschil van circa 500 miljard euro,
einde 2011 (2) . Deze situatie staat
bekend als de ’Retail Funding Gap‘.
Retail funding
gap
172
101
Bezittingen Schulden
17 | Stapeling Regelgeving
2.4.3 Onderling vertrouwen
tussen banken is aangetast
Door de financiële crisis die startte in
2007 is het vertrouwen van de
internationale kapitaalmarkt in banken
aangetast. Dit heeft in de markt een
’reset‘ veroorzaakt in de manier
waarop gedacht wordt over het niveau
en de kwaliteit van de aan te houden
kapitaalbuffers. Wat heeft geleid tot
nieuwe regelgeving.
Bron: DNB
Noot: Cijfers gebaseerd op de zes grootste banken (ING, Rabobank, ABN AMRO, SNS Bank, Friesland Bank en NIBC). Cijfers 2 de kwartaal tot en met 4 de kwartaal 2011.
1.357
401
388
Overige activa
Buitenlandse activa
Binnenlandse hypotheken
Leningen aan binnenlandse bedrijven
Overige binnenlandse retail-leningen
Overige passiva
Buitenlandse retail deposito's
Binnenlandse retail deposito's
Kapitaal
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

18 | Stapeling Regelgeving
Banken zijn sinds het uitbreken van de
crisis ook terughoudender geworden
om geld aan elkaar uit te lenen.
Hierdoor is de werking van de
interbancaire geldmarkt verstoord. Dat
maakt(e) het voor banken moeilijker
hun transformatiefunctie uit te oefenen
en heeft dus gevolgen voor de
kredietverlening. Voor Nederlandse
banken, met hun grote afhankelijkheid
van de interbancaire geldmarkt, speelt
dit in versterkte mate.
Deze trend is versterkt door de
Europese schuldencrisis. De ECB heeft
eind 2011 en begin 2012 financiering,
van in totaal EUR 1.000 miljard en met
een looptijd van 3 jaar (8) , verstrekt aan
banken tegen gunstige tarieven. Deze
financiering is door de banken vooral
gebruikt ter vervanging van aflopende
leningen op de kapitaalmarkt en gaf
hierdoor indirect ondersteuning aan de
instandhouding van kredietverstrekking
van banken aan het
bedrijfsleven en consumenten.
2.4.4 Ontwikkelingen op de
vastgoedmarkten in
Nederland
De Nederlandse bancaire sector is met
een bedrag van EUR 487 miljard (6) aan
uitstaande binnenlandse hypotheken
verreweg de belangrijkste financier van
de Nederlandse woningmarkt.
Daarbij is de totale Nederlandse
hypotheekschuld eind 2011 bijna EUR
670 miljard. Dit is 111% van het BBP
en daarmee het hoogste van de
Eurozone. Daar staat tegenover dat de
waarde van alle koopwoningen
tweemaal zo hoog is als de hypotheekschuld.
Daarnaast hebben huishoudens
spaar(beleg)depots en vorderingen op
pensioenreserves die de hypotheekschuld
overtreffen (10) .
Daarbij wordt opgemerkt dat op dit
moment de woningmarkt grotendeels
tot stilstand gekomen en volgens het
Centraal Plan Bureau zal de
woningwaarde verder onder druk
komen als gevolg van de laagconjunctuur.
Door een mogelijk
oplopen van de werkloosheid en
beperkte vraag naar huizen als gevolg
van onduidelijkheid over het
toekomstige woningmarktbeleid
nemen de risico’s voor banken in deze
markt toe.
De omvang van de uitstaande
vastgoedleningen aan vooral
vastgoedbedrijven, beleggers en
projectontwikkelaars is met EUR 80
miljard (9) van een andere orde, maar
ook in deze markt nemen door de
huidige economische ontwikkeling de
risico’s voor banken toe.
2.4.5 Verwevenheid met de
nationale overheid
In de periode 2008 tot en met 2010
heeft een aantal grotere Nederlandse
financiële instellingen staatssteun in de
vorm van kapitaal ontvangen om de
stabiliteit van het bancaire systeem te
waarborgen. In de komende jaren zal,
op basis van de huidige afspraken met
de Europese Commissie, deze
staatssteun moeten worden
terugbetaald.
Daarnaast is, als gevolg van het
uiteenvallen van de Fortis Groep, de
Nederlandse overheid eigenaar
geworden van één van de Nederlandse
grootbanken, ABN AMRO.
Ook leidt het toenemende gebruik van
overheidsgaranties, bijvoorbeeld NHGgaranties,
tot meer verwevenheid.
Bazel III/CRD IV stimuleert
investeringen in Nederlandse
staatsobligaties en deze vorm van
investering versterkt de relatie tussen
de Nederlandse overheidsfinanciën en
kredietwaardigheid en die van de bank.
Voor de grotere, systeemrelevante
banken geldt daarnaast dat de overheid
de onvermijdelijke rol heeft dat zij als
achtervang optreedt mocht een
dergelijke systeemrelevante bank in de
problemen komen. De overheid kan
zich een faillissement van een
systeembank niet permitteren, omdat
dit kan leiden tot ernstige schade voor
de rest van het financiële systeem en
de reële economie. Deze ‘moral
hazard’ is een belangrijk onderdeel van
de discussies die hebben geleid tot
nieuwe regelgeving.
2.4.6 Europese
schuldencrisis
De Nederlandse bancaire sector heeft
slechts beperkte hoeveelheden gelden
aan de Griekse, Ierse en Portugese
overheden verstrekt. Verdere
uitbreiding van de schuldencrisis naar
Spanje en Italië zal echter wel de
Nederlandse bancaire sector raken.
DNB becijferde de totale vorderingen
van Nederlandse banken per jaareinde
2011 op Spanje op EUR 32 miljard en
op Italië op EUR 15 miljard (9) . Indien de
Nederlandse bancaire sector hier
verliezen op zou moeten nemen zou
dit een belangrijke aanslag op haar
kapitaalpositie kunnen vormen.
Hierdoor zou het risico ontstaan dat
banken minder leningen aan
huishoudens en bedrijven zullen
verstrekken om hun kapitaalpositie op
orde te brengen.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

2.5 Samenvatting
Uit bovenstaande valt te concluderen
dat de bancaire sector in Nederland
een bijzonder belangrijke functie
vervult als financier van economische
bedrijvigheid. Dit heeft mede tot
gevolg dat de sector met een diverse
groep belanghebbenden te maken
heeft die grote verwachtingen van de
sector heeft. De economische crisis en
de ontwikkeling van andere
omgevingsfactoren versterken deze
druk en risico’s, waardoor de banken
minder financiële bewegingsruimte
hebben om aan die verwachtingen te
voldoen. Daarbij is de verwevenheid
met de overheid aanzienlijk.
19 | Stapeling Regelgeving
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

20 | Stapeling Regelgeving
3. Overzicht te implementeren
regelgeving
De bancaire sector wordt in de periode van 2012 tot 2015 met een grote golf aan nieuwe
nationale en Europese regelgeving geconfronteerd. In totaal is sprake van minimaal 38 nieuwe
wetten en regels en daarnaast honderden technische standaarden. Van een aantal individuele
regels is de impact groot. Dan betreft het in het bijzonder de regelgeving met betrekking tot
kapitaal en liquiditeit en het voorkomen van systeemrisico. Voor andere regels is de impact
beperkter, maar stelt de omvang van veranderingen op zich de bank voor een uitdaging.
3.1 Introductie
De kredietcrisis die in de zomer van
2007 vanuit de Verenigde Staten
escaleerde tot een wereldwijde
financiële crisis in 2008/2009 en
aansluitend in de (overheids-)
schuldencrisis in Europa, bracht een
verandering in het denken over
onzekerheden bij de uitoefening van
het bankbedrijf teweeg. De afgelopen
jaren hebben banken en beleidsmakers
als reactie vele initiatieven ontplooid
om herhaling in de toekomst te
voorkomen.
Zo zijn sinds het uitbreken van de
financiële crisis, bovenop de
uitgebreide bestaande regelgeving,
alleen al op Europees niveau ruim 20
nieuwe maatregelen geïnitieerd die
voor de meeste Nederlandse banken
relevant zijn. In totaal zijn er 38 regels
geïdentificeerd.
Figuur 7: Regelgeving per jaar
Aantallen regelgeving
Bron: KPMG analyse
12
Daarnaast is een veelvoud aan
technische standaarden en beleid
ontwikkeld door de toezichthouders op
Europees (EBA en ESMA) en nationaal
niveau (DNB, AFM en Ministerie van
Financiën).
In dit hoofdstuk wordt een overzicht
gegeven van de regelgeving in
voorbereiding, die in de eerstvolgende
jaren van wezenlijke invloed is op het
bankbedrijf en daarmee op de
beschikbaarheid van bancaire diensten
aan de samenleving. Naast de reeds
ingrijpende veranderingen van
bestaande regelgeving is hierbij ook
sprake van een groot aantal nieuwe
regels.
12
Er zal stilgestaan worden bij wet- en
regelgeving die banken in de periode
2012 – 2015 hetzij wettelijk dan wel
door de markt opgelegd dienen te
implementeren. In die periode ligt,
voor zover nu in te schatten het
zwaartepunt van de implementatie
werkzaamheden voor banken. De
implementatie hiervan is verspreid over
een periode van vier jaar, met als
uitschieter het jaar 2013 waarin 16 van
de in totaal 38 geïdentificeerde regels
in werking zullen treden (zie figuur 7).
-
4
3
2
1
2012 2013 2014 2015
Aanpassingen Nieuw
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.
4

De aantallen nieuwe regels en de
impact van de individuele regels
verschillen per categorie (zie figuur 8).
Als categorieën zijn kapitaal en
liquiditeit, systeemrisico, belastingen
en overig gedefinieerd. De categorieën
volgen uit de aard en het doel van de
verschillende wet- en regelgeving. Zo
richten regels in de categorie kapitaal
en liquiditeit zich op versterking van
kapitaals- en liquiditeitsbuffers.
Daarbij wordt de grootste impact
verwacht uit regel-geving op gebied
van kapitaal en liquiditeit (Bazel III/CRD
IV) en systeemrisico (zoals regelgeving
rondom “bail-in-debt”).
Verwachtingen van de markt
Hierbij merken wij op dat de formele
invoeringstijd van de Bazel III/CRD IV
regelgeving door de financiële markten
buiten beschouwing gelaten wordt; zo
worden de Europese banken door
marktpartijen geacht reeds in 2013 te
voldoen aan de gestelde vermogenseisen.
De formele tijdslijnen en de inhoud van
de wetgeving zijn overigens vaak nog
onderhevig aan veranderingen. Dit
komt enerzijds door een zorgvuldig te
doorlopen besluitvormingsproces en
anderzijds ook door veranderende
economische omstandigheden.
Figuur 8: Impact per categorie van geselecteerde wet- en regelgeving
Focus Cumulatief effect Aantal regels
Kapitaal & Liquiditeit
§ 3.2.1
2
Systeemrisico
§ 3.2.2
Belastingen
§ 3.2.3
Overige regelgeving
§ 3.3
Bron: KPMG analyse
21 | Stapeling Regelgeving
Beperkt effect
Gemiddeld effect
Hoog effect
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.
7
1
28

22 | Stapeling Regelgeving
3.2 Beschrijving
belangrijkste te
implementeren
regelgeving
Om inzicht te geven in het effect van
de regelgeving op het bankbedrijf en
op de beschikbaarheid van bancaire
diensten aan de samenleving biedt
deze paragraaf een nadere uitleg van
de regelgeving.
De grote omvang en diversiteit van de
voorgestelde regelgeving vereist een
selectieve en vereenvoudigde
weergave en een beperking tot de 20
meest ingrijpende onderdelen zoals in
Figuur 9: Verwachte tijdslijnen in te voeren regelgeving
figuur 9 weergegeven. De overige
regelgeving wordt op hoofdlijnen
geadresseerd in paragraaf 3.3. In de
bijlagen is een uitgebreider overzicht te
vinden.
In figuur 9 worden de verwachte
tijdslijnen van de in te voeren
regelgeving getoond. Daarbij wordt
opgemerkt dat met effectief het
moment wordt geduid waarop de bank
moet voldoen aan de wet- en
regelgeving.
3.2.1 Kapitaal en liquiditeit
Bazel III (en de vertaling hiervan in
Europese richtlijnen onder CRD IV)
verhoogt de eisen ten aanzien van
Focus Wet / regelgeving 2012 2013 2014 2015
Kapitaal & Liquiditeit CRD IV (EU) / Bazel III
§ 3.2.1
IFRS 9 (EU)
Systeemrisico Interventiewet (NL)
§ 3.2.2
Raamwerk herstelplan (NL)
Ex ante DGS (NL)
SIFI Buffer (NL / EU)
Crisis management framework (EU)
Crisis management framework (EU) – Bail in
Belastingen
§ 3.2.3
Bankenbelasting (NL)
Overige regelgeving AIFMD (EU)
§ 3.3
Consumer Credit Directive (EU)
EMIR (EU)
FATCA (VS)
MAD II (EU)
Provisieverbod (NL)
SEPA (EU)
Transparency Directive (EU)
CRA II (EU)
MiFID II (EU)
PRIPs (EU)
Bron: KPMG analyse
kapitaalbuffers, risicoweging en
liquiditeit, die vereist zijn voor het
uitoefenen van een bankbedrijf. De
regelgeving heeft ten doel de
weerbaarheid van het bankbedrijf te
vergroten door het vermogen om
onvoorziene verliezen op te vangen te
verhogen. Hoewel de hoofdlijnen al zijn
bepaald op een aantal belangrijke
punten zoals liquiditeitseisen, de
hoogte van additionele buffers die
systeembanken dienen aan te houden
en additionele eisen op nationaal
niveau, is er nog geen duidelijkheid
over de uiteindelijke vormgeving.
Voorbereiding
Rechtsgelding /
invoering
Effectief
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

In de praktijk betekent dat de financiële
markten vooruitlopend op de besluitvorming
hierover, de banken dwingen
om aan de verwachte eisen te kunnen
voldoen.
Kapitaal
De eisen ten aanzien van het door
banken aan te houden kapitaal worden
als volgt verzwaard:
• Banken moeten meer kernkapitaal
aanhouden, namelijk 4,5% (dit
kernkapitaal heet ook wel Core tier
1), en voor dit kernkapitaal gelden
bovendien de allerstrengste eisen;
• Bazel III introduceert additionele
opslagen (zogenaamde ‘kapitaalsbuffers’)
voor het kernkapitaal van
banken. De zogenaamde
conservation buffer heeft een
hoogte van 2,5% Core tier 1.
Gecombineerd met de bovenstaande
4,5% eis betekent dat een
7% Core tier 1 kapitaaleis ten
opzichte van de risicogewogen
activa. Dat is een forse verhoging
van de kernkapitaalseis, die onder
Bazel II nog 2% was en waarvoor
minder strenge kwaliteitsregels
Figuur 10: Verandering van regelgeving met betrekking tot aan te houden kapitaal
Bron: KPMG analyse
“Core tier I” Kapitaal
2,0 %
2,0 %
8,0 – 13 %
1 – 3,5 %
7,0 – 9,5 %
0 – 2,5 %
2,5 %
4,5 %
Oud Bazel III
Tier 1 Kapitaal
4,0 %
4,0 %
9,5 - 14,5 %
1 – 3,5 %
8,5 – 11 %
0 - 2,5 %
golden;
23 | Stapeling Regelgeving
• Er wordt een anti-cyclische buffer
(die tegen de economische
conjunctuur in beweegt) van 0 tot
2,5% geïntroduceerd;
• Systeembanken dienen nog een
zogenoemde SIFI buffer aan te
houden. Dit wordt in 3.2.2 nader
toegelicht.
In de kwantitatieve analyse wordt met
name aandacht besteed aan de
effecten van de verzwaring van de aan
Core tier 1 kapitaal gestelde eisen.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.
2,5 %
6,0 %
Oud Bazel III
8,0 %
Totaal Kapitaal
10,5 –13 %
0 - 2,5 %
2,5 %
8,0 % 8,0 %
Oud Bazel III
Minimum buffer Conservatieve buffer Anti-cyclische buffer SIFI buffer
11,5 -16,5 %
1 – 3,5 %

24 | Stapeling Regelgeving
Daarnaast dient als gevolg van Bazel III
in een aantal situaties meer kapitaal te
worden aangehouden ten opzichte van
de risico gewogen activa:
• Meer kapitaal bij kapitaalmarkttransacties.
De hoogte van het aan
te houden kapitaal is afhankelijk
van het tegenpartijrisico, wat tot
uitdrukking komt in de
risicogewogen activa;
• Meer kapitaal aan te houden bij
eigen handelsposities en
deelnemingen in andere financiële
instellingen.
Uit figuur 10 blijkt de forse verandering
in de regels ten aanzien van kapitaal.
Hoewel de toezichthouder geen
additionele eisen heeft uitgevaardigd,
heeft de stresstest van de EBA er toe
geleid dat de markt een Core tier 1
ratio van 9% eist (11) .
Liquiditeit
Naast de kapitaalseisen worden in
Bazel III voor het eerst wereldwijd
liquiditeitseisen gesteld aan de banken.
Deze eisen zien toe op de mate waarin
zowel aan directe betalingsverplichtingen
als aan overige
verplichtingen kan worden voldaan:
• Op grond van de ‘Liquidity
Coverage Ratio’ (LCR) dienen
banken voldoende liquide middelen
ter beschikking te hebben om te
voldoen aan een stresssituatie die
30 dagen duurt;
• Op grond van de ‘Net Stable
Funding Ratio’ (NSFR) dienen
banken voldoende stabiele (lange)
financiering aan te houden voor
hun langlopende kredietverlening.
Verslaggevingaspecten
Eind 2015 worden nieuwe verslaggevingregels
(IFRS 9) verwacht die het
effect van de Bazel III/CRD IV
regelgeving zullen verzwaren. Op
grond van de nieuwe regelgeving
zullen waarschijnlijk veranderingen in
de classificatie en waardering van de
liquide activa plaatsvinden. Liquide
activa (bijv. staatsobligaties) worden in
de toekomst veelal tegen (lagere)
kostprijs (na aftrek van kredietverliezen)
gewaardeerd, waar de
waardering op dit moment tegen
marktwaarde geschiedt. Daarnaast
leidt IFRS 9 waarschijnlijk tot
wijzigingen in de rapportage van de
verwachtte kredietverliezen, waardoor
de kapitaalbuffers mogelijk extra onder
druk komen te staan.
3.2.2 Systeemrisico
Op dit moment worden wereldwijd
voorstellen besproken om risico’s die
samenhangen met de grootte en
onderliggende verwevenheid van
instellingen (zogenoemde systeemrisico’s)
te mitigeren.
De Europese Commissie heeft het ‘EU
Crisis Management Framework’
gepubliceerd met de intentie deze in
2013 te laten omzetten in nationale
regelgeving. In Nederland loopt DNB
en het Ministerie van Financiën hier
deels op vooruit met de invoering van
een eigen ’Raamwerk Herstelplan‘ en
de Interventiewet.
Herstelplan
Het ‘EU Crisis Management
Framework’ stelt voor dat banken een
herstelplan opstellen waarin zij aan hun
nationale toezichthouder aangeven hoe
zij in tijden van verhoogde stress de
continuïteit zullen waarborgen.
De bank zal ten behoeve van de
toezichthouder een een resolutieplan
opstellen, dat de toezicht-houder een
strategie geeft hoe een bank af te
wikkelen, zonder dat dit ten koste gaat
van de financiële stabiliteit. Een
onderdeel van deze strategie kan zijn
dat een bank kritische functies en het
kernbedrijf van de bank economisch en
juridisch dient af te splitsen.
In Nederland loopt DNB en het
Ministerie van Financiën hier op vooruit
door het invoeren van het ’Raamwerk
Herstelplan‘, waardoor herstel- en
resolutieplannen al worden toegepast
in de praktijk. Daarbij wordt opgemerkt
dat de Europese voorstellen nog niet
finaal zijn.
Interventiewet
Begin 2012 is in Nederland de ’Wet
bijzondere maatregelen financiële
ondernemingen‘ (in het kort: ’de
Interventiewet‘) aangenomen. De
Nederlandse Interventiewet geeft de
Nederlandse toezichthouder en de
Minister van Financiën verregaande
rechten om, met toestemming van de
rechter, in te grijpen om een dreigend
faillissement van een bank te
voorkomen. De belangrijkste nieuwe
bevoegdheden van DNB zijn de
verkoop van de instelling, de
overdracht van de deposito’s aan een
private partij met financiering vanuit
het depositogarantiestelsel of de
overdracht van activa en/of passiva (zie
figuur 3) aan een derde partij. De
Minister van Financiën kan, indien de
stabiliteit van het financiële systeem
bedreigd wordt, overgaan tot
onteigening van een bank.
Bail-in-debt
Naast het opstellen van plannen geeft
de Europese Commissie in het ‘EU
Crisis Management Framework’ aan
van plan te zijn om de juridische positie
van bepaalde vreemd vermogen
verschaffers (zie 2.2.2) te wijzigen om
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

hen, indien een bank in moeilijkheden
verkeert, verplicht te laten delen in de
eventuele verliezen als gevolg van een
herstructurering.
Bail-in-debt is tegen deze achtergrond
een verzamelnaam voor het vreemd
vermogen dat op gezag van DNB
omgezet kan worden in kapitaal. Op
deze wijze worden de kosten van een
faillissement voor de belastingbetalers
verkleind.
Om het risico van onteigening te
accepteren zal de vreemd vermogen
verschaffer een additionele vergoeding
verlangen. Met als gevolg dat de
banken bij de invoering van deze
regelgeving geconfronteerd worden
met stijgende (vreemd vermogen)
financieringskosten. De uiteindelijke
impact is echter nog onduidelijk, omdat
nog geen helderheid bestaat over de
vorm waarin deze regelgeving
ingevoerd zal worden. Zo is de
reikwijdte nog niet vastgesteld en
bestaat nog geen uniforme definitie
van het omslagpunt, het moment
waarop het vreemd vermogen verplicht
wordt omgezet in kapitaal.
De voorstellen van de Europese
Commissie verplichten banken om
voldoende bail-in-debt aan te houden
per 2018. Echter, ook hier zal de markt
al in een eerder stadium rekening
houden met de mogelijke effecten.
SIFI buffers
De ‘Financial Stability Board’ (FSB)
heeft aangegeven dat zij van plan is
om banken die systeemrelevant zijn
voor het wereldwijde financiële
systeem (Global SIFIs) te verplichten
zich zwaarder te laten kapitaliseren. De
hoogte van de zogenaamde Global SIFI
buffer is nog niet exact bepaald maar
bedraagt naar verwachting tussen 1%
en 3,5%.
DNB en het Ministerie van Financiën
willen daarboven op kapitaalseis van
1% tot 3% van de zogenoemde risicogewogen
activa invoeren voor de
banken die op nationaal niveau
systeemrelevant zijn. Deze extra buffer
zal geleidelijk (van 2016 tot 2019)
opgebouwd dienen te worden en dient
te bestaan uit kapitaal met het grootste
verliesabsorberende vermogen
(zogenoemd Core tier 1 kapitaal). Een
hogere kapitaalbuffer verhoogt de
weerbaarheid van een bank tegen
onverwachte verliezen, waarmee de
kans wordt verkleind dat de overheid
een systeemrelevante bank op enig
moment moet ondersteunen.
Depositogarantiestelsel
Het Nederlandse depositogarantiestelsel
(DGS) garandeert spaartegoeden
tot EUR 100.000 van
particulieren en kleine ondernemingen
mocht een bank niet aan haar
klantenverplichtingen kunnen voldoen.
Per 1 juli 2013 wordt het DGS van een
ex-post gefinancierd stelsel in een exante
gefinancierd stelsel gewijzigd.
Beoogd wordt dat banken met een
Nederlandse bankvergunning vanaf
deze datum vooraf per kwartaal een
bijdrage moeten leveren aan de
opbouw van een fonds dat over 15 jaar
een omvang zal moeten hebben dat
gelijk staat aan 1% van de door de
sector gedekte deposito’s.
Bovendien zullen banken bovenop de
genoemde bijdrage afhankelijk van hun
risicoprofiel een risico-opslag van 25%,
50% of 100% moeten betalen aan het
fonds. Hierdoor zal het fonds groter
worden dan 1% en doorgroeien totdat
2% van de gedekte deposito’s in het
fonds gestort zijn. Banken kunnen dit
geld niet aanwenden voor
kredietverlening.
25 | Stapeling Regelgeving
De omzetting van een ex-post naar een
ex-ante stelsel heeft als doel dat het
faillerende bankbedrijf een bijdrage
heeft geleverd aan het fonds en de
kosten worden verspreid over een
langere periode.
3.2.3 Belasting
In Nederland heeft de wetgever een
bankenbelasting van EUR 600 miljoen
per jaar ingesteld. De bankenbelasting
zal medio 2012 in werking treden en is
van toepassing op de banken met een
balanstotaal van meer dan EUR 20
miljard.
De bankenbelasting zal berekend
worden over de schulden van de
banken, met uitzondering van de
deposito’s, waarbij verplichtingen met
een resterende looptijd korter dan een
jaar twee maal zo hoog worden belast.
Voor banken waarvan een bestuurslid
een variabele beloning ontvangt die
hoger is dan 100% van de vaste
beloning (na twee jaar te verlagen tot
25%) wordt de belaste som met 10%
verhoogd.
De doelstelling van de bankenbelasting
is dat de bancaire sector via deze weg
een bijdrage levert aan de eerdere
overheidsinvestering in de stabiliteit
van de sector. Daarnaast heeft de
belasting tot doel een prikkel te geven
om, ter bevordering van de stabiliteit,
langlopende financiering te stimuleren.
DNB heeft het effect van de
bankenbelasting op de kredietverlening
geanalyseerd. Onder twee extreme
scenario’s constateert DNB dat als
gevolg van de belasting de
kredietverlening aan Nederlandse
bedrijven en huishoudens jaarlijks EUR
1,4 tot 28 miljard lager kan uitvallen (12) .
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

26 | Stapeling Regelgeving
3.2.4 Staatsgesteunde
banken
In de periode 2008 tot en met 2010 is
ABN AMRO genationaliseerd en
hebben ook ASR Nederland, AEGON,
ING en SNS REAAL staatssteun
ontvangen. Voor het ontvangen van de
kapitaalsteun wordt door de Europese
Commissie eisen gesteld op
instellingsniveau zoals het reduceren
van activiteiten en beperkingen ten
aanzien van de gehanteerde
commerciële tarieven.
Deze regels hebben tot doel verstoring
van concurrentieverhoudingen te
voorkomen en de last van de
steunverstrekking mede door de
ontvangende instelling te laten dragen.
Ook moeten de banken de ontvangen
staatssteun terugbetalen.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

3.3 Beschrijving overige
te implementeren
regelgeving
Naast de bovenstaande regelgeving is
een groot aantal andere regelgevingstrajecten
ingezet die kunnen worden
onderverdeeld in de volgende
categorieën: governance, toezicht en
sectorspecifiek. Naast de overige
regelgeving uit figuur 9 die tot de
meest ingrijpende regelgeving werd
gerekend wordt in figuur 11 ook de
overige minder ingrijpende regelgeving
getoond naar de voornoemde
categorieën. Hierna volgt per categorie
een toelichting.
3.3.1 Governance
In het algemeen kan worden gesteld
dat de nieuwe regels op het gebied
van governance erop gericht zijn om
het publieke vertrouwen in de sector
te herwinnen. Dit kan door onder
andere perverse prikkels te
verwijderen en meer transparantie te
realiseren.
De initiatieven adresseren onder
andere de kwaliteit van de organisatie
en besluitvormingsproces van de bank.
Een voorbeeld hiervan is het door de
Europese Commissie geïnitieerde
beleidsdocument ‘Corporate
governance in Financial Institutions and
Remuneration Policies’. Hierin worden
onder andere de verschillende rollen
en verantwoordelijkheden van
bestuurders, toezichthouders en
aandeelhouders beschreven. Ook
worden de belangrijke thema’s
beloning en belangenconflicten
geadresseerd.
Daarnaast zijn veel nieuwe regels erop
gericht om banken helderder over de
kenmerken van hun producten te laten
Figuur 11: Regelgeving bankbreed en product / markt specifiek
communiceren en hun dienstverlening
te laten verbeteren.
3.3.2 Toezicht
In het algemeen stelt toezichtspecifieke
regelgeving het toezichtkader
vast waar de bancaire sector
mee te maken heeft.
Op de bancaire sector wordt door
diverse instanties toezicht gehouden.
DNB verstrekt bankvergunningen en
ziet erop toe dat banken voldoen aan
27 | Stapeling Regelgeving
Regelgeving bankbreed
Governance / Beloning Toezicht
• Code Banken • Regeling Ken uw klant
• Regeling beheerst beloningsbeleid Wft • Omnibus I en II
• Regeling Geschiktheid • European Bank Authority Directive
• Corporate Governance in Financial
Institutions and Remuneration Policies
• Credit Rating Agencies (CRA) II & III
• Financial Conglomerates Directive • Dodd-Frank Act
Regelgeving product / markt specifiek
Kapitaalmarkt Vermogensbeheer
• Short Selling Regulation • Provisieverbod
• Markets in Financial Instruments
Directive (MiFID) II
• Investor Compensation Scheme (ICS)
• European Market Infrastructure
• Undertakings for Collective Investment
Regulation (EMIR)
in Transferable Securities (UCITS) IV
• Central Securities Depositories
• Alternative Investment Fund Manager
Directive (CSDD)
Directive (AIFMD)
• Securities Law Directive (SLD)
• Packaged Retail Investment Products
(PRIPs)
• Market Abuse Directive (MAD) II
• Foreign Account Tax Compliance Act
(FATCA)
• Transparency Directive
• Regeling Prospectusplicht
Betalingen Leningen / Hypotheken
• Payment Services Directive (PSD) • Hypotheektarieven transparantie
• Electronic Money Directive (EMD)
• Single European Payments Area
(SEPA)
• Consumer Finance Protection (FSB)
Sparen • Consumer Credit Directive
• Deposit Guarantee Scheme (EU) • Mortgage Credit Directive
Bron: KPMG analyse
de gestelde prudentiële (minimum-)
eisen.
Verder houdt de AFM toezicht op het
gedrag van financiële instellingen. Het
doel van het toezicht is het vertrouwen
in de bancaire sector te waarborgen.
Ook heeft de bancaire sector ook zelf
het initiatief genomen om
zelfregulering toe te passen om het
vertrouwen in de sector te herstellen.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

28 | Stapeling Regelgeving
Op Europees niveau zijn recent een
drietal sectorspecifieke toezichthouders
benoemd, waarvan de EBA
verantwoordelijk is voor de bancaire
sector. De nieuwe toezichthouders zijn
op dit moment bezig hun rol c.q.
positie in te nemen. Een aantal
Europese verordeningen, onder andere
Omnibus I, legt vast wat de
verantwoordelijkheden en activiteiten
van de nieuwe toezichthouders zijn.
3.3.3 Product/Markt
specifiek
Het merendeel van de nieuwe
regelgeving is specifiek voor een
bepaalde markt of product opgesteld
zoals de kapitaalmarkt (EMIR en MiFID
II), het betalingsverkeer (SEPA en
PSD), vermogensbeheer/
investeringsproducten (PRIPs) en
hypotheken (de transparantierichtlijn
voor hypotheken) en raken alle banken.
Zij omschrijven naast crisisspecifieke
maatregelen bijvoorbeeld ook regels
om een gelijkwaardige, open
(Europese) markt te creëren op het
gebied van governance, toezicht,
product- en prijstransparantie.
De regelgeving beoogt diensten,
producten en kosten begrijpelijker en
duidelijker voor klanten te laten
beschrijven. Zo bepalen deze regels
veelal gedetailleerd welke informatie
klanten moet worden verstrekt voordat
zij gebruik kunnen maken van een
dienst of product.
Op zowel internationaal, Europees als
nationaal niveau worden richtlijnen
opgesteld. Zo wordt in Nederland in
januari 2013 een provisieverbod
ingevoerd, maar wordt op Europees
niveau hetzelfde onderwerp als deel
van de revisie van de MiFID nog druk
bediscussieerd.
In sommige gevallen vervangt een
nieuwe regel een oude (UCITS IV
vervangt UCITS III). In andere gevallen
dekt de regelgever een gebied af waar
voorheen minimale regelgeving
bestond. Zo wordt op Europees niveau
de hele kapitaalmarktketen onder
toezicht gesteld door middel van een
achttal verordeningen en richtlijnen
waarvan de eerder genoemde
richtlijnen MiFID en EMIR leidend zijn.
Dit beperkt de diversiteit van financiële
instrumenten, door wie, hoe en waar
deze instrumenten mogen worden
verhandeld, welke publieke en
klantenrapportages dienen te worden
opgesteld en hoe de afhandeling van
transacties plaatsvindt.
Voor vermogensbeheer worden
nieuwe regels ingevoerd waaraan
vermogensbeheerders dienen te
voldoen. Banken die vaak optreden als
vermogensbeheerders dienen hierbij
een keuze te maken onder welk
regime ze gaan vallen (AIFMD of
UCITS IV). Zij dienen zich vervolgens in
te richten conform de eisen van het
gekozen regime.
FATCA is fiscale wetgeving uit de
Verenigde Staten die ook van
toepassing is op Nederland gevestigde
banken. FATCA is opgesteld met als
doel inzicht te verkrijgen in de totale
vermogenspositie van Amerikaanse
bedrijven en particulieren ten behoeve
van de belastingheffing daarover. Ook
Nederlandse banken zijn verplicht om
aan de Amerikaanse autoriteiten
gedetailleerd inzicht te verschaffen in
de klantbediening aan Amerikaanse
ingezetenen, hetgeen leidt tot hogere
administratieve kosten.
3.4 Samenvatting
Initiatieven voor regelgeving vinden
plaats op zowel internationaal,
Europees als nationaal niveau. De
diverse beleidsmakers (overheden en
toezichthouders) hebben hier ieder hun
eigen ambitie om voor hen relevante
doelstellingen te bereiken.
Dit resulteert in een zeer groot aantal
nieuwe regels waaraan in de periode
2012 tot 1 januari 2015 voldaan moet
worden.
De effecten van stapeling van
regelgeving op zowel de bancaire
sector als haar klanten zullen in het
volgende hoofdstuk gecategoriseerd
naar effecten op balans, bedrijfsmodel,
operationeel model en verandercapaciteit
worden toegelicht.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

4. Effecten van stapeling van te
implementeren regelgeving
29 | Stapeling Regelgeving
Het effect van stapeling van regelgeving op de bancaire sector is stevig en banken zullen niet in
staat zijn om deze effecten volledig zelf te absorberen. De mate waarin banken dit effect aan de
klant doorgeven hangt af van de door banken te nemen maatregelen. Onze kwantitatieve analyse
laat zien dat afhankelijk van de gemaakte keuzes, de kredietverlening in de periode tot en met
december 2015 mogelijk tot EUR 200 miljard zal afnemen. Daarnaast zal naar verwachting sprake
zijn van prijsverhogingen en een versobering van de dienstverlening.
4.1 Introductie
Het bankbedrijf is zoals in hoofdstuk 2,
in de kern het transformeren van de
looptijd, omvang en risico’s van
financiële middelen.
Het bankbedrijf haalt zijn omzet uit het
rentebedrijf. Om dat te kunnen
uitoefenen moeten zij zelf (vreemd en
eigen) vermogen aantrekken.
De veelheid aan nieuwe regels
(hoofdstuk 3) hebben invloed op de
dienstverlening van banken en op de
mogelijkheden van banken om
financiering aan te trekken.
Deze impact van de stapeling van
regelgeving komt tot uitdrukking in (1)
de balans; (2) het bedrijfsmodel en (3)
het operationeel model van een bank.
De impact van de stapeling van
regelgeving verschilt weliswaar per
bank maar kan systematisch
geanalyseerd worden langs deze drie
factoren.
Ook heeft de veelheid aan regelgeving
die op de bancaire sector afkomt ook
een impact op de verandercapaciteit
van de bank (4). Onder verandercapaciteit
wordt verstaan de
eigenschappen van het bankbedrijf,
zoals de kennis en omvang van een
bankbedrijf om tegemoet te kunnen
komen aan de nieuwe eisen. Op al
deze punten wordt in paragraaf 4.2
ingegaan.
In 4.3 wordt vervolgens stilgestaan bij
de kwantitatieve impact die stapeling
van een beperkt aantal regels (Bazel III,
bail-in-debt, bankenbelasting en DGS)
op de bancaire sector heeft. In 4.4
wordt ingegaan op de mogelijke
effecten op de bancaire dienstverlening.
In 4.5 volgt een beschrijving
van de mogelijke effecten op de
samenleving, waarna in 4.6 met een
samenvatting wordt afgesloten.
In figuur 12 wordt per factor ingegaan
op de aard van de impact van de
regelgeving.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

30 | Stapeling Regelgeving
Figuur 12: Impact van stapeling van een selectie van regelgeving
Focus Wet / regelgeving Balans
Kapitaal &
Liquiditeit
§ 3.2.1
Systeemrisico
§ 3.2.2
Belastingen
§ 3.2.3
Overige
regelgeving
§ 3.3
Bron: KPMG analyse
Bedrijfsmodel
Operationeel
model
Verander-
capaciteit
CRD IV (EU) / Bazel III
IFRS 9 (EU)
Interventiewet (NL)
Raamwerk herstelplan (NL)
Ex ante DGS (NL)
SIFI Buffer (NL / EU)
Crisis Management Framework (EU)
Crisis Management Framework (EU) – Bail in
Bankenbelasting (NL)
AIFMD (EU)
Consumer Credit Directive (EU)
EMIR (EU)
FATCA (VS)
MAD II (EU)
Provisieverbod (NL)
SEPA (EU)
Transparency Directive (EU)
CRA II (EU)
MiFID II (EU)
PRIPs (EU)
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

4.2 Kwalitatieve effecten
van regelgeving op
banken
4.2.1 Effecten van
regelgeving op de balans
van een bank
Er is een aantal regels dat de
bankbalans en dan met name de
passivazijde (kapitaal en vreemd
vermogen) direct beïnvloedt.
Kapitaal
Een bank zal zowel de omvang als de
kwaliteit van haar kapitaalspositie
moeten verbeteren om aan de door
Bazel III gestelde eisen te kunnen
voldoen. Voor bepaalde activa, zoals
voor deelnemingen in financiële
instellingen en voor tegenpartijrisico,
dient additioneel kapitaal te worden
aangehouden. Tevens verlangt Bazel III
voor bepaalde (derivaten) transacties
specifiek additioneel kapitaal.
Voor grote bancaire instellingen geldt
dat de FSB en de DNB de bevoegdheid
hebben om additionele kapitaaleisen
op te leggen in het kader van de Global
en Domestic SIFI buffer. Voorzien
wordt dat IFRS 9 voorts leidt tot een
lagere waardering van vorderingen die
op haar beurt tot een verlaging in de
kapitaalspositie kan leiden. Een
kleinere kapitaalspositie betekent dat
banken minder mogelijkheden hebben
om kredieten te verstrekken.
Vreemd vermogen
De mogelijkheden tot aantrekken van
vreemd vermogen door een bank
worden beïnvloed door de regelgeving
zelf, maar ook door de voortdurende
onzekerheid over de uiteindelijke
regelgeving. De regelgeving bepaalt
immers (direct) aan welke criteria
vermogen dient te voldoen om mee te
tellen als kapitaal en heeft, voordat de
regelgeving officieel is ingetreden, al
invloed. De aankondiging van het plan
om ‘bail-in-debt’ regelgeving in te
voeren leidt daarnaast al tot
veranderingen in de door investeerders
geëiste vergoedingen voor vreemd
vermogen.
Door het Europese Crisis Management
Framework (via bail-in) en de
Nederlandse Interventiewet (via
onteigening) lopen vreemd vermogen
verschaffers het risico hun geld te
verliezen in het geval van insolventie
van de bank. Deze nieuwe regelgeving
zal de bereidheid van investeerders om
vreemd vermogen te verschaffen naar
verwachting afnemen c.q. de
vergoeding die zij daarvoor eisen doen
toenemen. Hiermee nemen de kosten
van vreemd vermogen voor de bank
toe, wat leidt tot druk op de
winstgevendheid en de mogelijkheid
kapitaalbuffers te vormen van de
banken.
Tot slot ondervinden banken
toenemende druk van de toezichthouder
om het verstrekken van
onderpand ter dekking van
bankobligaties te beperken. Dit
gebeurt onder andere door eisen die
DNB stelt aan de kwaliteit van de
balans van de individuele bank alvorens
toestemming te geven om gedekte
obligaties uit te geven. Dit leidt op
korte termijn ertoe dat er minder
ruimte is om gedekte bankobligaties uit
te geven.
4.2.2 Effecten van
regelgeving op het bedrijfsmodel
van een bank
Het bedrijfsmodel en het resultaat van
een bank worden voornamelijk bepaald
door de volgende factoren: rentebaten,
vermogenskosten en overige
opbrengsten (zoals provisiebaten en
handelsactiviteiten). Verschillende
31 | Stapeling Regelgeving
regelgeving heeft impact op
verschillende onderdelen van het
bedrijfsmodel.
Rentebaten
De Bazel III liquiditeitseisen verlangen
dat een bank relatief meer liquide
bezittingen (LCR) aanhoudt en minder
langlopende leningen afsluit (NSFR).
Een bank kan normaal gesproken een
vergoeding vragen voor het langer
uitzetten van gelden, zoals bij de
verstrekking van lange termijn
financiering. Als banken relatief meer
liquide activa aan moet houden dan
dalen de rentebaten.
Vermogenskosten
De nieuwe regelgeving vereist dat voor
dezelfde activiteiten meer kapitaal
aangehouden dient te worden
waardoor de vermogenskosten stijgen.
Verschaffers van kapitaal (of eigen
vermogen) vragen immers een hogere
vergoeding dan verschaffers van
vreemd vermogen.
De liquiditeitseisen van Bazel III (NSFR)
zorgen ervoor dat banken ter
financiering van langlopende
kredietverlening meer langlopende
financiering dienen aan te houden.
Langlopende financiering is in de regel
duurder dan korte financiering.
Daarnaast zal de eerder besproken
reductie in beschikbaarheid van
ongedekte leningen door de ‘bail-in’
regelgeving, de kosten van vreemd
vermogen naar verwachting
substantieel verhogen.
De kosten van het aanhouden van
deposito’s ter financiering van de
bankactiviteiten gaan omhoog door de
invoering van een ex-ante DGS stelsel.
De invoering van dit stelsel dienen
banken vanaf juli 2013 te financieren,
hetgeen tot additionele financieringskosten
leidt.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

32 | Stapeling Regelgeving
Figuur 13: Impact van geïdentificeerde regelgeving op bedrijfsmodel
Balanstotaal Marge
3
Naar risico
gewogen activa
3 9 20
Kapitaal
Bron: KPMG analyse
x
3 10
Verdiende fees
1 6 13 14 15 22
23 25 26 27 28
=
Omzet
Bedrijfskosten
Bruto resultaat
Risico kosten
Belastingen
Resultaat
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.
-/-
1 4 5 6 7 8 9 13 14 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29
-/-
Overige kosten
11 12 20
=
-/-
=
Resultaat voor
belastingen
-/-
2
=
1. Alternative Investment Fund Manager
Directive (AIFMD)
2. Bankenbelasting
3. Capital Requirements Directive (CRD) IV
4. Central Securities Depositories
Directive (CSDD)
5. Common Reporting (COREP) Revision 3
6. Consumer Credit Directive (CCD)
7. Consumer Finance Protection (CFP)
8. Corporate Governance in Financial
Institutions and Remuneration Policies
9. Credit Rating Agencies (CRA) II
10. Crisis Management Framework (EU)
11. Ex-ante DGS (NL)
12. Deposit Guarantee Scheme (EU)
13. Electronic Money Directive (EMD)
14. European Market Infrastructure
Regulation (EMIR)
15. Foreign Account Tax Compliance Act
(FATCA)
16. Financial Conglomerates Directive
17. Financial Reporting (FINREP) revision 3
18. Hypotheektarieven transparantie
19. Investor Compensation Scheme (ICS)
20. International Financial Reporting
Standards (IFRS)
21. Market Abuse Directive & Regulation
(MADII)
22. Markets in Financial Instruments
Directive & Regulation (MiFID) II
23. Mortgage Credit Directive (MCD)
24. Omnibus 1
25. Packaged Retail Investment Products
(PRIPs)
26. Payment Services Directive (PSD)
27. Provisieverbod
28. Undertakings for Collective Investment
in Transferable Securities (UCITS) IV
29. Transparency Directive

Zie figuur 13 voor een schematische
weergave van de 27 van de 38
geïdentificeerde regels die het
bedrijfsmodel raken, waarbij aanvullend
de aanpassingen van de
rapportagevereisten COREP en
FINREP zijn meegnomen. De overige
11 regels hebben geen impact op het
bedrijfsmodel of de implementatie van
deze regelgeving is nog onvoldoende
duidelijk is om te duiden waar de
impact op bedrijfsmodel terecht zal
komen. Deze 11 regels zijn: Code
Banken, Dodd-Frank, Geschiktheidtoets,
Interventiewet, Ken uw klant,
Omnibus II, Prospectusplicht,
Raamwerk Herstelplan, SLD, SSR en
Regeling beheerst beloningsbeleid.
Overige activiteiten
Nieuwe regelgeving introduceert een
aantal heffingen en belastingen
waardoor de kosten van verschillende
producten en activiteiten zullen
toenemen. Niet voor elk (type) bank is
de impact even groot. Onderstaand
wordt op hoofdlijnen aangegeven
welke effecten de stapeling van de
regelgeving heeft:
• Kapitaalmarkttransacties worden
zowel door Bazel III (additioneel
aan te houden kapitaal) als door
EMIR (additioneel aan te houden
onderpand en verplichte
afwikkeling via de beurs) zwaarder
gereguleerd en daarmee voor
banken duurder om aan te bieden;
• MiFID: beperkt het klantenaanbod
door klantsegmentatie, EMIR zorgt
daarnaast voor een beperking van
de potentiële klantengroep die
producten (hoofdzakelijk
dervivaten) kan afnemen omdat
een klant bereid moet zijn meer
onderpand te verstrekken.
Samenvattend leidt de stapeling van
regelgeving tot lagere rentebaten,
hogere vermogenskosten en
verminderde winstgevendheid uit
overige dienstverlening.
Bovendien werken eerder genoemde
omgevingsfactoren (zie 2.4) onder
andere op de volgende wijze
versterkend:
• Banken dienen in tijden van crisis
een deel van hun winsten aan te
wenden om voorzieningen te
vormen voor verwachte
kredietverliezen;
• De handel voor cliënten op de
internationale kapitaalmarkten in
aandelen, obligaties, grondstoffen
en valuta vereisen in toenemende
mate grote investeringen in IT;
• Vermogensverschaffers zullen niet
snel banken compenseren voor
toegenomen stabiliteit door lagere
vermogenskosten in rekening te
brengen. Dit is het gevolg van het
feit dat vreemd vermogen
verschaffers eerst nog moeten
worden overtuigd van het feit dat
banken inderdaad stabieler zijn
geworden.
4.2.3 Effecten van
regelgeving op het
operationele model van een
bank
De regelgeving heeft in verschillende
mate een effect op de effectiviteit en
efficiëntie van het operationele model,
en daarmee op de kosten, van de
banken. In deze rapportage verstaan
we onder het operationele model: de
organisatie en processen alsmede de
infrastructuur die een bank nodig heeft
om te kunnen functioneren.
33 | Stapeling Regelgeving
Uit de kwalitatieve analyse blijkt dat
nieuwe regelgeving verschillende
bancaire diensten en processen op
diverse punten beïnvloeden. In
onderstaande wordt ingegaan op
welke wijze deze invloed merkbaar is.
Efficiëntieverhogend en
kostenverlagend
De nieuwe regelgeving heeft
voordelen en nadelen voor het
bankbedrijf. De baten zijn grotendeels
toe te wijzen aan de nadruk op
risicomitigatie en wellicht
standaardisatie. De nadelen liggen
veelal op het gebied van uitleg en
rapportage.
Het merendeel van nieuwe
regelgeving wordt op Europees niveau
vastgelegd. Dit leidt ertoe dat banken
hun organisatie, processen en
producten steeds meer kunnen
standaardiseren voor de Europese
markt. Dit leidt er op de langere termijn
toe dat er mogelijkheden tot schaalvoordelen
kunnen ontstaan. Op de
korte termijn is er echter sprake van
een veelheid aan regels waar banken
mee om moeten gaan wat een
additionele tijdsinspanning vergt.
Efficiëntieverminderend en
kostenverhogend
Op een aantal terreinen wordt
additionele regelgeving opgesteld die
ertoe leidt dat de interne organisatie, in
ieder geval op de korte termijn,
zwaarder dient te worden ingericht en
een stevigere infrastructuur moet
worden opgetuigd.
Organisatie
Nieuwe regelgeving stelt additionele,
overkoepelende (Bazel III) en productspecifieke
(PSD, MiFID, EMIR) eisen
aan risicomanagement en de
compliance functie. Daarnaast zal het
testen van de bedrijfsprocessen en de
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

34 | Stapeling Regelgeving
IT-organisatie als gevolg van de regels
ter vermindering van systeemrisico tot
meer werk voor de compliance
afdeling leiden.
Ook maken additionele wensen van
toezichthouders dat het bankbedrijf
structureel onderhevig is aan meer
verantwoording en rapportage (CRD IV
toezichtrapportages). Bovendien heeft
de bancaire sector te maken met een
geheel vernieuwd toezichtkader op
Europees niveau met, sinds 2011,
nieuwe toezichthouders (zoals de EBA
en ESRB). Dit maakt verantwoording
afleggen complexer.
Tevens wordt in meerdere nieuwe
regels de verstrekking van klantspecifieke
informatie verlangd (FATCA,
UCITS, MiFID). Ook wordt regelgeving
geïntroduceerd waar voorheen geen
regelgeving bestond (EMD, EMIR,
MCD, SLD etc.).
Tot slot zullen de toegenomen
kwalificatie-eisen voor personeel op
grond van verschillende governance en
sectorgebaseerde wetgeving er
mogelijk toe leiden dat hoger opgeleid
personeel dient te worden
aangetrokken waarmee hogere
loonkosten dan voorheen zijn gemoeid.
Samenvattend zal de stapeling van
regelgeving er toe leiden dat de
organisatie op de korte termijn
zwaarder moet worden opgetuigd.
IT Infrastructuur
De IT infrastructuur van de bancaire
sector zal significant veranderen. Dit is
vooral terug te voeren op product- en
sectorspecifieke regelgeving waaraan
banken die deze producten voeren
dienen te voldoen. Zie figuur 14 voor
de van toepassing zijnde regels vanuit
het totaal aan 38 geïdentificeerde
regels. Daarnaast is het terug te
voeren op de rapportage-verplichtingen
van onder andere Bazel III.
Daarnaast leidt de nieuwe regelgeving
tot de mogelijkheid van verdere
standaardisatie hetgeen een aantal
voordelen heeft voor de IT
infrastructuur: nationale producten
worden vervangen door Europese
producten, maatwerk zal reduceren en
er bestaan meer mogelijkheden voor
het gebruik van genormeerde,
Figuur 14: Overzicht geïdentificeerde regelgeving voor specifieke bancaire diensten
Kredietverlening
• Consumer Credit Directive
• Consumer Finance
Protection (FSB)
• Mortgage Credit Directive
• Hypotheektarieven
transparantie
Sparen
• Ex-ante DGS (NL)
• Deposit Guarantee Scheme
(EU)
Bron: KPMG analyse
Betalingsverkeer
• Electronic Money Directive (EMD)
• Single Euro Payments Area (SEPA)
• Payments Services Directive (PSD)
Vermogensbeheer
• Alternative Investment Fund Manager Directive
(AIFMD)
• Investor Compensation Scheme (ICS)
• Foreign Account Tax Compliance Act (FATCA)
• Packaged Retail Investment Products (PRIPs)
• Provisieverbod
• Undertakings for Collective Investment in
Transferable Securities (UCITS) IV
standaard software en outsourcing.
Tevens zal het aantal externe systeemkoppelingen
afnemen doordat
producten van leveranciers zich ook
harmoniseren. Een afname van
complexiteit kan positief bijdragen aan
de veiligheid en stabiliteit van bancaire
systemen.
Daarnaast zal wetgeving zoals Bazel III,
UCITS en MiFID de ontwikkeling van
een volledig en accuraat beeld van de
klant en de aan hem verstrekte
bankproducten ondersteunen.
Concluderend zal sprake zijn van
enerzijds druk op nieuwe IT
investeringen om aan een reeks
nieuwe regelgeving te voldoen.
Anderzijds zijn in de toekomst
kostenbesparingen mogelijk als gevolg
van standaardisatie.
Kapitaalmarkt
• Central Securities Depositories Directive
(CSDD)
• European Market Infrastructure Regulation
(EMIR)
• Market Abuse Directive (MAD) II
• Markets in Financial Instruments Directive &
Regulation (MiFID) II
• Regeling prospectusplicht
• Securities Law Directive (SLD)
• Short Selling Regulation
• Transparency Directive
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

4.2.4 Effecten van
regelgeving op de verandercapaciteit
van een bank
De veranderende wensen van klanten,
toezichthouders, overige belanghebbenden
en technologische
innovaties maken dat het bankbedrijf
structureel bezig is met veranderingen
in de organisatie.
De stapeling van de regelgeving is
aanzienlijk. Op Europees niveau moet
een bank meer dan 25 nieuwe
verordeningen en richtlijnen volgen,
waarvan het alles overkoepelende doel
is om de bancaire sector te versterken,
opdat de sector in staat is
economische schokken op te vangen
en tevens in staat is en blijft om de
economie te financieren en te laten
groeien. Een complexe richtlijn als
Bazel III genereert tot 70 afgeleide,
gedetailleerde technische standaarden
binnen een periode van twee à drie
jaar. Het implementeren van de
veranderingen met betrekking tot de
nieuwe regelgeving zal leiden tot een
verminderde aandacht van het
management op het initiëren en
implementeren van andere
veranderingen, bijvoorbeeld initiatieven
gericht op betere bedieningsconcepten.
Nieuwe regelgeving maakt een bank
mogelijk minder flexibel in het
doorvoeren van veranderingen, de
nieuwe situatie zal immers ook moeten
voldoen aan deze regelgeving en de
informatiebehoefte die deze
regelgeving met zich meebrengt.
Als gevolg hiervan zullen
veranderingen die voor producten of
operaties efficiënt en/of gewenst zijn
niet doorgevoerd worden wanneer
deze niet voldoen aan de regelgeving.
In de huidige tijd is het doorvoeren van
veranderingen bovendien complexer
omdat een substantieel deel van de
nieuwe regelgeving nog in
ontwikkeling is. Daardoor is er geen
stabiele basis waarop gewerkt kan
worden.
Echter, de invoeringstermijnen staan
wel vast, zodat nieuwe technische
standaarden en implementatie daarvan
binnen de banken onder zeer grote
druk tot stand komen. Dit zal
onvermijdelijk tot fouten leiden.
Hierdoor is het voor banken niet
werkbaar om implementatie uit te
stellen tot meer over de regelgeving
bekend is.
35 | Stapeling Regelgeving
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

36 | Stapeling Regelgeving
4.3 Kwantitatieve
effecten van stapeling
van regelgeving op
bancaire dienstverlening
4.3.1 Introductie
In aanvulling op de kwalitatieve analyse
zoals weergegeven in voorgaande
paragrafen worden in deze paragraaf
de mogelijke kwantitatieve effecten
middels een projectie inzichtelijk
gemaakt. Deze analyse betreft primair
de effecten op het bedrijfsmodel van
de bank, en daarmee de bancaire
dienstverlening. Eventuele macro
economische effecten zoals de
ontwikkeling van de vraag naar
kredietverlening onder verschillende
economische scenario’s of het
verlaagde risico voor toekomstige
staatssteun als het gevolg van de
versterkte wet- en regelgeving zijn niet
meegenomen in deze analyse.
Allereerst wordt de methodiek met
daarbij de belangrijkste aannames
beschreven. Vervolgens wordt
geïllustreerd wat de effecten van
regelgeving voor de periode van 1
januari 2012 tot en met 31 december
2015 zijn waarbij er nog geen rekening
wordt gehouden met door de banken
te nemen maatregelen. Op basis van
deze uitkomst wordt stilgestaan bij de
acties die de sector kan overwegen
om in overeenstemming te komen met
de vereiste target ratio’s en de
haalbaarheid ervan. Vervolgens wordt
het meest waarschijnlijke pakket aan
maatregelen (zoals bepaald in
overeenstemming met de sector)
doorgerekend om te laten zien wat de
effecten kunnen zijn op de
balansomvang en rentabiliteit van de
sector. Tot slot laat een gevoeligheidsanalyse
zien hoe de verschillende
aannames en maatregelen de ratio’s
beïnvloeden.
4.3.2 Methodiek
Een gedetailleerd beeld van de impact
van de stapeling van wet- en
regelgeving is alleen mogelijk indien
men in staat zou zijn om alle
individuele migratieplannen van banken
samen te nemen. Vanuit concurrentieoogpunt
kunnen en willen banken deze
informatie niet publiek maken en
daarom is gekozen om een model te
gebruiken dat op geconsolideerd
niveau voor de Nederlandse
bankensector een beeld geeft door
generieke aannames te hanteren.
Het model dat ten grondslag ligt aan
de analyse projecteert de 2011
geaggregeerde balans gecorrigeerd
voor de belangrijkste Bazel III effecten
(post implementatie) en winstgevendheid
tot en met 2015 (2), (13), (14) en (15) .
Hoewel de relevante regelgeving
gefaseerd wordt ingevoerd over de
periode eindigend in 2018, is de
verwachting dat de ‘tucht van de
markt’ de banken noodzaakt om al in
2013 te voldoen aan de Bazel III
kapitaals- en liquiditeitseisen.
De balanssamenstelling van 2011 van
de geconsolideerde Nederlandse
banken (2) wordt als uitgangssituatie
gehanteerd op basis waarvan de
effecten voor de periode januari 2012
tot en met december 2015 berekend
zijn. Er is uitsluitend van publieke
informatie gebruik gemaakt. Waar
noodzakelijk zijn inschattingen
gehanteerd.
De regelgeving die in ogenschouw
wordt genomen bestaat uit:
• Bazel III (zie 3.2.1 voor nadere
toelichting);
• Kosteneffecten m.b.t. bail-in-debt
(zie 3.2.2 voor nadere toelichting
op bail-in-debt);
• Ex-ante depositogarantiestelsel
(DGS) (zie 3.2.2 voor nadere
toelichting);
• Bankenbelasting (zie 3.2.3 voor
nadere toelichting).
De keuze voor bovenstaande
onderdelen volgt uit de verwachting
dat deze regels de grootste effecten
op het bedrijfsmodel van de banken
hebben en voldoende kwantificeerbaar
zijn.
Vanuit Bazel III of de financiële
markten volgt een aantal minimale
ratio’s waaraan de banken dienen te
voldoen. Deze staan, naast
beschikbaarheid en prijsstelling van
kredieten, centraal in de analyse.
De analyse begint met de uitwerking
van de uitgangssituatie. Hierbij is, een
aantal aannames gehanteerd om een
zo goed mogelijk beeld te schetsen
van de periode januari 2012 tot en met
december 2015. Deze aannames zijn
voorgelegd aan bancaire experts en
economen. Buiten de aannames
worden in de uitgangssituatie geen
acties door de sector verondersteld om
de voornoemde ratio’s te verbeteren.
Aannames
De belangrijkste aannames (zie 4.3.7
voor een gevoeligheidsanalyse omtrent
deze aannames) zijn:
• Banken voeren een structurele
kostenbesparing door van 5%;
• Er is sprake van een cumulatieve
balansgroei van EUR ~90 miljard;
Op basis van onze gesprekken met
de sector volgt deze toename
onder meer uit de verwachting dat
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

Nederlandse banken dienstverlening
van terugtrekkende
buitenlandse kredietverstrekkers
overnemen en de aflossing van
door derden verstrekte financiering
van woninghypotheken die
aanstaande is (groei van funding
gap);
• 2,5% natuurlijke groei van
toevertrouwde middelen
(bestaande uit Nederlandse
spaargelden en gelden
aangetrokken in buitenlandse
markten waarin Nederlandse
banken opereren), dit wordt
gebruikt om kortlopende
marktfinanciering af te bouwen. Dit
ligt lager dan de historisch
geobserveerde en verwachte groei
van Nederlands spaargeld doordat
het de verwachting is dat, tenzij
het Europese DGS snel wordt
ingevoerd, buitenlandse toezichthouders
in toenemende mate
beperkingen zullen opleggen aan
buitenlandse banken die in hun
markten opereren wat een
remmende werking heeft op de
aanwas van buitenlands spaargeld.
• Winsten worden ingehouden ter
versterking van de kapitaalspositie
(m.a.w. er wordt geen dividend
uitgekeerd). De winst wordt
gebruikt om liquiditeiten aan te
schaffen die meegeteld worden in
de berekening van de LCR;
• De resterende staatssteun inzake
de bankbedrijven (EUR ~3,3 miljard
nominaal) wordt in zijn geheel in
2015 terugbetaald;
• Lange financiering die door banken
is aangetrokken en in de periode
2012-2015 afloopt kan worden
vervangen door financiering met
soortgelijke looptijden (geen
additioneel negatief effect op
NSFR);
• De lokale toezichthouders moeten
de exacte regels nog vaststellen
waaronder zij het bail-in regime
willen uitvoeren, maar door de
Europese Commissie is reeds
aangegeven dat er geen sprake zal
zijn van een uitzonderingspositie
op de reeds aangetrokken schuld
door banken (“no grandfathering”).
Daardoor is de huidige consensus
in de markt dat vreemd vermogen
verstrekkers voor bankverplichtingen
die na 2018 aflopen
een opslag uit hoofde van dit
nieuwe risico (conversie) zullen
hanteren. De kosten die gemoeid
zijn met bail-in-debt (zie 3.2.2.)
worden in het model gefaseerd
over de periode 2012-2015 en zijn
berekend met een opslag ten
opzichte van de huidige
financieringslasten van 50
basispunten (100 basispunten is
gelijk aan 1 procent). Hierbij
hanteren we de aanname dat
uiteindelijk door de toezichthouder
gebruik wordt gemaakt van een
alomvattende omvang aan vreemd
vermogen dat gebruikt kan worden
door de toezichthouder om te
converteren naar eigen vermogen.
Deze omvang bedraagt 40% van
het vreemd vermogen. Deze
gehanteerde opslag ligt aanzienlijk
lager dan de verwachte opslag die
volgt uit een marktonderzoek van
JP Morgan (16) maar hoger dan de
opslag van 0,28% zoals berekend
in een recente impactstudie van de
Europese Commissie (17) . De reden
hiervoor is dat de Europese
Commissie namelijk twee
belangrijke aannames hanteert in
de impactstudie die een dempend
effect hebben op de kosten die
37 | Stapeling Regelgeving
slechts op de langere termijn
zullen gelden of in Nederland
slechts een beperkt effect zullen
ressorteren in onze optiek;
• De EC meent dat door het
gebruik van bail-in in
combinatie met overige
onderdelen van het crisismanagementpakket
zal de
LGD (loss given default ofwel
verwachte verlies) die
obligatiehouders in de
toekomst ervaren lager zijn dan
het historisch gemiddelde en
derhalve zullen zij met een
lagere risico-opslag genoegen
nemen;
• De EC meent dat de markt er
vanuit zal gaan dat hoewel bailin
in principe toegepast kan
worden op alle banken, in de
praktijk toezichthouders dit
instrument alleen zullen
gebruiken voor systeem
relevante banken. Hierdoor
zouden de totale kosten voor
de bankensector lager
uitkomen. Gelet op de
specifieke omstandigheden
van de Nederlandse bancaire
markt (dominante positie voor
aantal systeemrelevante
banken) zal dit effect relatief
beperkt zijn.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

38 | Stapeling Regelgeving
Beperkingen
Inherent aan de methodiek en de
beschikbare informatie is sprake van
een aantal beperkingen. Naast de
eerdergenoemde aannames en de
representativiteit van de 2011 cijfers
voor de komende jaren zijn de
belangrijkste beperkingen:
• Het model is gebaseerd op
geaggregeerde cijfers voor de
sector (2) waardoor resultaten voor
individuele banken of binnenlandse
c.q. buitenlandse activiteiten
significant anders kunnen zijn. Wij
wijzen in dit kader op de
mogelijkheid dat banken
individueel nog voordelen kunnen
behalen door de balanssamenstelling
te optimaliseren waardoor
de macro effecten anders tot
uitdrukking kunnen komen;
• Economische ontwikkelingen, bijv.
kredietverliezen, renteverwachtingen,
verslechtering van de
vastgoedmarkt, en vraag/aanbod
interacties zijn buiten beschouwing
gelaten. Het model is te
kenmerken als een aanbodmodel;
• De effecten van Bazel III, DGS en
bankenbelasting zijn op dit
moment reeds erg concreet en
goed te verifiëren. Echter, bail-indebt
als onderdeel van het
crisismanagement pakket dat ter
beschikking staat van
toezichthouders is een relatief
nieuw begrip. Er is recent een
pakket aan maatregelen ingediend
door de Europese Commissie (juni
2012) maar een en ander moet nog
in nationale wet- en regelgeving
worden verwerkt waarbij lokale
toezichthouders nog belangrijke
keuzes moeten maken met
betrekking tot het voorgestelde
raamwerk. Hierdoor is er nog
sprake van aanzienlijke
onzekerheid in de markt.
Tegelijkertijd zijn experts (en ook
de Europese Commissie middels
een impactstudie (17) ) ervan
overtuigd dat deze maatregelen
een kostenverhogend effect zullen
hebben op de financieringslasten
van banken. Omdat is aangegeven
dat er geen “grandfathering” zal
worden toegepast lijkt het
aannemelijk dat de markt dit zal
inprijzen voor financieringen met
een einddatum na de beoogde
2018 implementatiedatum.
Dit betekent dat de berekende
resultaten moeten worden gezien als
een goed onderbouwde inschatting,
die niettemin onvermijdelijk omgeven
is door onzekerheden.
Gehanteerde target ratio’s
De wet- en regelgeving stelt een aantal
minimum ratio’s verplicht. Daarnaast
zijn er op bepaalde gebieden zoals
rendement op eigen vermogen of
kosten/inkomsten ratio’s ook minimale
verwachtingen van de markt. Banken
zullen in ieder geval aan de minimum
verwachtingen willen voldoen maar
ook additionele flexibiliteit willen
hanteren om in geval van eventuele
volatiliteit in de markt niet direct in een
“non-compliant” situatie te belanden.
Daarom hebben wij in samenspraak
met een aantal experts de belangrijkste
target ratio’s als volgt gedefinieerd:
• Core tier 1 ratio: 10%
De nieuwe anticyclische en
systeembuffers (beschreven in
3.2) verhogen de minimale
kapitaalbuffers. Daarbij is een
additionele buffer nodig om
bewegingen bij marktvolatiliteit op
te kunnen vangen, zodat er enige
mate van zekerheid is om continu
aan de eis te voldoen. Derhalve
lijken de gestelde 7,0%-9,5% Core
tier 1 ratio in 2015 onvoldoende;
• Leverage ratio: 3,5%
Om bewegingen bij marktvolatiliteit
op te kunnen vangen is
de minimum ratio van 3,0% in
2015 onvoldoende;
• NSFR: 110%
Op basis van onze gesprekken met
de sector volgt dat een target ratio
van 110% toereikend wordt geacht
om op continue basis aan de
wettelijke minimumvereiste van
100% te kunnen voldoen;
• LCR: 125%
Door de waarderingsmethodiek
van de liquide activa is deze ratio
gevoelig voor marktbewegingen.
Om deze bewegingen op te
kunnen vangen wordt een target
ratio van 125% gehanteerd;
• Rendement op eigen vermogen
(ROE): 8%
In de analyse wordt een minimale
rendementseis van 8% in 2015
gehanteerd om een voldoende
duurzaam bedrijfsmodel en
toegang tot de kapitaalmarkt te
verkrijgen.
4.3.3 Resultaten als gevolg
van de regelgeving
Figuur 15 laat de resultaten als gevolg
van de regelgeving zien aan de hand
van zes ratio’s waarbij voor vijf minima
en/of targets zijn vastgesteld. Het
verloop van de ratio’s gedurende de
projectieperiode is te zien.
Uit figuur 15 blijkt dat in de hiervoor
geschetste uitgangssituatie de
Nederlandse bankensector ultimo 2015
niet voldoet aan alle wettelijke
minimumvereisten of de target ratio’s.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

Figuur 15: Impact van regelgeving op financiële ratio’s zonder management ingrijpen
Core tier 1 ratio
Ratio
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
2011 2012 2013 2014 2015
Core tier 1 ratio
Core tier 1 ratio target
Liquidity Coverage Ratio
Ratio
160%
140%
120%
100%
80%
2011 2012
LCR
2013 2014 2015
LCR minimum
LCR target
Bron: KPMG analyse
De figuur laat zien dat de winstgevendheid
door alle wet- en
regelgeving ernstig wordt aangetast en
lijkt zonder maatregelen niet duurzaam.
Tevens wordt zonder ingrijpen in 2015
niet voldaan aan de target ratio’s –
uitgezonderd de leverage ratio.
Additionele maatregelen zijn dus
noodzakelijk.
4.3.4 Mogelijkheden tot
ingrijpen
Beperkte mogelijkheden om aan de
regelgeving te voldoen
Om de target ratio’s te behalen
hebben we voor de analyse een vijftal
managementmaatregelen
geïdentificeerd die hieraan een
positieve bijdrage kunnen leveren en
tevens voldoende kwantificeerbaar zijn.
Deze maatregelen en de effecten
daarvan op de ratio’s zijn in figuur 16
weergegeven. Doordat alle
geïdentificeerde acties gevolgen
Leverage ratio
Ratio
5%
4%
3%
2%
1%
0%
2011 2012 2013 2014 2015
Leverage ratio
Leverage ratio minimum
Leverage ratio target
Rendement op eigen vermogen
Ratio
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
2011 2012
ROE
2013 2014 2015
ROE minimum
hebben voor zowel de balans als de
winstgevendheid zal iedere maatregel
alle ratio’s in meer of mindere mate
beïnvloeden.
We merken op dat ook in geval van
een balanskrimp een hogere
winstgevendheid nodig is omdat bij
een kleinere balansomvang rente
inkomsten reduceren en bij een
gelijkblijvend c.q. toenemende
kapitaalspositie het rendement op
eigen vermogen dus sterk daalt.
Daarnaast geeft figuur 16 aan dat
binnen deze acties er sprake is van
twee soorten uitruil (overigens zijn
beide maatregelen noodzakelijk):
• Kosten besparen versus kredieten
herprijzen om het rendement op
eigen vermogen te verhogen en
kapitaalbuffers te versterken;
Net Stable Funding Ratio
39 | Stapeling Regelgeving
80%
2011 2012
NSFR
2013 2014 2015
NSFR minimum
NSFR target
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.
Ratio
Ratio
120%
110%
100%
90%
Kosten / inkomsten ratio
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
2011 2012
C/I ratio
2013 2014 2015
• Aantrekken van langlopende
financiering om kortlopende
financiering mee af te lossen
versus balans krimpen. Beiden zijn
gericht op verhoging van de NSFR
en LCR.
Kostenbesparing (Rendement)
Voor wat betreft kosten besparen
wordt een structurele 5% netto
reductie in de operationele kosten als
realistisch maximum beschouwd. Deze
netto reductie bestaat enerzijds uit
kostenverhogende effecten als gevolg
van de benodigde werkzaamheden om
het brede scala aan regelgeving te
implementeren (zoals beschreven in
4.2) en anderzijds uit substantiële
besparingen op operationele kosten.
Hierbij merken wij op dat de
gevoeligheidsanalyse aangeeft dat een
verdere (netto) kostenbesparing
slechts een beperkt effect heeft op de
benodigde herprijzing.

40 | Stapeling Regelgeving
Uitgave nieuw kapitaal
Door de relatieve slechte financiële
performance van de financiële sector in
de afgelopen jaren en de mate van
onzekerheid die bestaat bij beleggers
over het businessmodel van banken
gelet op alle op handen zijnde
veranderingen is het niet reëel dat
nieuw kapitaal kan worden
aangetrokken in de komende jaren.
Daarom wordt in de analyse deze optie
niet gebruikt om het eigen vermogen
aan te sterken.
Herprijzen kredieten
Door de additionele kosten die banken
hebben uit hoofde van Bazel III, bail-indebt
maatregelen, DGS en bankenbelasting
daalt het rendement
aanzienlijk. Naast kostenbesparingen is
het noodzakelijk om de bestaande
kredietportefeuille op termijn te
herprijzen om deze toegenomen
kosten op te vangen. In het model is
aangenomen dat ~20% van de
portefeuille kredietverlening jaarlijks
kan worden herprijst.
Figuur 16: Effecten van managementmaatregelen op ratio’s
Ratio Core tier 1 Leverage NSFR LCR ROE C/I
2015 uitgangssituatie 9% 3,5% 96% 98% 1% 71%
Target 10% 3,5% 110% 125% 8% N.v.t.
Managementmaatregel
Kosten besparen + + + + ++ ++
Nieuw kapitaal uitgeven ++ ++ + + -- +
Herprijzen van kredieten + + + + ++ ++
Aantrekken van lange financiering ter vervanging van
korte ongedekte financiering
- - ++ ++ -- --
Balans krimpen + + ++ ++ -- --
Legenda
++ Managementmaatregel heeft een direct groot positief effect;
+ Managementmaatregel heeft een direct klein positief effect of een indirect positief effect;
- Managementmaatregel heeft een direct klein negatief effect of een indirect negatief effect;
-- Managementmaatregel heeft een direct groot negatief effect.
Bron: KPMG analyse
Om in overeenstemming te komen
met het minimum ROE van 8% moet
een additionele marge van ~0,80% tot
~0,90% worden doorbelast. Dit staat
los van een eventuele opslag die door
banken zal worden doorbelast in
verband met hogere liquiditeitskosten
voor het verstrekken van langere
looptijden bij kredieten (in het model
nemen wij aan dat deze neutraal
worden doorbelast d.w.z. zonder
additionele winstbijdrage voor de
banken).
Balans krimpen (NSFR)
In de extreme situatie waarin banken
geen mogelijkheid hebben om hun
financieringsprofiel te veranderen,
d.w.z. dat enkel herfinancieren van
bestaande korte en lange financiering
mogelijk is, een cumulatieve netto
krimp in activa (excl. liquiditeiten die
aangewend dienen te worden voor de
LCR) van EUR ~250 tot ~300 miljard
(ofwel gemiddeld EUR ~75 miljard per
jaar) nodig is om aan de target ratio’s in
2015 te voldoen. Dit bedrag verhoudt
Noot: Gezien voor de ROE geen target is gedefinieerd volgen we hierbij het minimum van 8%.
zich tot circa 8%-12% van de totale
activa van de sector in 2011. Netto
krimp wordt hierbij gedefinieerd als de
som van de groei van de balans met
EUR ~90 miljard uit hoofde van
financieringsverplichtingen die
ontstaan vanuit het terugtreden van
buitenlandse banken en de
noodzakelijke krimp om aan de ratio’s
te voldoen.
Aantrekken lange financiering ter
vervanging van korte ongedekte
financiering (NSFR)
Anderzijds is er de extreme situatie
waarin banken onbeperkt
mogelijkheden hebben om
langlopende financiering aan te
trekken, hetgeen evenwel niet
realistisch is. In dat geval is een krimp
niet noodzakelijk, maar zal cumulatief
EUR ~200 tot ~250 miljard aan
kortlopende financiering worden
vervangen door langlopende
financiering.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

Figuur 17: Impact van regelgeving op financiële ratio's na management ingrepen
Core tier 1 ratio
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
2011 2012 2013 2014 2015
Core tier 1 ratio
Core tier 1 ratio target
Core tier 1 ratio zonder ingrijpen
Ratio
Liquidity Coverage Ratio
160%
Ratio
140%
120%
100%
80%
2011 2012
LCR
2013 2014 2015
LCR minimum
LCR target
LCR zonder ingrijpen
Bron: KPMG analyse
4.3.5 Waarschijnlijk pakket
van maatregelen om te
voldoen aan de target ratio’s
Mede op basis van gesprekken met de
Nederlandse bancaire sector zijn we
tot een inschatting gekomen voor de
meest haalbare mix aan managementmaatregelen.
De inschatting voor de meest haalbare
mix aan managementmaatregelen
bestaat uit:
• Structurele 5% netto
kostenreductie;
• Cumulatief EUR ~50 miljard aan
lange termijn financiering
aantrekken ter vervanging van
korte financiering;
Leverage ratio
5%
Ratio
4%
3%
2%
1%
0%
2011 2012 2013 2014 2015
Leverage ratio
Leverage ratio minimum
Leverage ratio target
Leverage ratio zonder ingrijpen
Rendement op eigen vermogen
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
2011 2012 2013 2014 2015
ROE
ROE minimum
ROE zonder ingrijpen
Ratio
• Cumulatief EUR ~200 miljard netto
krimp in activa (excl. liquiditeiten);
• Gemiddelde herprijzing van
~0,80% tot ~0,90% ervan
uitgaande dat een portfolio ter
grootte van ~20% van de totale
activa (excl. liquiditeiten) jaarlijks
kan worden herprijst. De
herprijzing voor diverse type
leningen kan variëren en is
afhankelijk van beleidskeuzes van
individuele banken waar geen
inzicht in is.
Met dit pakket maatregelen worden de
targets voor de core tier 1 ratio,
leverage ratio, LCR, NSFR en ROE
gehaald zoals is weergegeven in figuur
17.
Net Stable Funding Ratio
120%
41 | Stapeling Regelgeving
80%
2011 2012
NSFR
2013 2014 2015
NSFR minimum
NSFR target
NSFR zonder ingrijpen
De omvang van de acties wordt binnen
de Bazel III maatregelen met name
bepaald door de NSFR. Deze ratio
vergt in de analyse de meeste
inspanning door de Nederlandse
bankensector, omdat grote
aanpassingen in de balanssamenstelling
nodig zijn om de NSFR
met een procentpunt te laten stijgen.
De NSFR staat voor de verhouding
tussen de omvang van de uitzettingen
die de bank gedaan heeft en de
langere termijn, stabielere, funding
waarmee de bank deze moet
financieren. Door de verstoring van het
vertrouwen in de bancaire sector is het
lastig om langlopende financiering aan
te trekken. Klanten zijn echter nog
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.
Ratio
110%
100%
90%
Kosten / inkomsten ratio
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
2011 2012 2013 2014 2015
C/I ratio
C/I ratio zonder ingrijpen
Ratio

42 | Stapeling Regelgeving
steeds gericht op lange termijn
kredieten.
De afhankelijkheid van kapitaalmarkt-
financiering door het bestaan van de
funding gap is significant en kan
slechts op termijn afnemen door een
groei van spaargeld (draagt bij aan
stabiele beschikbare financiering) en/of
door bijvoorbeeld nieuwe hypotheekproducten
te verstrekken die een
amortiserend karakter hebben, d.w.z.
er wordt gedurende de looptijd
afgelost. De hoofdconclusie is dat het
voor een bank lastig is om de NSFR
ratio te beïnvloeden: daar gaat tijd
overheen.
In consultatie met de bancaire sector
lijkt het mogelijk tot EUR ~50 miljard
aan lange termijn (ter vervanging van
korte termijn) financiering aan te
trekken. Om alsnog in overeenstemming
te komen met de target
ratio vereist dit vervolgens een
(netto)krimp van circa EUR ~200
miljard (circa 7% van de totale activa in
2011).
Tot slot, nieuw kapitaal uitgeven lijkt
niet nodig te zijn voor de Core tier 1
ratio, mits voldoende winst wordt
gegenereerd om in te houden. Deze
additionele winst volgt uit de doorgevoerde
kosten besparingen en
herprijzing van de kredietportefeuille.
4.3.6. Stapelingseffect
regelgeving
De stapelingseffecten van de regelgeving
worden gevisualiseerd aan de
hand van figuur 18. In het eerste
plaatje linksboven worden de effecten
die Bail-in, Bazel III, Bankenbelasting
en DGS op de winstgevendheid
ressorteren weergegeven. Hieruit volgt
dat indien er geen managementingrepen
zouden plaatsvinden om deze
negatieve effecten te repareren de
Figuur 18: Stapelingseffecten van regelgeving op nettowinstontwikkeling
150
100
EUR miljard
50
-
Stapelingskostenregelgeving Effecten managementingrijpen ten behoeve
van rendementdoelstelling
15,0
15,0
13,0
11,0
9,0
7,0
5,0
3,0
1,0
(1,0)
(3,0)
7,3
Nettowinst 2011
EUR
94
miljard
Bron: KPMG analyse
(3,8) (3,3)
Bail-in
(0,6) (0,2) (0,6)
ROE in 2015 circa -0,6% zou bedragen.
Dat is onhoudbaar en ligt onder het
gehanteerde minimum van 8%.
Het bovenste rechterplaatje geeft
vervolgens aan tot welk resultaat de
managementingrepen vervolgens
leiden. De reden waarom er uiteindelijk
een hogere nettowinst moet worden
gerealiseerd in 2015 rekening houdend
met de effecten van wet- en
regelgeving en de managementingrepen
is terug te vinden in de twee
onderste diagrammen.
Linksonder wordt namelijk de
geconsolideerde kapitalisatie ad. EUR
~94 miljard weergegeven voor de
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.
Bazel III (kosten acties t.b.v. compliance)
6,5%
Bankenbelasting
8%
6%
4%
2%
0%
DGS
10%
150
2011 2015
Core tier 1
kapitaal
ROE
Nettowinst 2015 na stapeling regelgeving
Dit leidt tot
een onhoudbare
situatie
waardoor
winstverhoging
nodig is.
EUR miljard
13,0
11,0
9,0
7,0
5,0
3,0
1,0
(1,0)
(3,0)
100
50
-
(0,6)
Nettowinst 2015 na stapeling regelgeving
1,2
Kosten besparen
EUR
131
miljard
Core tier 1
kapitaal
11,5 12,1
Herprijzen
Nettowinst 2015
8,1%
ROE
10%
8%
6%
4%
2%
0%

Nederlandse bankensector per ultimo
2011 en het gerealiseerde rendement
op dit eigen vermogen getoond.
Rechtsonder wordt tot de kapitalisatie
per 2015 weergeven zoals vereist
onder Bazel III en het rendement op
eigen vermogen wat na de
managementmaatregelen wordt
gerealiseerd. Te zien is dat de
hoeveelheid kapitaal is in deze periode
als gevolg van de regelgeving is
gegroeid met EUR 37 miljard terwijl
het rendement van ~8,1% nog maar
net voldoet aan de doelstelling.
Figuur 18 laat ook zien dat de extra
rentelasten door bail-in het grootste
effect heeft op de winstgevendheid
van de Nederlandse bankensector,
gevolgd door de diverse Bazel III
aspecten.
De relatieve effecten van de banken -
belasting en DGS lijken hierdoor
beperkt. Hierbij merken wij op dat
wanneer deze effecten separaat,
zonder de Bazel III en bail-in
gerelateerde effecten worden
geanalyseerd een ander beeld
ontstaat, gezien het vanuit de leverage
ratio een negatief effect op de
leencapaciteit heeft. Zoals eerder
aangegeven constateert DNB gegeven
bepaalde aannames dat als gevolg van
de belasting de kredietverlening aan
Nederlandse bedrijven en huishoudens
jaarlijks EUR 1,4 tot 28 miljard lager
kan uitvallen (8) .
4.3.7 Robuustheid
De benodigde omvang van het pakket
aan maatregelen dat leidt tot het
voldoen aan de gestelde target ratio’s
is bepaald door eerst in het model aan
te tonen tot welke resultaten de wet-
en regelgeving leidt indien er geen
managementmaatregelen worden
ondernomen (figuur 15) waarbij een
aantal uitgangspunten m.b.t.
spaargeld, kosten bail-in en Bazel III
elementen worden gehanteerd. Deze
aannames hebben een grote impact op
de uiteindelijke uitkomsten en dus op
het pakket aan maatregelen.
Voor zowel de geïdentificeerde wet- en
regelgevingelementen (bail-in, Bazel III,
bankenbelasting en DGS) als de
managementmaatregelen geldt dat er
zowel een effect is op de balanssamenstelling
alsook op het
rendement van de bank.
In figuren 17 en 18 werd duidelijk wat
het effect is van enerzijds de wet- en
regelgeving en anderzijds de gekozen
managementmaatregelen op de
belangrijkste balansratio’s alsook de
winstontwikkeling van de banken door
2011 te vergelijken met 2015 (na
verwerking wet- en regelgeving en
managementmaatregelen).
43 | Stapeling Regelgeving
Figuur 19: Belangrijkste aannames en maatregelen voor gevoeligheidsanalyse
Parameters
Belangrijkste aannames in input parameters
Absolute
waarden
Core tier 1 ratio 2011 8,4%
LCR 2011 94%
Bail-in effect 50 basispunten
Jaarlijkse groei toevertrouwde middelen 2,5%
Cumulatieve balansgroei door 'funding gap' in de periode 2012-2015 EUR ~90 miljard
Representativiteit 2011: gemiddelde rentemarge 1,6%
Belangrijkste aannames in managementmaatregelen
Activa waarop herprijzing jaarlijks mogelijk is 20%
Structurele netto kostenreductie (per 2012 te realiseren) 5%
Cumulatieve netto balanskrimp in activa exclusief liquiditeiten EUR ~200 miljard
Cumulatieve aantrekking van lange termijn financiering ter vervanging van EUR ~50 miljard
korte termijn financiering in de periode 2012-2015
Extra rentelasten door het vervangen van korte ongedekte financiering
1%
uitgedrukt als het gemiddelde renteverschil tussen korte en lange
financiering
Bron: KPMG analyse
In samenspraak met de banken is er
een maatregelenpakket gedefinieerd
dat rekening houdt met de
(on)mogelijkheden die men op dit
moment ervaart op het gebied van
zaken zoals financiering, kapitalisatie,
kostenbesparingsmogelijkheden en
mogelijkheden tot herprijzing. Er is
zoveel mogelijk geprobeerd om de
grootste gemeenschappelijke deler te
vinden in alle gesprekken die over de
aannames en mogelijke maatregelen
hebben plaatsgevonden.
Desondanks geldt dat voor individuele
banken afwijkende beelden kunnen
bestaan met betrekking tot een of
meerdere aannames en manieren
waarop de managementmaatregelen
kunnen worden vormgegeven.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

44 | Stapeling Regelgeving
De waarden van de belangrijkste
aannames en maatregelen zoals
gebruikt in de kwantitatieve analyse
(zie 4.3.6) en onderworpen aan een
gevoeligheidsanalyse zijn weergegeven
in figuur 19.
Om een inzicht te krijgen in de mate
van gevoeligheid voor de uitkomsten
van dit onderzoek met betrekking tot
de gehanteerde uitgangspunten en van
de individuele managementmaatregelen
is figuur 20 opgenomen.
Hier is met betrekking tot individuele
aannames en maatregelen een
pessimistische en optimistische variant
doorberekend voor de aanname of de
maatregel ten opzichte van de in dit
onderzoek gehanteerde getal en het
daaruit volgend effect op de relevante
ratio’s.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

Figuur 20: Uitkomsten gevoeligheidsanalyse
2015 ratio’s
Pessimistisch (-)
/ optimistisch (+)
Absolute
waarde
45 | Stapeling Regelgeving
Core tier 1 Leverage NSFR LCR ROE C/I
Target 10,0% 3,5% 110% 125% 8,0% N.v.t.
Uitkomsten waarschijnlijk pakket 12,9% 4,8% 110% 151% 8,1% 54%
Gevoeligheden input parameters
Basiswaarde tussen haakjes
Core tier 1 ratio 2011 (8,4%) - 7,4% 11,6% 4,6% 110% 151% 8,1% 54%
+ 9,4% 14,3% 4,9% 110% 151% 8,1% 54%
LCR 2011 (94%) - 84% 12,9% 4,8% 110% 130% 8,1% 54%
+ 104% 12,9% 4,8% 110% 173% 8,1% 54%
Bail-in effect (50 basispunten) - 75 bps 12,5% 4,6% 110% 149% 7,0% 57%
+ 25 bps 13,4% 4,9% 110% 153% 9,1% 52%
Groei toevertouwde middelen
- 1% 12,9% 4,8% 106% 151% 8,1% 54%
(2,5%)
+ 4% 12,9% 4,8% 114% 151% 8,1% 54%
Cumulatieve balansgroei door
- EUR 140 mld 12,8% 4,7% 108% 142% 8,4% 53%
'funding gap' (EUR ~90 miljard)
+ EUR 40 mld 13,1% 4,8% 112% 161% 7,7% 55%
Representativiteit 2011 (gem.
- 1,10% 9,1% 3,5% 107% 138% 2,3% 70%
rentemarge) (1,6%)
+ 2,10% 16,4% 5,9% 112% 163% 11,4% 45%
Significante transacties banken* - * 12,5% 4,9% 103% 131% 8,3% 55%
+ * 13,0% 4,8% 116% 158% 7,2% 57%
Gevoeligheden effectiviteit managementacties
Basiswaarde tussen haakjes
Activa waarop herprijzing mogelijk is - 10% 11,5% 4,3% 109% 146% 4,6% 63%
(20%)
+ 30% 14,1% 5,1% 111% 155% 9,3% 51%
Structurele netto kostenreductie
- 0% 12,5% 4,6% 110% 149% 7,5% 57%
(5%)
+ 10% 13,4% 4,9% 110% 153% 8,6% 51%
Cum. netto krimp in activa excl.
- EUR 150 mld 12,8% 4,7% 108% 142% 8,4% 53%
liquiditeiten (EUR ~200 miljard)
+ EUR 250 mld 13,1% 4,8% 112% 161% 7,7% 55%
Cum. aantrekking lange termijn
- EUR 25 mld 13,0% 4,8% 108% 146% 8,2% 54%
financiering ter vervanging van korte
termijn financiering (EUR ~50
miljard)
+ EUR 75 mld 12,9% 4,7% 112% 157% 8,0% 55%
Extra rentelasten door vervangen
- 1,5% 12,9% 4,7% 110% 151% 8,0% 55%
korte ongedekte financiering (1%)
+ 0,5% 13,0% 4,8% 110% 151% 8,2% 54%
Effectiviteit van acties op LCR - 50% minder 12,9% 4,8% 110% 130% 8,1% 54%
Legenda
Ratio voldoet aan target
Ratio voldoet niet aan target
+ 50% meer 12,9% 4,8% 110% 181% 8,1% 54%
X% Effect op ratio is relatief klein.
Bron: KPMG analyse
Noot: * Er is een optimistische en pessimistische inschatting gemaakt voor het effect van transacties aangekondigd door banken die een significante impact kunnen hebben op de
resultaten van het rapport. Specifiek: de verkoop van ING Direct US door ING, hetgeen ultimo 2011 nog niet was afgerond. En de intentie van RBS N.V. om een deel van haar activa
te verkopen aan het Britse moederbedrijf. Laatstgenoemde was gedeeltelijk per ultimo 2011 gerealiseerd.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

46 | Stapeling Regelgeving
4.4 Gevolgen voor de
bancaire dienstverlening
4.4.1 Inleiding
Zoals uit de analyse van 4.3 blijkt zal
het management van Nederlandse
banken door de nieuwe regelgeving en
de stapeling daarvan worden
gedwongen om een afweging te
maken tussen de keuzemogelijkheden
die voor haar open staan.
Het zijn vooral de veranderingen in de
balanssamenstelling en het bedrijfsmodel
van een bank die de prijs,
diversiteit en beschikbaarheid van
producten en diensten beïnvloeden.
Daarnaast bepalen extra activiteiten en
eisen in het operationele model de
prijs en dienstverlening aan de klant.
Voor het bedrijfsleven en de
consument ligt de focus in deze
analyse op de impact op het gebied
van beschikbaarheid van bancaire
producten en diensten, meer specifiek
uitgedrukt in de prijsstelling en de
klantenbediening. De nadruk bij de
samenleving zal liggen op het systeem
risico, steun door overheid en effect op
de reële economie.
In 4.4.2 wordt ingegaan op de
gevolgen (in termen van
beschikbaarheid van kredietverlening
en de prijs van bancaire
dienstverlening) van de door de
bancaire sector gemaakte keuzes.
4.4.3 gaat in op de effecten op de
klantbediening en adresseert deze voor
de consument. Tot slot wordt in 4.4.4
kort stilgestaan bij de effecten op de
samenleving.
4.4.2 Effecten op prijs en
beschikbaarheid van
kredietverlening
Gevolgen beschikbaarheid
Afhankelijk van de beschikbaarheid van
lange termijn financiering zullen de
banken gedwongen worden om hun
balans te laten krimpen. In het meest
extreme geval waarin banken geen
mogelijkheid hebben om hun
financieringsprofiel te veranderen,
d.w.z. dat enkel herfinancieren van
bestaande korte en lange financiering
mogelijk is, zal een cumulatieve netto
krimp in activa (excl. liquiditeiten) van
EUR ~250 tot ~300 miljard nodig zijn
om aan de target ratio’s in 2015 te
voldoen.
Dit bedrag verhoudt zich tot circa 8%-
12% van de totale activa van de sector
in 2011.
De wijze waarop deze krimp
gerealiseerd zal worden is sterk
afhankelijk van het beleid van de
individuele instellingen.
In het algemeen is de verwachting dat
grote en langdurig lopende projecten
of (hypotheek) leningen moeilijker
financierbaar worden omdat deze, via
de uit hoofde van de Bazel III vereisten
lastig, beschikbare langlopende
financiering behoeven.
Een mogelijke ontwikkeling is dat het
goed gekapitaliseerd bedrijfsleven ook
kan profiteren van de regelgeving.
Goed presterende klanten met een
laag risicoprofiel zullen mogelijk extra
aantrekkelijk worden voor de bancaire
sector voor kredietverlening.
Banken zullen voor een laag risico
profiel bereid zijn om met een lager
rendement genoegen te nemen.
Keerzijde hiervan is dat klanten met
een hoger risicoprofiel en die minder
zekerheden kunnen bieden, vaak wordt
het MKB hieronder geschaard, juist te
maken kunnen krijgen met een
krappere financieringsmarkt.
Gevolgen prijsstelling
Een sterke winststijging door
kostenbesparingen en herprijzingen is
nodig om tot een duurzaam
bedrijfsmodel te komen en
kapitaalbuffers via winsten te kunnen
versterken zodat aan de vereisten kan
worden voldaan.
Een gemiddelde herprijzing van ~80 tot
~90 basispunten lijkt realistisch, ervan
uitgaande dat een portfolio ter grootte
van ~20% van de totale activa (excl.
liquiditeiten) jaarlijks kan worden
herprijst. De herprijzing voor diverse
type leningen kan variëren en is
afhankelijk van beleidskeuzes van
individuele banken.
Deze benodigde herprijzing wordt voor
een belangrijk deel gedreven door
verwachte effecten van bail-in-debt en
het draagvlak voor de herprijzing.
• Wanneer de additionele
financieringskosten als gevolg van
bail-in-debt 28 in plaats van 50
basispunten bedragen is een
gemiddelde herprijzing van ~65 tot
~75 basispunten nodig;
• Een minder brede toepassing van
bail-in (20% in plaats van 40%) van
de verplichtingen vereist een
gemiddelde herprijzing ~65 tot ~75
basispunten;
• In geval een portfolio ter grootte
van ~15% in plaats van ~20% van
de totale activa (excl. liquiditeiten)
jaarlijks kan worden herprijst is de
nodigde herprijzing 105 tot 115
basispunten.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

In het algemeen zullen de kosten van
het afsluiten van een nieuwe
hypotheek mede als gevolg van de
uitgebreidere informatievoorziening
toenemen.
Als gevolg van de eisen ten aanzien
van liquiditeit zal de concurrentie op de
beperkt groeiende markt voor
spaarmiddelen verder toenemen,
hetgeen een hogere rentevergoeding
voor consumenten tot gevolg kan
hebben. De ex-ante financiering van
het DGS verhoogt de kostprijs van het
aanhouden van spaarmiddelen,
hetgeen de rentevergoeding zal
drukken.
4.4.3 Effecten op de klanten
De dienstverlening aan de klant wordt
veelvuldig beïnvloed door de
Figuur 21: Overzicht stapelingseffecten op klanten
Consument
• Toename klantenbescherming
(Consumer Credit Directive, Mortgage
Credit Directive)
• Afname van nationale
betalingsproducten ( SEPA, PSD,
MiFID, EMIR)
• Afname keuze in hypotheken
(standardisatie)
• Hypotheken met korte looptijd
• Toename zekerheid deposito’s (exante
DGS)
• Meer inspanning bij aanvraag van
diensten / producten
• Meer bescherming bij
vermogensbeheer (PRIPS, AIFMD,
UCITS, MiFID)
• Meer transparantie en overzicht
• Meer keuze van dienstverleners
(hypotheektarieven)
• Minder en duurdere hypotheken
Bron: KPMG analyse
regelgeving en het effect van de
regelgeving op de bancaire sector.
Sector gebaseerde regels (SEPA,
AIFMD, UCITS, PRIPs, MiFID, etc.)
hebben als doel de toegangsbarrières
en verschillen op nationaal niveau te
vereffenen, standaardisatie op
Europees niveau te introduceren en
gedragsregels voor de bancaire sector
vast te leggen. Hierdoor kunnen
banken het merendeel van hun
diensten in de EU aanbieden wat
competitie in de bancaire sector zal
bevorderen.
Door deze veranderingen zal de klant
nationale producten zien verdwijnen.
Hiervoor komen meer gestandaardiseerde,
Europese producten terug
welke de klant door de stapeling van
regelgeving binnen een korte periode
Bedrijven - MKB
• Afname van kredietverstrekking door
risicoprofiel van MKB
• Toename standaardisatie
betalingsproducten ( Electronic Money
Directive)
• Implementatie nieuwe, Europese
standaarden in systemen en diensten
(SEPA, PSD, MiFID, EMIR)
• Betere informatie bancaire diensten en
producten
• Minder en duurdere kredieten
47 | Stapeling Regelgeving
(2013/2014) moet gaan accepteren. De
bescherming voor klanten wordt
bevorderd door de regelgeving maar
gaat wel ten koste van de beschikbaarheid
van diensten en producten.
Tevens zal de overdracht van
informatie van klant naar bank
toenemen en daarmee de inspanning
aan beide kanten.
De klant zal door standaardisatie wel
een transparanter zicht hebben op het
aanbod van producten en diensten.
Het effect van vooral de kapitaals- en
liquiditeitseisen vanuit Bazel III en
verslaggeving zal leiden tot een
verminderde beschikbaarheid van
risicovolle producten en een korte
looptijd van kredieten.
Bedrijven - Grootbedrijf
• Afname complexe, risicovolle
producten
• Afname van kapitaalmarkt diensten
/ producten door eisen vanuit
EMIR/MiFID
• Toename onderpand voor
kapitaalmarkt diensten
• Toename kosten van
kredietverstrekking
• Toename ondersteuning van
Europese dienstverlening
• Lagere kosten voor Europese
diensten / producten (SEPA, PSD)
• Meer operationele inspanning bij
aanvraag van diensten, producten
• Meer competitie van buitenlandse
banken en niet-bancaire partijen
voor commercial banking
activiteiten
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

48 | Stapeling Regelgeving
4.4.4 Effecten van de
regelgeving bezien vanuit de
samenleving
Naast effecten voor consumenten en
bedrijfsleven zijn er andere effecten in
de samenleving. Op grond van de
regelgeving zullen banken weerbaarder
zijn tegen onverwachte omstandigheden,
met als gevolg een lager risico
dat er op enig moment een beroep
moet worden gedaan op de overheid.
Systeemrisico en onafhankelijkheid
Door een transparant risicoprofiel van
banken en extra toezicht is de samenleving
beter geïnformeerd over de
financiële situatie en het business
model van banken en de sector in het
algemeen.
Het versterken van kapitaal en
liquiditeitsbuffers verhoogt de
weerbaarheid van banken en zij zijn
daardoor beter bestand tegen
onvoorziene omstandigheden.
Het opstellen van herstel- en resolutie-
plannen biedt toezichthouders
handvatten om in een crisissituatie een
bank op een duidelijke en
gestructureerde wijze te begeleiden.
Een ex-ante depositogarantiestelsel
ontlast de overheid op langere termijn.
Onder het huidige ex-post DGS regime
schiet de overheid overigens ook
alleen bedragen voor, mits
noodzakelijk, op het moment dat een
(kleine) bank niet langer aan zijn
verplichtingen kan voldoen.
Keerzijde
De extra zekerheid en stabiliteit zullen
naar verwachting op termijn bijdragen
aan het vertrouwen van de
samenleving in de banksector maar
heeft ook een keerzijde op de korte
termijn:
• De hogere liquiditeit en solvabiliteit
verlagen het risicoprofiel van het
bankbedrijf, maar het is maar zeer
de vraag of investeerders tegen
een horizon met tal van
alternatieve investeringsmogelijkheden
bereid zullen zijn
tegen een lager rendement te
investeren en banken hun
kapitaalbuffers op vereist niveau
kunnen houden.
• Verschaffers van vreemd
vermogen worden via de bail-in
debt regelgeving geconfronteerd
met een hoger risico, hetgeen
gepaard gaat een hogere
rendementseis vanuit de
verschaffer. Hiermee verslechtert
de toegang van de banken tot de
kapitaalmarkt.
• Bazel III/CRD IV stimuleert
investeringen in Nederlandse
staatsobligaties en deze vorm van
investering versterkt de relatie
tussen de Nederlandse
overheidsfinanciën en kredietwaardigheid
en die van de bank.
De regelgeving leidt tot standaardisatie
en versobering van financiële
producten en diensten en werpt
daarmee een drempel voor nietstandaard
dienstverlening in het retailsegment
en druk op internationaal
gerelateerde diensten en producten.
4.6 Samenvatting
Het effect van stapeling van
regelgeving op de bancaire sector is
stevig en banken zullen niet in staat
zijn om deze effecten volledig zelf te
absorberen. Het zijn vooral de
veranderingen in de balanssamenstelling
en het bedrijfsmodel van een
bank die de prijs, diversiteit en
beschikbaarheid van producten en
diensten beïnvloeden.
De mate waarin banken dit effect aan
de klant doorgeven hangt af van de
door banken te maken managementbeslissingen.
De kwantitatieve analyse
laat zien dat afhankelijk van de
gemaakte keuzes, de kredietverlening
in de periode tot en met 2015 mogelijk
tot EUR ~200 miljard kan afnemen.
Daarnaast zal naar verwachting sprake
zijn van prijsverhogingen en een
versobering van de dienstverlening.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

5. Belangrijkste nieuwe
initiatieven beleidsmakers
49 | Stapeling Regelgeving
Op dit moment wordt door beleidsmakers nagedacht of in brede termen additionele regels nodig
zouden zijn om de bancaire sector structureel te versterken. De specifieke uitwerking kan het
effect op de bancaire sector sterk beïnvloeden maar van een aantal gedachten kan op voorhand al
gezegd worden dat zij sterk op de sector kunnen uitwerken. Met name een vergaande splitsing
van de Nederlandse, algemene, banken, zal kunnen leiden tot instabiliteit in de sector en
daarnaast de financieringsbehoefte via de kapitaalmarkt vergroten. De bankenunie, kan, mits op
de juiste wijze geïmplementeerd, de Nederlandse bancaire sector juist versterken.
5.1 Introductie
Op dit moment wordt op meerdere
plekken nagedacht of, naast de reeds
aangekondigde regelgeving,
additionele regelgeving nodig is om de
bancaire sector te versterken. De
initiatieven waarover wordt nagedacht
zijn sterk verschillend van aard. In dit
hoofdstuk geven we een kort overzicht
van een aantal belangrijke onderwerpen
waarover op dit moment
discussie gevoerd wordt en geven aan
op welke aspecten deze met name
hun uitwerking op banken kunnen
hebben.
Figuur 22: Impact van nieuwe initiatieven op de sector
Kapitaal & Liquiditeit
Systeemrisico
Belastingen
Overige
Bron: KPMG analyse
Gemiddeld effect
van te implementeren regels
Uit de hieronder opgenomen figuur
blijkt de mogelijke impact die de
nieuwe initiatieven in termen van
stapeling bovenop de reeds lopende
initiatieven kunnen hebben.
Vanzelfsprekend is hierbij sprake van
een inschatting onzerzijds van de
meest waarschijnlijke uitwerking van
de initiatieven. Lastig voorspelbare
ontwikkelingen op globaal en Europees
niveau maken ook deze nieuwe
intiatieven onderhevig aan constante
veranderingen in prioriteit en inhoud.
Met name de afscherming van nuts-
van zakenbank activiteiten zal leiden tot
Nieuw initiatieven
Macro Prudentieel Toezicht
Bankenunie
Scheiding nuts / zakenbanken
Financiële transactietaks
Financial Activities Tax
Stamp Duty
Legenda Hoog effect
Gemiddeld effect
Beperkt effect
een forse toename van de
afhankelijkheid van banken van de
kapitaalmarkt en de capaciteit van de
sector om krediet te verlenen kan
verminderen. Dit is met name het
gevolg van een grotere afhankelijkheid
van de kapitaalmarkt (met name indien
een aanpak wordt gekozen die
vergelijkbaar is met hetgeen door
“Vickers” wordt voorgesteld).
Cumulatieve impact
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

50 | Stapeling Regelgeving
Figuur 23: Mogelijke implicaties van Volcker Rule vs. Vickers op Nederlandse algemene banken
Volcker Rule (VS)
• Uitsluiting van risico's voor deposito’s
als gevolg van handel voor eigen
rekening.
• Bank kan handelsboek aanhouden
voor risicomanagement doeleinden.
• Beperkt effect omdat omvang van
handel voor eigen rekening gering is in
Nederland.
Bron: KPMG analyse
5.2 Afscherming nuts-
en zakenbank-
activiteiten
Doel
De scheiding tussen nuts- en
zakenbankactiviteiten is een naar
aanleiding van de financiële crisis veel
genoemde maatregel.
Het idee achter de afscherming van
nutsbankactiviteiten van zakenbankactiviteiten
is het voorkomen dat
spaargeld wordt aangewend voor de
financiering van activiteiten met een
verhoogd risico.
Er worden verschillende opties
overwogen om dit doel te bereiken.
Middel
In de Verenigde Staten (Volcker Rule)
en het Verenigd Koninkrijk
(’Independent Commission on
Banking‘ onder leiding van Sir John
Vickers) zijn verschillende voorstellen
opgesteld om deze afscherming te
bewerkstelligen.
Vickers (VK)
• Uitsluiting risico's voor deposito’s n.a.v eigen zaken activiteiten.
• Diversificatievoordeel voor bank gaat verloren.
• Een Nederlandse retailbank blijft afhankelijk van de kapitaalmarkt om hypotheken te
financieren. Een opsplitsing creëert een financieringsprobleem.
• Een Nederlandse zakenbank sluit financiering via deposito's uit. Dit creëert een
financieringsprobleem voor zakelijke kredieten.
• De zakenbankactiviteiten van Nederlandse banken zijn zeer beperkt in omvang. Daardoor
kunnen de in de toekomst deze activiteiten hun operationele lasten slechts beperkt spreiden,
hetgeen sterk kostprijs verhogend kan werken.
• Ongelijk speelveld voor Nederlandse banken vs buitenlandse banken met filiaal in Nederland.
• Nutsbank moet voor risicomanagement kapitaalmarkt producten blijven gebruiken en moeten
deze dan uitbesteden aan zakenbank wat wederom een afhankelijkheid creëert.
De Volcker Rule maakt deel uit van de
zogenaamde Dodd Frank Act, een set
van regelgeving als antwoord op de
financiële crisis. De Volcker Rule
beperkt bancaire instellingen
speculatieve handelsactiviteiten uit te
voeren. Daarnaast wordt het voor
banken onmogelijk om participatiemaatschappijen
te financieren. We
merken daarbij op dat de regelgeving
nog niet finaal is en er nog discussies
lopen over de reikwijdte.
De commissie onder leiding van Sir
John Vickers gaat een stap verder om
een afscherming te realiseren. Zij stelt
voor om een bank welke zowel
nutsbankactiviteiten als
zakenbankactiviteiten uitvoert te
splitsen. Waarbij elk onderdeel
operationeel gesplitst zal worden en
als aparte juridische entiteit verder
dient te gaan.
Beide bovenstaande oplossingen
hebben een aantal implicaties (zie
figuur 23).
In Nederland heeft de Commissie De
Wit ook gepleit voor een verdere
afscherming. De Europese Commissie
heeft in februari 2012 een groep van
experts onder voorzitterschap van de
heer Erkki Liikanen opdracht gegeven
om aanbevelingen over de structuur
van de Europese bancaire sector te
doen.
Aanbevelingen door de Commissie
Liikanen worden naar verwachting in
oktober 2012 gepubliceerd. In
afwachting van deze publicatie is in het
VK de omzetting van de voorstellen
van Vickers naar regelgeving vertraagd.
Daarnaast gaat in Nederland de
Commissie Structuur Nederlandse
Banken van start om onderzoek te
doen naar de afwikkelbaarheid van
banken en de eventuele noodzaak van
structuuraanpassingen hiertoe met als
doel om de stabiliteit van het
Nederlandse financiële systeem zo
goed mogelijk te waarborgen.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

Implicaties
In reactie op de aanbeveling van de
Commissie De Wit heeft het Ministerie
van Financiën geconcludeerd dat zij
een opsplitsing van een instelling
slechts als crisismaatregel ziet, die
gebruikt dient te worden indien er
geen toekomst meer is voor de
volledige bank. Hiermee zou het effect
voor de consument en het zakenbedrijf
beperkt blijven.
De conclusies van de Commissie
Liikanen staan nog niet vast. Zou deze
echter concluderen dat een opsplitsing
van nuts- en zakenbanken
onvermijdelijk is, zal dit grote gevolgen
hebben voor de beschikbaarheid en
prijsstelling van hypotheken en
zakelijke kredieten. Dit is met name
het geval omdat deposito’s niet meer
aangewend kunnen worden om de
activiteiten van ondernemingen te
financieren. Anderzijds zal het in een
vergaande vorm van scheiding voor
nutsbanken niet toegestaan zijn om
voor de financiering van hypotheken de
kapitaalmarkt op te gaan.
5.3 Bankenunie
Doel
De verwevenheid tussen de bancaire
sector en nationale overheden is
tijdens de Europese schuldencrisis
toegenomen.
Er is een spanningsveld ontstaan
omdat enerzijds een aantal banken
door hun nationale overheid wordt
ondersteund, anderzijds banken door
de gestelde kapitaals-eisen (Bazel III)
relatief veel obligaties van hun eigen
overheid aanhouden.
Hierdoor beïnvloedt een afname in de
kredietwaardigheid van een land direct
de kredietwaardigheid van een bank,
hetgeen wederom een impact op de
financierbaarheid van banken heeft en
daarmee op de mogelijkheden om
krediet te verlenen. Dit raakt de
economie, wat leidt tot minder
belastingsinkomsten.
Om dit negatieve terugkoppelingsmechanisme
te verminderen heeft de
Europese Commissie een voorstel
gepubliceerd over de opzet van een
zogenaamde bankenunie.
Middel
Het voorstel van de Europese
Commissie voor een bankenunie
bestaat uit drie delen: centraal
Europees toezicht, een uniform,
centraal Europees depositogarantiestelsel
(DGS) en een Europees
resolutiefonds.
• Centraal Europees toezicht wordt
ingefaseerd waardoor uiteindelijk
alle banken in de Eurozone per
januari 2014 onder ECB toezicht
komen te vallen. De Europese
Commissie geeft aan dat het
huidige toezichtkader te
versnipperd is om de problemen
aan te kunnen, hetgeen niet
bevorderlijk is voor het nodige
vertrouwen tussen de lidstaten;
• Voor een Europees DGS
bestudeert de commissie diverse
opties om de last bij afwikkeling
gezamenlijk te dragen. Op het
ogenblik is DGS op nationaal
niveau vastgelegd;
• Een Europees resolutiefonds zal
ook door banken moeten worden
gefinancierd. Hierdoor doorbreekt
het voorstel de relatie tussen
nationale overheidsgaranties en
nationale banken.
51 | Stapeling Regelgeving
Implicaties
In de situatie van een bankenunie zal
de Nederlandse bancaire sector naar
alle waarschijnlijkheid ook in de
toekomst voor haar financiering deels
op buitenlandse depositohouders
blijven steunen en zal sprake blijven
van een open interne Europese markt.
Het toezicht op de bancaire sector zal
mogelijk deels buiten Nederland gaan
plaatsvinden. Hierdoor ontstaat het
risico dat de Nederlandse context
waarin banken opereren in de
toekomst onderbelicht zal worden. Dit
kan de rol die banken spelen om de
Nederlandse economische groei te
financieren beïnvloeden.
Om een rechtstreekse herkapitalisatie
van banken niet afhankelijk te maken
van publieke gelden zal een Europees
fonds (‘Resolution fund’) opgebouwd
moeten worden via een additionele
bankenheffing. Gesproken wordt over
1% van de deposito’s bovenop de
bestaande heffingen zoals DGS.
Het is vanzelfsprekend cruciaal dat de
regelgeving rondom de ondersteuning
van in problemen geraakte bancaire
instellingen adequaat is opgesteld.
5.4 Macro-prudentiële
maatregelen
Doel
Door de kredietcrisis is het duidelijk
geworden dat systeemrisico’s zich niet
enkel beperken tot de nationale grens.
Het is daarom belangrijk te kijken
welke mogelijke systeemrisico’s op
Europees en monidaal niveau kunnen
worden geïdentificeerd om ze
vervolgens te mitigeren.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

52 | Stapeling Regelgeving
Middel
Op dit moment is de ESRB samen met
de ECB bezig om de instrumenten,
waarmee zij in de toekomst
macroprudentieel toezicht gaat
uitvoeren, te structureren.
Implicaties
De precieze inregeling van de
instrumenten zal in sterke mate
bepalen in hoeverre deze maatregelen
een effect op de Nederlandse bancaire
sector zullen hebben. Daarnaast zal het
ook van belang zijn of de ESRB en ECB
bij de instrumenten landspecifieke
omstandigheden (met name daar waar
het gaat om de verstrekking van
hypotheken) mee zal nemen in de
afweging welke instrumenten zij zal
gaan gebruiken.
5.5 Belastingen
Doel
Overheden hebben in het recente
verleden geïnvesteerd in de stabiliteit
van hun nationale banksector om zo de
financiële stabiliteit zeker te stellen.
Om banken mee te laten betalen aan
de redding van de sector hebben
overheden de bancaire sector
belastingen opgelegd. Deze
belastingen hebben meerdere doelen:
• Specifieke, risicovol geachte
activiteiten te ontmoedigen;
• Bancaire instellingen mee te laten
betalen aan de kosten voor de
financiële crisis;
• Overheidsfinanciën te versterken.
Middel
Naast de onlangs in Nederland
geïntroduceerde bankenbelasting
worden er op internationaal niveau
verdere stappen genomen om
additionele belastingen voor de
financiële sector te introduceren:
Financiële Transactietaks (FTT):
De FTT stelt de invoering in Europa van
een belasting op een breed palet van
financiële transacties (inclusief
bepaalde producten zoals derivaten)
voor. Het voorstel van de FTT beoogd
excessieve speculatie tegen te gaan.
Voor transacties die plaatsvinden
binnen Europa geldt dat een belasting
betaald dient te gaan worden van 0,1%
voor aandelen en obligaties en 0,01%
voor derivaten. De belasting dient bij
een transactie door zowel de koper als
verkoper betaald te worden.
Het FFT voorstel is onlangs in de
Europese Raad weggestemd als optie
voor de korte termijn.
Nu invoering van de FTT op korte
termijn minder reëel wordt geacht
gaan ook geluiden op om een Financial
Activities Tax of een Stamp Duty in te
voeren.
Financial Activities Tax (FAT):
De Financial Activities Tax (FAT) werd
voor het eerst genoemd in een
beleidsdocument van het IMF over
mogelijke belastingen voor de
financiële sector. De gedachte achter
de FAT is dat de financiële sector als
gevolg van marktfalen en
marktverstoringen een hogere winst
kan maken, en daardoor hogere lonen
kan uitkeren, dan economisch
verdedigbaar is. De FAT beoogt dit te
corrigeren door de niet economisch
verdedigbare winsten en beloningen in
de heffing te betrekken. De FATheffing
is een additionele heffing en
kan niet verrekend worden met de
inkomstenbelasting of de
vennootschapsbelasting.
Stamp Duty:
Het VK heeft naast een
bankenbelasting ook een andere
financiële sectorbelasting in de vorm
van een Stamp Duty. Deze Stamp Duty
wordt geheven als aandelen, die
oorspronkelijk zijn uitgegeven in het
VK, worden verhandeld. Het maakt
voor de heffing van de Stamp Duty niet
uit of dat aandeel in het VK of buiten
het VK is verhandeld. In beide gevallen
vindt de heffing onverkort plaats.
Hierdoor heeft de Stamp Duty een
wereldwijde werking.
Implicaties
• DNB, AFM en het Centraal Plan
Bureau achten het invoeren van
een Europese financiële
transactietaks (FTT) onwenselijk en
geven aan dat het twijfelachtig is
of verstorend marktgedrag erdoor
wordt ontmoedigd. Het FTT
voorstel leidt bovendien tot lagere
economische groei. DNB schat de
kosten van de FTT voor Nederlandse
banken, pensioenfondsen
en verzekeraars op EUR 4 miljard
per jaar;
• De FAT treft puur de winstgevendheid
en daarmee het zelfherstellend
vermogen van de banken;
• De Stamp Duty is zo vormgegeven
dat in feite alleen de eindgebruikers
worden belast en niet
de financiële instellingen. De
Stamp Duty mist zodoende, anders
dan de bankenbelasting en de FTT,
het doel om de financiële sector
een bijdrage te laten leveren aan
de publieke middelen.
Daarnaast is het van belang om op te
merken dat de Nederlandse overheid
tot nu toe geen geld op de redding van
de sector (en de verleende steun)
heeft verloren en derhalve het
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

argument van “burden sharing”
mogelijk niet volledig opgaat.
5.6 Conclusie
Op dit moment wordt door diverse
belanghebbenden nagedacht of in
brede termen additionele regels nodig
zouden zijn om de bancaire sector
structureel te versterken.
De specifieke uitwerking kan het effect
op de bancaire sector sterk
beïnvloeden maar van een aantal
gedachten kan op voorhand al gezegd
worden dat zij sterk op de sector
kunnen uitwerken. Met name een
vergaande splitsing van de
Nederlandse, algemene, banken, zal
kunnen leiden tot instabiliteit in de
sector en daarnaast de
financieringsbehoefte via de
kapitaalmarkt vergroten.
De bankenunie heeft voor ogen om
risico’s vanuit de toegenomen
verwevenheid tussen de internationale
bancaire sector en nationale overheden
te adresseren. De uitwerking van de
bankenunie is momenteel onzeker,
maar heeft de potentie, mits op de
juiste wijze geïmplementeerd, de
Nederlandse bancaire sector te
versterken.
53 | Stapeling Regelgeving
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

54 | Stapeling Regelgeving
Bijlagen
Bijlage A: Overzicht regelgeving
Effect op Effect op Effect op
Effect op Business Operat. verander-
No Wet- en regelgeving Beschrijving Instantie Status Rechtsgeldig Balans Model Model capaciteit
1 Alternative Investment Fund Richtlijn beheerders van alternatieve EU Uitvoering 2011 Low Low Med Med
Manager Directive
(AIFMD)COM (2009) 207
beleggingsfondsen.
2 Bankenbelasting Nederlandse wetgeving belasting voor
banken.
3 Capital Requirements
Directive / Regulation (CRD
IV Package) COM(2011)453
& COM(2011)452
4 Central Securities
Depositories Directive
(CSDD)
Europese Richtlijn en Verordening voor
kapitaal en liquiditeit beslag.
Europese richtlijn voor de harmonisatie
afwikkeling waardepapieren.
5 Code Banken Nederlandse vrijwillige richtlijn voor
governance en beloning binnen
bancaire sector
6 Consumer Credit Directive
2008/48/EG
NL Rechtsgeldig 2012 High Med Low Low
EU Onderhandeling
EU Onderhandeling
2013* High High Med High
2015* Low Low Low Low
NL Uitvoering N.v.t. Low Low Med Low
Europese richtlijn om consumenten
beter te beschermen van
kredietaanbieder en tot een
transparantere Europese markt te
komen.
EU Rechtsgeldig 2010 Low Low
Richtlijn klantenbescherming FSB INT Uitvoering N.v.t. Low Low
7 Consumer Finance
Protection
8 Corporate Governance in Europees raamwerk voor governance EU Voorbereiding N.v.t. Low Low Med Med
Financial Institutions and
Remuneration Policies
Green Paper
COM(2010)284
en beloning financiële instellingen
9 Credit Rating Agencies Europese verordening voor
EU Onder- 2013 Med Low Low
(CRA II & III) COM(2011)74 Kredietbeoordelaars.
handeling
10 Crisis Management
Voorstel door de EC voor een crisis- EU Onder- 2013* High High High High
Framework COM(2012)280 management raamwerk richtlijn.
handeling
11 Depositogarantie Ex-ante Nederlandse wetgeving
depositogarantiestelsel
NL Rechtsgeldig 2013* Med Med Low Low
12 Deposit Guarantee Scheme Europese richtlijn (herschikking)
EU Uitvoering 2010 Med Low Low Low
(DGS) COM(2008)661 depositogarantiestelsels.
13 Dodd-Frank Act (DFA) VS wetgeving hervorming financieel
stelsel.
VS Rechtsgeldig 2010 Low Med Med Low
14 Electronic Money Directive Europese richtlijn voor elektronisch
EU Uitvoering 2011 Low Low Low Low
(EMD)- 2009/110/EC geld.
15 European Market
Europese verordening betreffende OTC EU Uitvoering 2013 Low Med Med Med
Infrastructure Regulation derivaten, centrale tegenpartijen en
(EMIR)- COM(2010)484 transactieregisters.
16 Foreign Account Tax VS wetgeving betreffende nakoming VS Uitvoering 2010 Low Med Med Med
Compliance Act (FATCA) belasting.
17 Financial Conglomerates Europese richtlijn voor conglomeraten EU Uitvoering 2011 Low Med ?? ??
Directive (FCD)
met zowel bancaire als verzekerings
COM(2010)433
licenties.
18 Geschiktheid Nederlandse wetgeving (wijziging) Wft NL Onder- 2011 Low Low Low Low
betreffende geschiktheidstoets en
betrouwbaarheidstoets.
handeling
19 Hypotheektarieven
Nederlandse wetgeving over
NL Onder- 2013* Low Low Low Low
transparantie
maatregelen voor transparante
hypotheektarieven
handeling
20 Interventiewet Nederlandse wetgeving uitvoering
interventie bij banken en verzekeraars.
NL Uitvoering 2012 Low Low Med
21 Investor Compensation Europese richtlijn inzake
EU Onder- 2013* Low Low Low Low
Scheme (ICS) -
COM(2010)371
beleggerscompensatiestelsel
handeling
Bron: KPMG analyse (wordt vervolgd)
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

Bijlage A: Overzicht wet- en regelgeving (vervolg)
55 | Stapeling Regelgeving
Effect op Effect op Effect op
Effect op Business Operat. verander-
No Wet- en regelgeving Beschrijving Instantie Status Rechtsgeldig Balans Model Model capaciteit
22 International Financial Internationale standaarden van de IASC INT Onder- 2015* High Med Low Low
Reporting Standards / voor financiële instrumenten,
handeling
International Accounting consolidatie en fair value, pensioen
Standards IFRS 9, IFRS 10,
IFRS 13, IAS 19R, IAS 32
verplichtingen.
23 Ken uw klant Nederlandse wetgeving (wijziging) ter NL Onder- 2012 Low Low Low Low
voorkoming van witwassen en
financieren van terrorisme (Wwft)
handeling
24 Market Abuse Directive & Europese verordening en richtlijn
EU Onder- 2013* Low Low Low Low
Regulation (MAD) II
uitvoering strafrechtbeleid financieel
handeling
COM(2011) 651 &
COM(2011) 654
stelsel.
25 Markets in Financial Europese verordening en richtlijn
EU Onder- 2014* Low Med Med Med
Instruments Directive & (herschikking) markten voor financiële
handeling
Regulation (MiFID) II -
COM(2011)652 &
COM(2011)656
instrumenten.
26 Mortgage Credit Directive - Europese richtlijn voor hypotheken EU Onder- 2013* Low Low Low Med
COM(2011)142
handeling
27 Omnibus I Europese wetgeving voor Europees
toezicht
EU Rechtsgeldig 2012 Low Low Med Low
28 Omnibus II - 2011/0006 Europese wetgeving voor Europees EU Onder- 2013*
(COD)
toezicht
handeling
29 Packaged Retail Investment Europese richtlijn pakketproducten voor EU Onder- 2013 Low Med Med Med
Products (PRIPs) 2012/0169 retailbeleggingen. Focus op informatie
voor klanten.
handeling
30 Payment Services Directive Europese regelgeving ter ondersteuning EU Uitvoering 2009
(PSD)
van SEPA
31 Prospectusplicht Nederlandse wetgeving betreffende
prospectus grens Wft
NL Rechtsgeldig 2010 Low Low Low Low
32 Provisieverbod Nederlandse wetgeving provisieverbod NL Rechtsgeldig 2012 Low Med Low Low
33 Raamwerk Herstelplan Nederlandse richtlijn DNB voor herstel NL Pilot 2012
34 Securities Law Directive Europese wetgeving betreffende
EU Voorbereiding 2014* Low Low Low
(SLD)
bewaring
35 Short Selling Regulation - Europese verordening betreffende short EU Uitvoering 2012 Med Low Low Low
236 / 2012
selling en Credit Default Swaps.
36 Undertakings for Collective Europese richtlijn coördinatie van de EU Uitvoering 2008 Low Low Low Low
Investment in Transferable wettelijke en bestuursrechtelijke
Securities (UCITS) -
COM(2006)926
bepalingen voor UCITS.
37 Transparency Directive - Europese richtlijn transparantievereisten EU Onder- 2013* Low Low Low Low
COM(2011)683
voor informatie over uitgevende
instellingen van effecten tot handel.
handeling
38 Regeling beheerst
Nederlandse wetgeving betreffende NL Uitvoering 2010
beloningsbeleid Wft 2011
Hoog effect
Gemiddeld effect
Laag effect
beloningsbeleid
Bron: KPMG analyse
Noot: * KPMG verwachting
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

56 | Stapeling Regelgeving
Bijlage B: Referenties
1. EIM. Financieringsmonitor. 2012.
2. DNB. Statistieken financiële markten en financiële instellingen. [Online] Juni 2012. http://www.statistics.dnb.nl.
3. NIBE-SVV. Bankenboekje 2011/2012 . 2011.
4. CBS. Sterke stijging toegevoegde waarde bankwezen in 2009. [Online] 2010. http://www.cbs.nl.
5. —. Export draagt 29 procent bij aan Nederlandse economie. [Online] 2012. http://www.cbs.nl/.
6. DNB. Balans Nederlandse bankensector. 2011.
7. CBS. Hypotheekschuld in Nederland. 2012.
8. DNB. Overzicht Financiële Stabiliteit. April 2012.
9. CPB. Risicorapportage Financiële Markten. 30 mei 2012.
10. CBS. Woningwaarde tweemaal zo hoog als hypotheekschuld. 2012.
11. EBA. Recommendation on the creation and supervisory oversight of temporary capital buffers to restore market
confidence (EBA/REC/2011/1). 2011.
12. DNB. Brief aan Ministerie van Financiën inzake effecten bankenbelasting. 15 mei 2012.
13. Bank of International Settlements. Results of the Basel 3 monitoring exercise as of 30 June 2011. April 2012.
14. DNB. Gevolgen Basel 3 voor Nederlandse banken significant maar te overzien. Mei 2011.
15. Jaarverslagen en presentaties voor analisten betreffende de Nederlandse grootbanken. 2011 – 2012.
16. JP Morgan. European Bank Bail-In Survey – Results. Oktober 2010.
17. Europese Commissie. EU framework for bank recovery and resolution . Juni 2012.
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

57 | Stapeling Regelgeving
© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van
zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

Contactpersonen
Carola Steenmeijer
Partner, KPMG Advisory N.V.
T: (+31) 20 656 8283
E: steenmeijer.carola@kpmg.nl
Age Lindenbergh
Partner, KPMG Advisory N.V.
T: (+31) 20 656 7965
E: lindenbergh.age@kpmg.nl
Ferdinand Veenman
Partner, KPMG Advisory N.V.
T: (+31) 20 656 8586
E: veenman.ferdinand@kpmg.nl