Omgevingsanalyse “Hulpberoepen in de tandheelkunde” Inhoud

Vlaamse Onderwijsraad Raad Secundair Onderwijs
Kunstlaan 6 bus 6 8 mei 2008
1210 Brussel RSO/JVR/ADV/007bijl1
Inhoud
Omgevingsanalyse “Hulpberoepen in de tandheelkunde”
I
Inleiding.................................................................................................................................................. 3
1 Situering.......................................................................................................................................... 3
2 Werkgroep Hulpberoepen in de tandheelkunde ............................................................................. 3
Deel 1: Opleidingsaanbod hulpberoepen sector Tandheelkunde.................................................... 5
1 Opleidingen in het regulier onderwijs.............................................................................................. 5
1.1 Dentaaltechnicus.................................................................................................................... 5
1.2 Tandartsassistent................................................................................................................... 5
1.3 Opleidingen buiten het regulier onderwijs.............................................................................. 7
2 Leerlingengegevens gewoon voltijds secundair onderwijs............................................................. 9
2.1 Instroom in de derde graad Tandtechnieken TSO................................................................. 9
2.2 Uitstroom uit de derde graad Tandtechnieken TSO3 ............................................................ 9
2.3 Doorstroming naar het hoger onderwijs............................................................................... 10
Deel 2: Evolutie van het aantal leerlingen in het studiegebied Tandtechnieken in het gewoon
voltijds secundair onderwijs .............................................................................................................. 11
1 Inleiding......................................................................................................................................... 11
2 Secundair onderwijs: derde graad TSO ....................................................................................... 12
3 Evolutie van de leerlingenpopulatie in het studiegebied t.o.v. de corresponderende
onderwijsvorm en het totaal aantal leerlingen in het onderwijsniveau .................................................. 13
Deel 3: Evolutie aantal werkzoekende schoolverlaters................................................................... 14
1 Inleiding......................................................................................................................................... 14
1.1 Het begrip “schoolverlater”................................................................................................... 14
1.2 Restpercentage (nog werkzoekend na 1 jaar)..................................................................... 14
1.3 Dynamiek ............................................................................................................................. 15
1.4 Schematische voorstelling ................................................................................................... 15
2 Cijfers per onderwijsniveau/onderwijsvorm .................................................................................. 16
3 Evolutie 2001-2006....................................................................................................................... 17
4 Knelpuntberoep............................................................................................................................. 18
5 Werkzoekenden met de beroepsaspiratie van dentaaltechnicus ................................................. 20
1

Deel 4: De sector: kenmerken en tendensen.................................................................................... 21
1 Inleiding......................................................................................................................................... 21
2 Dentaaltechnicus .......................................................................................................................... 21
2.1 Omschrijving ........................................................................................................................ 21
2.2 Evolutie in het beroep .......................................................................................................... 22
2.3 De sector dentaaltechniek.................................................................................................... 22
2.4 Beroepsactiviteiten van de dentaaltechnicus....................................................................... 23
2.5 Beroepsinventaris dentaaltechniek ...................................................................................... 23
3 Tandartsassistent.......................................................................................................................... 31
3.1 Inleiding................................................................................................................................ 31
3.2 Beroepscompetenties van tandartsassistent ....................................................................... 31
Aandachtspunten m.b.t. de screening van het studiegebied Tandtechnieken............................. 34
1 Hulpberoepen in de tandheelkunde.............................................................................................. 34
1.1 Tandartsassistent................................................................................................................. 34
1.2 Dentaaltechnicus.................................................................................................................. 34
2 Studiegebied Tandtechnieken in het TSO.................................................................................... 35
Bibliografie.................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
Bijlagen................................................................................................................................................. 37
2

Inleiding
1 Situering
Minister F. Vandenbroucke kondigde in de adviesvraag over het aanbod in het secundair
onderwijs voor het studiegebied land- en tuinbouw (22 februari 2007) aan dat er in het
schooljaar 2006-2007 een screening zou worden uitgevoerd voor de studiegebieden
muziekinstrumentenbouw, sport, tandtechnieken en voeding.
De Raad Secundair Onderwijs (RSO) besliste op 25 september 2007 om deze (toekomstige)
adviesvragen niet af te wachten en alvast de voorbereidende werkzaamheden (met de
omgevingsanalyses als output) op te starten. Ook de Raad Levenslang en Levensbreed
Leren (RLLL) wil een aantal omgevingsanalyses maken ter voorbereiding van adviezen over
opleidingsprofielen die de decretale stuurgroep in de toekomst zal ontwikkelen en
voordragen in het kader van het samenwerkingsverband tussen de pedagogische
begeleidingsdiensten en het Vlaams Ondersteuningscentrum voor het
Volwassenenonderwijs.
Naar aanleiding van de screeningsoperatie voor het secundair onderwijs en de plannen van
de raden (RSO en RLLL), besliste men om een duidelijk onderscheid te maken tussen de
omgevingsanalyse en de screening van een studiegebied.
- Een omgevingsanalyse gaat vooraf aan een screening en reikt materiaal aan over de
huidige toestand van het studiegebied, de verwachtingen ten aanzien van het
studiegebied en de te verwachten evoluties. Omdat de omgevingsanalyse een breed
beeld wil schetsen van een studiegebied is ze per definitie niveauoverschrijdend. Niet
enkel de raden (RSO en RLLL), maar ook de Raad Hoger Onderwijs (RHO) is
vragende partij voor dergelijke omgevingsanalyses.
- Een screening volgt op een omgevingsanalyse en toetst het bestaande aanbod in
een specifiek niveau aan het materiaal uit de omgevingsanalyse. Bovendien is de
screening gericht op de mogelijke actualisering van het onderwijsaanbod in een
studiegebied. Een screening is dus per definitie niveaugebonden.
2 Werkgroep Hulpberoepen in de tandheelkunde
De commissie Onderwijs, Vorming en Arbeidsmarkt (OVA) coördineert de ontwikkeling van
de omgevingsanalyses. Zij besliste om de ontwikkeling van de omgevingsanalyses aan de
sectorcommissies van de Vlor uit te besteden. Daar er voor het studiegebied
Tandtechnieken geen sectorcommissie bestaat, besliste de commissie OVA op 4 oktober
2007 om de ad hoc werkgroep Tandartsassistent te reactiveren en uit te breiden. Deze ad
hoc werkgroep bereidde in 2005-2006 het advies over de mogelijke opleiding tot
tandartsassistent en mondhygiënist 1 voor. De scholen die in 2006-2007 een voorstel tot
erkenning van een structuuronderdeel “Tandartsassistent” indienden én de scholen die het
studiegebied Tandtechnieken aanbieden, werden aan de ad hoc werkgroep toegevoegd
(bijlage 1: ledenlijst).
1
Vlaamse Onderwijsraad (2006), Advies over een mogelijke opleiding tot tandartsassistent en mondhygiënist
3

De ad hoc werkgroep Hulpberoepen in de tandheelkunde vergaderde 3 keer (6 en 26
november 2007, 31 januari 2008) onder voorzitterschap van Dirk De Meester. Het resultaat
van deze vergaderingen is in dit document vervat.
4

Deel 1: Opleidingsaanbod hulpberoepen sector Tandheelkunde
Dit document brengt het bestaande aanbod in kaart van de opleidingen die leiden tot de
toegang tot de bestaande ondersteunende beroepen in de sector Tandheelkunde:
dentaaltechnicus 2 en tandartsassistent.
1 Opleidingen in het regulier onderwijs
1.1 Dentaaltechnicus
Tandtechnieken wordt enkel in het voltijds gewoon secundair onderwijs aangeboden (derde
graad technisch secundair onderwijs). Deze opleiding wordt niet in het
volwassenenonderwijs noch in het hoger onderwijs (professionele opleidingen en
academische opleidingen) ingericht.
De studierichtingen 3 uit het studiegebied
Tandtechnieken in het TSO zijn specifieke
studierichtingen. Dit zijn studierichtingen die in
beperkte mate aangeboden worden en dus een
zwaardere programmatieprocedure moeten
doorlopen.
Dit studiegebied bestaat enkel in de derde graad
TSO. Er is geen specifieke onderbouw in de tweede
graad.
Drie scholen bieden Tandtechnieken TSO3 en het aan: Instituut Anneessens-Funck
(Brussel), KTA Vesaliusinstituut (Oostende) en Stella Marisinstituut (Merksem).
Het specialisatiejaar Dentaaltechnieken en supra-structuren wordt in het schooljaar 2007-
2008 in twee scholen aangeboden: Stella Marisinstituut (Merksem) en KTA Vesaliusinstituut
(Oostende).
1.2 Tandartsassistent
Er is geen opleiding Tandartsassistent in het regulier onderwijs. De sector 4 is vragende partij
om een dergelijke opleiding in te richten. De Vlor bracht in 2006 advies 5 uit over een vraag
van de minister van Onderwijs over de opportuniteit van mogelijke opleidingen tot
(deel)beroepen die de taken van tandartsen zouden kunnen verlichten. De Vlor stelt in haar
advies dat het opportuun kan zijn om een opleiding tot tandartsassistent en op later termijn
2 In dit document zal het begrip “Dentaaltechnicus” gebruikt worden. Deze benaming is de officiële benaming
die de federale overheid en de beroepsvereniging, de Unie der Dentaaltechnische Bedrijven hanteren. Andere
begrippen zoals “tandtechnicus” en “tandprothesetechnicus” betekenen hetzelfde.
3 Onderwijs gebruikt de term “structuuronderdeel”. Om de leesbaarheid te verhogen wordt in deze tekst de term
“studierichting” gebruikt.
4 Verbond der Vlaamse Tandartsen, Vlaamse Beroepsvereniging Tandartsen, Unie der Dentaaltechnische
bedrijven
5 Vlaamse Onderwijsraad (2006), Advies over een mogelijke opleiding tot tandartsassistent en mondhygiënist,
30 maart 2006
Secundair onderwijs: 3de graad TSO
1ste en 2de lj. 3de lj.
Tandtechnieken
Dentaaltechnieken
en supra-structuren
5

een opleiding van mondhygiënist mogelijk te maken in het onderwijs. De Vlor vraagt
duidelijkheid over een aantal aspecten:
- het ontbreken van beroepsprofielen;
- de onduidelijkheid over het al dan niet medische karakter van een aantal
handelingen;
- de relatie tussen tandartsassistent en mondhygiënist;
- de erkenning van beide beroepen op Vlaams en federaal niveau;
- duidelijkheid over stagemogelijkheden;
- duidelijkheid over latere tewerkstellingsmogelijkheden.
1.2.1 Secundair onderwijs
In het secundair onderwijs dienden KTA Vesaliusinstituut (Oostende) en KTA Paramedisch
Instituut (Mechelen) tijdens het schooljaar 2006-2007 een aanvraag in voor de oprichting van
een nieuw structuuronderdeel “Tandartsassistent” (3 de leerjaar TSO3 in het studiegebied
Personenzorg). Ondanks gunstig advies 6 van de Vlor keurde de Vlaamse Regering de
oprichting van dit structuuronderdeel niet goed.
1.2.2 Volwassenenonderwijs
Het Centrum voor Volwassenenonderwijs KISP (Gent) diende een aanvraag in voor een
nieuwe modulaire opleiding “Tandartsassistent” (studiegebied Gezondheidszorg) in het
hoger onderwijs voor sociale promotie (HOSP). In juni 2007 bracht de Vlor gunstig advies 7 uit
over het voorstel. De leerinhouden zijn gebaseerd op een beschrijving van de
beroepsactiviteiten door het Verbond van Vlaamse Tandartsen en op de Cobrafiche 8
“Tandartsassistent” van de VDAB.
De Minister van Onderwijs, Vorming en Werk heeft tot op heden nog niet geantwoord. Een
Centrum voor Volwassenenonderwijs kan pas na goedkeuring door de Vlaamse Regering en
na voorlegging van goedgekeurde leerplannen een nieuwe opleiding starten. CVO KISP
heeft de start van de opleiding aanvankelijk op 1 september 2008 gepland.
6
Vlaamse Onderwijsraad (2007), Advies over de programmatieaanvragen voor het voltijds secundair onderwijs
(schooljaar 2007-2008)
7
Vlaamse Onderwijsraad (2007), Advies over de voorstellen voor nieuwe modulaire opleidingen in het hoger
onderwijs voor sociale promotie
8
Competenties en Beroepen Repertorium voor de Arbeidsmarkt
6

1.3 Opleidingen buiten het regulier onderwijs
1.3.1 Dentaaltechnicus
SYNTRA Vlaanderen organiseert de opleiding
“Tandprothesetechnicus” op 2 niveaus: een leertijdopleiding en een
ondernemersopleiding.
Een leertijdopleiding (leercontract) is een opleiding van 120 uur
voor jongeren die deeltijds leerplichtig zijn (vanaf de leeftijd van 15
jaar én 2 jaar secundair onderwijs gevolgd hebben). Deze opleiding
vindt plaats in de centra in Antwerpen, Gent en Hasselt.
De ondernemersopleiding omvat 384 uur beroepskennis en is
modulair opgebouwd in 6 modules van elk 64 uur: een basismodule
en 5 technische modules. Cursisten die niet aan de vereisten
inzake vooropleiding voldoen (de leertijd niet gevolgd bv.) dienen
een toelatingsproef te doen. Indien zij niet slagen worden zij
verwezen naar een inleidende cursus van 128 uren.
De ondernemersopleiding kan ook worden gevolgd onder vorm van
een “stageovereenkomst” (leercontract op hoger niveau), waarbij
de kandidaat zijn praktische opleiding krijgt in een dentaaltechnisch bedrijf, en de
theoretische lessen volgt in een Syntra-centrum.
De ondernemersopleiding wordt momenteel in Antwerpen, Gent en Hasselt georganiseerd.
Tijdens het schooljaar 2007-2008 waren 166 leerlingen ingeschreven:
opleiding SYNTRA-campus aantal leerlingen
leertijdopleiding Hasselt 13
Gent 11
Antwerpen 11
ondernemersopleiding Hasselt 26
Gent 17
Antwerpen 88
Opmerking: de cijfers in bovenstaande tabel geven een vertekend beeld. In de tabel zijn ook
de cursisten “stagecontract zonder stageplaats” opgenomen.
7

1.3.2 Tandartsassistent
In oktober 2006 (85 cursisten) startte de VDAB met een opleiding tot
tandartsassistent in zes over Vlaanderen verspreide scholen. De
kandidaten voor dit pilootproject moeten werkzoekend zijn en een
diploma hoger secundair onderwijs hebben. Het initiatief gaat uit van
het Verbond der Vlaamse Tandartsen (VVT).
In oktober 2007 (78 cursisten) werd deze basisopleiding door zes
centra ingericht. De VDAB is de organisator en heeft met een aantal
onderwijsinstellingen een samenwerkingsovereenkomst afgesloten:
- Vormingscentrum HIVSET, Turnhout
- Katholieke Hogeschool Leuven, Leuven
- Katholieke Hogeschool Limburg, Hasselt
- KTA Vesaliusinstituut, Oostende
- Arteveldehogeschool, Gent
- Stella Marisinstituut, Merksem
De basisopleiding is een combinatie van theorie en stage en bestaat uit drie luiken:
- luik 1: secretariaat en administratie (3 à 4 weken, 120 uren theorie);
- luik 2: specifieke tandheelkundige opleiding (12 à 14 weken, 288 uren theorie en 96
uren stage);
- luik 3: stages in een tandartspraktijk (6 à 12 weken, 240 uren).
Cursisten die een VDAB-getuigschrift behalen, kunnen een praktijkgerichte opleiding in een
tandartspraktijk volgen:
- in 2006-2007 gedurende 4 à 6 maanden met een IBO-contract 9 ;
- in 2007-2008 werd het IBO-contract vervangen door een instapopleiding (2
maanden).
9 Individuele beroepsopleiding: de werkgever betaalt geen loon of RSZ-bijdrage; enkel een productiviteitspremie
dat gelijk is aan het normale loon min de werkloosheidsuitkering. Na deze IBO moet een contract voor
onbepaalde duur worden aangeboden.
8

2 Leerlingengegevens gewoon voltijds secundair onderwijs
2.1 Instroom in de derde graad Tandtechnieken TSO
Tandtechnieken TSO3 heeft geen eigen onderbouw in de tweede graad. Onderstaande tabel
geeft een (beperkt) overzicht van de instroom in het eerste leerjaar van de derde graad
Tandtechnieken TSO 10 .
vooropleiding 2005-2006 2006-2007 2007-2008
TSO2 9 9 4
TSO3 (o.a. B-attest) 3 1 1
ASO2 2 1 1
ASO3 (B- of C-attest) 2 1 2
diploma SO 4 4 6
buitenlands diploma 2 4
zittenblijver 1 1
totaal 23 21 14
2.2 Uitstroom uit de derde graad Tandtechnieken TSO3
De volgende tabel geeft een (beperkt) overzicht 11 van de uitstroom uit het tweede leerjaar
van de derde graad en het zevende specialisatiejaar:
schooljaar 6 de leerjaar 7 de leerjaar werkt in de sector
2000-2001 12 5 6
2001-2002 11 9 3
2002-2003 14 5 6
2003-2004 10 11 8
2004-2005 12 8 1
2005-2006 9 6 7
2006-2007 16 7 3
2007-2008 13 9
Een aantal leerlingen heeft (na het behalen van het getuigschrift Bedrijfsbeheer) een eigen
zaak opgestart, voornamelijk in de horecasector en lichaamsverzorging. Deze leerlingen zijn
niet in bovenstaande lijst opgenomen.
10 Bronnen: Instituut Anneessens-Funck (Brussel), KTA Vesaliusinstituut (Oostende)
11 Bron: KTA Vesaliusinstituut (Oostende)
9

2.3 Doorstroming naar het hoger onderwijs
Onderstaande tabellen geven een overzicht van de generatiestudenten die tijdens het
academiejaar 2005-2006 ingeschreven waren voor een diplomacontract in het hoger
onderwijs (professionele bachelor / academische bachelor) 12 .
7 leerlingen uit het studiegebied Tandtechnieken hebben zich ingeschreven voor een aantal
credits in het hoger onderwijs: 1 leerling in een academische bachelor (ACA) en 6 in een
professionele bachelor (PBA). Het percentage verworven credits geeft aan voor welk
aandeel van de opgenomen credits de studenten geslaagd zijn.
opleiding onderwijsvorm aantal %verworven stp
ABA criminologische wetenschappen 1 86,7
PBA architectuur-assistentie 1 70
PBA bedrijfsmanagement 2 58,3
PBA office management 1 0
PBA onderwijs: secundair onderwijs 1 0
PBA verpleegkunde 1 76,7
12 Bron:Databank Tertiair Onderwijs (Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs en
Studietoelagen - Afdeling Hoger Onderwijs - Cel Gegevensbeheer), bewerking Vlor
10

Deel 2: Evolutie van het aantal leerlingen in het studiegebied
Tandtechnieken in het gewoon voltijds secundair onderwijs
1 Inleiding
De tabellen 13 op volgende bladzijden beschrijven de evolutie van het aantal leerlingen van
het schooljaar 1996-1997 tot 2005-2006. Elke tabel bestaat uit twee delen: specifieke cijfers
over structuuronderdelen en globale cijfers over het studiegebied, de onderwijsvorm
(technisch secundair onderwijs), het onderwijsniveau (secundair onderwijs).
- Bij de specifieke cijfers wordt het referentiepunt vastgelegd op:
o het eerste leerjaar van de tweede graad
o het eerste en het derde leerjaar van de derde graad
Per graad zijn de structuuronderdelen vermeld.
- De globale cijfers vermelden het totaal aantal leerlingen per graad en per
studiegebied. Om de grafische weergave van de evolutie overzichtelijk te maken,
werd het eerste schooljaar uit de tabel, nl. het schooljaar 1996-1997, op 100 gezet.
De overige schooljaren worden telkens met het schooljaar 1996-1997 vergeleken.
13
Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming (1997-2006), Statistisch jaarboek van het Vlaams onderwijs
11

2 Secundair onderwijs: derde graad TSO
schooljaar
structuuronderdeel 1996-1997 1997-1998 1998-1999 1999-2000 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006
TSO3
Tandtechnieken 81 76 64 55 59 60 75 75 62 72
Dentaaltechnieken en
supra-structuren (3lj) 33 29 23 17 16 18 14 18 18 19
Totaal Tandtechnieken
TSO3 114,00 105,00 87,00 72,00 75,00 78,00 89,00 93,00 80,00 91,00
Leerlingen TSO3 46367 46488 46565 45999 45243 44771 44547 44964 45694 46056
Leerlingen secundair
onderwijs 432227 426220 420366 415253 413343 414079 419379 427922 435048 439550
Tandtechnieken TSO3 100,00 92,11 76,32 63,16 65,79 68,42 78,07 81,58 70,18 79,82
TSO3 100,00 100,26 100,43 99,21 97,58 96,56 96,07 96,97 98,55 99,33
secundair onderwijs 100,00 98,61 97,26 96,07 95,63 95,80 97,03 99,00 100,65 101,69
12

3 Evolutie van de leerlingenpopulatie in het studiegebied t.o.v. de
corresponderende onderwijsvorm en het totaal aantal leerlingen in het
onderwijsniveau
Tandtechnieken TSO3: N = 114 (schooljaar 1996-1997)
TSO3: N = 46.367 (schooljaar 1996-1997)
Secundair onderwijs: N = 432.227 (schooljaar 1996-1997)
120
110
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1996-
1997
1997-
1998
1998-
1999
1999-
2000
2000-
2001
2001-
2002
2002-
2003
2003-
2004
Deze grafiek moet met enige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden. Het aantal leerlingen in
het studiegebied Tandtechnieken is vrij laag. De minste wijziging van het aantal leerlingen
veroorzaakt een bruuske beweging van de corresponderende tijdlijn.
Mogelijke verklaringen kunnen aan de basis liggen van de evolutie van het aantal leerlingen
in het studiegebied Tandtechnieken:
- De grafiek volgt een internationale tendens.
- Niet alle afgestudeerden stromen door naar de arbeidsmarkt. Velen stromen verder
naar het hoger onderwijs (professionele bachelor).
- De cijfers doen niet vermoeden dat er een schaarste op de arbeidsmarkt heerst.
Dentaaltechnicus is een knelpuntberoep.
- Het feit dat dit studiegebied enkel in de derde graad ingericht wordt en er geen
onderliggende, aanverwante studiegebieden zijn, schept een aantal problemen:
- Enkel sterk gemotiveerde leerlingen of leerlingen die vertrouwd zijn met de
sector kiezen op 16-jarige leeftijd voor het beroep van dentaaltechnicus. De
gemiddelde leerling kan op het einde van de tweede graad zulk een specifieke
keuze niet maken, laat staan voor een sterk doorgedreven technische richting.
- De leerlingen moeten uit andere scholen gerekruteerd worden. De oriëntering
naar een ander studiegebied (dat ook nog in een andere school ingericht
wordt) is niet zo evident.
2004-
2005
2005-
2006
Tandtechnieken TSO3
TSO3
secundair onderw ijs
13

Deel 3: Evolutie aantal werkzoekende schoolverlaters 14
1 Inleiding
1.1 Het begrip “schoolverlater”
Het departement Onderwijs voert ieder jaar op 1 februari een telling uit van het aantal
leerlingen en studenten. Voor het bepalen van het aantal schoolverlaters van 2005 wordt de
telling van 2005 vergeleken met deze van 2006. Wie in de telling van 2005 voorkomt maar
niet meer in deze van 2006, wordt als schoolverlater beschouwd1. Deze redenering klopt
niet helemaal. Schoolverlaters die een leertijd bij Syntra hebben gevolgd vinden wij hier niet
terug. Schoolverlaters die één of meerdere jaren in het buitenland gestudeerd hebben of
studies volgden in een niet erkende onderwijsinstelling of in een onderwijsinstelling die niet
onder de bevoegdheid valt van het departement Onderwijs, komen in deze bestanden ook
niet voor.
Wanneer zij zich inschrijven als werkzoekende bij de VDAB dan vinden wij ze wel terug in de
VDAB-bestanden. Schrijven zij zich niet in als werkzoekende dan vinden wij deze
schoolverlaters niet in de Onderwijsbestanden noch in de VDAB-bestanden terug. Wij komen
hier verder nog op terug in de niveaus waar dit effect vooral speelt. VDAB houdt eveneens
een bestand bij van de schoolverlaters die zich als werkzoekende inschrijven in de periode
februari 2005 tot en met januari 2006. Door het departement Onderwijs werd dit VDABbestand
vergeleken met het Onderwijsbestand. Indien een koppeling kon gemaakt worden
dan werden de VDAB-gegevens verrijkt met Onderwijsgegevens, indien de door Onderwijs
geregistreerde schoolverlaters niet konden gekoppeld worden, dan werden van deze
schoolverlaters enkele gegevens2 ter beschikking gesteld om verdere analyse mogelijk te
maken. Op dezelfde wijze worden ook de VDAB-bestanden vergeleken met de Syntragegevens.
1.2 Restpercentage (nog werkzoekend na 1 jaar)
Van alle schoolverlaters die in het VDAB-schoolverlatersbestand voorkomen wordt
nagegaan wie 1 jaar na het verlaten van de school nog als werkzoekende staat
ingeschreven. Dit aantal, vergeleken met het totaal aantal schoolverlaters, noemen wij het
restpercentage. Een kleine groep schoolverlaters beantwoordt niet helemaal aan deze
definitie. Ofwel stoppen zij hun studies vóór 30 juni en worden zij iets langer dan 1 jaar
opgevolgd, ofwel haken zij in het nieuwe schooljaar af voor januari en worden zij iets korter
dan 1 jaar opgevolgd. Aangezien deze groep beperkt is tot ongeveer 6 à 7% van de
schoolverlaters, spreken wij gemakshalve ook van een opvolgingsperiode van 1 jaar na het
verlaten van de school.
14 VDAB-studiedienst (2001-2006), Werkzoekende schoolverlaters in Vlaanderen
14

1.3 Dynamiek
De schoolverlaters die één jaar na het verlaten van de school nog als werkzoekende bij de
VDAB zijn ingeschreven, zijn natuurlijk niet allemaal gedurende gans die periode werkloos
geweest. Een aantal onder hen vond een job voor een beperkte duur, werkte één of
meerdere keren voor een uitzendkantoor of was op een andere wijze op de arbeidsmarkt
actief. Een ander deel was in de opvolgingsperiode echter nooit uitgeschreven, d.w.z. dat zij
tussen de periode dat zij de school verlieten en 30 juni 2006 geen enkele werkervaring
konden opdoen. Deze groep ‘zonder werkervaring’ vormt de harde kern van de
schoolverlatersproblematiek! Hun aandeel wordt eveneens uitgedrukt in een percentage van
het totaal aantal schoolverlaters.
1.4 Schematische voorstelling
Onderwijs
Leerlingen en studenten
telling 1 februari jaar X
Schoolverlaters
Leerlingen en studenten
wel in telling 1 februari jaar X
niet in telling 1 februari jaar X+1
Onderwijs
Leerlingen en studenten
telling 1 februari jaar X+1
VDAB
schoolverlatersbestand
Totaal schoolverlaters
enkel onderwijs onderwijs + VDAB enkel VDAB
Restpercentage
nog werkzoekend na 1 jaar t.o.v.
totaal aantal schoolverlaters
Zonder werkervaring
Nog geen werkervaring 1 jaar na
het verlaten van de school t.o.v.
totaal aantal schoolverlaters
15

2 Cijfers per onderwijsniveau/onderwijsvorm
TSO3
TOTAAL
TSO3
LEERTIJD
Schoolverlaters
2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006
N % N % N % N % N %
Schoolverlaters 73.860 100,00% 80.257 100,00% 75.581 100,00% 78.796 100,00% 77.494 100,00%
Werkzoekende schoolverlaters 7.938 10,75% 11.731 14,62% 11.717 15,50% 12.046 15,29% 9.966 12,86%
Schoolverlaters zonder werkervaring 3.868 5,24% 5.555 6,92% 5.764 7,63% 5.253 6,67% 3.818 4,93%
Schoolverlaters 13.363 100,00% 13.251 100,00% 12.139 100,00% 13.389 100,00% 13.026 100,00%
Werkzoekende schoolverlaters 1.212 9,07% 1.924 14,52% 1.731 14,26% 2.005 14,97% 1.617 12,41%
Schoolverlaters zonder werkervaring 628 4,70% 973 7,34% 855 7,04% 975 7,28% 664 5,10%
Schoolverlaters 2.691 100,00% 1.931 100,00% 2.184 100,00% 2.088 100,00%
Werkzoekende schoolverlaters 346 12,86% 167 8,65% 294 13,46% 227 10,87%
Schoolverlaters zonder werkervaring 95 3,53% 45 2,33% 63 2,88% 79 3,78%
Studiegebied Tandtechnieken
2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006
N % N % N % N % N %
Schoolverlaters 12 100,00% 17 100,00% 10 100,00% 14 100,00% 17 100,00%
Dentaaltechnieken en Werkzoekende schoolverlaters 4 33,33% 0 0,00% 0 0,00% 0 0,00% 0 0,00%
supra-structuren (3lj) Schoolverlaters zonder
werkervaring 1 8,33% 0 0,00% 0 0,00% 0 0,00% 0 0,00%
Tandtechnieken
Schoolverlaters 10 100,00% 12 100,00% 8 100,00% 13 100,00% 11 100,00%
Werkzoekende schoolverlaters 1 10,00% 2 16,67% 2 25,00% 0 0,00% 1 9,09%
Schoolverlaters zonder
werkervaring 1 10,00% 2 16,67% 2 25,00% 0 0,00% 0 0,00%
16

3 Evolutie 2001-2006
Studiegebied Tandtechnieken 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006
TSO3 Schoolverlaters 22 29 18 27 28
Werkzoekende schoolverlaters 5 2 2 0 1
Schoolverlaters zonder werkervaring 2 2 2 0 0
Evolutie schoolverlaters 100,00 131,82 81,82 122,73 127,27
Evolutie werkzoekende schoolverlaters Tandtechnieken 100,00 40,00 40,00 0,00 20,00
Evolutie schoolverlaters zonder werkervaring
Tandtechnieken 100,00 100,00 100,00 0,00 0,00
TSO3 Vlaanderen
Schoolverlaters 13.363 13.251 12.139 13.389 13.026
Werkzoekende schoolverlaters 1.212 1.924 1.731 2.005 1.617
Schoolverlaters zonder werkervaring 628 973 855 975 664
Evolutie schoolverlaters 100,00 99,16 90,84 100,19 97,48
Evolutie werkzoekende schoolverlaters TSO 100,00 158,75 142,82 165,43 133,42
Evolutie schoolverlaters zonder werkervaring TSO 100,00 154,94 136,15 155,25 105,73
17

4 Knelpuntberoep
Dentaaltechnicus 15 is één van de 193 knelpuntberoepen in 2006. Knelpuntberoepen zijn
beroepen die moeilijk ingevuld raken. De VDAB hanteert een eigen methodologie 16 om de
“probleemvacatures” te detecteren. Grosso modo komt het erop neer dat er via statistische
methoden verbanden worden gelegd tussen het aantal vacatures (zonder interim) en het
totaal van de vaste circuits (contracten van onbepaalde duur of van lange duur):
- de verhouding tussen het totaal aantal vervulde werkaanbiedingen en het totaal
aantal afgehandelde werkaanbiedingen (het vervullingspercentage);
- en de snelheid van invulling (vervullingstijd).
De output is een lijst van potentiële knelpuntberoepen die aan een werkgroep
arbeidsmarktspecialisten in de VDAB wordt voorgelegd. Aan de hand van economische
criteria stelt zij de definitieve lijst van knelpuntberoepen op.
Dentaaltechnicus is sinds enige tijd een knelpuntberoep, behalve in 2003:
jaar vacatures in Vlaanderen
(zonder interim)
2000 68
2001 53
2002 44
2003 42
2004 64
2005 58
2006 83
15 De VDAB hanteert de benaming “tandtechnicus” (beroepscode 74220)
16 VDAB-studiedienst (2006), Knelpuntberoepen 2006 deel 1, hoofdstuk 6
18

Wanneer men het cijfer van 2006 verder ontleedt, valt op dat meer dan de helft van de
vacatures zich situeert in de driehoek Antwerpen-Gent-Dendermonde:
regio vacatures
Antwerpen-Boom 21 25,3%
Sint-Niklaas-Dendermonde 13 15,7%
Gent 11 13,3%
Leuven 10 12%
Turnhout 6 7,2%
Brugge 5 6%
Hasselt 5 6%
Vilvoorde 4 4,8%
overige regio’s 8 9,6%
totaal 86 99,9%
Volgens de VDAB kunnen verschillende oorzaken aan de basis liggen om te kunnen spreken
van een knelpuntberoep:
1 een kwantitatief tekort aan arbeidskrachten:
- Het beroep wordt niet meer aangeleerd.
- Er is te weinig uitstroom uit bepaalde studierichtingen.
- Er is een tekort aan arbeidskrachten.
- De deeltijds werkenden zijn niet beschikbaar voor een voltijdse job.
2 een kwalitatief tekort aan arbeidskrachten:
- Er is een tekort aan vakbekwame werkzoekenden.
- Er is een tekort aan mensen met ervaring of bijkomende specifieke
kennis of met bepaalde eigenschappen.
3 de werkomstandigheden: laag loon, ongezond of zwaar werk, veel stress,
ongunstige tijdsregeling (avond- en weekendwerk), statuut van zelfstandige.
Het knelpuntkarakter bij de dentaaltechnici ligt volgens de VDAB in eerste instantie op de
ongunstige werkomstandigheden en vervolgens op het kwantitatieve aspect:
“Er zijn weinig werkzoekende tandtechnici en de gekwalificeerde uitstroom uit het
onderwijs is klein. Dat deze beroepen veelal op zelfstandige basis worden
uitgeoefend, versterkt de kwantitatieve tekorten. Verder is de lage verloning een rem
bij de rekrutering. Gezien de vrij doorgedreven technische opleiding hebben de
werkzoekenden ook hogere loonaspiraties.
Veel dentaaltechnische labo’s én de sterk provinciaal verschillende geografische
spreiding maken dat de match tussen vraag en aanbod moeizaam verloopt.”
19

5 Werkzoekenden met de beroepsaspiratie van dentaaltechnicus
Uit een screening van de werkzoekendendossiers die de VDAB in januari 2008 uitvoerde bij
de “arbeidsreserve niet-werkende werkzoekenden” (gegevens december 2007) blijkt dat
relatief gezien een laag aantal werkzoekenden interesse tonen voor het beroep van
dentaaltechnicus. Deze groep met aspiratie voor dentaaltechnicus omvat alle
leeftijdscategorieën. Bovendien werd niet nagegaan of de vaktechnische competenties en
kwalificaties overeenkomen met de opgegeven beroepsaspiraties. De cijfers moeten dus met
voorzichtigheid benaderd worden.
onderwijsniveau vooropleiding aantal
gewoon secundair onderwijs
SYNTRA
Tandtechnieken TSO3 15
Dentaal en supra-technieken TSO3 (7 de leerjaar) 4
andere TSO3 2
TSO2 3
ASO3 4
eerste graad 3
DBSO 3
leertijdopleiding dentaaltechnicus 5
ondernemersopleiding (andere) 4
hoger onderwijs professionele bachelor 5
buitenlands diploma 15
totaal 63
De volgende tabel geeft een overzicht van de groep met aspiratie voor dentaaltechnicus (42
mannen en 21 vrouwen) ingedeeld per leeftijdcategorie:
leeftijdcategorie aantal
18-20 1
20-25 5
25-30 7
30-35 7
35-40 12
40-45 8
45-50 11
50-55 7
55-60 4
>60 1
20

Deel 4: De sector: kenmerken en tendensen
1 Inleiding
De SERV ontwikkelt beroepscompetentieprofielen en beroepenstructuren. Dit gebeurt in
samenwerking met de sectorale sociale partners en opleidingsfondsen en
beroepsverenigingen. Een beroepenstructuur is een geordend geheel van beroepen binnen
een sector. Een beroepscompetentieprofiel is een gedetailleerde beschrijving van de taken
van een ervaren beroepsbeoefenaar en een beknopte beschrijving van de competenties die
hij of zij daarvoor nodig heeft.
Tot op heden is er op het niveau van de SERV nog geen beroepenstructuur van de sector
Tandheelkunde ontwikkeld. Het beroepscompetentieprofiel van tandartsassistent zal in de
loop van 2008 gepubliceerd worden.
De informatie die in dit hoofdstuk beschreven is, handelt over de huidige, bestaande
hulpberoepen (of hulpkrachten) in de tandheelkunde: dentaaltechnicus en tandartsassistent.
De gegevens werden aangeleverd door de volgende beroepsverenigingen:
- UDB: Unie der Dentaaltechnische Bedrijven
- VVT: Verbond der Vlaamse Tandartsen
- VBT: Vlaamse Beroepsvereniging Tandartsen
2 Dentaaltechnicus
2.1 Omschrijving
Dentaaltechniek is een beschermd beroep en de uitoefening is gereglementeerd bij
Koninklijk besluit van 21 december 2006 (B.S. 23 maart 2007). Dit besluit, dat het K.B. van
24 december 1973 vervangt, bepaalt de beroepsbekwaamheid en de
bekwaamheidsbewijzen die worden aanvaard als bewijs van beroepsbekwaamheid.
De taken 17 van de dentaaltechnicus worden omschreven als:
"Het vervaardigen of herstellen van tandprothesen of apparaten voor orthodontische
verbeteringen en in het algemeen alle apparaten bestemd om de tanden, delen van tanden
of naburige weefsels te verplaatsen, te vervangen of te behandelen."
Al deze prestaties worden enkel uitgevoerd op basis van een omstandig geneeskundig
voorschrift verstrekt door een tandarts, een geneesheer-specialist of elke andere legale bron.
De dentaaltechnicus is hierbij enkel verantwoordelijk voor het nauwkeurig volgen van het
voorschrift en voor de kwaliteit van het werkstuk. De verantwoordelijkheid ten overstaan van
de patiënt ligt bij de opdrachtgever.
17 Koninklijk Besluit dd. 2006-12-21, artikel 19
21

2.2 Evolutie in het beroep
De lage instroom van leerlingen in het secundair onderwijs in het studiegebied
Tandtechnieken zorgt er mede voor dat het beroep een knelpuntberoep geworden is. Om
toch de nodige werknemers te kunnen vinden voor de dentaaltechnische bedrijven, werd
eind 2006 door UDB beslist om samen met VDAB en SYNTRA een deelberoep op te richten,
waardoor een relatief groot aantal werklozen aan de slag zal kunnen gaan in een
interessante job. De assistent dentaaltechnicus zou voorbereidende en deeltaken kunnen
uitvoeren ter ontlasting van de dentaaltechnici. Indien deze assistent de nodige capaciteiten
heeft, zou hij kunnen doorgroeien in het bedrijf tot dentaaltechnicus met als beperking dat hij
zich niet zelfstandig kan vestigen. Als bijlage wordt het opleidingsprofiel van Assistentdentaaltechnicus,
dat door UDB wordt voorgesteld, toegevoegd (bijlage 2).
De Unie der Dentaaltechnische Bedrijven (UDB) wenst een aanvulling op lijst met de
hulpberoepen die in het Vlor-advies 18 werden geformuleerd. UDB denkt aan een
“mondzorgteam”, met o.a. een deelberoep “klinisch dentaaltechnicus”, dat dan uitsluitend
als specialisatie van het beroep dentaaltechnicus zou worden onderwezen. De
tandheelkundige staat aan het hoofd van dit mondzorgteam, coördineert er de werking van
en blijft verantwoordelijk voor het klinisch eindresultaat en de financiële afhandeling van de
prothetische behandeling. Deze denkpiste van UDB ligt momenteel ter discussie in de sector
Tandheelkunde.
2.3 De sector dentaaltechniek 19
werkgevers werknemers
Antwerpen 41 152
Oost-Vlaanderen 31 221
West-Vlaanderen 23 139
Vlaams-Brabant 35 131
Limburg 23 73
Waals-Brabant 9 13
Henegouwen 25 47
Luik 35 124
Luxemburg 4 15
Namen 15 38
Vlaanderen 153 716
Brussel 24 119
Wallonië 88 237
België 265 1072
18 Vlaamse Onderwijsraad (2006), Advies over een mogelijke opleiding tot tandartsassistent en mondhygiënist
19 Bron: UDB, september 2007
22

Het juiste aantal eenmanszaken is moeilijk te achterhalen. Men schat het aantal op 300 in
België.
2.4 Beroepsactiviteiten van de dentaaltechnicus
De activiteiten van de dentaaltechnicus kunnen worden omschreven als het voorbereiden,
vervaardigen wijzigen of herstellen van tandprothesen, apparaten voor orthodontische
correctie en in het algemeen van alle apparaten en technische hulpprestaties die nodig zijn
bij het stellen van de diagnose in de mond of bestemd zijn om de tanden, delen van tanden
en naburige weefsels te verplaatsen, te vervangen of te behandelen.
De activiteiten van dentaaltechnicus mogen enkel worden uitgeoefend aan de hand van een
voorschrift, individuele afdrukken, modellen of elk ander procédé van registratie en
reproductie van tand-, mond- en faciale weefsels die worden geleverd door practici in de
tand-, mond- en maxillo-faciale heelkunde of door elke andere legale bron.
2.5 Beroepsinventaris dentaaltechniek
2.5.1 Theoretische beroepskennis
2.5.1.1 Bedrijfsuitrusting
Instrumentarium
Verantwoorde keuze, beredeneerd gebruik en onderhoud van alle instrumenten gebruikt in
het dentaaltechnisch bedrijf zoals: wasmes, wasspatel, modelleerinstrumenten, gipsmes,
gipsspatel, gipskom, vijlen, boor-, slijp- en freesinstrumenten, handstukken, schuifpasser,
diktemeter, micrometer enz..
Apparatuur
Verantwoorde keuze, beredeneerd gebruik en onderhoud van alle apparaten gebruikt in het
dentaaltechnisch bedrijf zoals: vibrator,gipsslijpmachine, vacuummengtoestel,
voorwarmoven, giettoestellen, straalapparatuur, polymerisatoren, injectietoestellen voor
kunststof, persen, cuvetten, cuvetbeugels, uitspatapparatuur, ultrasoonreinigers, galvanische
baden, elektrolytische polijstapparaten, gasbranders, polijstapparaten, keramiekovens,
freestoestellen, handmotoren, enz..
Werkruimte
Algemeen plan
In, aan of bij het woonhuis, op andere plaats, oriëntatie, aantal werkplaatsen, aantal en
onderlinge schikking der werklokalen, aantal en lokalisatie van hulplokalen, enz.
Specifiek plan
Principes van inrichting (vloeren, wandbekleding, verlichting, verluchting, verwarming,
meubilair, enz.), schikking van de diverse afdelingen indien 1 lokaal voorzien is, schikking
per lokaal indien meerdere werkruimten voorzien worden, enz..
23

Wettelijke voorschriften
Verzekeringen, werkplaatsreglementen, reglementering in verband met water-, gas- en
elektriciteitsverbruik, veiligheidsnormen, voorschriften voor hygiëne, milieubescherming,
enz..
2.5.1.2 Beroepshygiëne en beroepsveiligheid
Mechanische invloeden
Handgereedschap, draaiend gereedschap, stof en slijpafval, warmte, eerste hulp bij
projecties in het oog, eerste hulp bij brandwonden.
Elektrische invloeden
Voorzorgen bij gebruik van elektrische toestellen, eerste hulp bij elektrocutie.
Chemische invloeden
Gassen, schadelijk dampen, galvanische baden, eerste hulp bij verstikking, eerste hulp bij
cyanidevergiftiging of elk ander product gebruikt in het dentaaltechnisch bedrijf, eerste hulp
bij oppervlakkige brandwonden door scheikundige producten.
Bacteriologische invloeden
Behandeling van afdrukken en gedragen prothesen, eerste hulp bij snij- en steekwonden.
Invloeden van algemene aard
Wettelijke voorschriften in verband met werkplaatsinrichting (luchtcapaciteit en oppervlakte
per werknemer, ventilatie, verlichting, verwarming, enz.)
Verbandkist voor dentaaltechnisch bedrijf
Producten, hulpmiddelen en voorschriften om eerste hulp bij ongevallen toe te passen.
Verantwoordelijkheden van de werkgever
Beschermende kledij, maskers, beschermbrillen, veiligheidsvoorschriften, enz..
2.5.1.3 Deontologie
Algemene beroepsplichten, verhouding tot de practici in de tandheelkunde, verhouding tot
collega's, verhouding tot patiënten (discrete behandeling patiëntengegevens, illegale
praktijken, kwaliteitsborging, wetgeving op de medische hulpmiddelen,
productverantwoordelijkheid, enz.).
2.5.1.4 Materialenleer
Niet-metalen
Herkomst, eigenschappen en samenstelling van alle stoffen en producten die in het
dentaaltechnisch bedrijf worden gebruikt zoals:
- gipssoorten: Parijsgips, hardgips, natuurlijke en synthetische gipsen
- wassoorten: plaatwas, modelleerwas, dompelwas, kleefwas, freeswas
- synthetische rubbers: siliconen, polyethers, thioplasten
- hydrocolloïden: reversiebel (dupliceermaterialen), niet reversiebel (alginaten)
24

- kunststoffen: auto-, thermisch- en fotopolymeriserende kunststoffen voor alle
prothesesoorten
- porseleinsoorten: hoog-, laagsmeltend, voor opbakken, voor mantelkronen,
gietporselein, glasporselein;
- zirkonium
- industriële tanden: in porselein, in diverse kunststoffen, soorten en vormen
- boor-, slijp- en freesmiddelen: in staal, hardmetaal, soorten, vormen, diverse abrasiva
- polijst- en straalmiddelen: puimsteen, polijstpasta's, carborundum, aluminiumoxyde
- isolatiemiddelen: gips-gips, gips-kunststof, gips-was, kunststof-kunststof
- oplos- en reinigingsmiddelen: alcohol, aceton, chloroform, tetra-chloorkoolstof,
trichloorethyleen, ammoniak, diverse zuren.
Metalen
Algemene begrippen over metalen en metallurgie.
Fysische eigenschappen van metalen.
Classificatie, elementaire begrippen over structuur, de eigenschappen en het gebruik van
volgende metalen gebruikt in het dentaaltechnisch bedrijf:
- edele metalen: goud, zilver, palladium, platina, en hun legeringen.
- onedele metalen: kobalt, chroom, nikkel, koper, titanium, en hun legeringen.
- soldeersels voor edele en niet edele metalen.
Samenstelling en keuze van legeringen en soldeersels.
Thermische behandelingen: verharden, verzachten, veredelen.
Biocompatibiliteit.
2.5.1.5 Fysica
- Krachten en hun verschillende componenten, hun samenstelling en ontbinding,
zwaartepunt, evenwicht, hellend vlak, hefbomen en hun toepassing, koppels en
momenten, middelpuntvliedende kracht.
- Massa en soortelijke massa, gewicht en soortelijk gewicht, dichtheid, inertie.
- Arbeid, kracht en energie, kinetische en potentiële energie, zwaartekracht.
- De gassen: algemene eigenschappen, atmosferische druk, verdunning en gasdruk,
manometers.
- Warmte: warmtemeting (pyrometers), uitzetting van vaste lichamen vloeistoffen en
gassen, smelting en stolling, verdamping en vloeibaar worden, thermische energie.
- Grondbegrippen van elektriciteit: elektrisch veld, stroomsterkte, stroomspanning,
elektrische weerstand, geleiders, isoleermiddelen, elektrolyse, transformatoren en
gelijkrichters, motoren.
2.5.1.6 Scheikunde
- Algemene eigenschappen van de stof.
- Eigenschappen van zuivere lichamen.
- Bouw van de molecule, begrippen van het atoom, van atoomgewicht en van de
scheikundige formule.
- Scheikundige reactie.
- Metaal, metalloïde, zuren, basen, zouten en neutrale stoffen.
25

- Moleculaire verbindingen.
- Polymerisatie, toevoeging van energie, werking van katalysatoren.
2.5.1.7 Anatomie en morfologie
Anatomie
- elementaire begrippen over embryologie en histologie
- anatomie van de schedel, referentiepunten,-lijnen en -vlakken
- spieren van mond en kauwstelsel
- temporo-mandibulair gewricht
- bewegingen van de onderkaak
Morfologie
- tandheelkundige terminologie
- melkgebit, blijvend gebit
- morfologie der tanden
- nomenclatuur der tanden
2.5.1.8 Beroepstekenen
- Meetkundig tekenen van alle tanden van het blijvend gebit.
- Ontwerptekeningen voor partiële prothese.
- Kleuren en kleurverdeling bij natuurlijke tanden.
2.5.1.9 Orthodontie en maxillo-faciale orthopedie
- Definitie, doel
- Terminologie.
- Tand-, gebits- en schedelanomaliën, oorsprong en classificatie.
- Referentiepunten, -lijnen en -vlakken.
- Soorten apparaten.
2.5.1.10 Maxillo-faciale chirurgie
- Definitie en doel
- Terminologie
- Soorten apparaten
2.5.1.11 Technologie
Beredeneerde en verantwoorde werkmethoden en technieken voor het verwezenlijken van:
- afneembare prothesen
- vaste prothesen
- afneembaar-vaste prothesen
- apparaten voor orthodontie en maxillo-faciale orthopedie
- apparaten voor maxillo-faciale chirurgie
26

2.5.2 Praktische beroepskennis
Beredeneerde en verantwoorde uitvoering van:
2.5.2.1 De afneembare prothese
Soorten
- Partiële prothese in kunststof
- Partiële prothese in metaal-kunststof
- Totale prothese
- Hybridische prothese op natuurlijke wortels
- Hybridische prothese op implantaten
Reproductietechnieken
- Individuele en functionele afdruklepels
- Studie-, voorlopige, definitieve en duplicaatmodellen
- Beetplaten volgens diverse technieken
- Abrasieplaten
- Registratieapparatuur: intra- en extraoraal
- Relatieapparatuur: relatiebogen, occludatoren, middelmaat articulatoren, gedeeltelijk
instelbare articulatoren
Ontwerptechnieken
- Bepalen van de invoerrichting met diverse surveyors
- Ontwerpen van geplooide en gegoten klemmen
- Ontwerpen van kunststofbases
- Technieken tot retentieverbetering: raderen, zuigkamers enz.
- Ontwerpen van metalen frames
- Kiezen van precisieankers
- Opstellen van tanden volgens diverse systemen en esthetische criteria
- Duplicaatmodellen in inbedmassa
- Modelleren van kunststofbases zonder en met anatomische hulpmiddelen
- Modelleren van metalen frames
Productietechnieken
- Vervaardigen van geplooide klemmen
- Vastleggen van de beetrelatie met gipssleutel
- Inbedden van kunststofbases
- Stoppen van kunststof in een en meerdere kleuren
- Injecteren van kunststof
- Inbedden en gieten van metalen frames
- Polymeriseren van kunststof volgens diverse systemen
- Afwerken van kunststof
- Afwerken van metaal met mechanische en elektrolytische middelen
Verenigingstechnieken
- Solderen van onderdelen
- Solderen van precisieankers
- Herstellen van breuken in kunststof
- Herstellen van metalen frames
27

- Aanpassen van prothesebases: relining, rebasing, remounting
- Uitbreiden van prothesebases
- Vervangen van onderdelen: klemmen, precisieankers, tanden enz.
2.5.2.2 De vaste prothese
Soorten
- Unitaire restauraties
- Samengestelde restauraties
- Spalken
- Constructies op implantaten
In metaal, kunststof, porselein, metaal + kunststof, metaal + porselein en in elk ander
vervangingsmateriaal.
Reproductietechnieken
- Vervaardigen van specifieke individuele afdruklepels
- Specifieke modeltechnieken: uitneembare werkstompen, copings, situatiemodellen,
galvanoplastiek
- Registratieapparatuur: registratietafels, clutches enz.
- Relatieapparatuur: statische en dynamische relatiebogen, volledig instelbare
articulatoren, simulatoren
Ontwerptechnieken
- Modelleren van inlays, kronen, wortelkappen, stiftkronen en pontics, volgens diverse
occlusietheorieën
- Plaatsen van precisieonderdelen
- Vormfreestechnieken
- Vervaardigen van platinakappen voor mantelkronen
- CAD/CAM-technieken
Productietechnieken
- Inbedden van was- of kunststofpatronen volgens diverse technieken
- Gieten van metaal volgens diverse technieken
- Stoppen of opbouwen van kunststof in meerdere kleuren (mantelkronen, facings)
- Polymeriseren volgens diverse technieken: koud, thermisch, lichthardend
- Branden van porselein
- Afwerken van kunststof, porselein en metaal
- CAD/CAM-freestechnieken
Verenigingstechnieken
- Solderen van onderdelen: hardsoldeer, puntlassen enz.
- Solderen van precisieankers
- Aanbrengen van vestibulaire bedekkingen in kunststof en porselein
- Herstellen van breuken
- Aanpassen van restauraties
- Uitbreiden van restauraties
- Vervangen van onderdelen: facings, precisieankers enz.
- Corrigeren van kleuren
28

2.5.2.3 De afneembare-vaste prothese
Soorten
- Voorwaardelijk afneembare restauraties: geschroefd
- Gedeeltelijk afneembaar
- Volledig afneembaar
- Mengvormen
- Op implantaten
Reproductietechnieken
Idem als in 2.5.2.2.
Ontwerptechnieken
Idem als in 2.5.2.2 plus:
- Modelleren van telescoopankers
- Inbouwen van schroeven, bouten, clavetten en precisieankers
- Ontwerpen van staafconstructies
- Ontwerpen van sloten en grendels
- CAD/CAM-technieken
Productietechnieken
- Vervaardigen van staafconstructies
- Vervaardigen van sloten en grendels
- Specifieke giettechnieken: metaal op metaal enz.
- Specifieke afwerktechnieken: elektrolytische vormwijziging
- CAD/CAM-freestechnieken
Verenigingstechnieken
Idem als in 2.5.2.2.
2.5.2.4 Apparaten voor orthodontie en maxillo-faciale orthopedie
Soorten
- Afneembaar: unitair of samengesteld
- Vaste apparatuur
- Tooth positioners
- Extraorale hulpmiddelen
Reproductietechnieken
- Specifieke model- en slijptechniek
Ontwerptechnieken
- Vervaardigen van kroonbandjes
- Plooien van klemmen, veren en bogen
- Inbouwen van schroeven
- Modelleren van specifieke wasconstructies
29

Productietechnieken
- Inbedden van apparaten voor pers- of spuittechniek van kunststof
- Opbouwen van apparaten volgens de kunststof-strooimethode
- Vervaardigen van apparaten volgens de diepdruktechniek
- Verwerken van lichthardende kunststoffen
- Afwerken van apparaten
Verenigingstechnieken
- Solderen van onderdelen: brackets, buisjes, veren enz.
- Herstellen van basisbreuken
- Vervangen van onderdelen: klemmen, bogen, veren, schroeven enz.
- Herstellen van metalen onderdelen: klemmen, beugels, bogen enz.
2.5.2.5 Apparaten voor maxillo-faciale chirurgie
Soorten
- Geplooide of gegoten spalken en hechtsystemen voor:
- kaakfracturen
- implantologie
- kaakchirurgie
- Diepdrukspalken in kunststof (type DRUMM)
- Gidsplaten in kunststof voor implantaten, chirurgie en immediaatprothesen
- Disclusieplaten voor kaakgewrichtsklachten
- Mondstukken voor verlamde patiënten voorzien van manipulatie- en
schrijfhulpstukken
- Obturatoren
- Stralingsprothesen voor radiotherapie
- Tandvleesepithesen voor corrigeren van tandvleesresecties
- Aangezichtsepithesen
- Reservoirprothesen voor artificieel speeksel
Reproductietechnieken
- Specifieke individuele afdruklepels
- Specifieke modellen
Ontwerptechnieken
- Vervaardigen van kroonbandjes voor spalken
- Vervaardigen van ligatuursystemen voor kaakchirurgie en fracturen
- Modelleren van holle obturatoren
- Modelleren van disclusieplaten
- Ontwerp en modellage van frames voor verlamde patiënten
- Ontwerp van bijpassende hulpstukken voor manipulatie en schrijven
Productietechnieken
- Inbedden van apparaten volgens specifieke technieken (kunststof)
- Verwerken van epithesematerialen: silicone, polyurethaan enz.
- Specifieke giettechnieken voor frames voor verlamde patiënten
- Vervaardigen van bijpassende hulpstukken voor manipulatie en schrijven
30

- Vervaardigen van verbindingsdelen voor afneembare obturatoren
Verenigingstechnieken
- Herstellen van breuken
- Aanpassen van apparaten
- Uitbreiden van apparaten
- Onderhoud van apparaten Inleiding
3 Tandartsassistent
3.1 Inleiding
Op vraag van toenmalig federaal minster Frank Vandenbroucke werd een rapport over de
toekomst van de tandzorg in België opgesteld. Dit rapport, “Strategisch plan mondzorg in
België: aanbevelingen 20 ” bevat een inventaris van de concrete noden op het vlak van
mondzorg in het algemeen en een aantal concrete aanbevelingen aan het beleid.
In het kader van preventie als gezondheidsmaatregel pleiten de auteurs voor de oprichting
van de hulpberoepen mondhygiënist en tandartsassistent. Deze hulpkrachten, die
routinematige en mechanische handelingen uitvoeren, kunnen ingeschakeld worden bij de
preventie van de meest frequent voorkomende mondaandoeningen, nl. cariës en
parodontitis.
In de sector is er nog geen algemene consensus over de functie van mondhygiënist. Wat
tandartsassistent betreft, staat men veel verder. In 2005 werd door de Raad van de
Tandheelkunde en het Verbond der Vlaamse Tandartsen (VVT) bij de toenmalige minister
van Sociale Zaken aangedrongen op de organisatie van opleidingen tot hulpberoepen in de
tandheelkunde.
3.2 Beroepscompetenties van tandartsassistent 21
In het najaar van 2006 startte de VDAB een project “tandartsassistent” in samenwerking met
VVT. De VDAB ontwikkelde een Cobra-fiche 22 van tandartsassistent, waarin het beroep
wordt beschreven en de competenties en sleutelvaardigheden worden opgelijst.
3.2.1 Omschrijving
De tandartsassistent staat in voor de organisatie van een tandartspraktijk. Dat betekent dat
hij/zij zorgt voor het onthaal van de patiënten, het beantwoorden van de telefoon, het
vastleggen van de afspraken . Verder staat hij/zij in voor de voorbereiding, samenstelling,
bijwerking en klassering van het medisch dossier.
20 van Steenberghe D., Perl G.(2003), Strategisch plan mondzorg in België: aanbevelingen
21 Bron: www.vdab.be, bewerking Vlor-werkgroep
22 Cobra staat voor "Competenties en Beroepen Repertorium voor de Arbeidsmarkt". Het werd ontwikkeld op
basis van het Franse ROME (Répertoire Opérationnel des Métiers et des Emplois). Cobra is een
classificatiesysteem van beroepenclusters en bestaat uit een 550 tal fiches van beroepenclusters met
competenties.
31

Naast de meer administratieve taken kan hij/zij ook betrokken zijn bij:
- het klaarmaken van alle instrumenten en materiaal voor de tandheelkundige ingreep;
- het voorbereiden, afronden en helpen bij de tandheelkundige ingreep;
- het ontwikkelen en klasseren van röntgenfoto’s;
- het geven van voorlichting over een goede mondhygiëne.
Meestal werkt de tandartsassistent alleen in een tandartspraktijk, soms in een groepspraktijk
of een ziekenhuis. Voor de uitvoering van de taken werkt hij/zij in opdracht van en onder
toezicht en de verantwoordelijkheid van de tandarts. Een goede samenwerking, onderling
vertrouwen en regelmatig overleg met de tandarts of het team zijn noodzakelijk. Hij/zij staat
voortdurend in contact met de patiënten.
De werkuren zijn regelmatig, maar kunnen buiten de kantooruren vallen ('s ochtends, 's
avonds ). Soms zijn de praktijken 's zaterdags open.
Hij/zij leeft bepaalde normen qua hygiëne en veiligheid na bij het gebruik van bepaalde
producten. Verder treft hij/zij voorzorgmaatregelen tegenover de patiënten en draagt hij/zij
beroepskledij.
3.2.2 Basiscompetenties
- Courante verrichtingen in klanten- en leveranciersboekhouding voorbereiden en
boeken
- Werken met standaardprogramma's voor PC (Personal Computer)
Kunnen gebruiken van deze courante software o.a. Windows
- RIZIV-nomenclatuur en reglementeringen kennen en opvolgen
- Hygiënevoorschriften in het algemeen opvolgen
- Het medisch instrumentarium kennen
- De beroepsdeontologie naleven
- Agenda beheren (afspraken, reservaties, opdrachten, enz.)
- Briefwisseling behandelen
- Dossiers van zorgvragers beheren
- Gegevens verzamelen, registreren, klasseren en beheren
- Vlot telefoneren
- Vakterminologie correct gebruiken
- Bezoekers of klanten onthalen
- Goede verbale communicatievaardigheid hebben
3.2.3 Specifieke competenties
- Tandheelkundige gezondheidsvoorlichting en -opvoeding verstrekken
- Voorraadbeheer van dienst of magazijn voeren
- Basiskennis van tandheelkunde (orthodontie), prothesen, vullingen, poetsinstructies
- Een film (radiografie) ontwikkelen
- Kassaverrichtingen uitvoeren
- Logistieke assistentie verlenen bij tandheelkundige handelingen
- Medisch materiaal steriliseren
- Technieken eerste hulp en reanimatie toepassen (EHBO)
- Informeren en adviseren
- Administratie voor aanvullende verzekeringen uitvoeren
- Documenten van mutualiteiten verwerken
32

3.2.4 Sleutelvaardigheden
- Discreet zijn
Vertrouwelijke informatie ook op die manier behandelen
- Klantgericht zijn
Wensen en behoeften van klanten inschatten en er naar handelen
- Samenwerken
Een bijdrage leveren aan een gezamenlijk resultaat
- Flexibel zijn
Zich aanpassen aan wijzigende omstandigheden
- Ordelijk zijn
Systematisch opruimen en rangschikken van materiaal en classificeren van
informatie.
- Planmatig werken
Structuur aanbrengen in tijd, ruimte en prioriteit bij het aanpakken van taken of
problemen, het verloop bewaken
3.2.5 Arbeidsomstandigheden
- Avondwerk
- Zaterdagwerk
3.2.6 Werkdomeinen en specialisaties
- Groepspraktijk
- Tandartspraktijk
- Verzorgende instelling of ziekenhuis
33

Aandachtspunten m.b.t. de screening van het studiegebied
Tandtechnieken
Deze omgevingsanalyse zal, samen met het screeningsdossier van de Entiteit Curriculum
(Departement Onderwijs), door de Raad Secundair Onderwijs als inspiratiebron worden
gebruikt bij de formulering van een advies aan de overheid over de hervorming van het
studiegebied Tandtechnieken in het gewoon voltijds secundair onderwijs.
1 Hulpberoepen in de tandheelkunde
De werkgroep Hulpberoepen in de Tandheelkunde wenst de focus te verbreden en de
aandacht van de raad te trekken op “hulpberoepen in de tandheelkunde”. De sector is volop
in beweging. Op het werkveld vinden gesprekken plaats over de competenties van
zogenaamde “hulpkrachten”, die naast het vervullen van administratieve taken, de tandarts
bijstaan bij de voorbereiding, de uitvoering en de nazorg bij een tandheelkundige ingreep.
De SERV heeft nog geen beroepenstructuur van de sector ontwikkeld. In januari 2008 werd
het beroepscompetentieprofiel van Tandartsassistent 23 opgeleverd.
Mondhygiënist bestaat niet in Vlaanderen. Volgende elementen wijzen echter op de
discussie die hierover gevoerd wordt:
- Het “Strategisch plan mondzorg in België: aanbevelingen“ (Van Steenberge & Perl,
2003), met de inschakeling van mondhygiënisten als één van de actiepunten ter
aanmoediging van de mondhygiëne.
- Het Vlor-advies (2006) over een vraag van de minister van Onderwijs over de
opportuniteit van mogelijke opleidingen tot (deel)beroepen die de taken van
tandartsen zouden kunnen verlichten. De Vlor stelt in zijn advies dat “het opportuun
kan zijn om een opleiding tot tandartsassistent en op latere termijn een opleiding van
mondhygiënist mogelijk te maken in het onderwijs”.
Deze omgevingsanalyse beperkt zich tot de bestaande hulpberoepen, nl. dentaaltechnicus
en tandartsassistent.
1.1 Tandartsassistent
De sector is vragende partij voor een opleiding “tandartsassistent” dat in het reguliere
onderwijs is ingebed (een specialisatiejaar in het gewoon voltijds secundair onderwijs of een
HBO-opleiding in het volwassenenonderwijs). De huidige VDAB-opleiding is een
noodoplossing, die zich enkel op niet-werkende werkzoekenden richt. Het succes van de
VDAB-opleiding bewijst dat er een markt is voor een dergelijke opleiding.
1.2 Dentaaltechnicus
Ook in de deelsector van de dentaaltechnieken is er een evolutie merkbaar. De sector wenst
ook hier een betere profilering van het beroep van dentaaltechnicus. Er is een tendens van
outsourcing van opdrachten: een beweging waarbij de verwerking van vaste en uitneembare
23 SERV, 2008, Beroepscompetentieprofiel “tandartsassistent”, WD/2008/4665/1
34

prothesen steeds meer aan buitenlandse bedrijven (vnl. in Aziatische landen) wordt
uitbesteed. De Vlaamse dentaaltechnicus krijgt meer coördinerende taken te verwerken.
Anderzijds is er de vraag om de tandarts in zijn praktijk bij te staan bij prothetische
behandelingen.
Dentaaltechnicus is een gereglementeerd beroep. De wetgeving werd op 21 december 2006
gewijzigd. Het betreffende KB, dat in werking trad op 1 september 2007 stelt dat in het
voltijds secundair onderwijs enkel het getuigschrift van het derde leerjaar van de derde graad
aanvaard wordt als bewijs van beroepsbekwaamheid. Voorheen werd het studiegetuigschrift
van het tweede leerjaar van de derde graad aanvaard. Dit betekent dat in de huidige
omstandigheden leerlingen verplicht worden om het specialisatiejaar in het TSO te volgen
om als zelfstandige toegang tot het beroep te krijgen.
2 Studiegebied Tandtechnieken in het TSO
Het studiegebied Tandtechnieken is een klein studiegebied dat enkel uit een derde graad
TSO bestaat. Het wordt slechts in drie scholen aangeboden. In Oost-Vlaanderen en Limburg
zijn er geen scholen die het studiegebied Tandtechnieken aanbieden.
Tandtechnieken is een “gesloten” studiegebied:
− Er is geen onderbouw in de tweede graad. Dit heeft o.a. als gevolg dat jongeren
reeds op 15-jarige leeftijd een keuze moeten maken die bepalend is voor hun latere
beroepscarrière.
− Het studiegebied heeft een sterk kwalificatiegericht karakter. Uit de (weliswaar
beperkte) cijfers blijkt dat de doorstroming naar het hoger onderwijs moeilijk verloopt.
Bovendien is er in het hoger onderwijs geen vervolgopleiding die aansluit op het
studiegebied Tandtechnieken in het secundair onderwijs.
Een mogelijke oplossing is om naast de bestaande opleiding in de derde graad TSO (eerste
en tweede leerjaar) een nieuwe opleiding in een derde leerjaar of een tweejarige opleiding in
het kader van het toekomstige Hoger Beroepsonderwijs in te richten. Deze
(dentaaltechnische) opleiding, die enkel een praktische en technisch-theoretische vorming
omvat, is toegankelijk is voor alle jongeren met een diploma secundair onderwijs (ongeacht
het studiegebied dat ze gevolgd hebben).
35

Bibliografie
1 Advies over een mogelijke opleiding tot tandartsassistent en mondhygiënist, Vlaamse
Onderwijsraad (2006);
2 Uittreksel uit het advies over de programmatieaanvragen voor het voltijds secundair
onderwijs – schooljaar 2007-2008, Vlaamse Onderwijsraad (2007);
3 Uittreksel uit het advies over de voorstellen voor nieuwe modulaire opleidingen in het
hoger onderwijs voor sociale promotie, Vlaamse Onderwijsraad (2007);
4 Opleidingsprofiel tandartsassistent - hoger beroepsonderwijs, Ministerie van de
Vlaamse Gemeenschap (2007);
5 Opleidings- en tewerkstellingstraject Tandartsassistent, VDAB (2007);
6 Strategisch plan mondzorg in België: aanbevelingen, van Steenberghe D. & Perl G.
(2003);
7 Beroepscompetentieprofiel “tandartsassistent”, SERV (2008);
36

Bijlage 1
Samenstelling werkgroep Hulpberoepen in de tandheelkunde
- De Meester Dirk, VSPF (Vlaams Social-Profitfondsen vzw) (voorzitter)
- Buckinx An, OVSG
- Claeys Marc, CVO KISP
- Dunon Rita, Departement Onderwijs
- Ghysels Guy, KTA Vesalius Oostende
- Goossens Valère, KTA Paramedisch Instituut Mechelen
- Hanson Stefaan, Verbond der Vlaamse Tandartsen
- Lysens Guido, Vlaamse Beroepsvereniging Tandartsen
- Maertens Lut, ACW Studiedienst
- Mollu Mariette, GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap
- Snoecx Carl, VVKSO
- Stas Josette, CVO KISP
- Stevens Johan, VDAB
- Toté Béatrice, VVKHO
- Vandekerckhove Fernand, Vlaamse Beroepsvereniging Tandartsen
- Van de Gucht Daniel, Instituut Anneessens-Funck
- Van den Berghe Lucien, Unie van Dentaaltechnische Bedrijven
- Van Driessche Helena, Instituut Anneessens-Funck
- Van Ransbeek Johan, Vlor (secretaris)
37

Bijlage 2
1 Lessenrooster
Voorstel opleidingsprofiel Assistent-dentaaltechnicus
(Unie der Dentaaltechnische Bedrijven)
Aantal uren
Theoretische beroepskennis
1. Introductie tot het beroep 1
2. Bedrijfsuitrusting:
- instrumentarium
4
- apparatuur
3. Beroepshygiëne en -veiligheid 4
4. Materialenleer:
- niet-metalen
8
- metalen
5. Anatomie en morfologie: 8
6. Technologie 40
Praktische beroepskennis 40
Totaal 105
2 Theoretische beroepskennis
2.1 Introductie tot het beroep (1 u)
2.1.1 Indeling van de tandprothesen
- De afneembare prothese
- De vaste prothese
- De afneembare vaste prothese
- Apparaten voor orthodontie en maxillo-faciale orthopedie
- Apparaten voor maxillo-faciale chirurgie
2.1.2 Leerdoel
- Een inzicht hebben in de soorten tandprothesen en orthodontische apparaten
38

2.2 Bedrijfsuitrusting (4 u)
2.2.1 Instrumentarium
Verantwoorde keuze, beredeneerd gebruik en onderhoud van instrumenten gebruikt in het
dentaaltechnisch bedrijf zoals: wasmes, wasspatel, modelleerinstrumenten, gipsmes,
gipsspatel, gipskom, boor-, slijp- en freesinstrumenten, handstukken, schuifpasser, diverse
tangen enz.
2.2.2 Apparatuur
Verantwoorde keuze, beredeneerd gebruik en onderhoud van apparaten gebruikt in het
dentaaltechnisch bedrijf zoals: triltafel, gipsslijpmachine, vacuümmengtoestel, persen,
cuvetten, cuvetbeugels, ultrasoonreinigers, polymerisatoren, injectietoestellen voor kunststof,
polijstapparaten, handmotoren, straalapparatuur, gasbranders, enz.
2.2.3 Leerdoel
Alle kleine instrumenten en apparaten leren kennen en gebruiken die nodig zijn voor het
uitoefenen van de taken van de assistent dentaaltechnicus
2.3 Beroepshygiëne en beroepsveiligheid (4 u)
2.3.1 Clusters
Mechanische invloeden
Risico’s verbonden met handgereedschap, draaiend gereedschap, stof en slijpafval.
Elektrische invloeden
Voorzorgen bij gebruik van elektrische toestellen.
Chemische invloeden
Risico’s verbonden met gassen, schadelijke dampen, en elk ander product gebruikt in het
dentaaltechnisch bedrijf.
Bacteriologische invloeden
Behandeling van afdrukken en gedragen prothesen.
2.3.2 Leerdoelen
- Het naleven van veiligheid als een plicht ervaren.
- Het belang van een positieve ingesteldheid inzien.
- Verantwoordelijkheidsgevoel tegenover zichzelf en anderen aanwakkeren.
- Goed beseffen welke voorzorgsmaatregelen er moeten getroffen worden bij de
verschillende invloeden die van belang zijn in het bedrijf.
39

2.4 Materialenleer (8 u)
2.4.1 Niet-metalen
Herkomst en eigenschappen van de stoffen en producten die worden gebruikt bij het
uitoefenen van de taken van assistent dentaaltechnicus:
- Gipssoorten: Parijsgips, hardgips, natuurlijke en synthetische gipsen
- Wassoorten: plaatwas, modelleerwas, dompelwas, kleefwas, frees-was
- Synthetische rubbers: siliconen, polyethers, thioplasten
- Hydrocolloïden: reversiebel (dupliceermaterialen), niet reversiebel (alginaten)
- Isolatiemiddelen: gips-gips, gips-kunststof, gips-was, kunststof-kunststof.
- Industriële tanden: in porselein, in diverse kunststoffen, soorten en vormen
- Boor-, slijp- en freesmiddelen: in staal, hardmetaal, soorten, vormen, diverse abrasiva
- Polijst- en straalmiddelen: puimsteen, polijstpasta's, carborundum, aluminiumoxide
- Oplos- en reinigingsmiddelen: alcohol, aceton, chloroform, tetra-chloorkoolstof,
trichloorethyleen, ammoniak, diverse zuren.
Leerdoelen
- De verschillende tandtechnische gipssoorten kennen.
- De verwerkingsmethoden en eigenschappen van gipsen kennen, om te komen tot
een kwalitatief model.
- De verschillende afdrukmaterialen herkennen.
- Weten hoe de afdrukken op het laboratorium verder behandeld moeten worden.
- De herkomst, eigenschappen en samenstelling kennen van de wassoorten gebruikt in
een dentaaltechnisch bedrijf
- De eigenschappen van isolatiemiddelen kennen
- De verwerkingsmethoden en eigenschappen van kunststoffen kennen, om te komen
tot een kwalitatieve prothese
- De herkomst, eigenschappen en samenstelling kennen van de verschillende
afwerkmiddelen
- De eigenschappen van oplos- en reinigingsmiddelen kennen
2.4.2 Metalen
Vormen, afmetingen, elementaire begrippen over de structuur, de eigenschappen en het
gebruik van draden en beugels voor het plooien van potheseonderdelen
Leerdoel
- Weten dat eigenschappen van metalen voor een deel te verklaren zijn door de
mechanische en temperatuurbehandelingen die zij hebben ondergaan.
2.5 Anatomie en morfologie (8 u)
2.5.1 Anatomie
- Anatomie van de mond, referentiepunten, referentielijnen, referentievlakken
- Tandheelkundige terminologie
- Verhouding boven-onderkaak
40

- Bewegingen van de onderkaak
Leerdoelen
- Alle elementen van de mond die zichtbaar zijn, op de afdruk of op de modellen
kunnen aanduiden, beschrijven en benoemen, en weten hoe er rekening mee te
houden
- De voornaamste bewegingen van de onderkaak kennen
2.5.2 Morfologie
- Soorten tanden
- Tandheelkundige terminologie van de tandvlakken
- Melkgebit, blijvend gebit
- Nomenclatuur der tanden
Leerdoel
- De voornaamste termen en nomenclaturen kennen die van toepassing kunnen zijn
voor het beschrijven van tanden en hun vlakken
2.6 Technologie (40 u)
2.6.1 Afdruklepels
- Standaard afdruklepels
- Individuele afdruklepels
- Begrenzing van individuele afdruklepels
- Vervaardigen van individuele afdruklepels
Leerdoelen
- De verschillende soorten afdruklepels die de tandartsen gebruiken kunnen herkennen
- Verschillende soorten individuele afdruklepels, gebruik, voor- en nadelen van elke
soort
- Kennis verwerven over de lengte en de dikte van de randen van bovenste en
onderste individuele afdruklepels
- Een beschrijving van de verschillende verwerkingsmethoden kennen teneinde deze in
de praktijklessen te kunnen toepassen
2.6.2 Modellen
- Soorten
- Voorbereidingen tot gieten: reinigen en ontsmetten van afdrukken, boxing-in enz.
- Afwerktechnieken
- Dupliceertechnieken
Leerdoelen
- De voorbereidende werken tot gieten afwerken en dupliceren van modellen kennen.
- Behandeling van de diverse dupliceermaterialen
41

2.6.3 Beetplaten
- Doel
- Soorten beetplaten
- Begrenzing van beetplaten
- Begrenzing van de waswallen
- Vervaardigen van beetplaten
Leerdoelen
- De toepassingen van beetplaten kennen
- Verschillende soorten beetplaten kennen, gebruik, voor- en nadelen van elke soort
- Kennis verwerven over de lengte en de dikte van de randen van beetplaten op boven-
en ondermodellen
- Kennis verwerven over de plaats, lengte, dikte en hoogte van waswallen
- Een beschrijving van de verschillende verwerkingsmethoden kennen teneinde deze in
de praktijklessen te kunnen toepassen
2.6.4 Relatieapparatuur
- Occludatoren
- Middelmaatarticulatoren
- Instelbare articulatoren
- Statische en dynamische registratieapparatuur, aangezichtsbogen, registratiebeten,
centrale steunpunten enz.
Leerdoel
- De diverse soorten relatie- en registratieapparatuur gebruikt in de tandheelkunde
leren kennen
2.6.5 Geplooide protheseonderdelen
- Eenarmklemmen
- Tweearmklemmen
- Driearmklemmen
- Linguale beugels
Leerdoelen
- De delen en de werking kennen van verschillende geplooide onderdelen
- Toepassing van de diverse soorten plooitangen
2.6.6 Polymerisatie van prothesen
- In cuvet plaatsen
- Uitspatten van de cuvetten
- Stoppen van de cuvetten
- Polymeriseren
Leerdoel
- De verschillende stappen bij het verwerken en polymeriseren van prothesen kennen.
42

2.6.7 Herstelling van prothesen
- Barsten
- Breuken
- Fixeren tand
- Vervangen tand
- Vervangen klem
- Toevoegen van klem
- Toevoegen van tand
Leerdoel
- De werkwijze kennen teneinde een prothese op een adequate manier te kunnen
herstellen of aan te passen.
3 Praktische beroepskennis (40 u)
Toepassing en uitvoering van de in de theoretische beroepskennis beschreven producten,
uitrusting en prothetische taken zoals:
- studie-, voorlopige, definitieve, orthodontische toonkast- en duplicaatmodellen
- individuele en functionele afdruklepels
- beetplaten volgens diverse technieken
- ingipsen in relatieapparatuur: occludatoren, articulatoren
- plooien van klemmen en beugels
- bijwassen van prothesen
- inbedden van prothesen
- uitspatten en isoleren van cuvetten
- afwerken en polijsten van kunststof
- herstellen en aanpassen van prothesen
43