Folder en kaart over de Museumtuin (pdf-document – 2.22MB)
Folder en kaart over de Museumtuin (pdf-document – 2.22MB)
Folder en kaart over de Museumtuin (pdf-document – 2.22MB)
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Welkom in<br />
De <strong>Museumtuin</strong><br />
De lev<strong>en</strong><strong>de</strong> collectie<br />
De <strong>Museumtuin</strong> pres<strong>en</strong>teert ge<strong>en</strong> schatt<strong>en</strong> die op e<strong>en</strong><br />
zol<strong>de</strong>r verborg<strong>en</strong> lag<strong>en</strong>, maar lev<strong>en</strong>d materiaal. De collecties<br />
gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, kruid<strong>en</strong>, bloem<strong>en</strong>, heesters <strong>en</strong> bom<strong>en</strong> kwam<strong>en</strong> tot<br />
stand na e<strong>en</strong> uitgebrei<strong>de</strong> zoektocht in binn<strong>en</strong>- <strong>en</strong> buit<strong>en</strong>land.<br />
Elk jaar word<strong>en</strong> nieuwighed<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> verzameling<strong>en</strong><br />
toegevoegd.<br />
De basiscollectie voor <strong>de</strong> moestuin bestaat uit:<br />
• AARDAPPELEN.<br />
• VRUCHTGEWASSEN: aubergine, pompo<strong>en</strong>, paprika, zoete<br />
maïs, courgette, tomaat, augurk <strong>en</strong> melo<strong>en</strong>.<br />
• KOOLGEWASSEN: variëteit<strong>en</strong> van ro<strong>de</strong>, witte, savooi-<br />
<strong>en</strong> spruitkool, bloemkool, koolraap, koolrabi, broccoli,<br />
Chinese, zee- <strong>en</strong> boer<strong>en</strong>kool.<br />
• PEULGEWASSEN: erwt<strong>en</strong> <strong>en</strong> alle boonsoort<strong>en</strong>.<br />
• WORTELGEWASSEN: witloof, sel<strong>de</strong>r, biet, schors<strong>en</strong>eer,<br />
ramm<strong>en</strong>as, wortel<strong>en</strong>, rap<strong>en</strong>, radijs, ajuin, sjalot, pastinaak<br />
<strong>en</strong> prei.<br />
• BLADGEWASSEN: sla, andijvie, spinazie, veldsla, sel<strong>de</strong>r,<br />
steeksla, kervel, postelein <strong>en</strong> warmoes.<br />
• VASTE GEWASSEN: aardbei, asperge, artisjok, aardpeer,<br />
rabarber, zurkel <strong>en</strong> Japanse andoorn.<br />
Meesters met gro<strong>en</strong>e vingers<br />
Tuss<strong>en</strong> 1860 <strong>en</strong> <strong>de</strong> Twee<strong>de</strong> Wereldoorlog behoord<strong>en</strong> onze hov<strong>en</strong>iers<br />
<strong>en</strong> fruittelers tot <strong>de</strong> wereldtop: grootmeesters met gro<strong>en</strong>e vingers.<br />
Zij ontwikkeld<strong>en</strong> teeltmetho<strong>de</strong>s <strong>en</strong> plant<strong>en</strong> die wereldwijd<br />
belangstelling wekt<strong>en</strong>. Gro<strong>en</strong>e spitstechnologie uit e<strong>en</strong> tijd to<strong>en</strong><br />
chemicaliën <strong>en</strong> mechanisatie land- <strong>en</strong> tuinbouw nog niet grondig<br />
veran<strong>de</strong>rd hadd<strong>en</strong>.<br />
K<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> vaardighed<strong>en</strong> uit die goud<strong>en</strong> perio<strong>de</strong> vorm<strong>en</strong> het<br />
on<strong>de</strong>rwerp van De <strong>Museumtuin</strong>.<br />
We verzamel<strong>en</strong> <strong>de</strong> gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, kruid<strong>en</strong>, bloem<strong>en</strong>, heesters <strong>en</strong> bom<strong>en</strong><br />
die omstreeks 1900 in grote tuin<strong>en</strong> te vind<strong>en</strong> war<strong>en</strong>.<br />
We zaai<strong>en</strong>, plant<strong>en</strong> <strong>en</strong> verzorg<strong>en</strong> ze zoals <strong>de</strong> hov<strong>en</strong>iers in die<br />
perio<strong>de</strong>.<br />
We leid<strong>en</strong> fruitbom<strong>en</strong> in vorm<strong>en</strong> die mooi <strong>en</strong> productief zijn. En<br />
we stell<strong>en</strong> dit alles t<strong>en</strong>toon in e<strong>en</strong> lev<strong>en</strong>d museum. E<strong>en</strong> Tuin voor<br />
Nut <strong>en</strong> Sier die leeft op het ritme van <strong>de</strong> seizo<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong><br />
wett<strong>en</strong> van <strong>de</strong> natuur.<br />
Tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> plant<strong>en</strong> we bloem<strong>en</strong>.<br />
Per kwadraat vier percel<strong>en</strong> met:<br />
• Dahlia’s, reukerwt<strong>en</strong>, gladiol<strong>en</strong> <strong>en</strong> tagetes.<br />
• Knolbegonia’s, papavers, reukerwt<strong>en</strong> <strong>en</strong> dahlia’s.<br />
• Rudbeckia’s, dahlia’s, phlox<strong>en</strong> <strong>en</strong> zonnebloem<strong>en</strong>.<br />
• C<strong>en</strong>tauria <strong>en</strong> <strong>de</strong>lphinium; anthirinium <strong>en</strong> nigelia;<br />
nicotiana <strong>en</strong> salvia; stro- <strong>en</strong> droogbloem<strong>en</strong>.<br />
De basiscollectie voor <strong>de</strong> kruid<strong>en</strong>tuin bestaat uit:<br />
• Basilicum, bieslook, bijvoet, bon<strong>en</strong>kruid,<br />
citro<strong>en</strong>kruid, dille, dragon.<br />
• Engelwortel, lav<strong>en</strong><strong>de</strong>l, lievevrouwebedstro, marjolein,<br />
mierikswortel.<br />
• Muntkruid, peterselie, rozemarijn, salie, tijm, v<strong>en</strong>kel,<br />
waterkers.<br />
Kol<strong>en</strong><br />
Witte kool ‘Zerlina’<br />
Williamspeer in e<strong>en</strong> fl es<br />
Sierlijk <strong>en</strong> functioneel<br />
De <strong>Museumtuin</strong> van Gaasbeek is circa 2 ha groot De aanleg ervan<br />
startte in 1995. De ligging is ronduit schitter<strong>en</strong>d: in het domein van<br />
Gaasbeek met zicht op het kasteel.<br />
Het is e<strong>en</strong> volledig nieuw aangeleg<strong>de</strong> tuin, speciaal ontworp<strong>en</strong> voor<br />
zijn museumfunctie. Het is dus ge<strong>en</strong> restauratie of reconstructie<br />
van e<strong>en</strong> bestaan<strong>de</strong> tuin. Met het kasteel van Gaasbeek binn<strong>en</strong><br />
het gezichtsveld di<strong>en</strong><strong>de</strong> m<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>ing te houd<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> aantal<br />
historische factor<strong>en</strong>. De museumtuin bevindt zich daarom<br />
bijvoorbeeld op e<strong>en</strong> plaats waar zich in het verled<strong>en</strong> ook al tuin<strong>en</strong><br />
bevond<strong>en</strong>, zij het in e<strong>en</strong> an<strong>de</strong>re vorm dan <strong>de</strong> huidige.<br />
Voor <strong>de</strong> mur<strong>en</strong> werd veldov<strong>en</strong>ste<strong>en</strong> gebruikt, in harmonie met<br />
<strong>de</strong> architectuur in <strong>de</strong> omgeving <strong>en</strong> aansluit<strong>en</strong>d met e<strong>en</strong> reeds<br />
bestaan<strong>de</strong>, ou<strong>de</strong> muur rond <strong>de</strong> sier- <strong>en</strong> oranjerietuin. De mur<strong>en</strong><br />
zijn ‘aangekleed’ met haagbeuk, die ook el<strong>de</strong>rs in het domein<br />
voorkomt. Deze mur<strong>en</strong> zijn typisch voor <strong>de</strong> grote kasteel-, klooster-<br />
<strong>en</strong> burgertuin<strong>en</strong> uit <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> helft van <strong>de</strong> neg<strong>en</strong>ti<strong>en</strong><strong>de</strong> eeuw. Zij<br />
zorg<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> gunstig microklimaat.<br />
De tuin bestaat uit zes grote blokk<strong>en</strong>:<br />
• E<strong>en</strong> siertuin met oranjerietuin in ‘Italiaanse’ sfeer.<br />
• E<strong>en</strong> moestuin, ver<strong>de</strong>eld in vier vierkant<strong>en</strong>, met e<strong>en</strong> serre, kou<strong>de</strong><br />
bakk<strong>en</strong> <strong>en</strong> perk<strong>en</strong> voor bloem<strong>en</strong> <strong>en</strong> kruid<strong>en</strong>. In het midd<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
kruisgang met laagstam.<br />
• Tuin<strong>en</strong> voor kleinfruit <strong>en</strong> vijg<strong>en</strong>, met e<strong>en</strong> kruisvormige loofgang<br />
vol leifruit <strong>en</strong> bloem<strong>en</strong>.<br />
• E<strong>en</strong> boomgaard met e<strong>en</strong> regionale collectie pruim<strong>en</strong> op halfstam.<br />
• E<strong>en</strong> boomgaard met fruitbom<strong>en</strong> op hoogstam, typisch voor<br />
<strong>de</strong> Pajott<strong>en</strong>landse fruitteelt omstreeks 1900, met bijbehor<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
fruitschuur <strong>en</strong> champignonschuur.<br />
• E<strong>en</strong> boomgaard met laagstamm<strong>en</strong> waarin <strong>de</strong> evolutie van <strong>de</strong><br />
teeltvorm<strong>en</strong> van omstreeks 1950 tot op hed<strong>en</strong> wordt getoond.<br />
Teg<strong>en</strong> alle mur<strong>en</strong> groeit leifruit in verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> variëteit<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
leivorm<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> klimaat<br />
In <strong>de</strong> <strong>Museumtuin</strong> heerst e<strong>en</strong> speciaal microklimaat. De temperatuur<br />
ligt er altijd <strong>en</strong>kele grad<strong>en</strong> bov<strong>en</strong> die van <strong>de</strong> omgeving. In<br />
e<strong>en</strong> normale winter is het aantal vorstdag<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> <strong>de</strong> mur<strong>en</strong><br />
beperkt. Nog belangrijker is dat <strong>de</strong> l<strong>en</strong>tetemperatur<strong>en</strong> in <strong>de</strong> tuin<br />
hoger zijn, terwijl het er in <strong>de</strong> herfst langer warm blijft. De tuin<br />
is van vroeg in het jaar tot diep in <strong>de</strong> herfst productief.<br />
Gevoelige plant<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> in <strong>de</strong> winter afge<strong>de</strong>kt<br />
word<strong>en</strong>, maar <strong>de</strong> kans op vorstscha<strong>de</strong> is<br />
in <strong>de</strong> <strong>Museumtuin</strong> toch kleiner dan in<br />
gewone tuin<strong>en</strong>.<br />
Meer<strong>de</strong>re factor<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong> voor dit gunstige<br />
klimaat:<br />
• Hoge mur<strong>en</strong> <strong>en</strong> hag<strong>en</strong> houd<strong>en</strong> kille<br />
wind buit<strong>en</strong>.<br />
• De witte mur<strong>en</strong> weerkaats<strong>en</strong> <strong>de</strong> zonnewarmte.<br />
• De bakst<strong>en</strong><strong>en</strong> werk<strong>en</strong> als warmtecollector<strong>en</strong>.<br />
• Ook <strong>de</strong> Pajott<strong>en</strong>landse bo<strong>de</strong>m, met<br />
veel stevige klei, slaat warmte op.<br />
Extra warm is <strong>de</strong> oranjerietuin. Hij is dubbel<br />
beschermd door dikke mur<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
binn<strong>en</strong>wal van Taxus. Ook rond <strong>de</strong> kass<strong>en</strong><br />
in <strong>de</strong> gro<strong>en</strong>tetuin is het extra warm. Deze<br />
zone g<strong>en</strong>iet volop van <strong>de</strong> zui<strong>de</strong>rzon <strong>en</strong> is<br />
beschut teg<strong>en</strong> alle kou<strong>de</strong> wind<strong>en</strong>.<br />
Kweepeer<br />
Kunstwerk in <strong>de</strong> fruittuin<br />
‘Hoeveel blote mur<strong>en</strong> <strong>en</strong> gevels, zeer goed geleg<strong>en</strong>, blijv<strong>en</strong> voor <strong>de</strong><br />
tuinbouw onb<strong>en</strong>ut. Hoeveel fruitbom<strong>en</strong> kond<strong>en</strong> aan <strong>de</strong>ze mur<strong>en</strong><br />
niet groei<strong>en</strong>!’ Zo klaag<strong>de</strong> omstreeks 1935 <strong>de</strong> leraar F. Dufour van<br />
<strong>de</strong> staatstuinbouwschool van Vilvoor<strong>de</strong> in zijn ‘Volledig Handboek<br />
<strong>over</strong> Fruitboomteelt’. Twintig jaar later behoor<strong>de</strong> <strong>de</strong> traditionele<br />
leifruitteelt in ons land tot <strong>de</strong> geschied<strong>en</strong>is, omdat beroepskwekers<br />
het vele <strong>en</strong> dure werk aan leivorm<strong>en</strong> niet meer kond<strong>en</strong> betal<strong>en</strong>.<br />
De museumtuin besteedt ruim aandacht aan <strong>de</strong> bijna verget<strong>en</strong><br />
kunst van <strong>de</strong> leifruitteelt met vorm<strong>en</strong> van abrikoos, nectarine,<br />
perzik, pruim, peer, appel, kweepeer, zoete kers, kriek <strong>en</strong> vele<br />
bess<strong>en</strong>soort<strong>en</strong>. Leifruitteelt bood vele voor<strong>de</strong>l<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> tijd dat<br />
arbeid goedkoop was.<br />
• Leivorm<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> weinig ruimte nodig. Ze do<strong>en</strong> het prima op<br />
plaats<strong>en</strong> waar an<strong>de</strong>re boomvorm<strong>en</strong> niet tot groei kunn<strong>en</strong> kom<strong>en</strong>,<br />
bijvoorbeeld teg<strong>en</strong> mur<strong>en</strong> of als hag<strong>en</strong>.<br />
• Leivorm<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> moestuin groei<strong>en</strong> zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
te hin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>.<br />
• Leibom<strong>en</strong> zijn zo gesnoeid dat <strong>de</strong> meeste <strong>en</strong>ergie naar<br />
vruchtvorming gaat. Ge<strong>en</strong> <strong>over</strong>tollige takk<strong>en</strong>, ge<strong>en</strong> <strong>over</strong>bodig<br />
gro<strong>en</strong>, zelfs op <strong>de</strong> stam kan ‘gespaard’ word<strong>en</strong>. De bom<strong>en</strong><br />
blijv<strong>en</strong> <strong>over</strong>eind omdat ze teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> muur of aan steundrad<strong>en</strong><br />
gebond<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />
• Leifruit rijpt aan ‘op<strong>en</strong>’ bom<strong>en</strong>, waardoor <strong>de</strong> vrucht<strong>en</strong> meer<br />
zonlicht krijg<strong>en</strong> dan fruit aan gewone bom<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> tuin is cultuur<br />
E<strong>en</strong> kasteeltuin omstreeks 1900 was meer dan e<strong>en</strong> omheind stuk<br />
grond met gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, kruid<strong>en</strong>, bloem<strong>en</strong> <strong>en</strong> fruit.<br />
• De tuin was e<strong>en</strong> voorraadkamer. Hij lever<strong>de</strong> <strong>de</strong> dagelijkse kost<br />
voor wie op het kasteel woon<strong>de</strong>.<br />
• Hij was e<strong>en</strong> schatkamer. Er groeid<strong>en</strong> gewass<strong>en</strong> die el<strong>de</strong>rs niet of<br />
nauwelijks te krijg<strong>en</strong> war<strong>en</strong>. Niet alle<strong>en</strong> <strong>de</strong> hov<strong>en</strong>iers pronkt<strong>en</strong><br />
met die verscheid<strong>en</strong>heid. Ook hun werkgevers war<strong>en</strong> er trots<br />
op dat ze hun gast<strong>en</strong> kond<strong>en</strong> verrass<strong>en</strong> met niet alledaagse<br />
gewass<strong>en</strong>.<br />
• Kasteeltuin<strong>en</strong> war<strong>en</strong> ook laboratoria. De hov<strong>en</strong>iers verbeterd<strong>en</strong><br />
voortdur<strong>en</strong>d <strong>de</strong> teeltmetho<strong>de</strong>s <strong>en</strong> vond<strong>en</strong> er nieuwe <strong>en</strong> betere<br />
uit.<br />
• De tuin was e<strong>en</strong> klaslokaal. Trotse eig<strong>en</strong>aars <strong>en</strong> hov<strong>en</strong>iers<br />
<strong>de</strong>eld<strong>en</strong> hun k<strong>en</strong>nis met an<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. Zij hield<strong>en</strong> voordracht<strong>en</strong> voor<br />
tuinclubs <strong>en</strong> publiceerd<strong>en</strong> hun bevinding<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> waaier van<br />
gespecialiseer<strong>de</strong> blad<strong>en</strong>.<br />
Wat in kasteeltuin<strong>en</strong> gebeur<strong>de</strong>, straal<strong>de</strong> pas na verloop van tijd af<br />
op <strong>de</strong> tuin van <strong>de</strong> gewone man.<br />
Wie zichzelf <strong>en</strong> zijn gezin moest voed<strong>en</strong> met product<strong>en</strong> uit het<br />
eig<strong>en</strong> tuintje, hield niet van experim<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. M<strong>en</strong> beperkte zich tot<br />
e<strong>en</strong>voudige, stevige gewass<strong>en</strong>, gemakkelijk te tel<strong>en</strong> <strong>en</strong> te bewar<strong>en</strong>,<br />
bestand teg<strong>en</strong> ziekt<strong>en</strong> <strong>en</strong> insect<strong>en</strong>.<br />
Aan nieuwe teelt<strong>en</strong> waag<strong>de</strong> m<strong>en</strong><br />
zich pas nadat ze hun kwaliteit<strong>en</strong><br />
bewez<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> in <strong>de</strong> tuin van<br />
het kasteel.<br />
Voor arm <strong>en</strong> rijk was <strong>de</strong> tuin<br />
e<strong>en</strong> stuk cultuur, e<strong>en</strong> belangrijk<br />
<strong>de</strong>el van <strong>de</strong> lev<strong>en</strong>sstijl,<br />
bepal<strong>en</strong>d voor hoe m<strong>en</strong> leef<strong>de</strong><br />
<strong>en</strong> welke plaats m<strong>en</strong> in <strong>de</strong><br />
maatschappij bekleed<strong>de</strong>.<br />
De spleetgriffel<br />
Dahlia’s <strong>en</strong> leivorm<strong>en</strong><br />
Laagstam<br />
• Leifruit teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> muur, al dan niet on<strong>de</strong>r e<strong>en</strong> afdakje,<br />
is extra beschermd teg<strong>en</strong> <strong>de</strong> kou <strong>en</strong> g<strong>en</strong>iet van <strong>de</strong> in <strong>de</strong><br />
mur<strong>en</strong> opgeslag<strong>en</strong> zonnewarmte. De vrucht<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
groter <strong>en</strong> mooier, rijp<strong>en</strong> sneller <strong>en</strong> zijn beter bestand<br />
teg<strong>en</strong> aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>.<br />
• Creatieve vaklui mak<strong>en</strong> leivorm<strong>en</strong> niet alle<strong>en</strong> effi ciënt,<br />
maar ook mooi. Sommig<strong>en</strong> amuseerd<strong>en</strong> zich door<br />
takk<strong>en</strong> in <strong>de</strong> wildste bocht<strong>en</strong> te dwing<strong>en</strong> <strong>en</strong> met elkaar<br />
te do<strong>en</strong> vergroei<strong>en</strong>. Ze kweekt<strong>en</strong> fantasievorm<strong>en</strong> die<br />
op lev<strong>en</strong>d kantwerk lek<strong>en</strong>. En wat is er mooier<br />
dan e<strong>en</strong> functionele versiering in e<strong>en</strong> tuin of e<strong>en</strong><br />
boomgaard?<br />
Na <strong>de</strong> Twee<strong>de</strong> Wereldoorlog maakt<strong>en</strong> snel stijg<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
lon<strong>en</strong> <strong>de</strong> leifruitteelt te duur. Goedkope, e<strong>en</strong>vormige<br />
laagstam kwam in <strong>de</strong> plaats: <strong>de</strong> triomf van <strong>de</strong><br />
‘pirami<strong>de</strong>’ die u in<br />
onze tuin op het<br />
midd<strong>en</strong>pad kan<br />
bewon<strong>de</strong>r<strong>en</strong>.<br />
Laagstam fruithag<strong>en</strong><br />
De laagstamboomgaard maakt e<strong>en</strong> reis van het (rec<strong>en</strong>te) verled<strong>en</strong><br />
naar <strong>de</strong> toekomst (die na e<strong>en</strong> paar jaar ongetwijfeld ingehaald zal<br />
zijn). De tocht begint bij <strong>de</strong> intuss<strong>en</strong> klassiek geword<strong>en</strong> fruithag<strong>en</strong><br />
met vorm<strong>en</strong> zoals <strong>de</strong> ‘platte spil voor appel’, het ‘gewone palmet’<br />
voor appel <strong>en</strong> <strong>de</strong> ‘gewone spil voor appel’ met appel<strong>en</strong> van <strong>de</strong><br />
gek<strong>en</strong><strong>de</strong> variëteit<strong>en</strong> James Grieve, Jonagold, Gloster, Idored,<br />
Cox’s Orange Peppin <strong>en</strong> Court P<strong>en</strong>du Rosat. Ingewikkel<strong>de</strong>r <strong>en</strong><br />
spectaculair zijn vorm<strong>en</strong> zoals <strong>de</strong> ‘Jeukse haag’ of e<strong>en</strong> haag volg<strong>en</strong>s<br />
het tafelsysteem’ waarmee vrucht<strong>en</strong> optimaal van het zonnelicht<br />
kunn<strong>en</strong> profi ter<strong>en</strong>. An<strong>de</strong>re hag<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> dan weer toe plant<strong>en</strong> on<strong>de</strong>r<br />
e<strong>en</strong> i<strong>de</strong>ale hoek te lat<strong>en</strong> gedij<strong>en</strong>. Het hed<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> toekomst zi<strong>en</strong> we<br />
tot slot in system<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele rij, e<strong>en</strong> dubbele rij of met drie<br />
rij<strong>en</strong>.<br />
Gewass<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> carrousel<br />
Elk jaar veran<strong>de</strong>r<strong>en</strong> gewass<strong>en</strong> van plaats. Vruchtafwisseling<br />
is e<strong>en</strong> ess<strong>en</strong>tiële techniek<br />
• Het bespaart kostbare stalmest, want niet elke soort<br />
vraagt verse stalmest.<br />
• Het voorkomt bo<strong>de</strong>mmoeheid, maar ook verzuring<br />
van <strong>de</strong> grond door teveel stalmest.<br />
• De plant<strong>en</strong> b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong> alle voedingsstoff<strong>en</strong> in <strong>de</strong> grond.<br />
• De gewass<strong>en</strong> ontwijk<strong>en</strong> ziekt<strong>en</strong> <strong>en</strong> insect<strong>en</strong>plag<strong>en</strong><br />
die voorkom<strong>en</strong> wanneer ze<br />
te lang op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> plaats groei<strong>en</strong>.<br />
Teeltrotatie<br />
Komkommers<br />
Regels voor boomkwekers<br />
(F. Burv<strong>en</strong>ich, 1879)<br />
• Kies vorm<strong>en</strong> die zoveel mogelijk <strong>de</strong> natuurlijke groei volg<strong>en</strong>.<br />
• Het sap vloeit gemakkelijk door rechtopstaan<strong>de</strong> takk<strong>en</strong>. Hoe<br />
vlakker <strong>de</strong> takk<strong>en</strong>, hoe moeilijker <strong>de</strong> sapstroom.<br />
• Naarmate <strong>de</strong> bla<strong>de</strong>r<strong>en</strong> meer aan lucht <strong>en</strong> licht blootgesteld<br />
zijn, werk<strong>en</strong> ze krachtiger mee aan <strong>de</strong> ontwikkeling van <strong>de</strong><br />
boom.<br />
Uit eig<strong>en</strong> tuin<br />
Ev<strong>en</strong> opvall<strong>en</strong>d als <strong>de</strong> verschill<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> tuin<strong>en</strong> van <strong>de</strong> her<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> die van gewone volk, was het verschil in <strong>de</strong> wijze waarop <strong>de</strong><br />
gewass<strong>en</strong> in <strong>de</strong> keuk<strong>en</strong> verwerkt werd<strong>en</strong>. Enkele e<strong>en</strong>voudige<br />
recept<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> dat dui<strong>de</strong>lijk.<br />
Aardappeltaartjes uit <strong>de</strong> kasteelkeuk<strong>en</strong><br />
Gekookte <strong>en</strong> fi jn gestampte aardappel<strong>en</strong> m<strong>en</strong>g<strong>en</strong> met ev<strong>en</strong>veel<br />
tarwemeel <strong>en</strong> kned<strong>en</strong> met boter. Het <strong>de</strong>eg tot platte koekjes<br />
vorm<strong>en</strong> <strong>en</strong> brad<strong>en</strong> in vet of boter. Strooi er geraspte witte suiker<br />
<strong>over</strong> <strong>en</strong> di<strong>en</strong> warm op.<br />
Aardappeltaart uit <strong>de</strong> boer<strong>en</strong>keuk<strong>en</strong><br />
Aardappel<strong>en</strong> die te oud of van min<strong>de</strong>re kwaliteit zijn, kunn<strong>en</strong> tot<br />
e<strong>en</strong> taart verwerkt word<strong>en</strong>. Kook <strong>de</strong> aardappel<strong>en</strong> <strong>en</strong> stamp ze tot<br />
moes met peper <strong>en</strong> zout. Smelt wat vet of boter in e<strong>en</strong> pan <strong>en</strong><br />
doe daar <strong>de</strong> aardappelpuree in. Bestrijk <strong>de</strong> bov<strong>en</strong>laag met e<strong>en</strong><br />
beetje boter <strong>en</strong> laat bakk<strong>en</strong> in <strong>de</strong> ov<strong>en</strong> tot <strong>de</strong> bov<strong>en</strong>laag bruin is.<br />
Gestoof<strong>de</strong> per<strong>en</strong><br />
Sommige recept<strong>en</strong> kond<strong>en</strong> heer èn knecht tegelijk bekor<strong>en</strong>. E<strong>en</strong><br />
museumtuin waarin zoveel per<strong>en</strong> groei<strong>en</strong>, mag u dan ook niet<br />
verlat<strong>en</strong> zon<strong>de</strong>r dit recept mee te nem<strong>en</strong>.<br />
Schil <strong>de</strong> per<strong>en</strong> <strong>en</strong> zet ze op het vuur in e<strong>en</strong> pan met koud water.<br />
Lat<strong>en</strong> kok<strong>en</strong> tot ze zacht zijn (<strong>en</strong> voor sommige soort<strong>en</strong> kan dit<br />
lang dur<strong>en</strong>). Op tijd opschudd<strong>en</strong>. Wanneer <strong>de</strong> per<strong>en</strong> zacht zijn,<br />
voeg je wat suiker <strong>en</strong> bess<strong>en</strong>sap toe aan het kookvocht. Bind het<br />
vocht door er wat aardappelbloem door te roer<strong>en</strong>.<br />
Meer informatie<br />
Informatie <strong>en</strong> reservatie:<br />
Ag<strong>en</strong>tschap voor Natuur <strong>en</strong> Bos - Domein Gro<strong>en</strong><strong>en</strong>berg<br />
Konijnestraat 172 B, 1602 Sint-Pieters-Leeuw<br />
Tel: 02/ 454 86 33 - Fax: 02/ 454 86 38<br />
E-mail: vbr.anb@vlaan<strong>de</strong>r<strong>en</strong>.be<br />
www.natuur<strong>en</strong>bos.be<br />
Foto’s: H<strong>en</strong>drik Van<strong>de</strong>winkel <strong>en</strong> Bart Van Camp<br />
Op<strong>en</strong>: 15 mei tot 31 oktober van 10 tot 20 uur<br />
Geslot<strong>en</strong> op maandag<br />
Het Ag<strong>en</strong>tschap voor Natuur <strong>en</strong> bos biedt gratis gidsbeurt<strong>en</strong> aan<br />
Voor groep<strong>en</strong> van 10 tot 40 person<strong>en</strong>:<br />
- Van dinsdag tot vrijdag om 10u <strong>en</strong> 13u30<br />
- Op zaterdag <strong>en</strong> feestdag<strong>en</strong> om 14u <strong>en</strong> om 16u<br />
- Op zondag om 16u<br />
Individuele bezoekers of groep<strong>en</strong> kleiner dan 10 person<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
zich op zondag om 14 uur aansluit<strong>en</strong> mits reservatie.<br />
V.U. Dirk Bogaert, Ag<strong>en</strong>tschap voor Natuur <strong>en</strong> Bos, Koning Albert II-laan 20 bus 8,<br />
1000 Brussel<br />
Uitgave: april 2009<br />
Op e<strong>en</strong> paar minut<strong>en</strong> …<br />
De <strong>Museumtuin</strong> van Gaasbeek bevindt zich op slechts <strong>en</strong>kele<br />
minut<strong>en</strong> van an<strong>de</strong>re domein<strong>en</strong> die het Ag<strong>en</strong>tschap voor Natuur<br />
<strong>en</strong> Bos in Vlaams-Brabant beheert. Binn<strong>en</strong> hetzelf<strong>de</strong> domein<br />
kan u het kasteelmuseum bezoek<strong>en</strong>, het park van Gaasbeek<br />
<strong>en</strong> het park van Gro<strong>en</strong><strong>en</strong>berg. Vlakbij in Sint-Pieters-Leeuw<br />
ligt het park Coloma met De Roz<strong>en</strong>tuin, waarin duiz<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
roz<strong>en</strong>variëteit<strong>en</strong> bloei<strong>en</strong>. De tuin toont <strong>de</strong> mooiste roz<strong>en</strong> van<br />
inlandse <strong>en</strong> buit<strong>en</strong>landse vere<strong>de</strong>laars <strong>en</strong> geeft e<strong>en</strong> <strong>over</strong>zicht<br />
van <strong>de</strong> geschied<strong>en</strong>is van <strong>de</strong> roos. Ver<strong>de</strong>r naar het west<strong>en</strong><br />
wacht het park van Ter Rijst op bezoekers die houd<strong>en</strong> van rust<br />
<strong>en</strong> <strong>de</strong> speciale sfeer van dit landschapspark. (In Heikruis, op<br />
<strong>de</strong> weg Asse-Eding<strong>en</strong>.) T<strong>en</strong> zuidoost<strong>en</strong> biedt het Hallerbos<br />
(Halle) ruimte aan wan<strong>de</strong>laars <strong>en</strong> natuuront<strong>de</strong>kkers, terwijl het<br />
verborg<strong>en</strong> domein Zev<strong>en</strong>borre (Sint-G<strong>en</strong>esius-Ro<strong>de</strong>) wacht op<br />
fi jnproevers. Pure bosbeleving is mogelijk in het Zoniënbos met<br />
het Bosmuseum Jan van Ruusbroec (Duboislaan 6, Hoeilaart).<br />
Intieme park<strong>en</strong> met veel gro<strong>en</strong> <strong>en</strong> lev<strong>en</strong>br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>d water kan u<br />
bezoek<strong>en</strong> in Beersel (Frankveld <strong>en</strong> Schaveys).
Teg<strong>en</strong> <strong>de</strong>ze warme muur groei<strong>en</strong> twaalf<br />
waaiervormige leivorm<strong>en</strong> van abrikoos,<br />
nectarine <strong>en</strong> perzik.<br />
Siertuin<br />
- Perk<strong>en</strong> in geometrische vorm<strong>en</strong><br />
- Jaarlijks e<strong>en</strong> an<strong>de</strong>r patroon met e<strong>en</strong>jarige<br />
bloem<strong>en</strong><br />
- Italiaanse sfeer verwijst naar <strong>de</strong> laatste a<strong>de</strong>llijke<br />
eig<strong>en</strong>aar, markiezin Maria Arconati Visconti<br />
Waterbekk<strong>en</strong><br />
- Deze fontein in <strong>de</strong> siertuin is van marmer <strong>en</strong><br />
blauwe ste<strong>en</strong>. Hij bestaat uit <strong>de</strong>l<strong>en</strong> van verschill<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
ornam<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
- Hoge taxushag<strong>en</strong> bescherm<strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
kuipplant<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> vorst <strong>en</strong> wind<br />
- Plant<strong>en</strong> <strong>over</strong>winterd<strong>en</strong> vroeger in <strong>de</strong><br />
kleine verwarm<strong>de</strong> oranjerie, nu in <strong>de</strong><br />
nieuwe computergestuur<strong>de</strong> serre<br />
- Naast sierplant<strong>en</strong> zijn er ook exotische<br />
vrucht<strong>en</strong> zoals citro<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
ananas<br />
Geschor<strong>en</strong> Taxustopiair<strong>en</strong><br />
Trap met prachtig uitzicht op<br />
het kasteel <strong>en</strong> het Pajott<strong>en</strong>land<br />
Oranjerie<br />
Meestergang<br />
- Het c<strong>en</strong>trale pad is afgescheid<strong>en</strong> van <strong>de</strong><br />
hov<strong>en</strong>iersgang<strong>en</strong>. Zo liep<strong>en</strong> <strong>de</strong> hov<strong>en</strong>iers<br />
niet voor <strong>de</strong> voet<strong>en</strong> van <strong>de</strong> kasteelheer.<br />
Compostering<br />
Infoc<strong>en</strong>trum<br />
Moestuin<br />
- Vruchtafwisseling via vier geometrische perk<strong>en</strong><br />
- Veel hulpmid<strong>de</strong>l<strong>en</strong> om plant<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> weersinvloed<strong>en</strong><br />
te bescherm<strong>en</strong>: o.a. stromatt<strong>en</strong>, glaz<strong>en</strong> klokk<strong>en</strong>,<br />
papier<strong>en</strong> zakk<strong>en</strong> voor fruit of aar<strong>de</strong>werk bleekpott<strong>en</strong><br />
Serre<br />
Mur<strong>en</strong> in<br />
veldov<strong>en</strong>ste<strong>en</strong><br />
- Zijn bekleed met e<strong>en</strong> unieke collectie leivorm<strong>en</strong><br />
van o.a. appel, peer, kriek<strong>en</strong> <strong>en</strong> kers<strong>en</strong><br />
Kleinfruittuin<br />
- diverse bess<strong>en</strong>, druiv<strong>en</strong>, aman<strong>de</strong>l<strong>en</strong>, vijg<strong>en</strong>,<br />
mispels, kweeper<strong>en</strong>, kweeappels <strong>en</strong> moerbei<strong>en</strong><br />
- bram<strong>en</strong>, framboz<strong>en</strong>, kriek<strong>en</strong> <strong>en</strong> kers<strong>en</strong> als leivorm<strong>en</strong><br />
teg<strong>en</strong> <strong>de</strong> st<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
Fruitbewaarplaats<br />
<strong>en</strong> champignonkwekerij<br />
- Fruitbewaarplaats <strong>en</strong> champignonkwekerij<br />
volg<strong>en</strong>s 100 jaar ou<strong>de</strong><br />
techniek<strong>en</strong><br />
loofgang met leiper<strong>en</strong><br />
gelei<strong>de</strong> haag van pruim<strong>en</strong><br />
Halfstampruim<strong>en</strong>boomgaard<br />
- Op termijn zal <strong>de</strong>ze collectie bestaan uit<br />
74 regionale variëteit<strong>en</strong><br />
- Halfstambom<strong>en</strong> producer<strong>en</strong> snel<br />
vrucht<strong>en</strong>, hebb<strong>en</strong> weinig grond nodig<br />
<strong>en</strong> kipp<strong>en</strong> <strong>en</strong> ganz<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> eron<strong>de</strong>r<br />
scharrel<strong>en</strong><br />
- Pruim<strong>en</strong> war<strong>en</strong> tot aan <strong>de</strong> suikerraffi nage<br />
uit suikerbiet (na 1800) e<strong>en</strong> belangrijke<br />
bron van zoetstof in <strong>de</strong> keuk<strong>en</strong><br />
Laagstamboomgaard<br />
- De laagstamboomgaard toont <strong>de</strong> beknopte<br />
geschied<strong>en</strong>is <strong>en</strong> <strong>de</strong> groeivorm<strong>en</strong> van 1950 tot<br />
vandaag.<br />
Wegbeschrijving<br />
De museumtuin ligt in het domein van Gaasbeek.<br />
U bereikt het domein gemakkelijk via afrit 15a van<br />
<strong>de</strong> Brusselse Ring. In het c<strong>en</strong>trum van Vlez<strong>en</strong>beek<br />
gaat u rechtdoor tot aan het volg<strong>en</strong><strong>de</strong> ron<strong>de</strong> punt.<br />
Hier neemt u rechts. Deze weg leidt u tuss<strong>en</strong> het<br />
domein van Gaasbeek <strong>en</strong> het domein van Gro<strong>en</strong><strong>en</strong>berg.<br />
Aan <strong>de</strong> linkerkant vindt u volop parkeergeleg<strong>en</strong>heid.<br />
De museumtuin is vlakbij.<br />
Hoogstamboomgaard<br />
- collectie fruitbom<strong>en</strong> typisch voor het Pajott<strong>en</strong>land<br />
uit omstreeks 1900<br />
- peer, appel, pruim, kers, kriek …<br />
Domein van<br />
Gaasbeek<br />
Schaduwtuin<br />
<strong>Museumtuin</strong><br />
Domein<br />
Gro<strong>en</strong><strong>en</strong>berg