De Journalist

3de Jaargang No. 10
Verschijnt maandelijks
Mei 1949
De Journalist
Redactie: J. J. F. v. d. Bergh
Mr. E. Elias - Yge Foppema
ORGAAN VAN DE NEDERLANDSE JOURNALISTENKRING
Algemeen verbindende tuchtrechtspraak
Onmisbaar voor de journalistiek
Door Mr. M. Rooy
ET is een goed-journalistieke eis,
H dat degene, die een juist, eerlflk en
verantwoord oordeel over een bepaald
onderwerp wil vormen, zich ten volle
rekenschap geeft van de desbetreffende
materie. Geldt deze eis reeds
in het algemeen, hij is in nog sterkere
mate toepasselijk indien de uitoefening
van het journalistieke
beroep zelf in het geding is. Zulks
vast te stellen is zeker niet overbodig,
nu de geesten nogal in beroering
blijken te zijn geraakt door het
bij de Tweede Kamer aanhangige
wetsontwerp op de journalistieke
verantwoordelijkheid; het is mij de
laatste weken meermalen overkomen,
dat een collega lucht gaf aan zijn
blijkbaar onwrikbare bezwaren tegen
het ontwerp, zonder dat hij daaromtrent
meer kennis bleek te bezitten
dan kon worden vergaard uit het
uittreksel, hetwelk de meeste dagbladen
slechts van de Memorie van
Toelichting hebben gegeven, een uittreksel,
dat van de essentiële punten
van de regeling een niet meer dan
onvoldoende beeld kon geven. Bezinning
op dit ongetwijfeld belangrijke
voorstel moet daarom beginnen met
een bestudering van de tekst van het
ontwerp en de daarbij gegeven toelichting.
Daarbij kan het echter niet
blijven; ook kennisneming van de
achtergronden van het ontwerp —
welke journalist voelt zich niet op
glad ijs, indien hij niet tevens over
„background information" beschikt?
-— is noodzakelijk. Vandaar dat collega
Hanekroot en ik, die aan de
wieg van het voorstel hebben gestaan,
ons geroepen en verplicht
achten de voor de vorming van een
oordeel vereiste gegevens te verschaffen
en deze te rangschikken, —
zulks mede ter voorbereiding van
het congres, dat op 7 Mei a.s. te
Utrecht, onder auspiciën van de Federatie
van Nederlandse Journalisten,
over het ontwerp zal worden gehouden.
Ter opruiming van een klaarblijkelijk
bestaand misverstand stel ik
voorop, dat collega Hanekroot en ik,
weliswaar in onze hoedanigheid van
voorzitter resp. van de K.N.J.K. en
de N.J.K., doch op onze persoonlijke
verantwoordelijkheid werden uitgenodigd,
in de Commissie-Pompe zitting
te nemen en op deze voet de
uitnodiging ook hebben aanvaard.
En wij staan voor onze werkzaamheid
in de Commissie dan ook als
voor een persoonlijke daad, zodat de
organisaties daardoor in het minst
niet gebonden zijn. Wij zijn ons van
deze situatie van de aanvang af
volkomen bewust geweest, zulks te
meer omdat, gegeven de aard van
de arbeid van de commissie, tijdens
haar werkzaamheid (welke om
resultaat te kunnen dragen een openhartig
doch vertrouwelijk karakter
droeg), raadpleging van onze leden
uitgesloten was te achten. Maar wij
beiden konden ons bij voorbaat van
één ding verzekerd weten, n.1. van
de principiële bereidheid van onze
organisaties om een algemeen-verbindende
tuchtrechtspraak te aanvaarden.
Is een disciplinair toezicht
immers niet een wezenlijk bestanddeel
van onze statuten en heeft de
instelling van de Raad van Tucht niet
de algemene instemming verworven?
En heeft niet evenzeer ons streven
om, langs de weg van het verplichte
lidmaatschap in de C.A.O. voor dag-
Correspondentie voor redactie en
administratie a.u.b. richten
p/a Bureau der
FED. v. NED. JOURNALISTEN
gebouw Persmuseum
Nieuwezijdskolk 28
Amsterdam-C.
Telefoon 46910 — Giro 418318
(t. n. van de Fed. v. Ned. Journ.)
bladjournalisten, deze tuchtrechtspraak
althans voor deze categorie
vakgenoten een in feite algemeenverbindend
karakter te geven —
met als ernstige consequentie, dat
uitstoting uit de organisatie tevens i
de verbanning uit de dagbladjourna- •
listiek zou betekenen! — de steun
van onze ledenvergaderingen gekregen?
Wie thans meer het sentiment
en minder het verstand wil laten
spreken, moge dan ook bedenken,
dat de strekking van het organisatorische
beleid van de laatste jaren
in wezen gelijk was aan wat thans
van de wetgever wordt gevraagd.
Wettelijke status voor de
journalist
ANNEER ik het thans tot mijn
W verdere taak reken, een beredeneerd
overzicht van de inhoud van
het ontwerp te geven, dan breng ik in
herinnering, dat, sinds het begin van
het organisatorische optreden van de
journalisten, zij er naar hebben gestreefd,
ideëel en sociaal de erkenning
te vinden, waarop zij, gezien
de betekenis van hun beroep in de
maatschappij, aanspraak meenden te
kunnen maken, — een erkenning
welke zij wensten te „verdienen"
door verhoging van het verantwoordelijkheidsbesef
en de vakbekwaamheid,
alsmede door verheffing van
hun sociale positie.
Zij zijn er zich bij hun streven
steeds bewust van gebleven, dat in
de journalistieke hof vogels van
diverse pluimage rondfladderden en
dat een groot gedeelte van de inhoud
der dagbladen, nieuwsbladen en tijdschriften,
hoewel meestal geredigeerd
door journalisten van professie, afkomstig
is van schrijvers, die niet
de journalistiek als hoofdberoep beoefenen.
Doch de opneming van
„kopij" van deze kant geschiedt in
het algemeen slechts, nadat zij getoetst
is door een beroepsjournalist,
die voor deze opneming de verantwoordelijkheid
wenst te aanvaarden.
Zo is en blijft de positie, welke de
journalist in de pers inneemt, centraal
en uit deze positie heeft zich
1

dan ook een afzonderlijke journalistieke
stand gevormd, waarbinnen een
standsmoraal geldt. Voor het peil
van de pers is het gedrag van de
beroepsjournalisten beslissend. Deze
ontwikkeling^ heef t zich na de jongste
oorlog duidelijk geopenbaard in
de opzet van de journalistenorganisaties,
welke als leden niet meer
publicisten, die de journalistiek niet
als hoofdgroep uitoefenen, aannemen,
en voorts door een interne tuchtregeling
de handhaving van de
standsmoraal nastreven.
Wanneer derhalve in het aanhangige
wetsontwerp de journalistieke
stand uitdrukkelijk wordt genoemd,
dan beoogt de wetgever aüerminst
deze uit het niet te scheppen, doch
wil hij een wettelijk sluitstuk leveren
op een vrije maatschappelijke ontwikkeling.
Dit sluitstuk is onmisbaar,
omdat de journalistenorganisaties
als vrije verenigingen, dus
zonder verplicht lidmaatschap, juist
niet bij machte zijn de positie van
de journalistieke stand af te ronden
en misstanden, vooral aan de zelfkant
van het vak, te bestrijden. Het
komt herhaaldelijk voor, dat buitenstaanders
zich bij onze besturen beklagen
over bepaalde journalistieke
uitingen, doch ten antwoord moeten
krijgen, dat deze afkomstig zijn van
niet-leden en dat deze journalisten
buiten de rechtsmaat van de verenigingen
vallen. Onze eigen tuchtrechtspraak
is derhalve niet voldoende
effectief om het aanzien en de waardigheid
van de journalistiek naar
buiten te beschermen, zodat een wettelijke
voorziening geboden is.
Met het oog hierop is een duidelijke
begrenzing van de stand der
journalisten noodzakelijk.
Het ontwerp geeft hiertoe allereerst
een definitie van de begrippen
„journalistieke arbeid" en „journalist".
Journalistieke arbeid is: het medewerken
aan de redactionele inlwud
van een in Nederland verschijnend
dagblad, nieuwsblad of tijdschrift,
dan wel aan de samenstelling van
nieuwstijdingen, verslagen of artikelen,
die door een persbureau (voorzover
dit zijn bedrijf in Nederland
uitoefent) worden verspreid (artikel
1, sub a-e). Journalistiejke arbeid,
verricht ten behoeve van buiten
Nederland verschijnende persorganen
wordt door de wet niet bestreken,
zodat de hier te lande gevestigde
correspondenten van buitenlandse
bladen, die zich tot deze arbeid bepalen,
'buiten de regeling vallen; de
bier te lande werkzame buitenlandse
persbureaux, die immers ook aan
Nederlandse bladen nieuws leveren,
zijn daarentegen terecht binnen de
sfeer van het ontwerp getrokken,
voorzover hun Nederlands bedrijf
betreft. Over dit punt hieronder intussen
nog nader.
Journalisten zijn (volgens art. 1
sub f): lo. degenen, wier hoofdberoep
het verrichten van journalistieke
arbeid is; 2o. degenen, die in
een dagblad als hoofdredacteur vermeld
zijn. Ten aanzien van de laatstgenoemde
categorie merkt de Me-
2
morie van Toelichting terecht op, dat
degenen, wier hoofdberoep buiten de
pers ligt doch die als hoofdartikelenschrijver
optreden, „een dusdanige
invloed op de vorming van de openbare
mening hebben, üat zij, wat hun
tuchtrechtelijke verantwoordelijkheid
betreft, met journalisten van hoofdberoep
gelijk moeten worden gesteld."
Dit geldt evenzeer ten aanzien
van de directeuren-hoofdredacteuren.
Voor beide groepen ligt hun
bijzondere positie tegenover andere
publicisten, die als vaste medewerkers
van een dagblad optreden, hierin,
dat over de opneming van hun
kopjj niet door een journalist van
professie wordt beslist, zodat zij uit
dezen hoofde met de journalist van
hoofdberoep gelijk gesteld moeten
worden, immers een gelijke verantwoordelijkheid
dragen.
De bovenvermelde begripsomschrijvingen
beantwoorden in haar algemene
strekking aan onze statutaire
definities; er zijn evenwel twee verschilpunten.
In onze statuten zijn de
z.g. foto-journalisten van het lidmaatschap
uitgesloten, omdat vooral
de free lancers onder hen in de
practh'k tevens als ondernemer optreden
en deze vermenging van journalistieke
en economische activiteit
afbreuk doet aan de journalistieke
onafhankelijkheid van de betrokkenen.
De fotopersbureaux zijn blijkens
de definitie van „persbureau" in elk
geval van de gelding van de wet
uitgesloten (er is ten aanzien van
de persbureaux immers slechts sprake
van „nieuwstijdingen, verslagen of
artikelen" en niet van illustraties);
de foto's zijn echter zeker te rekenen
tot de „redactionele inhoud" van
persorganen, zodat m.i. degenen, die
foto's ten behoeve van persorganen
vervaardigen, voorzover ik het zien
kan, geacht moeten worden „journalistieke
arbeid" te verrichten, immers
medewerken aan de redactionele
inhoud van bladen. Anderen
mogen dit echter een twijfelpunt achten,
doch dan moet het nader uit de
weg worden geruimd en wel m.i. in
de zin van onze statuten. Vooral nu
de titel „journalist" bescherming zal
krijgen, moet er tegen worden gewaakt,
dat deze titel niet wordt toegekend
aan een groep, die — hoe
honorabel op Zichzelf ook •— aan het
voortdurende gevaar van de genoemde
vermenging van journalistieke en
economische activiteit blootstaan.
De tweede afwijking van de statutaire
begripsomschrijving betreft
de radio-journalisten, die welkome
leden in onze organisaties zijn, doch
die door de wet niet onder de „journalisten"
worden begrepen. Dit zal
onder de betrokkenen, die zich ten
volle journalist gevoelen en dit in
wezen ook zijn, teleurstelling wekken.
Zij mogen echter bedenken, dat,
nu het nog onzeker is op welke wijze
het radiobestel in het algemeen en
de verantwoordelijkheden van radiofunctionarissen
in het bijzonder geregeld
zullen worden, niet een groep
van hen aan de regel van de journalistiek
kon worden onderworpen. Ik
acht net echter de plicht van onze
organisaties ten deze diligent te zijn
en, zodra het ontwerp-Radiowet
wordt ingediend, voor de belangen
van deze leden op te komen en binnen
het kader van zulk een wet naar
een rechtspositie te streven) welke
aan het feit, dat zij in wezen journalistieke
arbeid verrichten, zomede aan
hun plaats in het radiobestel recht
doet wedervaren. Overwogen kan
worden om ook thans reeds, nu het
onderhavige ontwerp aanhangig is,
op de positie van de radio-journalisten
de aandacht van Regering en
Volksvertegenwoordiging te vestigen.
Een journalistenregister
OLGENS het ontwerp zal een
V register van journalisten worden
gehouden door het tevens in te stellen
persgerecht (waarover hieronder
nader). Ten einde twijfel uit te sluiten
over de vraag, of iemand journalist
is en ook gerechtigd is, zich
zo te noemen en zich als zodanig te
gedragen, is deze registratie noodzakelijk.
Zij is volstrekt niets bijzonders,
want de advocaten kennen haar
al meer dan 100 jaar en voor de
accountants en de architecten is zulk
een registratie eveneens voorgesteld.
Het is pure demagogie, in dit verband
naar het Duitse Journalistenbesluit
1941 te verwijzen. Dit besluit
immers had de strekking, de Nederlandse
journalistiek aan de macht
van de bezetter te onderwerpen;
vandaar dan ook dat de inschrijving
of de schrapping uit het toenmalige
register in handen van de uitvoerende
macht was gelegd.
Elke bedoeling om de journalistiek
aan de staatsraison ondergeschikt
te maken, is aan het aanhangige
ontwerp echter vreemd. Slechts
omdat de journalisten aan een tuchtrecht
worden onderworpen, waarbij
de „eer van de stand" tevens als
norm geldt (vgl. art. 35, eerste lid)
is het noodzakelijk de groep der
justitiabelen duidelijk te onderscheiden.
Wie het etiquet „Duits" op het
ontwerp wil plakken) ontbreekt het
overigens blijkbaar aan steekhoudende
argumenten!
Dit alles klemt des te meer, aangezien
het register wordt bijgehouden
door het van de uitvoerende
macht onafhankelijke persgerecht,
met mogelijkheid van beroep op de
al evenzeer onafhankelijke perskamer
van het Amsterdamse Gerechtshof.
Inschrijving in het register
OOR de inschrijving in het pers-
V register wordt als positieve eis
gesteld, dat men is journalist in de
zin van de wet (en zulks ook uiteraard
aantoont). Het persgerecht kan
de inschrijving alleen weigeren, indien
aan genoemd positief vereiste
niet is voldaan, „dan wel indien er
gegronde vrees bestaat, dat zij de
eer van de stand der journalisten
zal schaden." (art 27). Tegen de
vaagheid van deze laatste formulering
zijn reeds bezwaren opgeworpen,
o.a. door op al te goedkope manier

Wetsontwerp
Journalistieke Verantwoordelijkheid
Aan de leden van de N.J.K. en van de K.N.J.K. is een uitnodiging
gezonden voor een door de Federatie belegd congres ter bespreking
van het Wetsontwerp op de journalistieke verantwoordelijkheid.
Dit congres zal worden gehouden op Zaterdag 7 Mei a.s. om 13 uur
ir» de Dietsche Taveerne, Oudkerkhof 31, Utrecht.
De aandacht zij gevestigd op de artikelen van Coll. Mr. M. Rooy en
L. S. J. Hanekroot in dit nummer, welke als prae-adviezen voor dit
congres kunnen worden beschouwd.
De besturen verwachten, dat de leden in groten getale aanwezig
zullen zijn ter behandeling van dit belangrijke onderwerp.
bepaalde lachwekkende casusposities,
waarin het gevaar van weigering van
een inschrijving zou dreigen, aan te
voeren. Laat ik beginnen met vast
te stellen, dat een dergelijke norm
om onwaardigen (men denke aan de
zuiveringsperikelen!) te weren, niet
kan worden gemist. Wij kennen haar
ook in onze eigen statuten en ieder
heeft haar geaccepteerd. Binnenkort
zullen enkele zaken, waarin de statutaire
norm toegepast zou kunnen
worden ter fine van advies bij onze
Raad van Tucht in behandeling
komen. Wanneer wij deze zaken, ook
al betreffen zij alleen het lidmaatschap
van onze organisaties, niet
ernstig zouden nemen, zouden wij
onszelf met ons gehele streven om
langs organisatorische weg tot verheffing
van het vak te geraken, een
testimonium paupertatis uitreiken.
Maar als wij ons organisatorische
optreden zo serieus nemen, als dit
verdient, mogen wij ons er dan bij
neerleggen, dat buiten onze verenigingen
Gods water over Gods akker
loopt? Immers neen! De journalistieke
stand heeft er als groep belang
bij, dat onwaardige individuen uit
zijn rijen worden geweerd.
Bij de advocaten heeft de bewuste
norm gedurende meer dan 100 jaar
zo bevredigend gewerkt, dat zij in
het ontwerp-Advocatenwet is overgegaan.
Juist bij een toetsing van
de voorkomende gevallen in twee
onafhankelijke instanties behoeft voor
willekeur niet gevreesd te worden.
Geleidelijk aan zal de „eer van de
stand" in een jurisprudentie worden
geconcretiseerd, zoals ook bij de
advocaten is geschied. En men mag
aannemen, dat de tevens uit deskundigen
bestaande gerechten zich zullen
richten naar wat in elk geval
als communis opinio omtrent journalistieke
waardigheid geldt en overigens
het „in dubiïs pro reo" zullen
laten gelden.
Daarenboven dient bedacht, dat
ook de representatieve journalistenorganisaties
een rol ten deze is toegedacht.
Zij krijgen van elk verzoek
tot inschrijving mededeling en kunnen
dan bezwaren daartegen indienen
(art. 26). Het optreden van de
organisaties kan een factor worden
bg de vorming van de jurisprudentie,
o.a. door het aanhangig maken van
z.g. test-cases.
Eisen van vakbekwaamheid worden
voor de inschrijving in het register
niet gesteld. De regering vraagt
zich zelfs af, of dit in de toekomst
wel mogelijk zal blijken. Hoe dit ook
zij, voor het ogenblik bevindt de journalistieke
opleiding zich nog te zeer
in het stadium van voorbereiding of
van eerste experiment, dan dat wij
thans reeds op het stellen van dergelijke
eisen zouden mogen aandringen.
Het punt blijft ook voor de toekomst
voor ons aan de orde.
Een rechtstreekse verplichting tot
aangifte bij het register wordt door
de wet niet gevestigd. Een indirecte
plicht ligt echter opgesloten in artikel
33, dat ieder Nederlands onderdaan
het recht ontzegt zich journalist
te noemen, dan wel de journalistiek
bij wijze van hoofdberoep uit
te oefenen, indien hij niet is ingeschreven,
althans voor de eerste maal
het verzoek daartoe heeft gedaan en
daarop nog niet bij onherroepelijk
geworden uitspraak is beslist. Een
tweede sanctie op het achterwege
blijven van inschrijving is neergelegd
in art. 34, dat een uitgever (of directeur
van een persbureau) verbiedt,
daartoe onbevoegden journalistieke
arbeid als hoofdberoep te laten verrichten.
Ten aanzien van deze sancties valt
tweeërlei op te merken: ten eerste
dat het verbod, zich journalist te
noemen dan wel zich als zodanig te
gedragen, niet geldt voor vreemdelingen,
ongeacht of zij hier te lande
voor buitenlandse dan wel voor Nederlandse
bladen werken, zodat zij
zich journalist kunnen noemen zonder
ingeschreven te zijn: voorzover
zij ten behoeve van Nederlandse
bladen arbeiden, zijn vreemdelingen
echter wel journalist in de zin van
de wet en derhalve aan de tuchtrechtspraak
onderworpen, zodat zij
bij schorsing of ontzetting tot de
,,onbevoegden" gaan behoren, die een
uitgever niet als journalist in dienst
mag nemen of houden;
ten tweede dat de Nederlandse
onderdaan, die bij wijze van hoofdberoep
uitsluitend correspondent van
een buitenlands blad is, geen „jour­
nalistieke arbeid" in de zin van de
wet verricht en dus ook geen journalist
in de zin van de wet is, zodat
hij niet in het persregister kan worden
ingeschreven, zich ook geen
„journalist" mag noemen en ook niet
aan de tuchtrechtspraak is onderworpen.
Beide punten schijnen wat vreemd,
doch bij nadere overweging blijkt een
en ander een logisch voortvloeisel te
zijn van de opzet van de wet, die de
journalistieke activiteit hier te lande
uitsluitend ten behoeve van de buitenlandse
pers niet wil bestrijken en
alleen zodanige arbeid ten behoeve
van de Nederlandse pers aan een
tuchtrechtspraak wil onderwerpen.
Om dit laatste scherper te laten uitkomen
ware het wenselijk aan de
definitie van „persbureau" (art. 1
sub d; zie hierboven) toe te voegen:
„aan in Nederland verschijnende
dagbladen, nieuwsbladen of tijdschriften";
de voorlichting van de
buitenlandse persbureaux naar het
buitenland zou dan ontwijfelbaar aan
de gelding van de wet zijn onttrokken.
Het persgerecht
OOR de toepassing van de wet
V zijn de aard en de samenstelling
van de rechterlijke instanties, die
het persregister onder haar hoede
zullen nemen en de tuchtrechtspraak
zullen uitoefenen, van beslissende
betekenis.
Volgens hoofdstuk II wordt ingesteld
een persgerecht, dat te Amsterdam
is gevestigd. Het bestaat uit
een voorzitter en een aantal ondervoorzitters,
die jurist moeten zijn
en geen functie in de pers mogen
bekleden, alsmede uit ten minste acht
en ten hoogste zestien leden, die voor
de ene helft journalist of verantwoordelijk
redacteur van een nieuwsblad,
tijdschrift of van een persbureau
moeten zijn, en voor de andere
helft uitgever van een persorgaan
of directeur van een persbureau; deze
leden moeten ten minste vijf jaar een
functie in de pers hebben bekleed.
Allen worden door de Kroon voor
hei leven (d.w.z., als alle rechters
tot hun zeventigste jaar) benoemd;
zij kunnen tussentijds alleen door de
Hoge Raad op in de wet genoemde
gronden worden ontslagen of geschorst.
De voorzitter en ondervoorzitters
en de leden worden ter benoeming
voorgedragen door de ministers
van O.K. en W. en Justitie;
wat de leden betreft, kunnen representatieve
organisaties van journalisten,
resp. van uitgevers, een
aanbeveling indienen. Ook onze verenigingen,
die zeker als representatief
zullen worden erkend, zullen dus op
de samenstelling van het persgerecht
een zekere invloed kunnen uitoefenen
(artti 5 tot en met 11).
Eenzelfde regeling bevat het ontwerp
ten aanzien van de in te stellen
beroepsinstantie, t.w. de perskamer
van het gerechtshof te Amsterdam,
welke kamer zal bestaan uit een
normale kamer van het hof (van drie
raadsleden), aangevuld met een
3

journalistiek" en een uitgever-lid
(Hoofdstuk V; artt. 49 en 52).
Het persgerecht zal zitten in
kamers van vijf leden, t.w. de voorzitter
(óf een ondervoorzitter), alsmede
twee journalistieke leden en
twee leden-uitgevers (art. 16). In
eerste instantie hebben de deskundige
leden dus de meerderheid; in
beroep zijn de deskundigen in de
minderheid, doch beslissen mede.
Deze regeling toont ten duidelijkste
aan dat de persgerechten eenzelfde
onafhankelijkheid bezitten als
onze reeds bestaande rechterlijke
organen. En, wat juist met het oog
op de pers zeer belangrijk is, de
eerste instantie, het persgerecht, is
bij uitstek deskundig te achten, terwijl
de tweede instantie wel deskundigen
telt, maar in haar overige
samenstelling de waarborg inhoudt,
dat het groepsbelang van de pers,
ten detrimente van de publieke voorlichting
niet de overhand krijgt, zodat
'bij in appèl behandelde zaken naar
buiten toe de einduitspraak het
grootst mogelijke gezag kan verkrijgen.
Deze laatste overweging heeft
onze organisaties er toe gebracht de
meerderlieid van onze Raad van
Tucht niet-joürnalisten te laten zijn.
Wat de procedure aangaat, bevat
de wet in de artt. 21, 41 tot en met
47 de fundamentele rechten van klagers
en „verdachten". Volgens art.
46 worden nadere processuele bepalingen
door de Kroon bij algemene
maatregel van bestuur gegeven, maar
met het medisch tuchtrecht, dat grotendeels
in een A.M.v.B. is neergelegd,
is er dit belangrijke verschil,
dat de wet de grondbeginselen van
het procesrecht bevat. Met het oog
op de bijzondere positie van de pers
(art. 7 van de Grondwet) behoort
dit ook zo te zijn.
Volgens de artt. 18 en 19 kan het
persgerecht (en volgens art. 53 in
beroep de perskamer van het Hof)
getuigen en deskundigen, uiteraard
onder ede, horen. Volgens art. 20
kan een onderzoek in de desbetreffende
personderneming vanwege het
persgerecht (of vanwege het Hof)
plaats vinden. Er zijn er die menen,
dat dit een aanslag is op het grondwettelijke
huisrecht. Dit is onzin,
want dit is geen absoluut recht; de
wetgever is volgens de Grondwet
bevoegd daarop inbreuk te maken en
het wetsontwerp voldoet aan de bij
onze hoogste Staatswet gestelde
eisen. In hoeveel andere wetten
komen trouwens soortgelijke bevoegdheden
van rechterlijke instanties
niet voor?
In dit verband worde overigens
nog eens uitdrukkelijk vastgesteld,
dat wie zou willen betogen, dat deze
tuchtregeling de pers aan de macht
van de „regering" zou uitleveren, inhoud
en strekking geweld aandoen.
Ook dit zou niets anders dan pure
demagogie zijn!
De tuchtrechtelijke norm
f TOE belangrijk vorenbehandelde,
formele bepalingen op zich zelf
ook zijn, de kern van het ontwerp
4
ligt in de materieelrechtelijke norm,
vervat in art. 35 en luidende: „De
journalist, aan wiens opzet of grove
schuld feitelijk onjuiste, dan wel oneerlijke
of onverantwoordelijke voorlichting
te wijten is, of die zich
opzettelijk of door grove schuld
gedraagt in strijd met de zorgvuldigheid,
die de journalist in het
maatschappelijk verkeer betaamt, of
met de eer van zijn stand, kan, onverminderd
zijn aansprakelijkheid
naar burgerlijk of naar strafrecht,
worden onderworpen" aan een der in
het ontwerp omschreven tuchtmaatregelen.
In onze eigen statuten luidt de
tuchtrechtelijke norm: „De journalist
N.J.K. (of K.N.J.K.) is verplicht zich
te onthouden van alle handelingen
en gedragingen, welke de waardigheid,
van de stand der Nederlandse
journalisten schaden."
De norm van het wetsontwerp is
meer uitgewerkt dan onze statutaire
bepaling. De Memorie van Toelichting
wijst er evenwel nadrukkelijk
op, dat de drie elementen (voorlichting,
ontzien van individuele belangen,
de eer van de stand) naast
elkaar zijn genoemd, doch dat men
misschien kan zeggen, dat zowel het
tweede als het derde de beide andere
mede omvat. Vastgesteld kan daarom
worden, dat de wettelijke norm
dezelfde strekking heeft als onze
statutaire regel. Met deze belangrijke
beperking echter, dat, in tegenstelling
tot onze statuten, het ontwerp
alleen treft die handelingen
of gedragingen, welke opzet of
grove schuld van de betrokken
journalist verraden. Op de betekenis
van deze beperking kan
niet genoeg de nadruk worden gelegd,
omdat bij afwezigheid van
opzet of grove schuld geen maatregel
kan worden opgelegd. De journalist,
die zijn beroep op fatsoenlijke
wijze wil uitoefenen en die zich van
wezen en strekking van zijn handelingen
rekenschap geeft, behoeft zich
in zijn vrijheid niet belemmerd te
gevoelen, al brengt de aard van zijn
werkzaamheid „tegen de deadline"
mee, dat hij dikwijls het risico van
achteraf blijkende fouten en foutjes
moet nemen. Hij zal zich uit eigen
vrije wil houden binnen de grenzen,
welke de eer van zijn stand stelt en
dit betekent, dat hij feitelijk juiste,
naar de vorm eerlijke en wat het
algemeen belang aangaat opportune
journalistiek bedrijft, waarmee hij,
binnen de grenzen van datzelfde
algemene belang, individuele belangen
ontziet. Daarover zal toch onder
journalisten geen verschil van inzicht
bestaan.
De bezwaren, welke tegen de tekst
van art. 35 worden aangevoerd, worden
echter gevoed door het gevoel,
dat de norm in haar formulering te
vaag is en derhalve tot toepassingen
kan leiden buiten de grenzen, welke
de fatsoenlijke journalist voor zich
zelf wenst te trekken. En dit zou
kunnen meebrengen, dat de journalist
zou worden beperkt in zijn vrijheid
om te doen wat hij zijn plicht
acht.
Is deze vrees echter reëel ? In de
eerste plaats is het persgerecht
samengesteld uit deskundigen, die
met hetzelfde bijltje hakken en die
juist voor het inachtnemen van de
juiste grenzen evenzeer gevoel hebben
als de journalist over wie naar
zijn gevoel ten onrechte wordt geklaagd.
In de tweede plaats werkt
steeds de beperking, opgesloten in
het vereiste van „opzet en grove
schuld".
Toegegeven moet intussen worden
— en de Memorie van Toelichting
doet dit ook —, dat de norm vager
is dan de regels van het strafrecht.
Doch vergeten wij niet, dat een
zekere vaagheid van delictsomschrijving
inhaerent is aan elk tuchtrecht
(zie dat der advocaten en der medici,
alsmede onze eigen statutaire tuchtregel),
een vaagheid, die evenzeer
in het voordeel van de betrokkene
kan strekken; de tuchtrechter is,
meer dan de strafrechter, vrij aan
de bijzondere merites van het geval
recht te laten wedervaren. Bovendien,
naar het geldende burgerlijk
en strafrecht is er ook reeds van
vaagheid van normen sprake; art.
1401 B.W., in recente persprocessen,
toegepast, geeft de — ondeskundige
— burgerlijke rechter een grote
mate van bewegingsvrijheid. En wat
het strafrecht aangaat, de journalist,
die wegens belediging terechtstaat,
mag aan de — alweer ondeskundige
— strafrechter duidelijk maken,
dat hij „klaarblijkelijk heeft gehandeld
in het algemeen belang". De
kans dat hij op grond van deze bepalingen
naar journalistieke opvatting
ten onrechte zou worden veroordeeld,
heeft geen journalist in zijn
vrijheid bij mijn weten ooit belemmerd.
In wezen komt de norm van
art. 35 er op neer, dat de journalist,
die voor de tuchtrechter terecht zal
staan, vrij uit zal gaan, indien hij
„klaarblijkelijk het algemeen belang"
op het oog heeft gehad. Het algemeen
belang brengt immers mee, dat zijn
voorlichting feitelijk juist is, eerlijk
en verantwoord, d.w.z. opportuun.
Wie meent, dat hij als publieke voorlichter
deze eisen kan veronachtzamen,
handelt in strijd met de eer
van zijn stand.
Naar in de Memorie van Toelichting
wordt medegedeeld, is een minderheid
in de Commissie-Pompe echter
van oordeel, dat instede van
„voorlichting" gelezen zou dienen te
worden „berichtgeving". M.i. terecht
wordt deze opvatting in de M.V.T.
als volgt bestreden: „De ondergetekenden
zijn van mening, dat berichtgeving
en voorlichting, onderling
vervlochten als zij in talloze courantenartikelen
zijn, niet gescheiden
en door het publiek, waarvoor zij
bestemd zijn, veelal niet eens onderscheiden
kunnen worden. De beperking
van het tuchtrechtelijk ingrijpen
tot ohoirbare „berichtgeving" zou
tot allerlei gezochte en spitsvondige
onderscheidingen leiden; de hiermede
beoogde verenging van de delictsomschrijving
zou de deur openzetten
tot talloze ontduikingen."
En laat men ten slotte niet uit het

oog verliezen, dat de einduitspraken
in het algemeen openbaar worden
gemaakt en dat zij, evenals alle rechterlijke
vonnissen, onderworpen kunnen
worden aan zeer wel oirbare
publieke critiek. We leven in een
democratisch land, waar de handelingen
van welke instantie ook aan
openbare, controle onderhevig zijn.
Geldt in een land als Engeland, waar
de pers geldt als het bolwerk van
de vrijheid, het rechterlijk oordeel in
z.g. libel-cases en in zaken van
contempt of court — in wezen een
tuchtrechtelijk optreden tegen de
pers — als een ongeoorloofde aantasting
van de persvrijheid? Waarlijk,
laten wij toch geen spoken op
klaarlichte dag zien en integendeel
beseffen, dat de mogelijkheid van
tuchtrechtelijke repressie het gezag
en het aanzien van de pers, welke
zeker wel enige versterking van node
hébben, slechts ten goede kan komen.
Wellicht zullen sommige journalisten
zich in de toekomst verplicht gevoelen,
zich nog meer dan thans
rekenschap van hun handelingen te
geven. Dit kan alleen maar winst
betekenen, want beklaagde niet onlangs
een van de regering onafhankelijk,
vooraanstaand Nederlander
zich tegenover mij, dat de pers,
hoezeer ook te goeder trouw optredende,
voor ingewijden zo dikwijls
te weinig exact in haar berichtgeving
en voorlichting te werk gaat?
De maatregelen
E voorgestelde tuchtmaatregelen,
D in de toepassing waarvan de
tuchtrechter geheel vrij is, bieden de
nodige differentiatie: a. waarschuwing;
b. berisping; c. geldboete tot
ƒ 1000; d. schorsing als journalist
voor ten hoogste een jaar; ontzetting
als zodanig voor ten hoogste vijf
jaar (art. 35). De laatste maatregel
brengt tevens schrapping uit het
journalistenregister mede, met als
nadere sancties de bepalingen inzake
het gebruik van de titel „journalist"
en de uitoefening van het journalistieke
beroep (artt. 33 en 34; zie hierboven).
Behoudens de geldboete lopen
deze maatregelen parallel met onze
eigen statutaire tuchtmaatregelen. In
het ontwerp is de schrapping echter
beperkt tot een termijn van vijf jaar.
Bij een hernieuwd verzoek van een
geschrapte journalist om in het register
te worden ingeschreven, zal
het persgerecht evenwel moeten beoordelen,
of de inschrijving de eer
van de stand zal schaden. Onder de
gelding van onze statuten is het niet
anders gesteld.
Soortgelijke maatregelen als hierboven
zijn vermeld zullen kunnen
worden toegepast op uitgevers of
directeuren van persbureaux, terzake
van door hen uitgeoefende journalistieke
werkzaamheden (art. 36).
De M.v.T. motiveert dit aldus, dat
onder de huidige omstandigheden
uitgevers veelal in de gelegenheid zijn
invloed op de redactionele inhoud
van een blad uit te oefenen; „misbruik
hiervan brengt ook hen in
aanraking met de tuchtrechter. De
M.v.T. stelt echter voorop, dat zij
zich te dezen aanzien niet wil begeven
in beschouwingen omtrent de
verhouding van directie en (hoofd)
redactie van een blad. Dit punt wordt
derhalve door het ontwerp niet beslist;
het gaat uit van de bestaande
toestand, waarbij de rechtstreekse
directionele invloed op de redactionele
inhoud nu eenmaal voorkomt.
De journalisten beschouwen dit als
een ongewenste toestand, welke aan
hun verantwoordelijkheid afbreuk
doet. Nu deze verantwoordelijkheid
door het onderhavige ontwerp nog
eens dubbel wordt onderstreept, wordt
de eis, dat de betrekking tussen
directie en hoofdredactie voorwerp
van een wettelijke voorziening zal
zijn, des te klemmender. Men dient
evenwel oog te hebben voor de omstandigheid,
dat een dergelijke regeling
met het oog op alle consequenties
niet incidenteel, doch slechts in
het verband van een algemene perswet
dient te geschieden.
Verantwoordelijke redacteuren
OEZEER de journalisten van
H beroep, zoals hierboven werd
betoogd, in de pers een centrale
positie innemen, mag toch niet voorbij
worden gezien, dat vooral aan
nieuwsbladen en tijdschriften de
journalistieke verantwoordelijkheid
berust bij personen, die geen journalist
van beroep zijn, doch die door
het verrichten van deze journalistieke
werkzaamheden naar buiten
toe een soortgelijke invloed als de
beroepsjournalisten kunnen uitoefenen.
Het is dan ook logisch, dat, met
de instelling van een tuchtrechtspraak
voor journalisten een soortgelijke
regeling wordt getroffen voor „verantwoordelijke
redacteuren", d.w.z.
voor hen, die in een nieuwsblad of
tijdschrift vermeld staan als verantwoordelijk
voor de redactionele inhoud,
alsmede voor hen, die als verantwoordelijk
redacteur van een
persbureau optreden (art. 1 sub g).
De norm en de maatregelen, waaraan
zij zijn onderworpen, zijn dezelfde
als voor journalisten, met dien verstande,
dat bij hen niet gesproken
kan worden van een stand, voorzover
zij geen journalist van hoofdberoep
zijn (art. 36); zijn zij dit wel, dan
vallen zij, ongeacht hun functie in
het perswezen, onder de regeling voor
journalisten.
Ik acht het juist, dat aldus aan
degenen, die tegenover het publiek
journalistieke verantwoordelijkheid
dragen zonder zelf journalist te zijn,
de normen van een juiste, eerlijke en
verantwoorde voorlichting worden
ingescherpt. Een dergelijke wettelijke
regeling zal in de kring der
verantwoordelijke redacteuren het
verlangen kunnen wekken naar een
eigen organisatorisch verband ter
behartiging van gemeenschappelijke
belangen. Onze organisaties zullen
een dergelijke ontwikkeling van zaken
zeker toejuichen en bereid zijn,
morele en materiële steun aan zulk
een streven te verlenen; door de
beschikbaarstelling bijv. van onze
organen zulten wij onder de „verantwoordelijke
redacteuren" een beter
begrip van de eisen der journalistiek
kunnen verbreiden.
Het ontwerp en de persvrijheid
EN SLOTTE moge ik nog aan­
T dacht schenken aan het reeds
geuite bezwaar, dat het ontwerp in
strijd zou zijn met de grondwettelijke
persvrijheid. Ik acht dit bezwaar
niet gegrond. Met de hoofdredactie
van De Rotterdammer ben ik van
oordeel, dat de tuchtrechtspraak van
zuiver repressieve aard is en derhalve
begrepen moet worden onder
de regeling van de „verantwoordelijkheid
volgens de wet", waarvan
artikel 7 van de Grondwet gewaagt,
In dit opzicht is er geen principieel
verschil met het strafrecht. Noch
met de letter, noch met de geest van
art. 7 is het ontwerp in strijd. Dat
de regering aan dit punt aandacht
heeft geschonken kan mede blijken
uit de naam van het ontwerp: Wet
op de journalistieke verantwoordelijkheid.
Een enkel punt van twijfel zou
kunnen rijzen t.a.v. de vereiste inschrijving
van journalisten in een
register. Hoewel ik ook dit niet in
strijd met de Grondwet acht (ook
een uitgesloten journalist kan als
elke andere burger blijven publiceren),
zou het aanbeveling verdienen,
bij een komende Grondwetsherziening
het punt buiten alle twijfel te stellen,
door art. 7 aan te vullen in
dezelfde zin als indertijd t.a.v. de
vrijheid van onderwijs is geschied,
n.1. aldus dat de wetgever eisen kan
stellen met betrekking tot de zedelijkheid
(en bekwaamheid) van journalisten
(vgl. art. 200 Gw.).
Mijn conclusie kan, na het vorenstaande,
niet meer aan twijfel onderhevig
zijn. Ik ben van oordeel, dat
dit ontwerp wezenlijk kan bijdragen
tot de verheffing van de journalistiek,
doordat het verantwoordelijkheidsbesef
zal worden verlevendigd
en misstanden kunnen worden uitgesneden.
In het kader van deze wet
zal het tevens mogelijk zijn om een
oplossing te vinden voor het verschoningsrecht
van de journalist; ik
onthoud mij ervan dit nader uit te
werken, omdat ik niet vooruit wil
lopen op het rapport van de commissie,
die onder leiding van jhr. mr.
G. W. van Vierssen Trip haar arbeid
heeft aangevangen, wanneer dit
nummer verschijnt. Ook biedt deze
wet de mogelijkheid om een soepele
practijk inzake het droit de réponse
te verkrijgen. In dit opzicht is art. 48
van betekenis, dat het persgerecht
de bevoegdheid verleent om de uitgever
de verplichting op te leggen
een ter zake van de inhoud van zijn
blad gewezen beslissing in dat blad
te publiceren.
Ik spreek de hoop uit, dat onze
organisaties van eenzelfde gevoelen
zullen blijken te zijn en daaraan
uiting zullen geven door een duidelijke
uitspraak op het a.s. congres
van de Federatie.
5

WETTELIJKE TUCHTRECHTSPRAAK
De journalist draagt een persoonlijke en een
publieke verantwoordelijkheid
M tot een enigszins juiste waar­
O dering te kunnen komen van
'het wetsontwerp op de journalistieke
verantwoordelijkheid dient men er
zich rekenschap van te geven, dat
de journalist verantwoordelijkheid
draagt, nader gepreciseerd: een verantwoordelijkheid
van tweeërlei aard,
een persoonlijke en een publieke. De
eerste is de zaak van zijn eigen geweten;
de tweede raakt rechtstreeks
het algemeen belang. Voor het algemeen
.belang is journalistiek van
enorme betekenis. Het wordt door
goede, dat is door moreel verantwoorde
journalistiek in hoge mate
gediend; het wordt door slechte, door
moreel niet-verantwoorde journalistiek
zeer ernstig geschaad.
In dit feit vindt men één rechtvaardigingsgrond
voor een journalistiek
tuchtrecht. Het is niet alleen
een wapen, waarmee het algemeen
belang zich verweert tegen slechte
journalistiek, het is in gelijke mate
een middel, waardoor de journalistiek
zichzelf op een hoger niveau
verheft. Het tast onmiddellijk excessen
aan, het is een vingerwijzing
naar rotte plekken, het brengt fouten
aan het licht, het werkt waarschuwend
ea op de duur in toenemende
mate preventief.
Maar er is een tweede reden: het
beschermt ook de reputatie en het
prestige van de journalistiek en het
kan voor iedere journalist individueel
in maatschappelijk opzicht een schild
zijn. Wij kennen tot dusver slechts
één geval, dat men in zekere zin met
de werking van een tuchtrechtelijk
college zou kunnen vergelijken, het
befaamde geval-Kiek, waarin de
meest krasse beschuldiging door de
hoogste autoriteit hier te lande tegen
een journalist werd geuit op een
zo overtuigende wijze, dat de betrokkene
alle schijn tegen zich had en
zijn hele maatschappelijke existentie
ernstig gevaar liep. In die kwestie
heeft die Federatie, zoals men zich
herinneren zal, een ereraad ingesteld.
Het kan een toeval zijn, maar het
geeft toch te denken, dat in dit eerste
en einige geval, waarin men met
rechterlijke objectiviteit een zaak
ging uitzoeken, de uitkomst was, dat
de aangeklaagde journalist geheel
werd vrijgesproken, zijn maatschappelijk
bestaan gered was en de pers
in het algemeen van een blaam werd
gezuiverd. Deze mogelijkheid is in de
eerste plaats van betekenis voor de
journalistiek, maar het algemeen belang
is er op zijn beurt ook mee gebaat.
6
Door Leo Hanekroot
UCHTRECHT voor de journalis­
T tiek is de erkenning door de
wetgever, dat journalistiek het
algemeen belang dient en daarin
dan ook haar hele maatschappelijke
en morele rechtvaardiging
vindt. Dit moge ons, die altijd
aan een prinsheerlijke vrijheid gewend
zijn geweest en die dan nog
als een -recht beschouwden, dat wij
baseerden op een bepaalde interpretatie
van art. 7 van de Grondwet,
wat ongewoon voorkomen, sommigen
mogen er misschien aanvankelijk een
aantasting van de grondwettelijke
vrijheid van drukpers in zien, bij nadere
overweging zal men moeten
erkennen, dat voor dergelijke bezwaren
geen reden bestaat. Wanneer de
pers er zich op beroept, dat zij het
algemeen belang dient, dan sluit dit
in, dat zij de normen, die door het
algemeen belang worden gesteld erkent
als bindende normen. Maar gesteld,
dat er zouden zijn, die ontkennen,
dat het algemeen belang de norm
voor de werkzaamheid van de pers
aangeeft, betekent dit dan, dat in
beginsel alles, wat niet strikt op het
terrein van de strafrechter valt, aan
de pers geoorloofd zou zijn? Onder
alle omstandigheden is het de natuur
van de pers te handelen op dat uitermate
belangrijke terrein van openbaar
belang, dat de voorlichting en
de informatie betreft. Zij doet dit
volkomen vrij, als een organisme dat
gedreven wordt door zedelijke we-,
zens, door mensen met verstand en
rede begaafd en dus met verantwoordelijkheid
en verantwoordingsplicht
belast. Die vrijheid blijft onaangetast,
zoals ook de vrijheid van iedere
burger niet wordt aangetast door het
Strafrecht. Vrijheid echter is geen
ongebondenheid. Men mag zeggen en
schrijven wat men wil, doch men mag
niet sehrijven op een manier, die de
normen van goede efn eerlijke voorlichting
en informatie overschrijdt.
Men imag als journalist leven en handelen
zoals men wil, doch men mag
niet door misgedrag — let wel in de
uitoefening van het beroep, want
daar gaat het hier oni — het vertrouwen,
dat voor de werking van
de journalistiek een noodzakelijke
voorwaarde is, ondermijnen.
Dit zijn de grondgedachten van de
wet op de journalistieke verantwoordelijkheid.
Het zijn normen, die reeds
lang voor het maatschappelijke handelen
erkend worden en die hier nu
eindelijk ook worden toegepast op
een gebied, dat zo wezenlijk en on*
verbrekelijk met de samenleving is
verbonden als de journalistiek.
Noodzakelijk en urgent
UCHTRECHTSPRAAK is ge­
T rechtvaardigd. Is zij ook nodig?
Men kan daar om te beginnen
op antwoorden, dat de
vraag naar haar gerechtvaardigdheid
niet actueel geworden! zou zijn,
indien men niet in brede 1 kring haar
noodzakelijkheid had ingezien. Zij zou
in ieder geval omstreeks! deze tijd
aam de orde gesteld zijn, indien de
Rijksbemiddelaars het verplichte lidmaatschap
van de erkende journalistenorg-anisaties
volgens de C. A. O.
hadden goedgekeurd. De verenigingstuchtrechtspraak,
die wij thans reeds
bezitten, zou zich in dat geval over
alle aangeslotenen hebben uitgestrekt.
Maar bovendien: ook indien
de commissie-Pompe haar grote rapport
op een korte termijn had kunnen
voltooien, zou de tuchtrechtspraak
bij wet geregeld zijn, geworden.
Het zal echter nog vele jaren
duren alvorens de commissie-Potmpe
haar complete voorstellen tot perswetgeving
geformuleerd kan hebben.
Over één onderwerp echter bleek in
de gehele zeer geschakeerd samengestelde
commissie eenstemmigheid
van inzicht te bestaan: de tuchtrechtspraak,
zij het dat zich op een
onderdeel een kleine minderheid aftekende.
Tuchtrechtspraak is inderdaad niet
alleen noodzakelijk, zij is ook urgent.
De rol van de pers djn het moderne
maatschappelijke verkeer is zeer ingrijpend
en het bewustzijn van een
welbegrepen vrijheid, die zichzelf
zedelijke normen oplegt, heeft zich
aanzienlijk verscherpt. Welnu, er komen
in de pers bamdeloosheden voor
van allerlei aard en vorm, en ik zou
niet eens heel zeker durven beweren,
dat zij uitzonderlijk genoeg zijn om
het algemene aanzien van de pers
niet wezenlijk te kunnen schaden.
Zonder ook maar in het minst behoefte
te gevoelen aan een uitbarsting
in een jammerklacht over de
perszeden, behoeft men zich zelf toch
ook niet- te paaien niet de dooddoemer,
dat de pers, die wij allen maken
zo goed en zich van haar verantwoordelijkheid
zo diep bewust is. Van dit
laatste kan men inderdaad talloze
voorbeelden aantreffen, dagelijks,
maar van het eerste ook en meer
dan menigeen misschien denkt.
Zie ik daarom, in de toekomst de
delinquenten in rijen voor de deur
van de tuchtrechter staan? Geenszins.
Tuchtrecht werkt ook preventief,
en dit is de voornaamste bedoeling,
die ieder zinnig mens met tuchtrecht
beoogt. En zoals gezegd, het
zal ook een aantal journalisten, die

Wetenschappelijke aandacht
voor de pers
Op 19 Maart promoveerde in
Groningen mr. Th. W. van Veen op
een proefschrift over „Generale preventie".
Mr. dr. Van Veen is, behalve
op het gebied van hei strafrecht, ook
thuis in het onderwijs (hij was vóór
de oorlog directeur van een H.B.S.
in Groningen) én in de journalistiek:
na de oorlog heeft hij de Groningse
editie van Het Vrije Volk geredigeerd.
Hoeseer hij zich ook als jurist in
persproblemen heeft verdiept, blijkt
uit de bij zijn proefschrift behoreïtdè
stellingen, waarvan er niet' minder
dan acht aan de pers zijn gewijd. Wij
laten deze belangrijke en ten dele
zéér actuele stellingen (nr. 7 over
hei verschoningsrecht!) hier volgen.
STELLINGEN VAN MR VAN VKEJN
„1. De pers behoort zich te onthouden
van het geven van haar
zienswijze op de feitelijke toedracht
van een gebeurtenis, die tot een
strafvervolging of een civiele- vordering
aanleiding heeft gegeven, zolang
het rechterlijk vonnis in eerste
aanleg niet is gewezen. Het in acht
nemen van deze regel, waarvan de
overtreding in een perswet strafbaar
zou kunnen worden gesteld,
tast de vrijheid, die de pers behoort
te genieten om ook de handelingen
en beslissingen van het Openbaar
Ministerie en den rechter aan cri-
ten onrechte met blaam beladen worden,
vrijspreken.
Ongeschreven recht
O^t tuchtrecht zal worden gehan-
* * teerd door met zorg te kiezen vakgenoten,
uitgevers en juristen en het
zal gebaseerd worden op dd algemene
normen van journalistiek fatsoen,
zoals ze onder ons, journalisten,
leven. Dit vinden sommigen te vaag,
doch zij mogen toedenken, dat het dan
ook tuchtrecht is, dat door vakgenoten
wordt uitgeoefend, en dat het
ten dele ongeschreven recht is, maar
daarom niet minder recht. Men gaat
echter te ver, wanneer men opmerkt,
dat er geen journalistieke erecode
bestaat. Zij bestaat wèl; onder ons
leeft zij en men kan er herhaaldelijk
getuige van 1 zijn welk een grote mate
van eensgezindheid daarover bestaat
onder vakgenoten.
Tuchtrecht is noodzakelijk, omdat
er onder de journalisten kwaadaardige
knoeiers bestaan, zo goed als ze
te vinden zijn onder de medici. Maar
er zijn ooki onnozele knoeiers, wier
onnozelheid zo groot ia, dat men van
schuldige nalatigheid kan spreken,
wanneer men ziet hoe zij de aard en
de vakmatige wetten van het instrument,
dat zij hanteren miskennen,
om niet te zeggen ignoreren.
De journalistiek maakt aanspraak
tiek te mogen onderwerpen, niet aan.
2. Een tijdelijk verschijningsverbod
van een dagblad of een ander
periodiek is in strijd met de geest
en de strekking van artikel 7 van
de Grondwet. Een dergelijke strijdigheid
bestaat niet wanneer de wetgever
aan den strafrechter wil toestaan,
bij veroordeling wegens bepaalde in
de wet opgesomde delicten, als bijkomende
maatregel op te leggen een
verbod van verschijning van het persorgaan
door middel waarvan zulk
een delict is gepleegd.
3. Bij een waarheidsgetrouw persverslag
van het gesprokene en het
gebeurde op een openbare zitting van
een overheidsorgaan kan een persorgaan
niet in rechte worden aangesproken
uit artikel 1401 of artikel
1408 van het Burgerlijk Wetboek,
tenzij het verslag in krenkende
vorm is opgesteld of kennelijk
uitsluitend is geplaatst om iemand
te beledigen.
4. Reeds artikel 1401 van het
Burgerlijk Wetboek geeft aan den
rechter de mogelijkheid het „droit de
réponse", waaraan grotere behoefte
kan ontstaan naarmate de pers —
o.m. doordat zij gedwongen is de
snelheid van berichtgeving op te voeren
— minder zorgvuldig zou zijn in
het verifiëren van berichten vóór de
op een verschoningsrecht, doch men
behoeft zich niet te verbeelden, dat
zij het in lengte van jaren in generaliserende
zin toegekend iztal krijgen.
Men kan wel met kans op succes een
ernstige poging wagen om de tegenstanders
van het verschoningsrecht'
gevoelig te maken voor het algemeen
belang, dat de pers dient en daarmee
't principe van het verschoningsrecht
erkend zien worden. Doch men komt
niet heen over de drempel van de
aarzeling om zoveel vertrouwen als
verschoningsrecht impliceert, aan de
pers toe te kennen. Kan dit ons in de
eerste plaats al te denken geven over
het prestige, dat de pers in het algemeen
bezit, het kan ons bovendien
ook een aanwijzing geven omtrent
het nut, dat een wettelijke tuchtrechtspraak
ook op dit kardinale
punt kan stichten. Deze tuchtrecht-.
spraak is op zichzelf reeds een erkenning
van het algemeen belang
van de pers door de wetgever. Maar
zij is ook de waarborg, die de overheid
en de openbare mening voor de
betrouwbaarheid van de journalist
verlangen. De deskundige tuchtrechter
kan het beroep op verschoningsrecht
van de individuele journalist
op zijn gegrondheid onderzoeken. Dit
is niet het minst belangrijke argument
voor de wettelijke tuchtrechtspraak
voor de journalistiek,
publicatie, in ons recht te introduceren
en vorm te geven door, gelijk
Mr G. E. "Langemeyer bepleitte
(N.J.B1. 1938 blz. 461-472), het weigeren
van een gegrond verzoek tot
rectificatie op te vatten als een onrechtmatige
daad. Deze weg verdient
de voorkeur boven die welke in
artikel 30 van de Wet noodvoorziening
Perswezen (S.H. 381), in navolging
van de Tijdelijke Persbesluiten,
zou zijn geopend.
5. Artikel 1409 van het Burgerlijk
Wetboek geeft aan de beledigde
geen voldoende mogelijkheid herstel
van eer en goede naam te verkrijgen,
zolang de rechter vasthoudt aan de
opvatting, dat de mogelijkheid van
aanplakking in het openbaar van
het vonnis, die dit artikel kent, aan
de veroordeling tot een andere vorm
van publicatie in de weg staat. Wie
door een persorgaan is beledigd, moet
een veroordeling van dit persorgaan
kunnen verkrijgen tot publicatie van
het rechterlijk vonnis in een door de
rechter vast te stellen vorm.
6. Onze wettelijke bepalingen aangaande
gerechtelijke oproepingen en
bekendmakingen en openbaarmaking
van rechterlijke uitspraken in de
pers zijn niet geheel doeltreffend,
aangezien de pers niet verplicht is
bedoelde publicaties op te nemen.
Hierin dient een perswet te .voorzien.
7. De aanspraak van een voor
den rechter als. getuige opgeroepen
journalist zich te mogen verschonen
van het geven van antwoord op
vragen naar feiten, die hem als zodanig
bekend zijn of waarvan hem de
kennis als zodanig is toevertrouwd,
is van geheel andere aard dan de
aanspraak van artsen, geestelijken en
advocaten op het recht om zich te
verschonin van het geven van antwoord
op vragen door den rechter
gesteld (vgl. H.R. H Dec. 19Jt8, N.J.
'Jf9 nr 95). De aanspraak van een
journalist dient slechts te worden
erkend in die gevallen, waarin volgens
den rechter het algemeen
belang dat in abstracto eist.
(Deze stelling door ons gecursiveerd.
— Red. D.J.)
8. In een publiekrechtelijke regeling
van het tuchtrecht voor journalisten
dient de rechtspraak te worden
opgedragen aan een college van
rechters, door den Koning benoemd
uit hooggeplaatste leden van de
rechterlijke macht en uit een aantal
door de journalisten voorgedragen
beroepsgenoten, zonder dat van de
uitspraken van dit college hoger beroep
mogelijk is."
SOHAAKJOURNALIST
met goede relaties en ruime ervaring
— o.m. het tournooi om het
wereldkampioenschap — verzorgt
zowel actuele algemene schaaktechnische
artikelen, als rubrieken
afgestemd op het plaatselijke -
of regionale schaakleven, voor
dagbladen of periodieken.
Brieven onder No. 104/48, „De
Journalist", N.Z. Kolk 28, A'dam.
7

Over de waardigheid der journalistiek
En de onwaardigheid van sommige journalisten
EMAND die bestolen wordt, en dan
I hartelijk lacht en de diefstal een
klucht noemt — zo iemand is stellig
een beminnelijk mens. Maar de
diefstal blijft daarom niet minder
diefstal, en als zodanig immoreel.
Collega Lodewijk, de actieve redacteur
van het Nieuwsblad voor de
Bloembollenstreek, noemt het een
„klucht in drie bedrijven". Goed, dat
is het ook. Maar de nasmaak is bitter
als gal.
„De situatie bij de brug over de
Ringvaart aan de Hillegommerdijk
behoeft dringend verbetering," schreef
het Nieuwsblad. Van een radicale
vernieuwing kon echter geen sprake
zijn, omdat er een wegverlegging op
komst was. Aangezien de toestand
ook niet zo kon blijven, had de onderhoudsplichtigeHaarlemmermeerpolder
naar een noodvoorziening gegrepen;
ze had een tweedehandsej maar
nog heel bruikbare brug gekocht,
„n.1. de draaiburg over de Verwoldse
beek tussen de stations Veldhoek en
Laren (Geld.) van de spoorlijn Deventer-Borculo",
welke brug kon
worden gemist, doordat de spoorlijn
was vervangen door een busdienst
van de Gelderse Tramweg Mij. Na
revisie in de werkplaatsen van de
Kon. Ned. Grofsmederij te Leiden
zou de brug door het Sleep- en Bergingsbedrijf
te Hardinxveld over de
Ringvaart worden geplaatst. Een
drijvende kraan zou er aan te pas
komen; een bok van de werf Stork-
Conrad zou de oude brug van de
pijler lichten en naar Haarlem voeren.
„Naar wij vernemen zal daartoe
in de nacht van Donderdag op
Vrijdag van 23.30 tot 2.30 uur het
verkeer over de Ringvaartbrug zijn
gestremd Het werk, dat wordt
uitgevoerd onder het schijnsel van
een zeer krachtige schijnwerperbatterij,
zal ongetwijfeld weer een knap
staaltje te zien geven van het kunnen
onzer Nederlandse waterbouwkundigen."
Dat was dat. Maar dan komt de
Leidse Courant met een bericht:
„Hillegom. Ringvaart-brug wordt
vernieuwd", dat precies hetzelfde
bevat, een beetje bekort, een beetje
herschreven. Zonder bronvermelding!
En dan komt, weer twee dagen
later, de gewestelijke editie van Het
Vrije Volk en deelt onder het opschrift
„Nieuwe brug over de Ringvaart"
wederom precies hetzelfde
mee, alleen — want de nacht van
Donderdag op Vrijdag is inmiddels
voorbijgegaan — nu in de verleden
tijd: ,,Het plaatsen van de brug was
een zeer omvangrijk en secuur werk
en toch hebben de uitvoerders slechts
enkele uren nodig gehad voor het
aanbrengen van het gevaarte. Het
werk werd uitgevoerd. Een drijvende
kraan heeft de brug in
de takels genomen, terwijl aan de
8
andere kant een drijvende bok van
Stork-Conrad de oude brug uit haar
lichters tilde. Schijnbaar zonder veel
moeite werd Voortaan kan "
Enzovoort. Opnieuw: Zonder bronvermelding.'
(Alleen dat van die
„lichters" waar de oude brug blijkbaar
in lag of hing, was origineel.
Maar dat was dan ook onzin).
Maar, zal men zeggen, waarom
zouden de publicaties van de Leidse
Courant en Het Vrije Volk noodzakelijk
moeten worden herleid tot het
eerste bericht in het Nieuwsblad
voor de Bloembollenstreek?
Daar zijn enkele afdoende redenen
voor:
1. Er is nooit een spoorlijn Deventer-Borculo
geweest. Borculo heeft
nooit een spoorwegverbinding gehad.
2. De Verwoldse beek loopt niet
tussen Veldhoek, en Laren (G-ld).
3. Er bestaat geen „Sleep- en
Bergingsbedrijf" te Hardinxveld.
Jf. De doorvaart van de bruggetjes
over de Ringvaart is veel te smal
dan dat daar ooit een grote bok of
drijvende kraan sou kunnen passeren.
5. „De nacht van Donderdag op
Vrijdag" was de nacht van 31 Maart
op 1 April
O ja, het is in zekere zin een
klucht dat twee dieven zich in hun
hemd aan den volke vertonen, ganselijk
onbewust van het schamele
toilet waarin ze zich hebben gestoken
toen ze binnen de veilige wanden
van hun werkvertrek journalistiek
bedreven met schaar en lijmpot.
En collega Lodewijk kan het beschouwen
als een compliment aan
zijn blad en aan zijn voortreffelijke
Aprilgrap.
Maar waar blijft intussen de
waardigheid van de Nederlandse
journalistiek? En de beroepseer?
„Rondweg onbeschoft"
VER een ander geval waarbij de
O waardigheid van Ons beroep in
het gedrang kwam, schreef collega
Broos uit Nijmegen.
In Den Bosch was een protestvergadering
van oorlogsslachtoffers.
Twaalfhonderd deelnemers. Op het
podium, behalve het bestuur en de
sprekers, „de pers", vertegenwoordigd
door acht verslaggevers. De
vergadering was belegd om grieven
te luchten, en de voorzitter verwelkomde
dan ook in zijn openingsrede
speciaal de „vertegenwoordigers
van de koningin der aarde", die
immers die grieven wereldkundig
zouden maken.
Om hun deze taak te vergemakkelijken,
hadden de organisatoren
van de bijeenkomst de in extenso
gedrukte redevoeringen al van tevoren
aan de pers verstrekt. („O slechte
gewoonte van veel goedbedoelende
gastheren! Wat maken jullie luie en
gemakzuchtige óver-schrijvers van
ons!" verzucht coll. Broos).
Halverwege de eerste redevoering
verdween de eerste verslaggever. Na
het applaus tussen de eerste en de
tweede speech volgden vier collega's
zijn voorbeeld. Midden in de tweede
toespraak daalden nummer zes en
zeven van het podium af. Pas bij het
slotwoord (dat niet van tevoren was
uitgereikt) was het achttal weer
volledig.
Laten we nu het gunstigste geval
aannemen, namelijk dat die zeven
verslaggevers allen zijn weggegaan
om aan de hand van de gedrukte
teksten hun verslagen op te stellen
en deze ter bespoediging van hun
berichtgeving naar hun respectieve
redacties door te telefoneren. DaYi
blijft toch, dat twaalfhonderd mensen,
geladen met grieven, naar hun
vaste overtuiging bijeengekomen om
voor een rechtvaardige zaak te strijden,
de indruk hebben gekregen: Wat
óns ten nauwste aan het hart gaat,
kan de heren van de pers geen spat
schelen. Wat hier wordt gezegd, Interesseert
hun niet. Onze reacties op het
gesprokene laten hun koud. Zij geloven
het wel. Zij nemen de benen.
Er is over een geval als dit natuurlijk
heel wat te zeggen. Men kan de
schuld geven aan het verstrekken
van gedrukte teksten. Daar staat
tegenover, dat deze gewoonte stellig
niet is ontstaan doordat sprekers en
organisatoren van vergaderingen
altijd zo tevreden waren over het
verslag dat er later in de krant verscheen
Het middel is echter
erger dan de kwaal, want nü ontstaat
ter redactie de neiging om te
zeggen: „Laat Pietje daar maar
heengaan, hij krijgt toch w^l een
stencil." En Pietje gaat ter vergadering
(waar hij dan toch maar „die
meneer van de pers" is), ontmoet daar
andere Pietjes, en geeft zich met
hen over aan (en nu citeer ik weer
uit een brief van een Kringlid, dat
zich over enige collega's heeft geërgerd)
„laatdunkende, geringschattende
opmerkingen over het publiek
in de zaal. Heus, al hebben die eenvoudige
mensen het gefluister niet
gehoord — uit het stiekeme gegrinnik
van ettelijke persmannen zullen
zij best begrepen hebben, dat dezen
zich lichtelijk over hen amuseerden."
Deze collega beschrijft de houding
van een aantal journalisten op een
vergadering waarvoor zij als verslaggevers
waren uitgenodigd als
„rondweg onbeschoft".
Terug naar het fatsoen
AAR zitten we nu. Het eerste
D geval — een „eenvoudige" kwestie
van plagiaat — zou zonder twijfel
voor berechting door de Tuchtraad
in aanmerking komen. Zelfs dit besef
heeft de betrokken collega's —•
die er natuurlijk ook geen vermoeden
van hadden dat hun misdrijf zó

„Geen politiek in de organisatie"
EN DUS WORDT ZIJ POLITIEK STRIJDTONEEL
„De Journalist" is niet de enige
„Journalist". Het orgaan van de Engelse
National Union of Journalists
(N.U.J.) heeft dezelfde naam (die
uiteraard iets anders wordt uitgesproken).
Redacteur van deze „Journalist"
is Allen Hutt. Het beleid van
deze onze collega nu is dezer dagen
het voorwerp geweest van een felle
discussie.
Officieel is hierover aan de buitenwacht
slechts het volgende meegedeeld:
„Op de maandelijkse vergadering
van de afdeling Londen-Centrum van
de N.U.J. in „the Feathers" op Dinsdagavond
(5 April — Red. D.J.) is de
volgende resolutie aangenomen: De
vergadering betreurt de politieke
bevooroordeeldheid die door de redacteur
van de „Journalist" aan de dag
wordt gelegd, en vraagt dringend
minder partijdigheid in de wijze
waarop hij de inhoud er van bepaalt".
Het weekblad World's Press News
(„The National Weekly for Press and
Advertising") wist echter meer tevertellen.
Op de vergadering werd door Stanley
Seaton een felle aanval gericht
op Allen Hütt. Deze had, zei hij, in
veel opzichten inhoud en vorm van
de (Engelse) „Journalist" verbeterd.
Al te vaak echter getuigde zijn keuze
van bijdragen van zijn streven
om communistische propaganda te
maken. In vele gevallen was die propaganda
listig verborgen.
De afdeling -Londen-Centrum van
de N.U.J., zo ging Stanley Seaton
voort, telde heel wat actieve communisten
onder haar leden. Allen Hutt
publiceerde bij voorkeur afdelingsverslagen
die gunstig waren voor de
communisten, maar nooit die waarin
de Communistische Partij werd afgemaakt.
Ingezonden stukken tegen
gemakkelijk zou kunnen worden bewezen
— blijkbaar niet binnen de
perken van het meest elementaire
journalistieke fatsoen kunnen houden.
Het tweede geval is misschien niet
zozeer een kwestie van journalistiek
fatsoen als wel van fatsoen „tout
court".
In beide gevallen heeft de waardigheid
van de journalistiek aanmer-
RECTIFICATIE
In het verslag van de rede van
de voorzitter van de Kring, door
deze in de algemene vergadering
op 19 Maart j.1. gehouden, is ten
gevolge van een drukfout, vermeld
dat in 1948 circa 1000 stukken
van het Federatiebureau zijn
uitgegaan. Dit had moeten zijn:
circa 10.000 stukken.
het communisme werden niet geplaatst.
Allen Hutt ontkende dat hij partijdig
was geweest en verwierp met
kracht de beschuldiging als zou hij
aan afdelingsverslagen hebben „ge
dokterd".
Tal van leden oefenden nochtans
felle critiek op het beleid van hun
redacteur. De meerderheid betuigde
instemming met deze constatering
(gedaan door Gerald Byrne): „Hutt'
heeft toegegeven, dat hij in één nummer
van de „Journalist" 285 cicero
tekst over politieke onderwerpen
heeft opgenomen. (Dat is ruim vijf
kolom van ónze Journalist. — Red.
D.J.) Wij willen geen politiek in de*
„Journalist". Daarvoor is dit blad
niet bestemd."
De hierboven afgedrukte resolutie
werd met een geringe meerderheid
(26 tegen 24 stemmen) aangenomen.
N.U.J. wil uit de I.O.J.
„Wat mijn functie als redacteur
betreft", zei Allen Hutt op de Londense
vergadering van 5 April, „het
oordeel daarover laat ik graag aan
de jaarvergadering te Weymouth
over."
Op de jaarvergadering van de
N.U.J., die op 15 April te Weymouth
is gehouden, hebben de afgevaardigden
van de afdelingen een resolutie
aangenomen die de strekking heeft
dat de N.U.J. zich uit de Internationale
Organisatie zou terugtrekken
omdat deze een platform voor communistische
propaganda is geworden.
Dit besluit werd genomen nadat de
vergadering een verslag door C. J.
Bundock, algemeen secretaris van de
N.U.J., had aangehoord van de vergadering
der I.O.J. in Boedapest in
November 1948. „Drie dagen lang
kelijke schade geleden, een schade
die wij allen, goeden en kwaden,
moeten betalen.
Wat doen we er aan?
Het goede voorbeeld geven onder
alle omstandigheden.
Nooit en nergens aarzelen om —
rustig en waardig, maar beslist —
in. te grijpen met een beroep op de
geschreven en ongeschreven regels
van ons beroep.
Publicatie in ons orgaan (wanneer
het algemeen belang dit eist) of
klacht te bevoegder plaatse (wanneer
de ernst van het geval dit
wettigt).
Want we moeten weer zo ver
komen, dat „journalist" een eretitel
is, en een perskaart een document
dat de houder van tevoren het respect
verzekert van allen met wie hij in
aanraking komt.
hebben we felle politieke propaganda
moeten aanhoren", zei hij,. „De I.O.J.
wordt misbruikt en zal aldoor misbruikt
worden — als alle internationale
bijeenkomsten zodra de Oosteuropese
landen ze gaan gebruiken
als platvorm voor politieke propaganda."
,
De resolutie van de N.U.J. zegt,
dat deze organisatie niet deel kan
blijven uitmaken van de I.O.J. „zonder
ernstig te worden gecompromitteerd
en bloot te staan aan misverstand."
Aldus een bericht van Associated
Press.
Maar dezelfde jaarvergadering
handhaafde Hutt als redacteur van
de „Journalist". Omdat hij het (afgezien
van een paar aanmerkingen) zo
goed deed.
Brussel weigert communisten
Ook in de Brusselse Persvereniging
zijn politieke moeilijkheden gerezen,
zo vernemen wij uit World's Press
News. Niet voor de eerste keer trouwens,
want verleden jaar is aan een
aantal communistische candidaatleden
het lidmaatschap geweigerd
toen zij weigerden te antwoorden op
de vraag of zij instemden met het
beginsel van de persvrijheid zoals dat
is omschreven in de statuten van de
Persvereniging.
Ditmaal waren er bij de nieuwe
aanmeldingen twaalf van redacteuren
van Le Drapeau Rouge en De
Rode Vaan. Opnieuw werd dezelfde
vraag gesteld. De woordvoerder der
communisten antwoordde, dat zij
voorstanders waren van de persvrijheid
zoals die wordt opgevat in de
Sowjet-Unie en de „volksdemocratieën".
De algemene vergadering heeft de
toelating geweigerd.
De pers kan de hoge en bevoorrechte
plaats die zij in de democratische
samenleving voor zich opeist,
alleen dan innemen, als haar vertegenwoordigers
het hoge voorrecht,
zulk een pers te mogen dienen, waard
zijn. Y. F.
Redacteur met jarenlange ervaring
aan belangrijk Prov. Dagblad
in Gelderland,
ZOEKT EEN FUNCTIE
aan een dagblad te Amsterdam
of omg. Opl. 5-jarige R.H.B.S.
Verzorgt Binnen- en Buitenland,
schrijft toneelcritieken, reportages
etc.
Brieven onder No. 99/48 van „De
Journalist", N.Z. Kolk 28, A'dam.
9

Heden en verleden van de
Belgische Pers
Dr. Maarten Schneider schrijft
ons:
Er is een algemeen oriënterend
boek over de Belgische pers verschenen.
Degene die zich wat meer
met de pers onzer Zuiderburen
heeft bezig gehouden en daarom met
belangstelling de verschijning van
dit boek heeft tegemoet gezien, zal
niet teleurgesteld zijn. En wie zijn
tekort aan kennis van of belangstelling
voor de Belgische pers heeft
gemotiveerd met de opmerking, dat
hem geen na oorlogse liter-atuur
over dit onderwerp ter beschikking
staat, zal naar andere motieven
moeten uitzien.
Het boek waarvoor hier aandacht
gevraagd wordt, is een gedenkboek.
Bij gelegenheid van haar 60-jarig
bestaan in 1948 besloot de Brusselse
Afdeling van de Algemene Belgische
Persbond een gedenkboek te publiceren.
Dit besluit op zich zelf reeds
was prijzenswaardig, nog prijzenswaardiger
is de uitvoering daarvan:
dit gedenkboek siert de Brusselse
en de gehele Belgische perswereld.
Twintig artikelen van zo 1 veelzijdige
aard werden geschreven, dat
het praedicaat ,,La Presse-De Pers",
waaronder deze gebundeld bij het
Pershuis te Brussel verschenen zijn,
juist geacht mag worden. Reeds bij
het bladeren in dit typografisch zeer
verzorgde boek van ca 200 bladzijden
valt het op, dat figuren van
formaat hun medewerking hebben
verleend. Namen als Ooms, Stijns,
Gauchez, Seyl en Delandsheere behoeven
geen introductie.
Laten enkele beschouwingen genoemd
mogen worden. Gauchez —
journalist èn letterkundige — geeft
met „Les journalistes belges écrivains"
een zeer duidelijk overzicht
en inzicht in de betekenis die Belgische
journalisten voor de letteren
van hun land hebben gehad en hebben.
Ooms schrijft over „La presse
beige depuis ses origines jusqu' a
1930"; daarin valt het accent op de
tijd na de totstandkoming van België's
onafhankelijkheid en op de
Frans-talige bladen. Een goed en
noodzakelijk supplement daarop
levert Stijns met „Vooruitgang op
persgebied", dat de Vlaamse pers
behandelt. Overzichtelijk eveneens
zijn de artikelen over de illegale pers
en de Belgische pers in de vrije wereld
tijdens de Tweede Wereldoorlog.
„Grandeur et servitude de la Chronique
judiciaire", ,.La Presse et la
Critique artistique", en ,.De literaire
kritiek in de dagbladen" verdienen
ook een vermelding, waarmee niets
ten nadele bedoeld wordt ten aanzien
van bijdragen over parlementaire
journalistiek, het Belgisch
persbureau, Pershuis, Instituut voor
journalisten, technische evolutie,
10
radio-journalistiek enz. enz.
Natuurlijk voldoet het éne artikel
meer dan het andere. Zo is dat over
de buitenlandse pers en haar invloed
op de Belgische weinig uit de verf
gekomen, had ik graag de pers in
de Congo wat uitvoeriger behandeld
willen zien, ook de economischstructurele
ontwikkeling en de eventuele
gevolgen en spanningen daarvan
op ideëel-cultureel gebied.
Maar toch kunnen deze en andere
kritische opmerkingen mijn waardering
nauwelijks verminderen. Temeer,
omdat een gedenkboek niet
naar streng systematisch wetenschappelijke
maatstaven beoordeeld
mag worden.
De distinctie van dit gedenkboek
wordt nog verhoogd door inleidingen
van vijf autoriteiten, onder wie
— natuurlijk — Camille Huysmans
en Julius Hoste, maar zeker ook
door een belangwekkende keur aan
foto's, instructieve facsimiles en
andere illustraties.
In het kader van Benelux zal het
ook tot een vorm van samenwerking
met de Belgische pers moeten komen.
Deze samenwerking zal aan
betekenis kunnen winnen door te
weten van haar en haar mentaliteit.
Daartoe biedt dit Brussels-
Belgische gedenkboek een goede gelegenheid;
bovendien kan het leiden
tot een meer gedetailleerde bestudering
van de pers onzer Zuiderburen.
In de Nederlandse Persbibliotheek
zal dit gedenkboek over heden en
verleden der Belgische pers zeker
opgenomen worden. Moge het binnenkort
ook te vinden zijn in de
boekenrij van vele redacties en
journalisten. En gelezen worden!
Dit Brussels-Belgische gedenkboek
doet verlangen '— en daarin
ligt misschien de hoogste lof —
naar een soortgelijk Amsterdams-
Nederlands boek. Vergis ik mij, of
bestaat De Amsterdamse Pers in
Juni van het volgend jaar niet juist
een halve eeuw ?
DE PERS IN WEST-EUROPA
Onze collega Marcel Stijns, oudvoorzitter
van de afdeling Brussel
van de Alg. Belgische Persbond,
heeft in de reeks uitzendingen „Europees
commentaar" een radiotoespraak
gehouden, die op 5 April
door Hilversum I, op 6 April door
de B.B.C. (Home Service) en Radio
Parijs en op 9 April door Brussel
en Luxemburg is uitgezonden. Het
onderwerp — Samenwerking op
persgebied in West-Europa — paste
wel zeer bijzonder in dit internationale
kader.
Radio en pers, zo betoogde coll.
Stijns, zijn geroepen een belangrijke
taak te vervullen bij de verwezenlijking
van de Westeuropese eenheid.
Het verdrag van Brussel kan uiteraard
geen druk uitoefenen op de
pers van vrije landen, maar over 't
algemeen is de pers zeer gezind om
internationale samenwerking te
steunen.
Ten aanzien van de persvrijheid —
ook de vrije toegang tot het nieuws
— bestaan er in de Westerse landen
gemeenschappelijke tradities. Collega
Stijns pleitte in dit verband voor
gelijke persfaciliteiten, met inbegrip
van bijzondere tarieven voor perstelegrammen,
in de landen van het
verdrag van Brussel. Tussen de
verschillende persagentschappen —
met inbegrip van de Zwitserse en
Skandinaafse — bestaat een verheugende
samenwerking.
Helaas heeft de samenwerking in
de Internationale Organisatie van
Journalisten, niet aan de verwachtingen
beantwoord. „In de laatste
tijden werd de I.O.J. voortdurend
misbruikt voor hevige politieke propaganda.
Een ijzeren gordijn splitst
de organisatie. Terwijl wij deze
jammerlijke wending betreuren, zul­
len wij er de logische gevolgtrekking
moeten uit halen en pogen een
nieuwe organisatie op te richten,
waarin wij ons beter thuis gevoelen",
aldus coll. Stijns.
Wij zullen, zo ging hij voort, een
. zuivere berichtgeving en de solidariteit
onder de journalisten blijven
bevorderen.
De verspreiding van kennis van
elkanders landen is ook een belangrijke
taak van de pers. De gemeenschappelijke
reis van een aantal
journalisten der Beneluxlanden was
in dit opzicht een goede aanloop. De
uitwisseling van journalisten stuit in
veel gevallen af op taalmoeilijkheden.
Internationale reizen en studievergaderingen
zouden echer ook reeds
de journalisten helpen bij hun nieuwe
taak: het tot elkander brengen
van de democratische volken.
„Det Danske Selskab"
organiseert dit jaar een Nederlands-
Vlaams-Deense zomerschool, bestaande
uit een cursus van een week en
een rondreis door Denemarken van
een week (17—31 Juli).
De cursus wordt gehouden op Vestbirk
Hojskole (15 km. ten N.W. van
Hersens in een zeer mooi gedeelte
van Jutland).
Hier zullen volksopvoedende en
sociale problemen worden behandeld,
zowel van Nederlandse als van
Deense zijde (voertaal: Engels en
Duits).
Op de rondreis zal er gelegenheid
zijn om sociale instellingen te bestuderen.
Kosten: 10 kr. p. .dag (rondreis en
uitstapjes inbegrepen) + de reiskosten
Nederland-Denemarken en terug.

DE PERSVRIJHEID IN HET GEDING
T_JET conflict tussen de bladen Het
* •* Parool en Trouw enerzijds en de
leiding van De Telegraaf anderzijds
heeft ook in journalistieke kringen
de nodige beroering gewekt. Dit is
volkomen begrijpelijk, want niet alleen
dreigden gevaren voor de materiële
positie van de aan eerstgenoemde
bladen verbonden collega's, indien
déze couranten in hun bestaan zouden
worden aangetast, maar meer nog
bleek hier de vrijheid van drukpers in
het geding. Duidelijk trad bij dit conflict
immers aan de dag, dat, althans
voor de dagbladpers, het feitelijk genot
van de persvrijheid afhankelijk is
van de mogelijkheid de vereiste technische
verzorging te vinden. Juist
bladen, die .niet over een eigen installatie
beschikken, verkeren te
dezen aanzien in een wankele positie.
De overheid mocht bij dit conflict
niet werkeloos toezien. Zij heeft dit
ook niet gedaan. De Persraad,
in spoedvergadering bijeengekomen,
heeft, nu de huidige leiding van het
Telegraafgebouw klaarblijkelijk het
personeel niet voldoende in de hand
kon houden, volkomen terecht op
grond van de Noodperswet op andere
wijze in het bestuur van het technische
bedrijf voorzien. In de tussentijd
hebben andere bedrijven in de
technische verzorging van Het Parool
en Trouw voorzien en wel op een
wijze, die de „.nooduitgaven", vooral
de Paasnummers, maar weinig bij de
gewone edities deed achterstaan. Dit
besluit van de Persraad grijpt diep in,
maar, zoals elders wel mogelijk is gebleken,
had een dergelijk ingrijpen
voorkomen kunnen worden, indien
langs de weg van vrijwilligheid op
behoorlijke wijze aan de geldende
verplichtingen was voldaan.
De houding van het technische personeel
van De Telegraaf verdient afkeuring.
Ik wil niet treden in een
beoordeling van de vraag, of inderdaad
de sociale positie 'van het personeel,
bij 'n uitblijven van de wederverschijning
van De Telegraaf en De
Courant, gevaar liep. Doch, zelfs indien
dit zo zou zijn, dan nog moet dit
eigenmachtige optreden van het personeel
worden veroordeeld. Om sociale
kwesties op te lossen, zijn er
waarlijk nog wel andere wegen,
welke bewandeld kunnen worden. Het
lijdt echter weinig twijfel, dat de
wilde actie van het personeel tevens
ten doel had, de wederverschijning
van genoemde bladen te forceren en
als zodanig dus een buiten de sociale
sfeer liggende strekking had. Dit is
even onaanvaardbaar als de z.g. politieke
stakingen, welke de grote vakbonden
reeds lang als middel van
strijd hebben verworpen. En dit klemt
in dit geval des te meer, nu hierdoor,
zoals gezegd, het feitelijke genot van
de persvrijheid in gevaar werd gebracht.
De Persraad heeft tevens** medegedeeld,
dat in zijn opdracht aan de
nieuwe bewindvoerders mede is ver­
vat „het treffen van voorbereidingen
voor de verschijning van De Telegraaf
en Het Nieuws van de Dag,
evenwel niet dan nadat de regelmatige
en tijdige verschijning van de
gastbladen, overeenkomstig de eisen,
die daaraan redelijkerwijze mogen
worden gesteld, ten volle is verzekerd".
Deze laatste toevoeging is in
het licht van de jongste gebeurtenissen
volkomen begrijpelijk; zij leert
tevens, dat, indien het optreden van
een nieuw bestuur vertraging van
bedoelde wederverschijning zou veroorzaken,
het personeel zulks in de
eerste plaats aan zich zelf te wijten
heeft.
Ook overigens is de bijkomende opdracht
van de Persraad aan de
bewindvoerders volkomen juist te
achten. Men moge over de perszuivering
denken zo men "wil, doch nu in
hoogste instantie in de Telegraafzaken
uitspraak is gedaan, zou het
détournement de pouvoir zijn, indien
de overheid, doordat zij anderszins
„a finger in the pie" heeft, de wederverschijning
langer zou ophouden dan
noodzakelijk is om de vereiste opheldering
in de situatie te brengen. Ik
stel dit, niet omdat ik deze wederverschijning
op zich zelf wil bepleiten,
Het Secretariaat van bovengenoemde
vereniging verzoekt opneming
van 't volgende communiqué:
,,De beunhazerij op journalistiek
terrein en de vele critiek, welke de
laatste tijd op de persbureaux wordt
geoefend, heeft een aantal leiders
van Nederlandse persbureaux ertoe
gebracht middelen te beramen ten
einde van deze ongezonde toestanden
•een eind te maken.
Als resultaat van dit overleg is
te Utrecht opgericht de NEDER­
LANDSE VERENIGING VAN
PERSBUREAUX (N.V.P.), waarbij
zich op de oprichtingsvergadering
hebben aangesloten (in alfabetische
volgorde) Carto (Den Haag), Internationaal
Persbureau (Wassenaar),
Internationaal Persbureau Apeldoorn
(Apeldoorn), Nederlands
Feuilletonbureau (Barneveld), Nederlands
Persartikelen Bureau (Amsterdam),
Onafhankelijk Persbureau
Amsterdam (Amsterdam) en Persbelangen
(Utrecht).
Het voorlopig bestuur bestaat uit
de heren H. van Wermeskerken
(Persbelangen), voorzitter; W. N.
Freni (I.P.B.), Lange Kerkdam 50,
Wassenaar, telef. 2820, secretarispenningmeester,
en N. J. P. Smith,
(I.P.A.), lid.
Op de eerste bijeenkomst werden
reeds belangrijke resultaten verkregen,
o.m. inzake de vaststelling van
minimumprijzen voor het door de
doch omdat een juiste opvatting van
de persvrijheid gebiedend voorschrijft,
dat noch naar de ene noch naar de
andere zijde een discriminerende behandeling
wordt toegepast.
Vooral wij journalisten moeten er
op toezien, dat de vrijheid van drukpers
niet wordt aangetast, en wel
noch door welke machtsformatie ook,
noch door de overheid. Het laatste
woord is ten deze aan het lezend publiek.
Want niet alleen houdt de persvrijheid
in, dat de burger kan
schrijven zonder voorafgaande censuur,
doch tevens dat hij de krant
kan kiezen, welke hij wenst. In een
eerlijke concurrentiestrijd, binnen de
grenzen van de wet, zal moeten
blijken, welk blad bestaansmogelijkheid
heeft en welke niet.
Wie met mij van oordeel is, dat de
eerlijkheid van deze onderlinge mededinging
bevorderd kan worden door
een wettelijke regeling, welke, met
volledige handhaving van de persvrijheid,
de openbaarheid t.a.v. dagbladondernemingen
kan bevorderen, geve
zijn steun aan 't streven onzer organisaties
om de totstandkoming van
zulk een wetgeving te helpen bevorderen.
ROOY, Voorzitter N.J.K.
Ned. Vereniging van Persbureaux
bureaux te leveren materiaal.
Nadere mededelingen hieromtrent
kunnen de bladen binnenkort tegemoet
zien."
Aan een ons door de voorzitter,
de heer H. van Wermeskerken gezonden
verslag van de oprichtingsvergadering,
dat te uitgebreid is om
in deze kolommen opgenomen te
kunnen worden, ontlenen wij nog:
dat men in deze vergadering algemeen
van mening was, „dat een
organisatie van persbureaux zeker
gewenst zou zijn, om daardoor te
bereiken: a. een erkenning als zodanig
door de daarvoor in aanmerking
komende organisaties en instanties;
b. een altijd redelijke vergoeding
voor geleverde kopij; c. een betere
standing van het persbureauwezen."
In afwachting van het contact,
dat de nieuwe vereniging met de
persorganisatiës zal zoeken (naar
onze mening zullen dit zo wel de
uitgeversorganisaties, de N.D.P., de
N.N.P. en de N.O.T.U., als de Federatie
moeten zijn), willen wij volstaan
met er op te wijzen, dat een
tarieven-regeling niet alleen van de
persbureaux en dus ook van de daarbij
werkzame collega's van belang
is, doch indirect ook voor de freelances.
De laatste categorie zal er
uiteraard bij gebaat zijn, indien
„oneerlijke concurrentie" van nietbona
fide persbureaux wordt tegengegaan.
11

KWESTIE NUMMERO IA:
DE TELEGRAAF
U moest ons nu eens zien zitten!
Ons altijd zo keurige schrijfbureau
een zee van papieren. Een mer a
boire. Een bittere, onstuimige,
stormachtige zee van knipsels, knippels,
knipsels Telegraaf Parool
Trouw Collega Rooy
heeft, rustig en sereen zoals hij is,
hiervóór zijn oordeel neergeschreven.
Maar wij zitten er maar mee Wij
wilden Ü alles vertellen wat alle
kranten ervan vertellen. Wij zouden
er een tienvoudige Journalist mee
kunnen vol-knippen en plakken.
Mogen wij dan maar hier en daar
met een door wanhoop geleide
schaar...... met een in arremoed gedoopte
lijmkwast een greepje
doen ? Vrienden-collegae die hieronder
„gepasseerd" wordt alstublieft
weest mild Vergeeft
ons U moest ons nu hier eens
zien zitten Onrustig, zenuwachtig,
met klamme handen te midden
der baren, van een zee, van
zeven zeeën, van knipsels, knipsels,
knipsels Waarvan wij er hier
tien (slechts tien) doen volgen:
-Nu dan:
Dit is uit De Linie:
ODoch de opmerking moet ons van
het hart, dat de onwaarschijnlijk
platvloerse en demagogische hetze
waarmede de „Nooduitgave" van
Het Parool op 12 April zijn tegenspeler
te lijf gaat, op een peil ligt
dat men slechts van een Waarheid
verwacht. Zijn alle illegale Paroollieden
tussen 1940—1945 helden geweest?
Zijn alle Telegraaf-lieden, in
diezelfde periode schurken geweest?
Niemand zal dit een seconde aanvaarden.
Waarom schildert Het Parool
zijn tegenstander dan af als een
platte collaborateur, zichzelf de
lauwerkrans van de smetteloze opoffering
boven de (toch ook niet gehéél
onbaatzuchtige en karaktervolle)
gelaatstrekken plantend ?
Deze blinde wraakzucht doet gecompliceerde
en menselijk vaak gehéél
anders liggende verhoudingen tot
een zwart-witte parodie ontaarden,
die met realiteit niets meer te maken
heeft en de critische toeschouwer
slechts met verachting vervult.
*
En dit uit De Groene:
Het Telegraaf-personeel doorkruist
met zijn houding de overeenkomst
tussen de Telegraaf en die oud illegale
bladen vrijwillig aangegaan. Het
is een naar conflict, schandelijk voor
de journalistieke tradities van ons
land, schadelijk voor de goodwill —
althans in die kringen die goodwill
te geven hebben — van de Telegraaf.
Voor de gehele arbeidersbeweging
zit er bovendien die nare kant aan,
dat hier het personeel, „de arbeiders",
een standje verdedigen van
een „zaken zijn zaken", onderneming,
zonder enige morele of idealistische
achtergrond, tegen twee bladen als
Trouw en Het Parool. In dit licht is
12
VAN ALLERLEI KAN
het misschien jammer dat Trouw en
het Parool bij andere drukkerijen
proberen, toch zo goed mogelijk uit
te komen. De schande die zij dag in
dag uit over het personeel van de
Telegraaf hadden kunnen brengen
door zo slecht mogelijk, i.e. zo als dit
personeel het dienstig achtte, te verschijnen,
had psychologisch sterker
kunnen werken. Daardoor had dan
tevens kunnen blijken, hoever de
verantwoordelijkheid van de leiding
van de Telegraaf in deze gaat. De
heer Reinalda heeft verklaard de
onderhandelingen over de hele zaak
op te schorten tot het „personeel"
tot inkeer komt. De overheid zou in
deze kwestie, die zo gauw mogelijk
de wereld uit moet, mogelijk nog
meer op kunnen schorten om dit
personeel nog grondiger tot andere
inzichten te brengen.
Trouw heeft waardiger gereageerd
dan het Parool op deze gebeurtenissen
in een noodeditie, maar beide
bladen verdienen in dit conflict de
volhardende morele en materiële
steun in de hoogste mate.
Uit Het Vrije Volk:
Een dergelijke greep naar een bevoegdheid,
die de regering en haar
uitvoerende organen toekomt en
haar alleen, kan in geen enkele staat
worden geduld. De ervaring in binnenland
en buitenland leert, dat de
groep arbeiders, die deze eenvoudige
waarheid uit het oog verliest, in zeer
snel tempo de sympathie van het
publiek verliest. Toepassing van deze
anarchistische methode heeft nog
altijd een 'averechtse uitwerking
gehad.
Wij waarschuwen zeer ernstig
tegen onberaden stappen op deze
weg.
Wij zouden het betreuren, indien
door een actie van lijdelijk verzet de
drie gastbladen of wel zó laat moesten,
of wel in zó onvolledige vorm
verschijnen, dat hun positie zou
worden benadeeld en hun rechten tot
een aanfluiting werden gemaatk.
Wij vertrouwen, dat de autoriteiten
in geen geval zullen wijken voor
onberaden lieden, die het recht in
eigen hand willen nemen.
En uit De Waarheid:
Het is echter inmiddels opgemaakt,
omdat het Telegraaf-conèern
met verlies werkt.
Het personeel heeft zich laten
wijs maken, dat de pensioenrechten
gewaarborgd blijven, indien de Telegraaf-Courant
weer verschijnt. Hiervoor
is vanzelfsprekend geen enkele
garantie. Want niemand kan nu met
zekerheid zeggen, of de Telegraaf
winst zal maken.
Maar hoe dan ook, het personeel
vermindert de sympathie voor zijn
socSale eisen, omdat het deze op
zichzelf volkomen gerechtvaardigde
verlangens aan de verdediging van
de belangen der familie Holdert heeft
gekoppeld.
Het personeel heeft gelijk, wanneer
het waarborging van.zijn pensioenrechten
eist, wanneer het
maatregelen wenst om ontslagen
te voorkomen. Het is ongetwijfeld
een schandaal, dat mensen
van 68 tot 70 jaar in het bedrijf
werkzaam moeten blijven, omdat zij
terecht de honger vrezen.
Maar zij zullen hun goede zaak
niet kunnen winnen door zich — zij
het ook onbewust — voor het karretje
van de Telegraaf-eigenaars te
laten spannen. Het moet ons echter
van het hart: Wat de leden van de
personeelsraad betreft, in het
bijzonder de heren Cappel en Heier,
deze spelen een afkeurenswaardige
rol. Of begrijpen zij niet, dat zij door
hun actie het herverschijnen van twee
bladen willen afdwingen, waarover
het Nederlandse volk reeds lang het
doodvonnis heeft uitgesproken?
Evenmin echter kunnen Parool en
Trouw verwachten, dat hun optreden
gewaardeerd zal worden. Immers, zij
stellen zich op het volkomen onprincipiële
regeringsstandpunt, van de
Telegraaf geen haarbreed in de weg
te Willen leggen, terwijl zij aan de
andere kant mede het conflict geforceerd
hebben.
Het (Rotterdamse) Parool:
Wat wij in de afgelopen jaren alom
in den lande hebben kunnen zien, dat
de uit de illegaliteit voortkomende
kranten getreiterd, gesaboteerd, benadeeld
en geplagieerd werden door
de in de oorlogstijd collaborerende
pers, doordat laatgenoemde in het
bezit zijn van de outillage, welke de
regering in een helder moment aan
de illegaliteit had toegezegd, dit
zelfde zien wij, doch thans op grotere
schaal, geschieden te Amsterdam,
waar het personeel van „De Telegraaf"
die sabotage uitoefent, welke
het vergeten heeft in de jaren '40 tot
'4© toe te passen. En wat in die
jaren gold als een eervol praedicaat:
illegaliteit, hetgeen onwettigheid betekent,
moet thans beschouwd worden,
nu wij zijn weergekeerd in een
maatschappij, die zegt orde en regelmaat
in eigen hand te kunnen nemen,
als een uitdaging aan allen, die wars
zijn van de dictatuur ener minderheid.
Het is een uitdaging aan U en
aan de ovenheid, die elk uur dat zij
deze ongehoorde en ongekende toestand
laat bestaan, aan prestige verliest
en buigt voor de mentaliteit,
die vijandig is aan de goede democratie.
TEN EN KRANTEN
Wéér Het Vrije Volk:
Maar leest nu hoe „De Waarheid",
die immers, evenals „Het Parool" en
„Trouw", een oud-illegaal blad is,
dat zelf gastrecht geniet bij een
ander blad en op vreemde persen,
hierover schrijft: „Wij hebben altijd
beweerd, dat Het Volk tot taak had,
de officiële zienswijze van het reactionnaire
partijbestuur door dik en
door dun te verdedigen. Terwijl Het
Parool de taak op zich had genomen,
in zekere vraagstukken, zoals b.v.
het Indonesische oppositie te spelen
en aldus de ontrevreden leden van
de P.v.d.A. het gevoel te verschaffen,
dat hun zienswijze doeltreffend in de
partij verdedigd kan worden. De
Parool-Telegraaf-rel heeft op wonderbaarlijke
wijze deze opvatting
bevestigd.
Toen we gisteravond Het Volk
lazen, dachten we Het Parool te
hebben, en toen onze jongste ons
Het Parool gaf, snauwden we haar
af: „Ik heb niet om Het Volk gevraagd!"
En wat zou „De Waarheid", die
de Telegraaf-sabotage op deze
liederlijke manier ondersteunt, schrijven
als de zetters en drukkers van
^Het Handelsblad" het „De Waarheid"
onmogelijk maakten te verT
schijnen ?
Een krant, die wegens haar houding
in de bezettingstijd haar naam
niet meer mag dragen en daarom, in
plaats van „De Gooi- en Eemlander"
kortweg „De Gooi" heet, doet ook
een duit in het zakje van „De Telegraaf".
Het blad spreekt van het na
de oorlog „verdrongen recht", dat
zijn rechten begint te hernemen en
doelt daarbij op „De Telegraaf", die
volgens „De Gooi" een blad is „gezuiverd
en van alle smetten schoongewassen",
dat terecht poogt weer
in zijn eigen gebouw en op zijn eigen
persen te gaan draaien.
Robert en Bertram, een oud verhaal,
dat helaas altijd nieuw blijft.
En de Nieuwe Haagse Courant:
„Trouw en „Parool" behoren tot
de bladen, die in de donkerste jaren
der bezetting ons volk zijn geweest
tot voorbeelden van fierheid en nationale
zin. Niet dan grove ondankbaarheid
zou het zijn, wanneer thans hun
verschijning zou worden bemoeilijkt.
Niet voor niets heeft zowel de Regering
als het Parlement bij meer
dan een' gelegenheid zich uitgesproken
voor een verschijning — ook na
de bevrijding — van deze bladen op
een wijze, die geheel in overeenstemming
zou zijn met de grote verdiensten,
welke zij zich in de donkerste
uren van onze landsgeschiedenis
hebben verworven.
Maar ook „De Telegraaf" heeft
niet anders verdiend. Het is, zoals de
motie van de Centrale A.R. Kiesvereniging
het heeft gesteld: terwijl
„Trouw en Parool" de grootste risico's
op zich namen en de grootste
offers brachten in het verzet tegen
de vijand, beijverde „De Telegraaf"
zich, meer dan een maatregel van de
vijand, hoe verwerpelijk ook, als
juist en acceptabel voor te stellen.
Nog onlangs hebben wij zelf onze
critiek laten horen op de zeer onbevredigende
manier, waarop de Raad
van Beroep voor de perszuivering
deze houding niet alleen heeft gebagatelliseerd,
maar zelfs in bepaalde
opzichten heeft verdedigd.
Nog eens De Waarheid:
Vrijwel de gehele illegale pers is
de steunpilaar geworden en gebleven
van een regering, die onverschillig
is voor de belangen van het werkende
volk en zij heeft de belangen van
hun bladen, van hun lezers, van het
werkende volk, toevertrouwd aan
deze regering.
Is het wonder dat Parool en Trouw
thans.in moeilijkheden zijn gekomen
en er nog wel meer zullen volgen?
Door gebrek aan vertrouwen in de
werkers, door hun verraad aan de
belangen der arbeiders, hebben deze
illegale bladen het eigen fundament
ondergraven, hebben, zij de steun
van het) proletariaat, de enige kracht
die aan de kapitalistische hebzucht
een halt toe kan roepen, versmaad
en verspeeld.
Zo schuilt in deze kleine gebeurtenis
een grote les.
Vrij Nederland:
De daad van het Telegraaf-personeel
heeft plotseling de aandacht
van het Nederlandse volk gevestigd
op een rotte plek in ons perswezen,
die zo snel mogelijk gecureerd of
uitgesneden moet worden. De onderhandelingen
die reeds enige tijd onder
leiding van de heer Reinalda,
commissaris van de Koningin in de
provincie Utrecht en voorzitter van
de Persraad, werden gevoerd tussen
beide partijen, teneinde te komen tot
een billijke verdeling van het gebruik
van de technische middelen (let wel,
JOURNALIST,
verbonden aan dagblad op de Veluwe
wenst voor dit rayon een of
meer bladen als correspondent te
vertegenwoordigen.
Brieven onder No. 101/48, „De
Journalist", N.Z. Kolk 28, A'dam.
lezer, niet van het eigendom en niet
van de winsten!) zijn door deze
ongehoorde gebeurtenissen ontijdig
verstoord.
Mogelijk is het een blijk van overmoedig
zelfvertrouwen van De Telegraaf,
die meent, dat Nederland in
vier jaren tijd alles vergeten is, alles
vergeven heeft en alles tolereert, wat
zich maar met voldoende brutaliteit
aandient. Dat zou wel eens een grote
vergissing kunnen zijn! Dat moet tot
een grote vergissing gemaakt worden!
Zo niet, dan late men op de
komende nationale feest- en gedenkdagen
de bloemen weg van de fusilladeplaatsen
der illegale werkers
en legge ze op het graf van Holdert,
de man, die om een Telegraaf-karakteristiek
uit de bezettingstijd te
citeren, als een echte Hollander „van
wijken wist en waagde niet, waar hij
geen kansen zag".
En De Vlam:
Zo. zien we dan het merkwaardige
schouwspel, dat het technische personeel
van het ergste collaborateursblad
opkomt voor zijn spoedige herverschijning
inplaats van te doen,
waarover een aantal hunner in het
laatste deel van de oorlog de mond
zo volhad — het bedrijf te bezetten
en de persen over te dragen aan de
illegaliteit. Zo zien we „revolutionnairen"
zich tot tolk maken van het
ondernemersbelang van de erven
Holdert. Zo beleven we, dat de „vrije
socialist" Wim Cappel op de persconferentie
voor de personeelraad
het woord doet en de ellendige houding
van het technische personeel
verdedigt.
Het personeel van „De Telegraaf"
had iets goed te maken. Tegenover
het Nederlandse volk in het algemeen,
tegenover de arbeidersklasse
in het bijzonder. Het had, met op zij
zetten van alle persoonlijke belangen
en tegen de besluiten van de persraad
in de herverschijning van het
collaborateursblad moeten beletten.
In stede daarvan volgt het de lijn,
die het in de oorlog heeft aangenomen:
de persen en de belangen
van de familie Holdert, Sieg Heil!
KWESTIE NUMMERO IB:
WETSONTWERP POMPE
Nu zijn wij, op goed geluk en
tamelijk willekeurig door de éne
knipsel-zee heen en nu ligt er wéér
een voor ons: Pompe of verzuipen...
Daar gaan we:
De Nieuwe Haaffse Courant:
Er zijn tegen deze omschrijving
verschillende bedenkingen aan te
voeren. In de eerste plaats is zij
uiterst vaag. Men dient bij deze formulering
reeds vooraf bezield te
zijn met medelijden jegens de tuchtrechter,
die zulke bepalingen zal
hebben toe te passen. Hij kan er alles
van maken en... niets.
13

Maar bovendien schuilen in een
formulering in zulk een vage vorm
ook grote gevaren. Want, als gezegd,
de tuchtrechter kan er alles van
maken: hij kan er ook van alles van
maken. Tweeërlei valt te vrezen: dat
straks de tuchtrechter met zijn rijke
bevoegdheden geen raad weet en
dan neerzit als de ezel tussen twee
schelven hooi, links de zorgvuldigheid
van de journalist jegens het
maatschappelijk leven, rechts de
eer van de journalistenstand."
Teleurstellingen zullen hier niet
kunnen uitblijven. Toch kan men de
bedenkingen ook te zwart afschilderen.
De eer van de journalistenstand
is tenslotte niet helemaal een
leeg begrip. En door een verstandige
en vooral wijze tuchtrechter kan de
schepping en totstandkoming van
dit begrip worden bevorderd.
Toch blijft grote opmerkzaamheid
hier geboden. Maar overigens heeft,
menen wij, ;nog niemand een betere
formulering gesuggereerd.
De Prinsestad (onder het hoofd
„Seyss Inquart herleefd"):
Wie bepaalt concreet hoe beroepseer
en andere vage begrippen juridisch
moeten worden gewaardeerd?
Deze waardering kan slechts zuiver
subjectief zijn en als er kwaadwilligheid
en intrige in het spel is, welnu,
dan staat het veld der willekeur
naar alle horizonten open.
Dit zou vóór de oorlog, toen de
overheidsorganen nog het algemene
vertrouwen verdienden en genoten,
reeds een onoverkomelijk bezwaar
zijn geweest, thans echter, terwijl
reeds in Londen de regering de
meest beproefde rechtsbeginselen
domweg overboord heeft gesmeten
(art. 1. Wetb. v. Strafrecht bijv.),
na de bevrijding, allerlei overheidsorganen
de Nederlandse burger met
de meest denkbare willekeur hebben
bejegend en met' de methoden
der perszuivring als droevig voorbeeld
voor ogen, kan het wetsontwerp
der regering uit een oogpunt
van rechtszekerheid en democratie
niet anders dan in de meest volstrekte
zin verwerpelijk worden genoemd.
De Koninklijke Boodschap welke
de aanbieding van ieder wetsontwerp
begeleidt, zo ook dit wetsontwerp,
eindigt stereotiep met de
woorden: ,,En hiermede bevelen Wij
U in Godes heilige bescherming".
Deze woorden zouden ook toepasselijk
kunnen zijn op de journalisten,
directeuren en uitgevers, wanneer
dit ontwerp wet wordt en uiteindelijk
op het gehele Nederlandse Volk,
want geen vrij Volk zonder vrije
pers!
Uit het Algemeen Handelsblad:
Wij vrezen dat de regering hier
een bedenkelijke richting inslaat. De
Drukpersvrijheid, dat wil voor een
zeer belangrijk deel in feite zeggen:
14
de meningsvrijheid van de journalist
om zijn gedachten te publiceren,
is een kostelijk goed. Zoals elke vrijheid,
brengt zij risico's mee. Maar
een vrij, en geestelijk doorgewinterd
volk als het onze, kan wel tegen een
stootje, en bij de geestelijke verscheidenheid
die in Nederland vrij
tot uiting kan komen, zullen ook
journalistieke ontsporingen in vrije
tegen-critiek een ruime mate van
correctie vinden. Te ver gaande inperking
van die geestelijke vrijheid,
ook indirect door de journalisten te
scherp onder controle te stellen, of
althans de gelegenheid daartoe te
ver te openen, brengt echter veel
gevaarlijker risico's mede voor de
vrije geestelijke ontwikkeling van
een volk. Van deze twee soorten
risico's achten wij dit laatste het
grootste en het wetsontwerp in zijn
huidige vorm om die reden onaanvaardbaar.
Wat nu echter in geforceerd
tempo gebeurt, opent de deur voor
willekeur en intimidatie op 't uiterst
waardevolle en gevoelige terrein van
de meningsvrijheid in de perswereld.
Du choc des opinions jaillit la vérité.
Maar de „choc" moet er zijn en waar
meningen op elkaar stuiten kunnen
spaanders vliegen.
Wat meer vertrouwen in de gezonde
critische zin van ons volk lijkt
geboden. „Kennelijk onware mededelingen"
schreef minister Van
Schaak in 1934, „wekken in de openbare
mening een natuurlijke reactie".
Dat is in een vrij land nog altijd de
beste vorm van correctie. Bovendien,
wie de georganiseerde openbare mening
te zeer gaat hinderen, drijft
haar naar ondergrondse wegen.
Zo ergens, dan moet men op dit
terrein met hinderwetten en veiligheidsschermen
voorzichtig zijn. Het
wetsontwerp op de journalistieke
verantwoordelijkheid (een noodzakelijke
eigenschap, waarvoor wij
waarlijk niet minder begrip hebben
dan de regering) schiet in die voorzichtigheid
tekort. Daarom achten
wij het een gevaar voor de persvrijheid,
en dus verwerpelijk. Men moet
de duivel niet met Beëlzebub willen
uitdrijven.
Uit de Haagsche Post:
Men kan zich een keurslijf van
bepalingen, als voorgesteld, indenken
voor landen, onderworpen aan
rriin of meer zachte dictaturen. In
het vrije, democratische Nederland
mag niet de domper worden gezet
op het vrije journalistenberoep.
En uit De Waarheid:
Het is onaanvaardbaar, dat de.
overheid op het gebied van de pers
een bepaalde maatstaf aan gaat leggen
met betrekking tot „verantwoordelijke"
voorlichting en het
„schadelijk-zijn voor de journalistenstand".
Met wetten, die zulks wèl
willen, plaveit men de weg naar de
censuur.
Uit Trouw:
Wij zijn over dit hele ontwerp niet
enthousiast.
En wel om de volgende redenen
niet.
Allereerst gevoelen wij weinig
voor deze sluiting en reglementering
van den journalistenstand. Het beroep
van journalist is een zeer apart
vak. Van oudsher hebben daartoe
zeer vreemde snuiters behoord. En
de vreemdsten onder hen zijn voorzeker
vaak niet de slechtsten geweest.
Wil men dat behouden, dan
moeten er niet van te voren over
den adspirant-journalist, waarderingsoordelen
worden gegeven aan
de hand van een zó vagen norm als
„de vrees, dat de eer van den journalistenstand
zal worden geschaad,"
die er toe zou kunnen leiden, dat
iemand wordt uitgesloten.
De vrijheid van meningsuiting is
een veel belangrijker goed in onze
samenleving dan de eer van den
journalistenstand.
En al mogen wij niet zeggen, dat
door deze beperking de vrijheid van
meningsuiting in den letterlijken zin
des woords zal worden ingekort, deze
beperking maakt vrije meningsuiting
toch wel moeilijker. En dat achten
wij verkeerd.
In de tweede plaats gevoelen wij
weinig voor deze lekenrechtspraak.
Wij zijn daar in het algemeen al
niet mee ingenomen, maar zeker
niet t.a.v. een beroep, waarbij de
grondwettelijke vrijheid van drukpers
en van meningsuiting in het
algemeen zo nauw is betrokken als
bij de journalistiek.
Als dat in het geding is, geven
wij verre de voorkeur aan een beroepsmatige,
juridisch geschoolde,
rechterlijke macht, die als zodanig
een veel objectiever instelling is dan
een college, dat voor het overgrote
deel uit vakgenoten en ten dele uit
colega's van de justiciabelen bestaat.
Ook dit betekent bedreiging
van de vrijheid.
En in de derde plaats hebben wij
weinig waardering voor delictsomschrijvingen
van een zo vaag en
algemeen karakter als hier worden
gegeven.
(Wijlen) De Nederlander:
Voor ons als Protestanten tenslotte
is dit wetsontwerp onaanvaardbaar.
Calvijn en Luther handelden
„onverantwoordelijk", niet
naar de regels van hun tijd, maar
opzettelijk, vaak grof en driftig,
evenals de kerkvaders en de profeten.
JOURNALIST N.J.K.,
opmaak-redacteur periodieken, 20
jaar practijk, schrijver van technische
en algem. artikelen, zoekt
contact met uitgever(s) van periodieken.
Brieven onder No. 93/48, Bureau
„De Journalist", N.Z. Kolk 28,
Amsterdam-C.

Wij prefereren nochtans hun gezelschap
boven dat van de heren Rutten
en Wyers.
De Haagse Courant:
De Regering constateert in haar
toelichting terecht, dat een vrije
pers een uitermate belangrijk element
vormt in het democratische
bestel. Hoe is het dan mogelijk, dat
zij in dit wetsontwerp het essentiële
kenmerk van een goede pers „de
vrijheid" aan zo grote gevaren blootstelt?
Het is haar, in zoveel wettelijke
maatregelen blijkende, zonderlinge
manie, dat de ware vrijheid
eerst verwezenlijkt zal zijn, wanneer
alles geregeld is en iedereen onder
ambtelijk toezicht staat.
De Maasbode schrijft:
Fors heeft de Persraad ingegrepen
waar het in ons Nederlandse
dagbladwezen dreigde scheef te
gaan. De wel clemente houding van
de Raad van Beroep voor de Perszuivering
prikkelde blijkbaar tot
overmoed, ondanks het feit, dat een
officiële beslissing ter zake nog niet
gevallen is. Nu krijgt de „Telegraaf"
een paar bewindvoerders en kan ze
peinzen over de kwade kansen van
het te hard van stapel lopen.
Wij moeten bij deze gang van
zaken denken aan het misbaar dat
de laatste tijd gemaakt wordt om
het ontwerp van wet op de journalistieke
verantwoordelijkheid. Er
lijkt ons te weinig bij overdacht dat
een regeling als hier ter tafel ligt
toch eigenlijk uit de kringen van
belanghebbenden zelf is gegroeid.
Niettemin werd er tot nu toe nauwelijks
één goed woord over gezegd;
men mompelde zelfs van Nazimethoden
die in de wetsvoordracht
toepassing zouden vinden. De instelling
van een persregister ter vrijwaring
van de journalistenstand
tegen schadelijke elementen deed
alree het schrikbeeld rijzen van een
Perskamer, waaraan de oprichting
van een „persgereoht" (de instelling
van een tuchtrechtspraak) nog
weer extra relief verleende. De mogelijkheid
dat de journalist tuchtmaatregelen
worden opgelegd, schijnt
vele beoefenaars van het edele vak
alsnog af te schrikken.
Natuurlijk moet er voor worden
gewaakt, dat een willekeurig uitgeoefende
repressieve censuur geen
roet in het eten gooit, nu men daarvoor
gevaar ducht, gezien de
inderdaad wel zeer ruime delictsomschrijving
in het ontwerp. Maar
daar is de behandeling voor in onze
Volksvertegenwoordiging, welke inzake
de vrijheid van de burger niet
over één nacht ijs pleegt te gaan.
Er lijkt ons in elk geval geen aanleiding
tot een ach-en-wee-geroep
als tot nu toe uit de kringen van de
journalistiek is opgegaan.
De Rotterdammer:
Dat dit wetsontwerp is voorbereid
door een breed samengestelde commiisse
en dat die commissie eenstemmig
bleek, behoudens op een bepaald
punt — overigens, zoals wij
nader zullen zien, een belangrijk
punt —, doet reeds vermoeden, dat
de thans voorgestelde regeling geen
verwerpelijke is.
Dit betekent weer niet, dat het
wetsontwerp aanleiding geeft tot
juichen. Wij moeten dit wetsontwerp
ook zien als een noodzakelijke maatregel
om tegenover de vrijheid, waarvan
de Grondwet uitgaat, de verantwoordelijkheid
van de schrijvers
te verwerpen.
Zulk een maatregel is geen reden
tot verheuging, hierom niet omdat
er een beperking van de vrijheid in
ligt uitgedrukt, maar bovendien
niet, omdat het blijkbaar nodig was,
die verantwoordelijkheid van de
journalisten, welke van huis uit een
morele verantwoordelijkheid is, nog
eens juridisch en wettelijk te gaan
onderstrepen.
* *
Het Parool:
Wanneer straks het deze week
ingediende wetsontwerp op de journalistieke
verantwoordelijkheid de
beide Kamers der Staten Generaal
met succes gepasseerd is, zullen de
journalisten een afgeloten stand
vormen, die beschikt over een afzonderlijke
rechtspraak. Dat is de
kern van het nieuwe ontwerp: een
belangrijke stap naar een betere
structuur van 't perswezen.. Beter,
omdat gebleken is, dat een werkelijke
vrijheid van drukpers niet ontstaat
uit een 19-eeuwse heilige angst
om, waar dan ook, regelend op te
treden, maar dat die vrijheid kostbaar
genoeg is om haar te verzekeren
door welbewuste regulering.
Hetgeen daaraan vooraf moet
gaan is een duidelijke begrenzing
van wat het perswezen omvat; het
belangrijkste onderdeel daarvan, de
HU HUURDE ZIJN KLEEDING BIJ:
Gebr.Lokhoff
GERARD DOUSTRAAT 88
AMSTERDAM ZUID
TROUW-, ROUW- EN
AVONDKLEEDING
journalistiek, wordt in het wetsontwerp
van heden tot een beroep van
grote verantwoordelijkheid. Wie dat
beroep uitoefent zal ingeschreven
moeten zijn in een register van journalisten
en slechts ingeschrevenen
zullen de titel „journalist" mogen
voeren. Maar wie op deze wijze deel
uitmaakt van de journalistenstand
zal zich dan ook moeten gedragen
naar de normen van die stand. Hij
zal zijn lezers eerlijk en verantwoord
moeten voorlichten, hij dient zich te
gedragen overeenkomstig de eer van
zijn stand en met de zorgvuldigheid,
die een journalist tegenover anderen
behoort in acht te nemen.
Ziedaar de omschrijving, die de
wet bevat. Er zullen niet velen zijn,
die menen, dat de ontwerpers hiermede
aan de journalist té hoge
eisen stellen. Het geven van voorlichting
is een belangrijke en verantwoordelijke
taak. Wijdt men zich
daar eenmaal aan, dan mag men
besef eisen van het gewicht daarvan.
Het gedrukte woord is suggestief
en het is waar, dat, zoals de toelichting
op het ontwerp zegt, slechts
de kortzichtige zou kunnen beweren,
dat de publieke opinie zelf voldoende
in staat is om journalistieke
uitwassen te onderkennen en daarop
afdoende te reageren.
Het is duidelijk, dat de wet ook
verlangt, dat de journalist de normen
van zijn stand in acht neemt.
Doet hij dat niet, dan wacht hem een
spéciale rechterlijke macht, het persgerecht.
De leden daarvan, journalisten
en uitgevers onder voorzitterschap
van een jurist, worden voor
het leven benoemd, waardoor zij
onafhankelijk zijn van de regering.
Indien vaststaat, dat de overtreder
van de • normen ener fatsoenlijke
journalistiek zulks deed met opzet
of ten gevolge van grove schuld,
dan kan het persgerecht hem tuchtrechtelijk
straffen met een waarschuwing,
berisping, -boete, schorsing
of ontzetting. Éen extra-waarborg
voor goede rechtsbedeling ligt
in de mogelijkheid van beroep op
een speciale kamer van het Amsterdamse
Gerechtshof. Onze wetgeving
kent een dergelijke rechtspraak
voor artsen sinds 1930 en voor advocaten
sinds de vorige eeuw.
Een commissie, onder leiding van
de Voortreffelijke Utrechtse strafrechtkenner
prof. Pompe, heeft het
ontwerp voorbereid. Personen uit
alle geestelijke richtingen — uitgezonderd
communisten — waren in
de commissie opgenomen; zij bevatte
daarenboven vertegenwoordigers
van de drie journalistenorganisaties
en van de verenigingen van
uitgevers van dagbladen, nieuwsbladen
en tijdschriften; géén sector uit
het perswezen was overgeslagen.
Dat een commissie van zo brede
samenstelling unaniem — behoudens
op een ondergeschikt punt — tot
haar advies kwam, is een interessant
bewijs voor de gretigheid, waarmee
de Nederlande pers zelf streeft naar
verheffing van haar peil.
15

„INFORMEEL
Sommige mensen komen er langzamerhand
achter, dat persconferenties
ook niet alles zijn. Zo de zakenman,
die ter jaarbeurze een groep
journalisten met de volgende woorden
begroette:
Mijne Heren, Al heb ik u reeds
bij de ingang begroet, ik heet u allen
nogmaals hartelijk welkom. Wij hebben
u hedenmiddag uitgenodigd en
wij hebben in deze uitnodiging niet
gesproken over een persconferentie,
maar over een informeel samenzijn.
Dit is met opzet gebeurd en wel om
twee redenen.
Het verschil zou menig journalist
ontgaan zijn, ware het niet, dat het
hem hier nu eens duidelijk werd
gemaakt:
Ten eerste zijn de persconferenties
het domein van de Jaarbeurs. Onze
deelneming is een onderdeel van de
Koninklijke Nederlandse Jaarbeurs
en het ligt niet in onze bedoeling om
zelfstandig grote conferenties te gaan
houden.
En dat werd dan gezegd na een
rondgang, een filmvertoning en een
modeshow, die twee uur in beslag
hadden genomen. Maar verder:
Ten tweede zit u hier niet te gast
bij een officiële instantie, maar bij
een gezelschap gewone nuchtere
Hollandse zakenlieden. Als kooplui
CONTEMPT
Aan de geruchtmakende en interessante
zaak van de Daily Mail
zouden wij een lang artikel hebben
moeten wijden — hadden wij slechts
de plaatsruimte ter beschikking die
wij zouden wensen. Ons vakblad is
te klein. Onze strijd tegen de beperking
wordt vrijwel iedere maand
wanhopiger. Dus volstaan wij dan
maar (onder protest tegen de omstandigheden)
met onderstaand f actueel
overzichtje uit de Haagsche
Post:
In de Haagsche Post van 12 Maart
jl. berichtte ik over het sensationele
verdwijnen van tal van -mensen. De
politie deed toen de ontdekking, dat
zij werden vermoord en een man, die
nog steeds zijn vonnis afwacht,
werd gearresteerd. Dit 'alles wekte
natuurlijk grote opschudding en dit
wellicht grootste móord-mysterie
van Groot-Brittannië's geschiedenis
heeft tot allerlei gissingen in alle
klassen der bevolking geleid. Maar,
in tegenstelling tot de Verenigde
Staten en Frankrijk, wordt een in
verzekerde bewaring genomen persoon
hier door de wet beschermd en
aan een onbevooroordeeld verhoor
onderworpen. De gearresteerde werd
beschuldigd van moord op één
vrouw — maar er zijn "bovendien nog
minstens vijf andere mensen spoor-
16
SAMENZIJN"
iets te vertellen hebben, weten zij
daar de wegen doorgaans wel voor
te vinden.
Toen voelde menigeen zich een
beetje opgelaten vanwege de dubbelzinnigheid
in de woorden, maar
iedereen bleef zitten vanwege de
clou, die nog komen moest; vanwege
het eigenlijke nieuws, dat er in stak,
maar er nog steeds niet uitkwam.
Het openbaarde zich aldus:
Ik zei u, dat wij het beleggen van
conferenties overlaten aan de Jaarbeurs
zelve en nu rijst de vraag,
waarom wij u dan toch hebben uitgenodigd,
al is het niet officieel. Ik
zou hierop willen antwoorden: Omdat
onze Stichting door de industrie
als permanent instituut in het leven
is geroepen, nu al sedert enige jaren
en ik dit feit met een enkel woord
wil toelichten. Ik beland nu meteen
bij de raison d'etre en het doel van
onze deelneming, waaraan wij veel
zorg besteden en waarvoor wij ons
grote offers getroosten.
Had dat dan niet enige jaren geleden
gekund? vroeg men zich toen
af. Enfin, er kwam nog een stroom
van woorden. Er ging nog een uur
mee heen. Maar vele vragen bleven
open en toen zij gesteld werden,
waren de antwoorden erg vaag.
Het was, helaas, een verloren dag,
ondanks de goed aangeklede borrel.
GERHARD WERKMAN
OF COURT
loos verdwenen. De Daily Mirror
construeerde hieruit twee gevallen
en publiceerde, dat deze man werd
schuldig bevonden aan moord en
zette er het verhaal naast, dat „een
man" had bekend, vijf gruwelijke
moorden op zijn geweten te hebben.
De advocaat van den gearresteerde
beschuldigde de Daily Mirror onmiddellijk
van „contempt of court" (in
dit geval een handeling in strijd met
de wet op de rechtspraak), hetgeen
hier als een ernstig vergrijp geldt.
De hoofdredacteur werd voor den
Lord Chief Justice of England, den
höojgsten Engelsen Rechter, gedaagd,
die bepaalde, dat de directeurs
van het blad eveneens voor
hem moesten verschijnen. Hij achtte
het blad schuldig aan een ernstig
„contempt of court". Volgens hem
had de Mirror getracht, de rechtbank
tegen den gearresteerde in te
nemen en een onbevooroordeeld vonnis
onmogelijk te maken. Hij negeerde
het verweer van het blad en verklaarde,
dat het hier niet ging om
een vergissing, maar om de politiek
van een periodiek dat zijn ziel aan
den duivel der sensatie had verkocht.
Hij veroordeelde den hoofdredacteur
tot drie maanden gevangenisstraf
en legde de zaak een
boete van £ 10.000 op.
.*
De „Amsterdamse Pers"
vergadert
Op 13 April j.1. heeft de „Amsterdamse
Pers" in Het persinstituut
aan de Keizersgracht een algemene
ledenvergadering gehouden. Helaas
was deze vergadering slechts zeer
matig bezet, vermoedelijk een gevolg
van het feit, dat de convocatie
door middel van dit blad de leden
te laat heeft bereikt, omdat als
gevolg van ziekte van een der
redactieleden, ons orgaan later
verscheen, dan aanvankelijk de bedoeling
was.
De vergadering is evenwel een der
gezelligste geweest, ooit door de
AP. gehouden. Zeer waarschijnlijk
een gevolg van het feit, dat de
agenda vrijwel geen huishoudelijke
punten bevatte en het grootste deel
van de avond gewijd was aan een
causerie van Han Knap over: „Menselijke
element in journalistiek".
Het voornaamste huishoudelijke
punt der agenda betrof de verkiezing
van een negende bestuurslid.
Candidaat werden gesteld collega
Besselaar van het Handelsblad en
collega E. Werkman van Het Parool.
Werkman werd gekozen met 10 van
de 15 uitgebrachte geldige stemmen.
In zijn openingswoord bracht
Jan van den Bergh even de „sensaties"
van het ogenblik — de strijd
zetterij Telegraaf contra Parool en
Trouw en het ontwerp Perswet ter
sprake. Daarbij deelde hij mede, dat
wordt overwogen om door N.J.K. en
K.N.J.K. een congres te doen houden,
dat gewijd zal zijn aan dit wets-.
ontwerp. De leden der Amsterdamse
Pers werden nadrukkelijk gewezen
op het belang van dit wetsontwerp
en derhalve van dit congres.
Het bestuur heeft sedert de laatste
algemene vergadering verscheidene
onderwerpen ter hand genomen.
Een resultaat is dat de brandmelding
in de hoofdstad wederom
gedecentraliseerd is en nu sneller
werkt. Meldingen zullen worden gegeven
a. voor middel- of grote branden;
b. voor auto's te water; c. voor
kleine branden, indien er ongelukken
bij gebeuren.
De kwestie Pers-Gemeentebestuur
is nog in behandeling.
De Secretaris.
MODERNE PAGE
20-j. jongeling (5-j. H.B.S., ruime
algem. ontwikk., journ. capaciteiten,
energiek, representatief) zou
graag als
SECRETARIS/ASSISTENT
of CORRESPONDENT
o.m. op correcte wijze de belangen
van een journalist, auteur of blad
— ook buitenlands — behartigen.
(Ev. ook tijdelijk, of als bijverd.)
Brieven onder No. 94/48, Bureau
„De Journalist", N.Z. kolk 28,
Amsterdam-C.

JOURNALISTIEK JOURNAAL
• Ziet eens, vrienden, wat een
aardig briefje:
Den Heer C. Niermeier,
BenschoplaaM 38,
's-Gravenhage.
Waarde Collega,
Van de primeurs hebben wij er
twee geplaatst, n.l. de vrijlating van
Smit en de auto-export naar Indonesië.
Ze zijn gewaardeerd op resp.
f 1.— en f 1.50, welk bedrag op
giro 419392 zal worden overgeschreven.
De niet geplaatste gaan hierbij
retour, met dank voor de inzage.
Met vriendelijke groeten,
G. DE BRUYN —
wnd. Hoofdredacteur.
Het is een briefje van de Haagsche
Courant. Ik dacht dat het wel in
onze kolommen vereeuwigd mocht
worden. Wat zou ik er voor commentaar
op moeten geven? Het zou
in twee woorden kunnen: semper
idem. Of ik zou kunnen wijzen op:
„waarde collega" en ,,met vriendelijke
groeten", wat erg aardig aandoet,
nietwaar? Of kunnen zeggen:
de primeurs bij mijn groenteboer
worden hoger gewaardeerd. Enfin,
onze waarde collega Niermeier heeft
(behalve vriendelijke groeten) nu
ook een hele rijksdaalder op zak. En
ik zend, namens alle waarde collega's
mijn vriendelijkste groeten naar de
Wagenstraat. En: alle hoogachting.
Natuurlijk
0 „Americus" heeft in de Groene
het A.N.P. door een Amerikaanse
bril bekeken. Wat hij zag
was niet veel goeds. Uiteraard is
onze ijverige Lambooy onmiddellijk
in de bres gesprongen. En uiteraard
heeft Americus van Lambooy niet
heel veel gelijk gekregen. Zo komen
wij nooit veel verder met critiek. Ik
vond in Americus' betoog veel overdrevens,
maar aan de andere kant
toch ook wel een paar heel juiste
dingen. Het lijkt mij zo toe dat het
A.N.P. er goed aan zou doen de
juistheid van sommige van Americus'
opmerkingen te erkennen. Desnoods
zwijgend en niet coram populo.
En er naar zou streven die critiek,
de facto, te ontzenuwen. Daarmee
zouden wij verder komen dan met
een krantenpolemiekje van nietes en
welles.
• Hier volgt, in twee telexjes,
één bericht en één kleine ontboezeming,
een klein verhaaltje-uitons-
(mooie) -vak:
ANP-telex 30 Maart ca. 15 uur
132) vorming van werklozen
's-gravenhage, 3013. — vandaag
begint te genève een 'Vierdaagse
bijeenkomst van experts uit de
harshall-landen ter behandeling
van het onderwerp: vorming van
werklozen, deze bijeenkomst....
(etc.)
ANP-telex 30 Maart ca. 17.30
201) mededeling voor de redactie,
niet voor publicatie,
's-gravenhage 3013 — in bericht
132 van heden: „vorming van
werklozen" leze men op plaatsen
waar het woord „werklozen"
voorkomt: werkbazen, dus
ook in de kop.
het ministerie van sociale
zaken, dat ons dit bericht als communiqué
verstrekte, verzoekt de
redacties deze wijziging alsnog
aan te brengen.
— — niet voor publicatie •— —
HAAGS DAGBLAD 31 Maart
Marshall-landen willen
werkloosheid bestrijden
GENEVE. — Vandaag begint te
Genève een vierdaagse bijeenkomst
van experts uit de Marshall-landen
ter behandeling van het onderwerp:
scholing van werklozen.
Deze bijeenkomst.... (etc.)
HAAGS DAGBLAD 1 April:
E én Apr il
Hoewel wij alle respect hebben
voor traditie, sagen wij dit jaar
toch liever ervan af, onze nog
steeds geringe plaatsruimte voor
min of meer geslaagde Aprilmoppen
te gebruiken. Bovendien
menen wij, dat een dagblad zijn
lezers niet opzettelijk verkeerde
berichten mag voorleggen die
een schijn van betrouwbaarheid
hebben.
Vandaar dat onze abonné's verstoken
bleven van het „leuke"
Aprilmopje.
0 Het bekende Contact-Centrum
in Den Haag doet uitstekend werk —
dat mag wel eens publiekelijk worden
vastgesteld. Wie op die avond aanwezig
was, dat dr Friedericy en
Albert Balink (beiden uit New York;
de eerste regerings- de andere vrije
voorlichter) spraken, kon deze uitstekendheid
aan den lijve bevestigd
vinden. Wat er gezegd werd had
breder en vooral dieper gekund,
maar toch was het „voorlichtend"
voor vele aanwezigen. Eigenlijk
moesten wij een beetje jaloers zijn
op het C.C. Want zulke avonden
te organiseren ligt ook in onze
lijn. Het mag niet alles C.A.O en
Pompe zijn wat de klok slaat bij
ons. Er zijn ook andere geestelijke
en vakmatige onderwerpen die ons,
als organisatie, ter harte moesten
gaan. Dat bewijst het Contact-
Centrum bij herhaling en voortdurend.
9 Op diezelfde avond sprak ik
een bekende publiciteitsman, die een
belangrijke betrekking vervult. Een
heel „moderne" baan. De goeierd
vertelde mij dat hij de New York
Herald Tribune en de New York
Times maar erg onvoldoende kranten
vond. „Echt Amerikaans" zei
hij en hij trok een gezicht dat duidelijk
deed blijken dat bij hem „echt
Amerikaans" .— „helemaal niks"
betekent. Ik ben maar niet in een
privé-debat getreden. Men staat versteld
van zulk een oordeel dat op
niet anders dan volstrekte onkunde
kan berusten. En dat bij lang niet
de eerste de beste in ons vak. De
brave leek nog erg ingenomen met
zijn eigen „inzicht" bovendien. Hij
moet snel en voortijdig gepensionneerd
worden.
• Wanneer men het voorrecht
heeft dit orgaan mede te mogen
redigeren, gaat men pas begrijpen
welk een veelzijdigheid van problematiek
ons vak als vak bezit. Ge
zoudt werkelijk iedere maand honderd
pagina's met gemak kunnen
vullen met de loutere mededeling en
de commentariëring van allerlei gebeurtenissen
en vraagstukken in
schier alle landen van de wereld, die
uit vak-journalistiek oogpunt interessant
zijn. En ook met de biografieën
van mensen uit de journalistiek.
En met de historie van kranten.
Een blad als 't Engelse World's
Press News komt elke week met op
z'n minst 28 pagina's uit en veel
van wat daarin staat is belangwekkend.
En die „World" bepaalt zich
dan meestal grotendeels tot het
Britse Imperium. Het is niet alleen
een voorrecht ons orgaan mede
te redigeren. Het is ook een maandelijks-terugkerende,
wanhopige
worsteling van stof en ruimte. Ik
hoop dat de tijd eens komen zal dat
ons blad elke maand 48 pagina's zal
hebben. Dan begint het er (een
beetje nog maar) op te lijken.
• Ik vind de meeste Engelse
kranten onbeschrijfelijk slecht. En van
de drie Engelse kranten die ik niet
onbeschrijfelijk slecht vind, vind ik
er ten minste één vrijwel onleesbaar
van vervelendheid. In Engeland bestaat
dezelfde critiek. Maar Sentinel
(van bovengenoemd World's
Press News) schrijft over dit, meestal
nogal hypocriet benaderde, onderwerp:
Now the public is not foolish. It
doesn't buy things it doesn't want,
or things that are so noticeably bad
that complaint is universal. So I put
the issue back to the critics: is the
Press as bad as some try to say?
Have the journalistst deteriorated
as alleged?
But, first, what are the factors
that have led to this increased sale?
They are various: let's list a few,
without any attempt at order of
importance. (1) More sport and
17

Ter navolging
Geen enkele redactie, hoe
veelzijdig ook samengesteld,
kan in haar midden deskundigen
lellen op alle gebieden
waarover de pers haar lezers
moet voorlichten.
In Amerika heeft men het
als een bezwaar gevoeld, dat
de nieuwe ontwikkeling op het
gebied van de atoomenergie
op een terrein kwam, dat voor
de mees.e journalisten niet veel
minder vreemd was dan voor
hun lezers.
Met Amerikaanse voortvarendheid
heeft de American
Society of Newspaper Editors
hierin voorzien. Zij organiseerde
een driedaagse cursus
aan de Universiteit van Minnesota,
waaraan 24 redacteuren
hebben deelgenomen. Deze
cursus was een succes, en nu
hoopt men heizelfde te doen
aan een twintigtal ariiere universiteiten.
Aldus W.P.N.
In drie dagen atoom-deskundige
? ... Natuurlijk tfiet.
Maar een verstandig journalist
kan in drie dagen net genoeg
leren om te maken dat hij
voortaan op dat gebied geen
blunders meer begaat. En is
dat niet al heel wat f
wider interest in pools, dogs, speedway
racing; (2) wider feminine
readerhip, with increased participation
by women in industry and
business; (3) more leisure with
shorter working hours; (4) greater
public purchasing power and the
fact that a penny now is about
equal to a halfpenny before, so a
newspaper is the cheapest article
available—a column of print for the
price of a single match! (5) the
stimulus of radio on public curiosity;
(6) slightly greater population and
steadily increasing literacy; public
satisfaction with, the fare provided
and a good job well done! All these
factors combine to put one and a
half papers a day into each home
in the country (on the average) and
two on Sundays! So the Press can't
be disliked by the public!
• The Press can't be disliked by
the public. En daarom gaat het,
dunkt mij. Bij ons gaan vele kranten
voort de neus in de wind te houden
en zich boven de publieke
smaak te stellen. Ik heh daar al
eens meer over geschreven. Maar ik
meen dat het de bedoeling van de
krant is gelezen te worden. Het
blijft een altijd-interessante vraag,
ook voor óns landi doch laat ik het
voorbeeld maar „in het Engels"
transponeren: Wie maakt de krant
die het best aan haar journalistieke
doel beantwoordt: de Times met z'n
200.000 lezers of de Daily Express
met z'n meer dan 4.000.000? Of
18
WISTU
=3 ons vorige nummer nog niet koud
was of De Nederlander was opgeheven
?
= volgens insiders die krant juist in
lezerstal vooruit was gegaan?
= dit dagblad, zelfs in oer-oude
tijden nooit een erg materieel-bloeiend
bloempje op onze speelweide is geweest
?
=meester Leo Schlichting, nu Nederlands
voorlichter der Canadese openbare
mening, binnenkort hoogleraar
te Nijmegen zal zijn ?
33 en Sadi de Gorter op 1 October
mr. Voorbeytel zal gaan opvolgen als
pers-attaché bij onze ambassade te
Parijs ?
33 de heer Voorbeytel als journalist
en „journalists-journalist" zijn rustin-ere
ten volle verdiend heeft?
= wij er, op deze plaats, nog niet om
gekikt hadden, of de Reflex van de
Spaarnestad was al in de kiosken gekomen?
33 en dat wel op de zelfde dag als
het aloude, doch gemoderniseerde
Astra ?
33 het Rotterdamse Parool hartelijk
afscheid heeft genomen van zijn
hoofdredacteur Th. Ramaker, die vele
waarderende woorden heeft medegekregen
op zijn verdere weg door het
journalistieke leven?
33 de .nieuwe hoofdredacteur W. B.
P. Schaper (zoals te doen gebruikelijk
is) „de hoop heeft uitgesproken
het zelfde vertrouwen te mogen hebben
als zijn voorganger" ?
33 enige redacteuren van De Waarheid
wegens belediging tot boeten
(of ) zijn veroordeeld?
ss J. Bakker Niemeyer (alias: James
Yoland —• alias: de man met de
wilde u zeggen dat het eigenlijk
twee geheel onvergelijkbare grootheden
zijn ?
Daar ben ik het dan bij voorbaat
niet mee eens: Ze brengen beide
nieuws. Dit is nu, naar mijn
gevoel, het interessantste probleem
der gehele huidige journalistiek. De
bespreking ervan wordt in onze
kringen in Nederland blijkbaar stelselmatig
vermeden.
• Mag ik dan, in verband met
die korte kanttekeningen hierboven
eindigen met nóg een citaat van
Sentinel ?
Public taste is undoubtedly rising.
The Press is sensitive to that demand,
and on the facts it is responding
to it. Of course, there is room
for improvement — but you must also
allow for the varied nature of your
public. They don't all live in the
stratosphere!
Met dan deze vraag aan het slot:
is onze Nederlandse pers óók „sensitive
to that demand?" Zo ja: in
hoeverre? Zo neen: waarom dan
niet, hooggeachte collegae ?
ELIAS
DAT...
baard) met 1 Mei de Wereldomroep
verlaat om propagandaleider
van de Avro te worden ?
= Canadese, Zwitserse, Amerikaanse,
Portugese en weten wij veel hoeveel
andere buitenlandse journalisten Nederland
hebben bezocht?
— zij (eventueel) Otto Mohr niet
meer op buitenlandse zaken te hunner
verwelkoming hebben gevonden,
omdat
= deze Mohr naar Batavia is als contactman
voor het Logemanniaanse
culturele contact?
ss het dagelijks bestuur van de Katholieke
Universiteit te Nijmegen
heeft besloten de journalistieke opleiding
binnen het kader van de officiële
universitaire studie te brengen?
s= de ondervinding bij het onderwijs
aan de school voor politieke en sociale
wetenschappen aan de universiteit en
de journalistieke opleiding heeft duidelijk
gemaakt, dat een reorganisatie
in deze geest noodzakelijk is ?
±3 De school voor politieke en sociale
wetenschappen nu ook de journalisten
zal opleiden tot het candidaatsexamen
?
= na het candidaatsexamen de studenten
zullen kunnen kiezen tussen
drie richtingen, de politieke, sociale
en culturele?
= een Nederlandse vereniging van
persbureaux is opgericht „met het
doel een einde te maken aan ongezonde
toestanden op het gebied van
persbureaux"?
=3 nu de heer Schaper hoofdredacteur
van De Nieuwe Pers is geworden
ook collega J. B. Th. Spaan eervol is
ontslagen als directeur-hoofdredacteur
van het Nieuw Utrechts Dagblad
?
= de Engelse dagbladen weer wat
groter zijn geworden?
s= het Tweede Kamerlid Frans Goedhart
aan de minister van O.G. vragen
heeft gesteld over het verschijningsverbod
van één maand opgelegd aan
het republikeinse blad Waspada te
Medan ?
= er een pers-ataché zal komen aan
het Zuid-Afrikaanse gezantschap in
Den Haag?
= het Comité Burgerrecht actie zal
gaan voeren tegen het wetsontwerp
Pompe ?
33 wij op dit punt van ons maandelijkse
leven — bij het afsluiten van
deze rubriek, bedoelen wij — altijd
moeite hebben een juichkreet te onderdrukken,
omdat wij er toch maar
weer in geslaagd zijn u al deze machtig-belangrijke
aaken op te lepelen?
JOURNALIST N.J.K.,
41 j., zeer langdurige ervaring in
binnen- en buitenland, prima opmaker,
doorkneed redactie-organisator,
zoekt positie als chef-redacteur
of eerste redacteur.
Brieven onder No. 92/48, Bureau
„De Journalist", N.Z. Kolk 28,
Amsterdam-C.

Nieuws uit de Organisaties
Ontvangst Utrechtse Pers
De burgemeester van Utrecht Jhr
Mr C. J. A. de Ranitz, vond in de zo
druk bezette Jaarbeursweek nog gelegenheid
de Utrechtse Pers een
„Thee" aan te 'bieden in zijn werkkamer
ten Stadhuize, niet in de
laatste plaats als een blijk van erkentelijkheid
voor de hem door de
dagbladdirecties en journalisten aangeboden
..begroetingsmaaltijd", een
avond waarop weer eens bewezen
werd dat in Utrecht dissen gereed
staan die de rechtgeaarde Sybarieten
onder de mensen kunnen bevredigen.
Burgemeester De Ranitz heeft tijdens
die intieme plechtigheid ten
Stadhuize zijn vreugde uitgesproken
over de uitstekende verstandhouding
tussen overheid en pers in de stad
van St. .Maarten. Namens de directeuren
sprak de heer H. M. van der
Vegt, collega C. A. S. Schilp vertolkte
de gevoelens van dankbaarheid
voor dit gastvrije onthaal, der
Utrechtse journalisten. Het was een
charmante attentie van mevrouw De
Ranitz-De Brauw dat zij van deze
„penetration pacifique" der Utrechtse
Pers in dit gemeentelijk „heilige der
heiligen" getuige wilde zijn.
R.J.V.-contacten
Het was alsof gedurende de contact-bijeenkomst
van de R.J.V. op
de eerste Woensdag in Maart een
sneltekenaar de aanwezige collega's
zou gaan bezighouden. In 't zaaltje
van Atlantic was namelijk met tafels
en stoelen een stellage gewrocht,
waaraan grote vellen tekenpapier
prijkten.
Die had echter de architect ir R.
Fledderus nodig om zijn causerie
over de moderne woningbouw toe
te lichten; een onderwerp dus, dat
in het middelpunt van de Rotterdamse
journalistieke belangstelling
staat. Door een zeer prettige behandeling
van het onderwerp werd die
belangstelling zeer zeker nog aangewakkerd.
De spreker bleek een man van de
klok te zijn, want hij had voor zijn
inleiding geen minuut langer en
geen minuut minder nodig dan de
hem gegeven tijd.
,,ALL-ROUND"-JOURNALIST
Vele jaren ervaring als redacteur
buitenland en verslaggever, brede
algemene ontwikkeling en veelzijdige
belangstelling, zoekt passende
functie bij dag- of weekblad,
eventueel als Amsterdamse correspondent
of in los verband.
Brieven onder No. 103/48, „De
Journalist", N.Z. Kolk 28, A'dam.
Toch duurde het nog even voordat
hij zijn door conté zwart geworden
handen kon gaan wassen, want
de aanwezigen hadden heel wat pij-,
len op hun vragenboog.
Sw.
Commissie inzake het verschoningsrecht
van de journalist
Aan het slot van het op 19 Maart
jl. gehouden congres over het verschoningsrecht
van de journalist,
deelde de voorzitter der Federatie,
coll. Mr M. Rooy, mede, dat de N.
D. P. 1945 en de Federatie van Nederlandse
Journalisten besloten hadden
een commissie in te stellen. Deze
zou tot taak hebben een prae-advies
uit te brengen over de vraag op
welke wijze aan het streven naar
een wettelijke erkenning van het verschoningsrecht
van de journalist gevolg
zou kunnen worden gegeven.
Deze commissie is thans samengesteld
en heeft reeds met haar werkzaamheden
een aanvang gemaakt.
De heer Jhr Mr G. W. van Vierssen
Trip werd bereid gevonden het voorzitterschap
der commissie te aanvaarden.
De leden zijn, namens de
N. D. P. Mr H. M. Planten en Mr
H. Dikkers; namens de Federatie Mr
J. Derks en Mr A. Stempels. De secretaris
der Federatie, Mr A. E. van
Rantwijk, is met het secretariaat belast.
Internationaal Congres van
Dagbladdirecteuren
Van Dinsdag 14 tot Vrijdag 17 Juni
zal in American-hotel te Amsterdam
een internationaal congres van dagblad-directeuren
worden gehouden,
waar verschillende belangrijke onderwerpen
aan de orde komen. Prae-adviezen
zullen worden uitgebracht
door M. Henny (Nederland) over:
Conditions d'impression; M. Sartorius
(Zwitserland) over: Communications
et Abonnements; M. Curtis Willson
(Engeland) over: Prix de revient,
prix de ven te; M. Bourquin (Zwitserland)
over: Liberté d' information
en Mrs Burton en v. d. Borght
(België) over; Papier de presse.
Indien er nog tijd over is, zal rapport
worden uitgebracht over verschillende
onderwerpen, zoals deze
in de afzonderlijke landen zijn geregeld.
Waarschijnlijk zal de heer Van
Wagtendonk een lezing houden over
technische vorderingen in het dagbladbedrijf.
Op de avond van de eerste dag zal
min. prof. dr Rutten namens de regering
de deelnemers aan dit congres
ontvangen in het Rijksmuseum en op
de tweede avond zullen de gedelegeerden
het gala-concert in het Concertgebouw,
ter gelegenheid van de
opening van het Holland-festival, bijwonen.
Donderdag is er een soiree in Kurhaus
te Scheveningen, waarna Vrijdags
een afscheidsmaaltijd wordt
gehouden. Voor degenen, die na afloop
van het congres niet direct naar
hun haardsteden terugkeren, zal Zaterdag
18 Juni een autotocht langs
verschillende plaatsen in West-Nederland
worden georganiseerd.
De congres-commissie bestaat uit
de heren J. W. Henny, Joh. Kuypers
en mr K. M. Planten.
Internationale touristen-uitwisseling
ten dienste van Intellectuelen en
beoefenaren van de vrije beroepen
Het verlangen om naar het buitenland
te gaan is sinds de oorlog
aanmerkelijk gestegen. De grote
moeilijkheid bestaat echter hierin,
dat ook de kosten van hotels en
restaurants aanzienlijk de hoogte
ingegaan zijn. Bovendien verlangen
de touristen een zo groot mogelijke
onafhankelijkheid in het buitenland.
Om aan deze wens tegemoet te komen,
doen zich twee mogelijkheden
voor, n.1.: het uitwisselen van kamers
tussen touristen van verschillende
landen en het gebruiken van
kamers in het buitenland die gedurende
de vacanties leeg staan.
De Internationale Touristen Uitwisseling
ten dienste van Intellectuelen
en van hen die vrije beroepen
uitoefenen, een organisatie die valt
onder de Franse wet op de nietcommerciële
verenigingen en bijgevolg
niet naar «winst streeft, stelt
zich ten doel dergelijke uitwisselingen
te vergemakkelijken door de
nodige garanties te geven. Zij die
belangstelling hebben voor 'n kameruitwisseling
of kamerhuur in het
buitenland gedurende de vacanties,
zodat het hun mogelijk is zeer goedkoop
te reizen met een maximum
aan onafhankelijkheid en garantie,
worden verzocht zich in verbinding
te stellen met het secretariaat van
de vereniging, 91, Bd Malesherbes,
Paris (8°), Frankrijk, met insluiting
van een antwoordcoupon. Hun
zal een vragenlijst worden toegezonden,
waarop zij hun wensen betreffende
plaats, tijd, enz. kunnen
invullen en tevens over welke mogelijkheden
zij zelf beschikken.
JONG JOURNALIST,
21 jaar, zoekt door omstandigheden,
andere werkkring bij landelijk
of provinciaal dag- of
weekblad. Gewend zelfstandig
stadsrubriek en reportages te verzorgen.
Brieven onder No. 105/48, „De
Journalist", N.Z. Kolk 28, A'dam.
19

CHARIVARIA
Mets onregelmatigs gebeurd
dat een aantal van hen zich in
feite regelmatig bezig hielden met ongewenste
activiteit. (Parool).
Daar was een groep van zestien mannen,
die regelmatig voor verschillende
opdrachtgevers smokkelden. (Vrije Volk).
De McSwanns zijn naar alle waarschijnlijkheid
in hun eigen keider vermoord.
Het pensioen van de vader werd
echter na zijn verdwijnen nog regelmatig
opgehaald! (Waarheid).
De Culturele Advies Commissie heeft
regelmatig films aanbevolen. (Tijd).
Contactname
Het B. F. O. besloot om contact op te
nemen met de voormalige Republikeinse
leiders. (Parool).
Helaas is de afstand te groot om persoonlijk
met hem contact op te nemen.
(Parool).
Dat zij contact' wilden opnemen met
de leiders. (Parool).
Er is reeds geruime tijd geleden contact
opgenomen met P. T. T. (Parool).
Binnen de ramen blflven!
Binnen het raam van de vastgestelde
maximumprijzen. (Vrije Volk).
Binnen het raam van de Republiek.
(Parool).
De opbouw van het spel in het raam
van het systeem. (Parool).
Wat denken zij vandaag, nu op de
Haagse ministerconferentie het raam is
afgebouwd, waarbinnen de „Benelux"
tot leven zal komen? (Volkskrant).
Verschonend dan soms?
In het proces Lunshof is, naar de
woorden van de Secretaris der vereniging
De Nederlandse Dagbladpers 1945,
de zaak niet uitputtend behandeld.
• , I. . (Trjd).
Voor wie het betreft
De betreffende bewoners. (Parool). .
De betreffende percelen. (Parool).
De betreffende ontwerpen. (Parool).
De betreffende spelers. (Theater-Crt.).
Het betreffende stuk. (Vlam).
De betreffende voorschriften. (N. R. C).
Het betreffende raadsbesluit.
(Vrije Amsterdammer).
Gemischtes
De dertiger jaren. (Parool). — Of deze
duizenden ook het geduld zullen kunnen
opbrengen.. (Parool). — Het vervagen
van de krachtsverhoudingen. Die gebeurtenis
woelt de krachtsverhoudingen
om. (Parool). — Eigen rechter spelen,
dat op kort zicht al niet voordelig lijkt,
maar dat op lang zicht niets oplevert.
(Parool). — Een wereldontstegen professor.
(Parool). — Gaston Reiff wees de
aanval van Ahlden gedecideerd af.
(Volkskrant). — Het Soefisme, waarover
iets mede te delen een verzoek uit onze
lezerskring ons bereikte. (N. R. O. —
Energiebehoefte van ons land veilig gesteld.
(Tijd). — De Partij van de Arbeid
heeft factisch een sleutelpositie ingenomen.
(Vlam). — Terugloop in het passagiersvervoer
bij de tram. (N. R. C). —
Regeringsmeerderheid tot 90 stemmen
teruggelopen. Waarbij de regeringsmeerderheid
tot 90 stemmen terugliep. (Parool).
— De aan de bank toevertrouwde
gelden liepen terug. (Parool). — Na de
machtsovername. (Prov. Zeeuwse Crt.).
— Welke machtsovername zou moeten
geschieden in December. (Parool). — In
verband met de bevolkingstoename.
(Parool). — De ingebruikname van de
nieuwe fabriek. (Tijd). — De troepenhoeveelheid
die wij beschikbaar hebben.
(Parool). — Achter zulk een perspexruit
kan men daadwerkelijk bruin worden!
(N. R. C). — Beroepsmatige toezichthouders.
(Groene). — Dat dikke namen
20
middels commissarissentantièmes in klinkende
munt worden omgezet. (Groene).
— Het was een hele opgave meer dan
twee uur te luisteren. (Vrije Volk). —
De opgave die gesteld is. (Groene). —
Vooral als ze stammen uit het bureau.
(Groene). — De rede was even oprecht
van bedoeling als moeitevol van uitdrukkingsmiddel.
(Parool). — De heldhaftige
en et'hiekvolle wijze waarop mevrouw
Holst More zijn noodlot laat aanvaarden.
(Vlam). — Het Parijser congres. (Vrije
Volk). — Het corps is tot op de helft
teruggebracht. (Parool). — Een matiging,
die niet over de gehele linie wordt
doorgevoerd. (Parool). — Het zwaarste
probleem der ogenblikkelijke landspolitiek.
(Parool). — Wanneer ik verderfelijke
inzichten versluier. (Vrije Volk). —
De kerk heeft haar woord te spreken in
alle levensverhoudingen. (Parool). — Zoals
bekend is de procureur-fiscaal van
deze uitspraak in cassatie gegaan. (Vrije
Volk). — Schilders die meer het verleden
vertegenwoordigen dan de tegenwoordige
epoche. (Vrije Volk). — Een
ongezonde nieuwsgierigheid brak zich
baan. (Vrije Volk). — De vraag, of de
loon- en prijspolitiek door het gebrek
aan eierkolen wordt doorkruist. (Vrije
Volk). — Ons dunkt, dat dan eerst récht
gezamenlijk dient te worden overwogen..
(Parool). — Oppositie in Portugal
monddood. (Vrije Volk). — De doem van
de grootstad. (Linie). — Morele gevaren
van de grootstad. (Tijd). — De beroepsgeschikte
bevolking. (Volkskrant). — Het
tempo van de daadvaardigheid. (Volkskrant)
. — Eerst moest worden vastgesteld
dat het vertrouwen van de fractie
ongeschokt is. (Volkskrant). — Spreker
stelt meerdere vragen. (Volkskrant). —
Meerdere toeschouwers. (Parool). — De
wereld moest ons nu eiens even adempauze
geven. (Parool).
Zijn wij bevrijd? NEE!
Hommage a la France
De stem, die hier spreekt, is van een
emotieloze waardigheid. (Linie).
Le Francais a demyour
Een professor uit Dyon. (Parool?.
Dyon: het stadje waar de vermaarde
byouterieën vandaan komen;
niet te verwarren met Lijon, waar
het bekende drama gebeurde van
„le mijope qui prit du cijanure",
Meest
De meest schadelijke gevolgen.
(Parool).
De meest dodelijke slag aan de republiek.
(Parool).
De meest brutale vervalsing. (Parool).
De meest scherpe sancties.
(Vrije Volk).
Vertaling
It gives me great pleasure to greet the
readers of ,,Het Parool".
(Alan Valentine in Het Parool).
(To greet:... to address... with expression
of friendliness by message,
as in letter. — Wyld, Universal
English Dictionary).
Het doet mij veel genoegen de lezers
van „Het Parool" te begroeten. (Het
Parool, als vertaling van het bovenstaande).
(Begroeten: 1. zijn opwachting komen
maken bij; 2. verwelkomen,
groetende ontvangen; 3. in een bepaalde
hoedanigheid erkennen, en
aanvaarden. — Van Dale's Nieuw
Groot woordenboek).
Onvertaald
De grote bulk komt echter naar huis.
(Linie).
Ontkoppelde koppelingen
Een Van Gogh tentoonstelling.
(N. R. C).
Een dergelijke openbare werken politiek.
(Vrije Volk).
De Culturele Advies Commissie. (Tijd).
Onze practici
De situatie is practisch zonder precedent.
(Parool).
De kans is practisch niet aanwezig.
(Parool).
Huurbeschermingsbesluit practisch buiten
werking gesteld. (Parool).
In 1941 was er van al die staatsburgerlijke
rechten practisch niets meer over.
(Parool).
De Britse filmindustrie verkeert practisch
in staat van faillissement.
(Alg. Handelsblad).
Dat mondjevol Engels
In de vertrekhal (op Schiphol) zijn
vier „units", afdelingen, ingericht.
(Parool).
Er ontbreekt alleen een „department",
afdeling, voor gewoon Nederlands.
Onze bevrijders
Gepuzzeld zag de chauffeur toe. (Linie).
— De achttiende zege in successie.
(Volkskrant). — Voor de gevallen, die
als regel voorkomen is daar geen aanleiding
toe. (Groene). — De vroegere door
de Republikeinen gecontroleerde gebieden.
(Parool). — De feitelijke controle
over heel Java. (Parool). — Een complot
om de controle te bemachtigen over belangrijke
installaties. (Parool). — Dit
alles speet hem voor Bevin's zaak, maar
nog meer voor de Britse zaak. (Parool).
Voor hemels zaak, stop het!
1949 zeer agressief
In deze zeer agressieve vorm moet 1949
voor Van Dam een topjaar worden.
(Parool).
Nieuw Nederlands
Overfijnde intellectuelen.
(Het Vrije Volk).
Dat zijn vermoedelijk intellectuelen
due fijnden zijn dan fijnde intellectuelen.
Ondanks Discipulus-critiek
Leopold-kwestie. Korfoe-zaak. Bataviaconferentie.
(Maasbode-koppen).
Hedendaagse syntaxis
Schoen kreieg te doen met een ander
man dan degene, waarop hij misschien
wel z'n schema had gemaakt en hem
bovendien door z'n reputatie als puncher
tot dubbele voorzichtigheid maande.
(Vrije Volk).
Zijn actie leek dan ook gedicteerd door
de behoedzaamheid, welke hij slechts
even, in de vijfde ronde, liet varen, en
toen dan ook enige fraaie rechtse hoekstoten
wist te plaatsen. (Vrije Volk).
Boksen in de slaapkamer
Wijma gaf op, toen hij in de vierde
ronde op de rand 1 van het ledikant beilandde.
(Vrije Volk).
Zweefvliegkaak
Een ogenblik zweefde de kaak van
Heinkens onbeschermd dicht onder zijn
bereik. (Vrije Volk).
i
Engels polderwerk
Het duurde tot de derde ronde eer de
meerdere ringcraft en langere reach van
de Nederlandse kampioen zoden aan de
dijk gingen zetten. (Vrije Volk).
Overwegingen van een bad
Het bad kan nu weer zwem- en wat'erpolowedstrijden
houden, omdat het mogelijk
is de stand van het water te verhogen.
(Parool).