download - Het Nationale Ballet

B
francis sinceretti / maria aradi, hans van manen / han ebbelaar / alexandra radius,
gael lambiotte / sofiane sylve, rudolf nurejev / sonja marchiolli, coleen davis / henk
van dijk, boris de leeuw / nathalie caris, wayne eagling, clint farha / rudi van dantzig,
monique sand / henny jurriëns, alexandra radius / han ebbelaar / sonja marchiolli /
francis sinceretti, toer van schayk / jane lord / jeannette vondersaar, sonia gaskell,
henny jurriëns / caroline iura, krzysztof pastor, hans van manen / rudi van dantzig /
toer van schayk, ted brandsen / rachel beaujean
perfectie in dans

erfgoed
Het eerste programma in dit jubileumjaar is een hommage aan de drie Nederlandse
choreografen, de drie Van’s, die ons gezelschap groot hebben gemaakt en het gezelschap
een eigen identiteit hebben gegeven: Rudi van Dantzig, Toer van Schayk en Hans van
Manen.
Zij zijn bepalend geweest voor de ontwikkeling van de danskunst in ons land – en ver
daarbuiten. Hun werken werden wereldwijd opgevoerd en alle drie zijn ze gelauwerd in
binnen- en buitenland. Door de afwezigheid van een sterke traditie van klassiek ballet in
ons land konden zij hun eigen weg bepalen, in een tijd dat het gezelschap juist begon te
groeien. Naast het invoeren van het grote balletrepertoire werd door Sonia Gaskell vanaf
de beginjaren van het gezelschap dan ook veel ruimte gegeven aan het creëren van nieuwe
balletten, teneinde een eigen signatuur te ontwikkelen. Dit beleid, later voortgezet door
Rudi van Dantzig en zijn opvolger Wayne Eagling, is nog steeds een van de uitgangspunten
van Het Nationale Ballet.
In de jaren zeventig en tachtig maakte ieder van de drie Van’s elk jaar een aantal balletten
voor de groep, een gouden tijdperk van grote artistieke productiviteit. Hoewel de werken
van de drie sterk van elkaar verschillen en er vaak verschillende artistieke opvattingen
op nahouden, hebben zij met elkaar gemeen dat ze de klassieke-ballettechniek en de
verworvenheden van de moderne dans op een organische manier met elkaar verbinden.
Alles is aardser – eerder naar de grond dan naar de hemel gericht, en gaat over echte
mensen - mensen die zich op een moderne manier tot elkaar verhouden.
Rudi van Dantzig’s Vier Letzte Lieder (1977) is waarschijnlijk zijn bekendste en meest
uitgevoerde ballet, een werk ook dat toeschouwers over de hele wereld ontroerd heeft. Ik
verheug me op de samenwerking met Kelly God, een geweldige Nederlandse sopraan en
ik ben erg blij dat we dit meesterwerk weer kunnen uitvoeren met een nieuwe generatie
dansers.
Datzelfde geldt voor Hans van Manen’s 5 Tango’s (ook 1977), waarvan ik me de
premièrevoorstellingen nog levendig kan herinneren. Nooit eerder zinderde het zo op de
Nederlandse bühne! Geen wonder dat dit ballet internationaal furore heeft gemaakt, en
nog steeds overal wordt uitgevoerd. Ook deze keer kunnen wij ons gelukkig prijzen dat de
meeslepende muziek van Astor Piazolla live wordt uitgevoerd door Carel Kraayenhof y su
Sexteto Canyengue – wat een sensatie!
Toer van Schayk is een uniek en veelzijdig kunstenaar: choreograaf, beeldend kunstenaar,
danser, decor- én kostuumontwerper. Als geen ander heeft hij zijn stempel gedrukt op de
visuele aspecten van de Nederlandse danskunst, met zijn eigen werk, zijn ontwerpen voor
werken van Rudi van Dantig, en met zijn adembenemende producties van grote klassieke
balletten als Het Zwanenmeer (1988), Notenkraker & Muizenkoning (1996) en Giselle
(2009) – die niet voor niets dit jaar alle op ons repertoire staan. Toer’s eigen werk is heel
sculpturaal, vaak grillig en eigenzinnig, met een fascinatie voor en grote kennis van het
verleden. In De omkeerbaarheid van roest (1994) komen daar ook oosterse invloeden bij.
Dit programma geeft een beeld van de eigenheid en van de kracht van de danskunst in
ons land. Ik ben enorm dankbaar dat de drie choreografen zelf betrokken zijn bij deze
hernemingen. Ik wens U veel plezier bij het ontdekken of opnieuw kennismaken met ons
unieke en onvervangbare erfgoed.
Ted Brandsen
Artistiek directeur
1

2
vier letzte lieder
choreografie
muziek
muzikale begeleiding
sopraan
decor-, kostuum- en lichtontwerp
instudering
wereldpremière, tevens première bij
het nationale ballet
tijdsduur
de omkeerbaarheid van roest
choreografie
muziek
muzikale begeleiding
vioolsolo 'anahit'
decor-, kostuum- en lichtontwerp
lichtregie
balletmeester
wereldpremière, tevens première bij
het nationale ballet
tijdsduur
Rudi van Dantzig
Richard Strauss – Vier letzte Lieder (1948)
Holland Symfonia
Kelly God
Toer van Schayk
Sonja Marchiolli
16 mei 1977, Stadsschouwburg, Amsterdam
ca. 22 minuten
Toer van Schayk
Giacinto Scelsi – Quatrro pezzi per orchestra (1959),
Anahit (1965)
Anoniem – Bendrongan (orkestbewerking E. Heins)
Holland Symfonia
Sarah Oates
Toer van Schayk
Jan Hofstra
Judy Maelor-Thomas en Caroline Sayo Iura
15 juni 1994, Het Muziektheater, Amsterdam
ca. 31 minuten
Steven Etienne, Marisa Lopez, Altin Kaftira, Larissa Lezhnina, Rubinald Rofino Pronk, Sarah Fontaine, Nicolai Rapaic, Ruta Jezerskyte,
Félipe Diaz in Vier letzte Lieder 2006

5 tango’s
choreografie
muziek
muzikale begeleiding
decor- en kostuumontwerp
lichtontwerp
balletmeester
wereldpremière, tevens première bij
het nationale ballet
tijdsduur
decors, kostuums, rekwisieten, kap & grime
productieleiding
voorstellingsleiding
Hans van Manen
Astor Piazzolla – 5 Tango’s voor bandonéon met
begeleiding (Todo Buenos Aires, Mort, Vayamos al diablo,
Resurrección del angel, Buenos Aires hora 0)
Carel Kraayenhof y su Sexteto Canyengue
Jean-Paul Vroom
Jan Hofstra
Rachel Beaujean
3 november 1977, Stadsschouwburg Amsterdam
ca. 23 minuten
Technische Organisatie Muziektheater, Sasha Keir, Londen
(5 Tango's) en Amanda Barrows, Londen (De omkeerbaarheid
van roest)
Joshua de Kuyper
Merel Francissen en Kees Prince
inleidingen Jacq. Algra en Lin van Ellinckhuysen
3

Nicolas Rapaic en Sarah Fontaine in Vier letzte Lieder 2006
4
vier letzte lieder
een diepe melancholie die niet sentimenteel is
In Vier letzte Lieder, een van de meest geprezen en wereldwijd meest uitgevoerde
choreografieën van Rudi van Dantzig, zijn muziek en dans nauw verweven. Van Dantzig
lijkt precies de stemming te treffen van de gedichten die Strauss tot zijn zwanenzang
inspireerden.
De vier duetten zijn doortrokken van een
diepe melancholie, die niet sentimenteel van
aard is, maar veeleer verstild en waarachtig.
Dankbaarheid voor gelukkige tijden klinken door
in de muziek, maar ook weemoed en een verlangen
naar zielsrust. De choreografie benadrukt deze
gevoelens en voegt er een dimensie aan toe. In
elke episode geeft een danspaar de toon aan
terwijl een solist de delen aan elkaar verbindt
doordat hij als een engel des doods rondvliegt,
tussenbeiden komt en aan het slot allen verenigt
en meevoert als in een schimmenrijk.
Hoewel Strauss zijn compositie niet zijn ‘laatste’
liederen noemde – zo werden ze pas na zijn
dood genoemd – voelde de toen 84-jarige
componist waarschijnlijk aan dat het zijn laatste
liederen zouden worden. In de vier liederen –
gecomponeerd op gedichten van Hermann Hesse
en Joseph von Eichendorff – klinkt de naderende
dood niet als iets dreigends, maar eerder als
een verlossing door, als een onvermijdelijke
gebeurtenis die rust en vrede brengt. In de eerste
drie gedichten, geschreven door Hermann Hesse,
laat hij de natuur afscheid nemen van de wereld,
gesymboliseerd door de wisseling van seizoenen
en het vallen van de nacht. Het vierde gedicht,
Im Abendrot van Joseph von Eichendorff, gaat
over voorgevoelens van de naderende, laatste
eenzaamheid.
Volgens Van Dantzig ligt de essentie van zijn
ballet besloten in Hesses gedicht September,
waarin de vermoeide zomer afscheid neemt van
een stervende tuin. Maar de opbouw van zijn
choreografie weerspiegelt vooral Eichendorffs
gedicht dat begint met ‘Hand in hand zijn wij
gegaan door nood en vreugd’ en eindigt met ‘Wat
zijn wij moe van het zwerven, is dit misschien de
dood?’.
Zie voor liedteksten pagina 19.

udi van dantzig
choreograaf
Weinig mensen hebben hun stempel op Het Nationale Ballet en de Nederlandse danswereld gedrukt
zoals Rudi van Dantzig.
Rudi van Dantzig begon zijn balletcarrière in 1950 op de relatief
late leeftijd van 16 jaar met balletlessen. In 1952 engageerde
Sonia Gaskell Van Dantzig bij haar gezelschap Ballet Recital.
In 1955 maakte zijn eerste choreografie, Nachteiland, voor
Het Nederlands Ballet, een gezelschap dat was ontstaan vanuit
Gaskell's Ballet Recital. Onder Gaskell's leiding werd vervolgens
Het Nationale Ballet opgericht, waar Rudi van Dantzig de
huischoreograaf werd en met ingang van 1965 één van de drie
artistiek leiders. In 1971 bleef hij nog als enige over, en tot 1991
was Van Dantzig de enige artistiek leider van het gezelschap.
Gedurende zijn carrière creeërde hij meer dan vijftig balletten,
die over de hele wereld werden uitgevoerd en nog altijd bij
binnen- en buitenlandse gezelschappen op het repertoire staan.
Voor de legendarische Russische danser Rudolf Nurejev maakte
hij, op diens verzoek, drie balletten. Zijn choreografieën hebben
vaak een verhalend en maatschappijkritisch karakter. Bij een
groot deel van zijn balletten werkte Van Dantzig samen met Toer
van Schayk die verantwoordelijk was voor het ontwerp van de
decors en kostuums. Tot Van Dantzig's bekendste choreografieën
behoren Vier letzte Lieder, Monument voor een gestorven
jongen, Onder mijne voeten en zijn versies van de avondvullende
klassieke balletten Romeo en Julia en Het Zwanenmeer.
Naast zijn carrière als choreograaf ontwikkelde hij ook zijn
schrijverschap en debuteerde in 1986 met de autobiografisch
getinte roman Voor een verloren soldaat. Vervolgens schreef hij
een boek met zijn herinneringen aan Nurejev, een verhalenbundel
en novelle en een biografie van de kunstenaar en verzetsheld
Willem Arondéus. Op dit moment werkt hij aan een boek over
Sonia Gaskell.
Wade Walthall, Valerie Valentine, Francis
Sinceretti, Monique Sand, Clint Farha, Alexandra
Radius, Han Ebbelaar, Sonja Marchiolli en Henny
Jurriëns in Vier letzte Lieder 1977
5

Anna Seidl en Clint Farha in De omkeerbaarheid van roest 1994
6
de omkeerbaarheid van roest
onderdrukking en toch saamhorigheid
De omkeerbaarheid van roest roept een mysterieuze sfeer op, die ook in de titel tot
uitdrukking komt. Die sfeer wordt versterkt door de ijle en geladen vioolklanken van Giacinto
Scelsi’s (1905-1988) Quattro pezzi per orchestra en de speciaal voor dit ballet gemaakte
bewerking van het klassiek-Javaanse gamelanstuk Bendrongan door Ernst Heins.
De keuze voor Javaanse muziek hangt
samen met Van Schayks fascinatie voor
Indonesië en de langdurige aanwezigheid
aldaar van Nederlanders, onder wie zijn
grootouders en zijn moeder, die daar werd
geboren. Van Schayk heeft het gevoel dat
hij Indisch bloed heeft, al is daar geen
directe aanwijzing voor.
Hij omschreef het gegeven voor De
omkeerbaarheid van roest eens als ‘die
onderdrukking en toch die saamhorigheid;
zoals woorden die in elkaars taal terecht
zijn gekomen.’ Het ballet heeft als motief
de botsing en onderlinge beïnvloeding
van culturen. Toch is zijn ballet abstract
van karakter. Door twee bewegingsstijlen
te gebruiken, wil Van Schayk de
onmogelijkheid verbeelden die volgens
hem besloten ligt in de verzoening van twee
tegenpolen. Zijn ballet intrigeert door de
rijke danstaal, die mooi aansluit op zijn
eigen decorontwerp. Boven de dansvloer
hangen beeldsegmenten die steeds verder
uiteen wijken, een verwijdering die
symbolisch is voor het uiteenvallen van
landen en culturen.
ensemble in repetitie van De omkeerbaarheid van roest

toer van schayk
choreograaf, decor- en kostuumontwerper
Toer van Schayk (Amsterdam, 1936) kreeg zijn eerste balletlessen van Iraïl Gadeskov
en werd daarna opgeleid door Sonia Gaskell.
Anna Seidl en Toer van Schayk Toer van Schayk
Van 1955 tot 1959 was hij als danser verbonden aan Gaskells
Nederlands Ballet. Hij onderbrak zijn dansloopbaan om
een opleiding tot beeldhouwer te volgen aan de Koninklijke
Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. In 1965 keerde
hij terug naar Gaskell en het door haar inmiddels opgerichte
Het Nationale Ballet, waar hij dankzij zijn expressieve en
indringende vertolkingen tot een geliefd solist uitgroeide.
In 1971 debuteerde Van Schayk als choreograaf met
Onvoltooid verleden tijd. Vijf jaar later werd hij benoemd
tot huischoreograaf van Het Nationale Ballet. In die functie
maakte hij meer dan dertig balletten. Daarnaast tekende hij
in 1999 voor de choreografie van de musical Elisabeth van
producent Joop van den Ende.
Toer van Schayk geniet ook bekendheid als beeldend kunstenaar
en behoort – als vaste ontwerper van zijn eigen balletten en die
van Rudi van Dantzig – tot de meest opmerkelijke Nederlandse
decor- en kostuumontwerpers. Hoewel Van Schayk in 2001
wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd
terugtrad, is zijn betrokkenheid bij Het Nationale Ballet steeds
groot gebleven. Zo ontwierp hij nog in 2009 de decors en
kostuums voor de nieuwe productie van Giselle.
In dit jubileumseizoen zijn behalve zijn choreografieën (en
ontwerpen voor) De omkeerbaarheid van roest, Notenkraker
& Muizenkoning en de volksdansen voor Van Dantzig’s
Zwanenmeer, ook zijn ontwerpen voor Vier letzte Lieder, Het
Zwanenmeer en Giselle te zien.
7

Jeannette Vondersaar en Zoltan Solymosí in 5 Tango's 1988
8
5 tango’s
een zekere afstandelijkheid
Toen Hans van Manen in het toenmalige West-Berlijn zijn ballet Adagio Hammerklavier
instudeerde en daar voor het eerst kennismaakte met de tangomuziek van Astor
Piazzolla, was er sprake van liefde op het eerste gezicht.
In 5 Tango’s, op vijf contrastrijke composities van
Piazzolla, wilde Van Manen de onderhuidse passie
van de tango combineren met de koele distantie
van de klassieke ballettechniek, maar aan de andere
kant verhoeden dat het ballet zou neigen naar
ballroomdans of Latijnse folklore. Vormgever Jean-
Paul Vroom vertaalde Van Manens associaties in een
achterdoek met wolkenkrabberachtige formaties
in zwartgrijze tinten, samengesteld uit de letters
‘piazzolla’. Vroom ontwierp ook de kostuums:
voor de mannen eenvoudige zwarte hemden met
glimmende ceintuurs, voor de vrouwen zwart-rode
uitwaaierende jurkjes met strakke lijfjes.
In Todo Buenos Aires, het eerste deel, introduceert
Van Manen het voltallige ensemble van veertien
dansers. Mort, deel twee, is een pas de deux voor
de soliste die zich omringt met zes dansers die
volgens Van Manen ‘absoluut betrekkingloos’ tot
elkaar staan. Van Manen: “Vandaar dat het ook zes
mannen zijn en niet één. Want met één man en één
vrouw krijg je onmiddellijk een verhouding. Door
zes mannen op te voeren behoudt de choreografie
een zekere afstandelijkheid.”
Vayamos al diablo, het derde deel, is een
spectaculaire mannensolo, die – als op zich zelf
staand onderdeel – razend populair gebleken is
op internationale balletcompetities. In het deel
daarna, Resurrección del ángel, toont Van Manen
een confrontatie tussen twee mannen die elkaar
ondanks hun vrouwelijke gezelschap geen seconde
uit het oog verliezen. Het volledige ensemble keert
vervolgens terug in het laatste deel, Buenos Aires
Hora 0, waarin op geraffineerde wijze naar een
climax wordt toegewerkt.

hans van manen
choreograaf
Hans van Manen (Nieuwer Amstel, 1932) kreeg zijn eerste balletlessen in de Amsterdamse
studio van Sonia Gaskell, die hem in 1951 als danser opnam in haar groep Ballet Recital.
Vervolgens danste hij onder meer bij het Ballet van de
Nederlandse Opera en de Ballets de Paris van Roland Petit.
In 1957 debuteerde hij als choreograaf met Feestgericht, dat
werd bekroond met de Staatsprijs voor Choreografie.
Vanaf 1961 werkte Van Manen afwisselend bij de twee
belangrijkste dansgezelschappen van Nederland. Zo was hij
mede-artistiek-directeur van het Nederlands Dans Theater en
achtereenvolgens huischoreograaf van Het Nationale Ballet
en het Nederlands Dans Theater. Sinds 2005 is hij opnieuw
als vaste choreograaf verbonden aan Het Nationale Ballet.
Inmiddels heeft Van Manen meer dan 120 balletten gecreëerd.
Hans van Manen ontving een groot aantal prijzen, waaronder
de Choreografieprijs van de Vereniging van Schouwburg en
Concertgebouwdirecties (1985 en 1992), de Sonia Gaskellprijs
(1991), de Deutsche Tanzpreis (1993), de Musikpreis der
Stadt Duisburg (2004) en – voor zijn bijzondere verdiensten
voor de Nederlandse Dans – de prestigieuze Erasmusprijs
(2000). In april 2005 werd hij in het Moskouse Bolsjoi
Theater onderscheiden met de Benois de la Danse Life Time
Achievement Award. Bij deze gelegenheid ontving hij tevens
de Grand Pas Award.
In 2007 – het jaar waarin hij 75 werd – eerde Het Nationale
Ballet hem en zijn werk met een omvangrijk Hans van Manen
Festival. Bij die gelegenheid werd Van Manen in aanwezigheid
van koningin Beatrix benoemd tot Commandeur in de Orde
van de Nederlandse Leeuw, een koninklijke onderscheiding
voor ‘verdiensten van zeer exceptionele aard’. In juli 2012
viert Het Nationale Ballet Van Manens tachtigste verjaardag
met een bijzondere galavoorstelling in Het Muziektheater
Amsterdam.
Valerie Valentine, Sonja Marchiolli, Wade Walthall, Clint Farha, Mea Venema, en David Loring in 5 Tango's 1977
9

10
eerste solisten
Jurgita Dronina
In 2010 vertolkte Jurgita
Dronina (Saratov, Rusland)
als gastsoliste enkele
malen de rol van Kitri in
de nieuwe Don Quichotproductie
van Het Nationale
Ballet, waarna artistiek
directeur Ted Brandsen
haar een contract aanbood.
Jurgita danste daarvoor
bij het Koninklijk Zweeds
Ballet en werd opgeleid aan de Nationale Ballet
Kunstacademie in Vilnius (Litouwen) en aan de
Hochschule für Musik und Theater in München. Ze
won diverse internationale dansprijzen, waaronder
een eerste prijs tijdens de Grasse Ballet Competition
in Frankrijk. Het Britse tijdschrift Dance Europe
nomineerde haar als ‘outstanding dancer of the year
2010’ voor haar hoofdrol in Romeo & Juliette bij het
Koninklijk Zweeds Ballet. Dit voorjaar werd Jurgita
onderscheiden met de Expressivity Award van het
internationale dansfestival Dance Open in Sint-
Petersburg en werd ze genomineerd voor de Zwaan
voor de Meest Indrukwekkende Dansprestatie
2011 van de Vereniging van Schouwburg- en
Concertgebouwdirecties (VSCD).
Igone de Jongh
Igone de Jongh (Haarlem)
is de enige, momenteel
bij Het Nationale Ballet
aangesloten danseres die alle
rangen heeft doorlopen: van
adspirant in 1996 tot haar
bevordering – al op 24-jarige
leeftijd – tot eerste soliste in
2003. Igone is opgeleid aan
de Nationale Balletacademie
in Amsterdam en de Royal
Ballet School in Londen. Nog tijdens haar opleiding
won ze de Arnold Haskell Award en daarna
ook de Aanmoedigingsprijs 2002 van Stichting
Dansersfonds’79 en de Alexandra Radius Prijs 2003.
Behalve om haar bijzondere vertolkingen in het
klassieke balletrepertoire staat Igone ook bekend als
muze van choreograaf Hans van Manen.
tableau de la troupe
Larissa Lezhnina
Na haar opleiding aan
de befaamde Vaganova
Academie in Sint-Petersburg
schitterde Larissa Lezhnina
(Sint-Petersburg, Rusland)
een aantal jaren als eerste
soliste bij het Kirov Ballet,
het huidige Ballet van het
Marijinski Theater. Vooral
haar vertolking van Aurora
in The Sleeping Beauty
leverde haar, ook internationaal, veel succes op. Op
zoek naar nieuwe uitdagingen kwam Larissa in 1994
naar Het Nationale Ballet, waar zij sindsdien als eerste
soliste danst. In 2006 werd ze onderscheiden met de
Alexandra Radius Prijs. Ze heeft alle grote rollen in het
klassieke en het twintigste-eeuwse repertoire gedanst
en heeft veelvuldig als gastsoliste opgetreden op grote
internationale podia.
Marisa Lopez
De Amerikaanse Marisa
Lopez is geboren in San
Francisco, volgde haar
dansopleiding aan de San
Francisco Ballet School en
danste vervolgens vier jaar
bij het San Francisco Ballet.
In 1998 kwam ze, op de voet
gevolgd door haar partner
Felipe Diaz, naar Nederland.
Van corps de ballet-danseres
klom ze in vier jaar tijd op tot tweede soliste. In 2007
volgde haar benoeming tot eerste soliste. Marisa is
winnaar van de Speciale Prijs van Dansersfonds ’79
(in 2004) en de Alexandra Radius Prijs 2005.
Maia Makhateli
Maia Makhateli (Tblisi,
Georgië) is afkomstig uit een
ware dansfamilie. Zo leidt
haar vader een balletschool
in de Verenigde Staten en is
haar broer eerste solist bij het
Engelse Royal Ballet. Maia
begon haar dansopleiding
aan het Choreografisch
Instituut van Cabukiana

eerste solisten
in haar geboortestad. Op haar zestiende vertrok zij
met haar ouders naar de Verenigde Staten, waar zij
studeerde aan de San Valley Ballet School in Idaho
en vervolgens vier jaar bij het Colorado Ballet danste.
In 2006 maakte ze de overstap naar het Birmingham
Royal Ballet, maar ze vond Engeland te ‘koud en grijs’
en auditeerde bij Het Nationale Ballet, waar ze in
2007 als grand sujet werd aangenomen. In 2009 werd
ze bevorderd tot tweede soliste, een jaar later volgde
de benoeming tot eerste soliste. Maia won diverse
balletprijzen in de Verenigde Staten.
Anna Tsygankova
Voordat Anna Tsygankova
(Novosibirsk, Rusland) in
2007 naar Nederland kwam,
had ze al een indrukwekkende
solistencarrière achter
de rug: ze danste bij het
befaamde Bolsjoi Ballet,
het Hongaars Nationaal
Ballet – waarmee ze nog
steeds regelmatig optreedt
– en het Ballett der Wiener
Staatsoper. Anna is opgeleid aan de balletacademie
in Novosibirsk en de Académie de Danse Classique
Princesse Grace in Monte Carlo. Ze heeft diverse
internationale dansprijzen op haar naam staan en
ontving in 2008, een jaar na haar aantreden bij
Het Nationale Ballet, de Alexandra Radius Prijs.
Door tijdschrift Dance Europe werd ze genomineerd
als ‘outstanding dancer of the year 2010’ voor haar
vertolking van Hans van Manens Sarcasmen en
dit voorjaar volgde – voor haar rol als Kitri in Don
Quichot – ook een nominatie voor de Zwaan voor
de Meest Indrukwekkende Dansprestatie 2011 van
de VSCD. Anna is vaste gastsolist bij het Hongaars
Nationale Ballet.
Anu Viheriäranta
De Finse Anu Viheriäranta
(Helsinki) werd in 2010
bevorderd van tweede tot
eerste soliste. Anu volgde
haar dansopleiding aan het
Helsinki Dans Instituut en
aan de Royal Ballet School in
Londen. Vervolgens danste ze
bij het Fins Nationaal Ballet,
waar ze kennismaakte met
het werk van Rudi van Dantzig en Toer van Schayk,
en hun respectievelijke versies van Het Zwanenmeer
en Notenkraker en Muizenkoning. Het was voor haar
aanleiding om in 2005 te kiezen voor een carrière
in Nederland. In 1998 won Anu de Prix d’Espoir
van een van de belangrijkste balletcompetities voor
jong talent, de Prix de Lausanne. In 2010 werd zij
onderscheiden met de Alexandra Radius Prijs, en
begin dit jaar nomineerde tijdschrift Dance Europe
haar als ‘outstanding dancer of the year 2010’ voor
haar optreden in David Dawsons Reverence.
Matthew Golding
Canadees Matthew Golding,
geboren in Regina, is bezig
aan zijn derde seizoen bij Het
Nationale Ballet, en werd, na
zijn spectaculaire optreden in
Alexander Ratmansky’s Don
Quichot, in september 2010
bevorderd van tweede tot
eerste solist. Hij is opgeleid
aan de Royal Winnipeg Ballet
School, de Kirov Academy
in Washington D.C. en aan de Royal Ballet School
in Londen. Na zijn opleiding danste hij eerst bij de
Studio Company van het American Ballet Theatre en
daarna drie jaar bij het hoofdgezelschap. In 2008 en
2009 toerde hij door Spanje met het Corella Ballet, het
gezelschap van sterdanser Ángel Corella. Matthew is
winnaar van de Youth America Grand Prix en werd
recent genomineerd voor de Zwaan voor de Meest
Indrukwekkende Dansprestatie 2011 van de VSCD.
Casey Herd
Amerikaan Casey Herd (Salt
Lake City, Utah) is sinds
2008 als eerste solist aan Het
Nationale Ballet verbonden,
nadat hij al eerder als
gastsolist met het gezelschap
optrad. Casey studeerde
aan de Ballet West Academy
in zijn geboorteplaats en
aan de Kirov Academy
in Washington D.C.
Voorafgaand aan zijn komst naar Nederland danste
hij bij het American Ballet Theatre en het Pacific
Northwest Ballet in Seattle, waar hij uitgroeide tot een
van de gezichtsbepalende dansers van het gezelschap.
11

12
Tamás Nagy
Een jaar voor zijn afstuderen
aan de Hongaarse Danskunst
Academie in zijn
geboorteplaats Boedapest
won Tamás Nagy al twee
balletprijzen: de eerste
prijs op een door de school
georganiseerd concours en
de Horvàt Margit Academy
Award. Er zouden nog veel
prijzen volgen, waaronder in
1996 een tweede prijs tijdens de Nureyev International
Ballet Competition. Na zijn opleiding danste Tamás
vijf jaar bij het Hongaars Nationaal Ballet, waar hij
nog steeds vaste gastsolist is. In 1999 kwam hij als
eerste solist in dienst bij Het Nationale Ballet.
Jozef Varga
eerste solisten
Jozef Varga (Nove’Zamky,
Slowaakse Republiek) won
begin 2010 de Alexandra
Radius Prijs. Na een carrière
bij het Tsjechisch Ballet
in Praag en het Zwitserse
Zürcher Ballett kwam hij in
2007 naar Het Nationale
Ballet, waar hij meteen een
eerste-solistencontract kreeg.
Jozef volgde zijn opleiding
aan het Conservatorium voor Dans in Bratislava
in zijn geboorteland en aan de Académie de Dance
Classique Princesse Grace in Monte Carlo. Behalve
de Alexandra Radius Prijs heeft hij prijzen gewonnen
op diverse buitenlandse balletcompetities.
Cédric Ygnace
Fransman Cédric Ygnace
(Parijs) heeft zich bij Het
Nationale Ballet in zes jaar
tijd weten te ontwikkelen
van corps de ballet-danser tot
eerste solist. Hij is opgeleid
aan de Académie de Dance
Classique Princesse Grace in
Monte Carlo en danste twee
jaar bij Les Ballets de Monte
Carlo, voordat hij in 1998
naar Amsterdam kwam. Cédric is vaste gastsolist
bij The Australian Ballet en winnaar van diverse
dansprijzen, waaronder de Alexandra Radius Prijs
2004 en, voor zijn rol in Balanchines De Verloren
Zoon, de Zwaan voor de Beste Dansprestatie
2009. Tijdschrift Dance Europe nomineerde hem als
‘outstanding dancer of the year 2010’ voor zijn titelrol
in Krzysztof Pastors Nijinski. Bovendien ontving hij
begin dit jaar een dubbele nominatie voor de Benois
de la Danse-prijs, wederom voor Nijinski én voor de
mannelijke hoofdrol in Alexander Ratmansky’s Don
Quichot.

tweede solisten
Charlotte Chapellier
Française Charlotte Chapellier
(Alençon) is opgeleid aan het
Regionaal Conservatorium in
Nantes en het Conservatoire
Supérieur National in Parijs,
waar zij in 1994 de eerste prijs
won tijdens een door de school
georganiseerde balletcompetitie.
Aansluitend danste ze bij de
Opéra de Nice en bij het Boston
Ballet. Sinds 1997 maakt ze deel uit van Het Nationale
Ballet, waar ze zich ontwikkelde van corps de balletdanseres
tot, sinds 2006, tweede soliste. Naast haar
werk als danseres geeft Charlotte ook les en studeert
zij balletten in.
Natalia Hoffmann
Natalia Hoffmann (Tsjaikovski,
Rusland) volgde haar
balletopleiding aan de school
van het Staatstheater in Perm
en danste vervolgens bij het
Tsjaikovski Perm Ballet. Ze
vervolgde haar carrière bij de
Oper der Stadt Bonn en kwam in
1997 als corps de ballet-danseres
in dienst van Het Nationale
Ballet. In 2000 werd ze bevorderd tot tweede soliste.
Ook Natalia heeft zich, naast haar danscarrière,
inmiddels ontwikkeld tot balletdocent en repetitor.
Vera Tsyganova
Vera Tsyganova is geboren
in het Russische Tula, een
kleine tweehonderd kilometer
verwijderd van Moskou. Ze
volgde haar balletopleiding
aan de befaamde Vaganova
Academie in Sint-Petersburg. Na
haar opleiding danste Vera bij het
St. Petersburg Academy Ballet
Theatre en bij het Israel Ballet.
Sinds 2007 is ze verbonden
aan Het Nationale Ballet, waar ze begin 2010 werd
bevorderd tot tweede soliste.
Nadia Yanowsky
Net als Maia Makhateli is
de in Madrid geboren Nadia
Yanowsky afkomstig uit een
ware dansfamilie. Haar ouders,
Anatol Yanowsky en Carmen
Robles, waren beiden dansers,
haar zus Zenaida is eerste soliste
bij het Engelse Royal Ballet en
haar broer Yury is eerste solist
bij het Boston Ballet. Nadia,
de jongste loot van het gezin, kwam in 2008 als
grand sujet in dienst van Het Nationale Ballet. Met
ingang van dit seizoen is ze bevorderd tot tweede
soliste. In 2002 won ze tijdens de International Ballet
Competition in Luxemburg zowel de tweede prijs als
de Prix d’Engagement.
Juanjo Arqués
Spanjaard Juanjo Arqués volgde
zijn dansopleiding aan het
Conservatorio de Danza in zijn
geboortestad Murcia. Voordat hij
in 2004 naar Nederland kwam,
werkte hij vijf jaar als solist bij
Ballet Victor Ullate in Madrid
en, in dezelfde rang, vier jaar bij
het English National Ballet. Bij
Het Nationale Ballet begon hij als grand sujet; drie
jaar later werd hij bevorderd tot tweede solist. Behalve
danser is Juanjo ook een getalenteerd choreograaf. In
2010 maakte hij Minos voor Het Nationale Ballet en
ook dit seizoen staat, voor het programma Present/s,
een nieuw werk van hem in de planning.
13

14
tweede solisten
Roman Artyushhkin
De in Moskou geboren Roman
Artyushkin kwam in 2005
als coryphee in dienst van Het
Nationale Ballet; in 2008 werd
hij bevorderd tot tweede solist.
Afgelopen seizoen danste
Roman bij het Hongkong Ballet,
maar met ingang van dit seizoen
is hij weer terug in Amsterdam.
Roman werd opgeleid aan de Staatsacademie voor
choreografie in zijn geboorteplaats en danste eerder
bij het Kremlin Ballet. Hij is winnaar van de Moscow
State Triumph Award en was een van de laureaten
van de Perm International Ballet Competition.
Sefton Clarke
Voor zijn rol in Solo van Hans
van Manen werd Sefton Clarke
vorig seizoen genomineerd
voor de Zwaan voor de Beste
Dansprestatie van de VSCD.
Sefton is opgeleid aan de
Royal Ballet School in zijn
geboortestad Londen. Daarna
danste hij achtereenvolgens
bij The Royal Ballet, Birmingham Royal Ballet,
Ballett der Deutsche Oper am Rhein in Düsseldorf,
het Zwitserse Zürcher Ballett en het Ballett der
Wiener Staatsoper. In 2000 kwam hij in dienst van
Het Nationale Ballet, waar hij zich in vijf jaar tijd
opwerkte tot tweede solist.
Félipe Diaz
Geboren in de Colombiaanse
stad Bogotá, volgde Félipe
Diaz zijn opleiding aan de San
Francisco Ballet School in de
Verenigde Staten. Aansluitend
danste hij vijf jaar bij het San
Francisco Ballet. Sinds 1998 is
hij verbonden aan Het Nationale
Ballet, waar hij in vijf jaar tijd
uitgroeide van coryphée tot tweede solist. Félipe geeft
daarnaast les.
Steven Etienne
Steven Etienne komt van ‘Down
Under’: hij is geboren in Melbourne,
volgde zijn dansopleiding aan de
Australian Ballet School en danste
aansluitend bij The Australian
Ballet. Na een tussenstop in
Zweden, waar hij bij het Skånes
Danstheater danst, kwam hij in
1996 naar Het Nationale Ballet. Hij
begon als corps de ballet-danser en groeide in tien jaar
tijd uit tot tweede solist. Sinds een aantal jaren werkt hij
ook als repetitor voor Krzysztof Pastor.
Mathieu Gremillet
Mathieu Gremillet (Chateau-roux,
Frankrijk) danst sinds 2002 bij
Het Nationale Ballet, in de rang
van achtereenvolgens coryphée,
grand sujet en, sinds 2005, tweede
solist. Daarvoor danste hij bij het
Jeune Ballet de France en bij het
Zwitserse Zürcher Ballett. Mathieu
studeerde aan de dansvakopleiding
van het Conservatorium in Tours, aan de prestigieuze
École de l’Opéra de Paris, het Conservatoire Nationale
Superieure de Danse de Paris en de École de Danse
Roland Petit in Marseille.
Artur Shesterikov
Evenals collega-soliste Natalia
Hoffmann werd Artur Shesterikov
opgeleid aan de Balletschool van
het Staatstheater in Perm (tevens
zijn geboorteplaats), een van de
drie meest hoog aangeschreven
balletopleidingen in Rusland.
Samen met danseres Viktoriya
Ananyan maakte hij in 2007
de overstap van het Tsjaikovski Perm Ballet naar Het
Nationale Ballet. Artur werd aangenomen als corps de
ballet-danser, maar werd al vorig jaar tot tweede solist
bevorderd. Tijdens de International Ballet Competition
Arabesk in 2004 werd hij uitgeroepen tot ‘meest
getalenteerde danser’. Hij heeft inmiddels hoofdrollen
gedanst in Coppelia, The Sleeping Beauty en Don
Quichot.

tweede solisten
Remi Wörtmeyer
Australiër Remi Wörtmeyer
(Adelaide) kwam vorig jaar
als grand sujet in dienst van
bij Het Nationale Ballet en
is met ingang van dit seizoen
bevorderd tot tweede solist. Hij
is opgeleid aan de Australian
Ballet School en danste
aansluitend bij The Australian
Ballet in Melbourne en, gedurende een jaar, bij
het American Ballet Theatre in New York. Hij is
winnaar van de Walter Burke Award (2005) en
won zilver tijdens de 8th Asian Pacific International
Ballet Competition in 2001.
Alexander Zhembrovskyy
Al tijdens zijn opleiding aan de
Staatsschool voor Choreografie
in zijn geboortestad droomde
Alexander Zhembrovskyy
(Kiev, Oekraïne) van een
carrière in het Westen; hij
verlangde naar een grotere
variëteit in balletrepertoire en
stijlen. Sinds 2005 is hij als
tweede solist aan Het Nationale Ballet verbonden.
Daarvoor danste hij bij achtereenvolgens het
Nationale Theater voor Opera en Ballet in Oekraïne,
het Klassiek Ballet Theater in Sint-Petersburg,
het Bayerisches Staatsballett in Duitsland en het
Nationaal Theater voor Opera en Ballet in Slovenië.
Tijdschrift Dance Europe nomineerde hem als
‘outstanding dancer of the year 2010’ voor zijn
optreden in Hans van Manens Sarcasmen.
grand sujets
Suzanna Kaic, Emanouela Merdjanova, Sasha
Mukhamedov, Rachel Oomens, Laura O’Malley,
Rosi Soto, Maiko Tsutsumi, Serguei Endinian, Koen
Havenith, Ernst Meisner, Rink Sliphorst , Oleksey
Smolyakov, James Stout
coryphées
Maria Chugai, Megan Zimny Gray, Erica Horwood,
Milena Sidorova, Anatole Babenko, Peter Leung,
Dario Mealli, Bruno da Rocha Pereira
corps de ballet
Angela Agresti, Naira Agvanean, Krista Ettlinger,
Hannah de Klein, Natasja Lucassen, Amanda
McGuigan, Aya Okumura, Rebecca Oltheten,
Pascalle Paerel, Sandra Quintyn, Rebeca Taboada
Rivas, Antonina Tchirpanlieva, Wendeline Wijkstra,
Stephanie Williams, Young Gyu Choi, Sebastien
Galtier, Vlad Ilcenco, Matthew Pawlicki , Chao Shi,
Bastiaan Stoop, Wolfgang Tietze, Davit Vardanyan,
Jared Wright
élèves
Ge Gao, Jingjing Mao, Saya Okubo, Tess Sturmann,
Rohan Dunham, Vincent Hoffman, Edo Wijnen
adspiranten
Hannah Grennell, Michelle Murphy, Anouk
Nelemans, Clothilde Tran-Phat, Martina Verbeni,
Remy Catalan
15

16
Rachel Beaujean
hoofd artistieke staf
artistieke staf
Ted Brandsen - artistiek directeur en choreograaf
Ted Brandsen (Kortenhoef, Nederland)
danste van 1981 tot 1991 bij
Het Nationale Ballet. Daar maakte hij
ook zijn eerste choreografieën. Brandsen
creëerde vervolgens werk voor diverse
binnen- en buitenlandse gezelschappen.
In 1998 volgde zijn benoeming tot
Hans van Manen - vaste choreograaf
Hans van Manen (Nieuwer Amstel,
1932) kreeg zijn eerste balletlessen in de
Amsterdamse studio van Sonia Gaskell,
die hem in 1951 als danser opnam in
haar groep Ballet Recital. Vanaf 1961
werkte Van Manen afwisselend bij de
twee belangrijkste dansgezelschappen
van Nederland. Zo was hij medeartistiek-directeur
van het Nederlands
Krzysztof Pastor (Gdansk, Polen) werd
opgeleid aan de Nationale Balletschool
in Gdansk. Van 1985 tot 1995 danste hij
bij Het Nationale Ballet. Hier maakte
hij in 1986 zijn eerste choreografie.
Inmiddels heeft hij vijftig balletten op
zijn naam, waarvan Kurt Weill in 2001
werd genomineerd voor de internationale
Benois de la Danse-prijs. In 2003 werd
artistiek directeur van het West
Australian Ballet in Perth, waar hij geëerd
werd met de Centenary Medal. Begin
2002 keerde Brandsen terug naar Het
Nationale Ballet, waar hij in juli 2003
werd benoemd tot artistiek directeur.
Daarnaast is hij actief als choreograaf.
Dans Theater en achtereenvolgens
huischoreograaf van Het Nationale Ballet
en het Nederlands Dans Theater. Sinds
2005 is hij opnieuw als vaste choreograaf
verbonden aan Het Nationale Ballet.
Inmiddels heeft Van Manen meer dan
120 balletten gecreëerd.
Zie ook pagina 9.
Krzysztof Pastor - vaste choreograaf
Guillaume Graffin
balletmeester
Judy
Maelor-Thomas
balletmeester
Alan Land
balletmeester
hij aangesteld als vaste choreograaf van
Het Nationale Ballet. Daarnaast is Pastor
ook actief voor talloze buitenlandse
gezelschappen. In maart 2009 werd hij
benoemd tot directeur van het Poolse
Nationale Ballet, een functie die hij
combineert met zijn positie bij Het
Nationale Ballet.
Sandrine Leroy
choreologist /
repetitor
Aina Bilkins
balletmeester/
coördinator
sociale medische dienst
Rinat Gizatulin
senior balletdocent

holland symfonia
Holland Symfonia is het jongste orkest van Nederland en bestaat in 2012 tien jaar.
Chef-dirigent Otto Tausk viert eind 2011 zijn eerste lustrum bij Holland Symfonia.
Het orkest treedt in wisselende samenstellingen op in concertzalen,
theaters en op festivals. Holland Symfonia heeft drie pijlers: dans-, opera-
en theaterbegeleiding; educatie & participatie, en symfonische concerten
en cross-overs.
Holland Symfonia is de vaste begeleidingspartner van Het Nationale Ballet.
Voor dit internationaal befaamde dansgezelschap verzorgt het orkest al
sinds jaar en dag de muzikale omlijsting van wereldberoemde balletten en
producties. Daarnaast begeleidt Holland Symfonia geregeld Nederlands
Dans Theater en de Nationale Reisopera.
Holland Symfonia geeft symfonische concerten in de Randstad, met
als vaste speelplaatsen de Philharmonie in Haarlem, Theater De Vest in
Alkmaar, de Stadsgehoorzaal in Leiden en Schouwburg het Park in Hoorn.
Holland Symfonia wil op innovatieve wijze het publiek benaderen,
bewerkstelligt nieuwe culturele samenwerkingsverbanden en verleent
zijn medewerking aan muzikale uitvoeringen met innovatieve
presentatievormen.
Jaarlijkse tradities blijven eveneens gehandhaafd, waaronder de uitvoering
van de Matthäus Passion van Bach, het jaarlijkse kerst- en nieuwjaarsconcert
en feestelijke seizoensopeningen en -afsluitingen.
Postbus 2023
2002 CA Haarlem
info@hollandsymfonia.com
www.hollandsymfonia.com
Andrea Quinn – dirigent
Andrea Quinn (1964) studeerde directie aan de Royal Academy of Music bij Colin Metters,
George Hurst en John Carewe. In 1989 verliet ze de academie met zowel de Ernest Read-
als de Ricordi Conducting Prize op zak.
Daarna kreeg ze van de National Association of Youth Orchestras Conductors een
beurs voor verdere studie in het buitenland. Deze leidde haar naar Hongarije waar
ze deelnam aan het Internationale Bartók Seminar.
Quinn heeft in Engeland gewerkt met veel vooraanstaande orkesten, waaronder
het London Symphony en het London Philharmonic Orchestra, het Royal
Philharmonic Orchestra, het BBC National Orchestra of Wales en het BBC Scottish
Symphony Orchestra. Ze maakte haar BBC-Prom debuut in 2000. Vervolgens was
ze drie jaar muzikaal leider van het London Philharmonic Youth Orchestra. In
juni 2001 nam ze tevens de functie van muzikaal leider van het New York City
Ballet op zich, nadat ze in 1999 haar debuut met dit gezelschap had gemaakt.
Sinds november 2005 is Quinn muzikaal leider van het Symphony Orchestra of
Norrlands Operan in Umea, Zweden.
17

18
Carel Kraayenhof y su Sexteto Canyengue
Bandoneonist, componist en arrangeur Carel Kraayenhof (1958) is een van de bekendste
bandoneonspelers van deze tijd. Hij werkte samen met twee van de grootste tangolegendes
allertijden: Astor Piazzolla († 1992) en Osvaldo Pugliese († 1995), met wie hij tevens
een persoonlijke band ontwikkelde.
In 2002 veroverde Kraayenhof het hart van prinses Máxima – en daarmee de harten
van heel Nederland – met zijn uitvoering van Piazzolla’s Adiós Nonino tijdens het
huwelijk van Willem-Alexander en Máxima.
Sinds 1988 leidt Kraayenhof het door hem opgerichte Sexteto Canyengue. Daarnaast
werk(te) hij samen met uiteenlopende grootheden uit de klassieke muziek, met
internationale symfonieorkesten, en – in een optreden met popmuzikant Sting –
het London Philharmonic Orchestra. Ook in Nederland verkent Kraayenhof graag
de muzikale horizon, getuige zijn samenwerking met onder anderen André Hazes,
Bløf, Trijntje Oosterhuis en Marco Borsato.
Kraayenhof ontving veel onderscheidingen, waaronder in 2003 de Edison
Publieksprijs voor zijn cd Tango Royal. In 2005 ontving hij van de Argentijnse
regering een hoge onderscheiding voor zijn inzet voor de Argentijnse tango.
bezetting:
Carel Kraayenhof (bandoneon), Juan Pablo Dobal (piano), Tijmen Huisingh
(viool), Bert Vos (altviool), Jaap Branderhorst (contrabas), Andre van Berlo (gitaar)
en Frank Wardenier (percussie).
Sarah Oates – viool
Sarah Oates (1976) kreeg haar eerste vioollessen aan het Hugo Lambrecht Centre te
Kaapstad, Zuid-Afrika.
Op haar veertiende won zij het prestigieuze Huguenot Nationaal Muziekconcours
van Zuid-Afrika. In 1992 vervolgde ze haar studie aan de Purcell School te
Londen, en drie jaar later aan het Royal Northern College of Music te Manchester.
Oates volgde masterclasses bij onder anderen Lord Yehudi Menuhin en Pinchas
Zukerman. Dit leidde tot een uitnodiging om bij laatstgenoemde in New York aan
The Manhattan School of Music te komen studeren. In 2000 behaalde zij daar haar
titel ‘Bachelor of Arts in Music’. Zij sloot haar studie aan het Conservatorium te
Amsterdam af bij Alexander Kerr.
Als soliste heeft Sarah Oates uitvoeringen gegeven met onder meer het London
Philharmonic Youth Orchestra, Cape Town Symphony Orchestra, de Natal
Philharmonic, de Filharmonie van Vlaanderen en Holland Symfonia, waar ze sinds
2008 Eerste Concertmeester is. Sinds 2003 is Oates violiste van het Devich Trio.
Kelly God – sopraan
De Nederlandse sopraan Kelly God (Heerlen, 1975) studeerde met onderscheiding af als
oratorium- en operazangeres aan het Conservatorium in Maastricht.
Ze won diverse prijzen, waaronder de Henriëtte Hustinxprijs, tijdens de Erna Spoorenberg
Vocalisten Presentatie en de Hans Gabor Belvédère Competition in Wenen. God zingt regelmatig
met het Duitse Württembergisches Kammerorchester Heilbronn en, in Nederland, met
het Gelders Orkest. In 2002 werd ze aangenomen in het solistenensemble van Theater Erfurt
in Duitsland. Sinds 2006 is ze verbonden aan het Staatstheater Hannover. God zingt als gast
regelmatig bij de Nationale Reisopera, onder meer in Wagners Ring-cyclus.

vier letzte lieder
Frühling (Lente)
(Tekst: Hermann Hesse)
In dämmrigen Grüften
träumte ich lang
von deinen Bäumen und blauen
Lüften,
Von deinem Duft und Vogelsang.
Nun liegst du erschlossen
In Gleiß und Zier
von Licht übergossen
wie ein Wunder vor mir.
Du kennst mich wieder,
du lockst mich zart,
es zittert durch all meine Glieder
deine selige Gegenwart!
In deemsterende krochten
droomde ik lang
van jouw bomen en blauwe
lucht,
van je geuren en ‘t zingen van de
vogels.
Nu lig je als ontsloten
met glans en sier,
van licht overspoeld
als een wonder voor mij.
Je kent me weer,
je wenkt me teer.
het siddert door al mijn leden
van jouw zalige aanwezendheid!
September
(Tekst: Hermann Hesse)
Der Garten trauert,
kühl sinkt in die Blumen der
Regen.
Der Sommer schauert
still seinem Ende entgegen.
Golden tropft Blatt um Blatt
nieder vom hohen Akazienbaum.
Sommer lächelt erstaunt und
matt
In den sterbenden Gartentraum.
Lange noch bei den Rosen
bleibt er stehn, sehnt sich nach
Ruh.
Langsam tut er
die müdgeword'nen Augen zu.
De tuin treurt.
koel zijgt in de bloemen de
regen.
De zomer huivert in stilte,
zijn einde tegemoet.
Als goud druppelt blad na blad
uit de hoge acacia neer.
De zomer glimlacht verbaasd
en mat,
in de stervende droomtuin.
Lang nog bij de rozen
blijft hij staan en smacht naar
rust.
Langzaam doet hij zijn grote
moegekeken ogen toe.
Beim Schlafengehen
(Bij het slapengaan)
(Tekst: Hermann Hesse)
Nun der Tag mich müd'
gemacht,
soll mein sehnliches Verlangen
freundlich die gestirnte Nacht
wie ein müdes Kind empfangen.
Hände, laßt von allem Tun,
Stirn, vergiß du alles Denken.
Alle meine Sinne nun
wollen sich in Schlummer
senken.
Und die Seele, unbewacht,
will in freien Flügen schweben,
um im Zauberkreis der Nacht
tief und tausendfach zu leben.
Nu de dag mij heeft moe
gemaakt,
wens ik smachtend
mijn vriend de sterrennacht
als een dommelend kind te
ontvangen.
Mijn handen, ik laat ze niets
meer doen
mijn kop mag alle denken laten.
Al mijn zinnen willen nu
zich sluimerend laten wegzinken.
En onbewaakt wil mijn ziel
in vrije vlucht gaan zweven
om in de toverkring der nacht
diep en duizendvoud te leven.
Im Abendrot
(In het avondrood)
(Tekst: Joseph von Eichendorff)
Wir sind durch Not und Freude
gegangen Hand in Hand;
vom Wandern ruhen wir
nun überm stillen Land.
Rings sich die Täler neigen,
es dunkelt schon die Luft.
Zwei Lerchen nur noch steigen
nachträumend in den Duft.
Tritt her und laß sie schwirren,
bald ist es Schlafenszeit.
Daß wir uns nicht verirren
in dieser Einsamkeit.
O weiter, stiller Friede!
So tief im Abendrot.
Wie sind wir wandermüde--
Ist dies etwa der Tod?
Wij zijn door nood en vreugden
hand in hand gegaan;
en rusten na het dwalen samen
hier in de stilte van het land.
Rondom ons neigen de dalen;
het donkert al in de lucht.
nog stijgen er twee leeuweriken
nachtdromend in de schemering.
Kom, laat ze maar fladderend
zingen.
dra is het slapenstijd.
Hier mogen we niet verdwalen
in deze eenzaamheid.
Die weidse zwijgende
vreedzaamheid,
gedompeld in het avondrood.
Hoe zeer zijn we ’t wandelen nu
moe--is
het ten dode toe?
Vertaling : Karel D'huyvetters
19

Ik ga ervan uit dat ze allemaal top zijn, maar
ik wil een Private Banker die mij ook snapt
Meneer Van Oosteren, Den Haag
Wij helpen u graag bij het
vinden van de Private Banker
waar u de beste klik mee heeft
Bij ING werken meer dan honderd topspecialisten op het gebied van Private Banking.
Rob Oomens helpt u graag de Private Banker te vinden die het beste bij u past. Want wij
geloven dat een goede klik de basis is om sneller te schakelen en meer te bereiken.
20 Bel Rob Oomens voor een afspraak op 06 34 00 48 00.

Ontdek op www.het-ballet.nl
subsidiënten
met dank aan
Het jubileumseizoen van Het Nationale Ballet wordt mede mogelijk gemaakt door:
teksten Wouter Hos, Astrid van Leeuwen, Marcel Armand van Nieuwpoort tekstcorrecties Frits Vliegenthart eindredactie Astrid van
Leeuwen coördinatie Eric Korsten coverfoto Erwin Olaf dansers cover Igone de Jongh, Anatole Babenko en Sefton Clarke coverfoto
achterzijde Erwin Olaf danseres Anna Tsygankova foto’s binnenwerk Jorge Fatauros, Gerry Hurkmans, Deen van Meer, Erwin Olaf,
Siegfried Regeling, Angela Sterling, Johan Vigeveno grafisch ontwerp Sander van der Duin, Erwin van der Kreeft, Martin Pyper
[omslag] lay-out Sander van der Duin, Erwin van der Kreeft druk Stadsdrukkerij Amsterdam NV. uitgever Het Nationale Ballet
postadres Postbus 16822, 1001 RH Amsterdam bezoekadres Waterlooplein 22, 1011 PG Amsterdam telefoon [020] 551 82 25
fax [020] 551 80 70 email info@het-ballet.nl
website www.het-ballet.nl
facebook www.facebook.com/hetnationaleballet
hyves www.hetnationaleballet.hyves.nl
youtube www.youtube.com/user/HetNationaleBallet
twitter www.twitter.com/DutchNatBallet
21