Gaandeweg oktober 2010 - Protestantse Gemeente Zwolle

12
PERSPECTIEF “We
Kerkenraadsvoorzitter en scriba van De Open Kring:
“Wij zijn nog steeds
een wijkgemeente
in ontwikkeling”
In Stadshagen, de jongste wijk van Zwolle, staat ook de nieuwste protestantse
kerk. De Open Kring, drie jaar geleden in gebruik genomen, is het hart van een
wijkgemeente in ontwikkeling. De afgelopen jaren zijn veel nieuwe leden met
open armen en een open geest ontvangen. Als gevolg van de crisis neemt de
meest onstuimige groei van Stadshagen nu wat af, maar er komen toch nog
steeds woningen, bewoners en nieuwe leden voor de wijkgemeente bij. Hoe
ervaar je als gemeente in opbouw de berichten uit andere wijkgemeenten die
alleen maar gekrompen zijn en nu zelfs hun kerkgebouw moeten inleveren?
Dat vroegen we aan Joke Leeuw-Kralt en Kitty Bardelmeijer, respectievelijk
voorzitter en scriba van de kerkenraad van De Open Kring.
zitten hier niet op een eiland, maar
voelen ons zeker betrokken bij wat er in
de andere wijken gebeurt. De twee kerkenraadsleden
van De Open Kring die
ons vertegenwoordigen in de Algemene
Kerkenraad brengen daarover verslag
uit. En we leven mee met de gemeenten
die hun kerkgebouw moeten missen”,
vertellen Joke en Kitty. Bij het bekend
maken van de voorgenomen besluiten
over het afstoten van de kerkgebouwen,
werd aanvankelijk vanuit de AK gesuggereerd
de Hoeksteengemeente te laten
fuseren met De Open Kring. Dat idee
werd niet overgenomen: De Hoeksteen
is nu bezig met de Oosterkerk een nieuwe
gemeente te vormen.
“Als kerkenraad hebben we uitvoerig
gepraat over de mogelijkheid van een
fusie met de Hoeksteengemeente en
ook besproken hoe dat dan zou moeten”,
verklaart Kitty. “We zeggen altijd dat
Kerken in de Groningse nieuwbouw
Een kort maar mooi bestaan
In de veel grote steden in Nederland horen ze helemaal bij het profiel van de
buurt: de protestantse kerken die tussen 1950 en 1990 werden opgetrokken in
de nieuwbouw. Er zit iets vrolijks aan die gebouwen, iets optimistisch: een aanstekelijk
vleugje sfeer van de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog.
De bouwers wisten van aanpakken. Dat valt des te meer te bewonderen omdat
het helemaal niet zo vanzelfsprekend is dat al die kerken verrezen. De onkerkelijkheid
in Nederland was al voor de oorlog ingezet: van een minimale 0,3% in
1879 naar 14,4% in 1930. Daarna ging het écht hard: 17,1% onkerkelijken in
1947, 23,6% in 1971 en 48,7% in 1985. Die lijn heeft zich sindsdien voortgezet.
Kortom: de na-oorlogse kerkbouw ging
tegen de trend in. Het percentage meelevende
christenen mocht op het geheel
van de Nederlandse bevolking minder
worden, maar het heeft er alle schijn
van dat de inzet van de doorzetters
enkel groter werd. De steden beschikten
in de binnenstad meestal over een royaal
volume kerkgebouwen uit voorbije eeuwen.
Pragmatisch zou voor de hand
gelegen hebben om die zo efficiënt
mogelijk te gebruiken, eventueel door
meerdere kerkgenootschappen per zondag.
Dat gebeurde echter zelden: de
gemiddelde Nederlandse protestant uit
de wederopbouwfase wilde een modern
gebouw naar de eis des tijds, in de
buurt. Even opvallend was de enorme
versplintering. Wat in 1816 één kerkgenootschap
geweest was (Nederlands
hervormd) bleek anderhalve eeuw daarna
uiteen te zijn gevallen in hervormden,
gereformeerden, christelijke gereformeerden,
bevindelijken, vrijgemaakten
en buitenverbanders. Die allemaal
hun eigen kerken bouwden.
Bouwprogramma
Hoe dit proces zich voltrok, is in Groningen
naar verhouding goed bekend,
Kitty Bardelmeijer (links) en Joke
Leeuw-Kralt bij het schilderij dat ter
gelegenheid van de opening van De
Open Kring werd gemaakt door de leerlingen
van De Zevensprong.
we een open gemeenschap zijn en de
mensen van De Hoeksteen waren dan
ook van harte welkom. Maar eigenlijk
hebben we maar een kleine kerk, die
vooral op feestdagen bomvol zit”, vult
Joke aan. “We zullen de komende jaren
de terugloop in leden kunnen opvangen
doordat Stadshagen nog wel even blijft
groeien, maar ooit houdt ook dat op.
Dan zal ook de Open Kring niet aan
bezuinigingen kunnen ontkomen”,
verwachten de voorzitter en de scriba.
“Daarom zijn we ontzettend blij dat
wij hier drie jaar geleden deze kerk nog
hebben gekregen, zeker nadat de roomskatholieken
die daar eveneens gebruik
van wilden maken, op het laatste
dankzij de gedetailleerde studies die de
historicus G.J. Kok eraan gewijd heeft.
In de jaren vijftig droegen de hervormden
verantwoordelijkheid voor de grote
Martinikerk, Aa-kerk en Nieuwe Kerk
in de binnenstad. Vooral de gereformeerden
onderscheidden zich door hun
bouwprogramma: de Westerkerk van
1906, de Noorderkerk van 1921 (later
vrijgemaakt), de Oosterkerk van 1928.
De energie bleef ook na 1945 groot, de
opofferingsbereidheid eveneens. Zo verrezen
in de nieuwbouwwijken maar
liefst zeven kerken. Opmerkelijk is dat
de gereformeerde en hervormde bouwijver
nog in de jaren zeventig en tachtig
helemaal losstonden van elkaar. Zo werden
in Paddepoel de gereformeerde Garf
en de hervormde Wingerd opgetrokken
op een steenworp afstand van elkaar.
Goede sfeer
In al deze kerken treft de goede sfeer:
vlijmscherpe conflicten als eerder in
1944 blijven uit, omgangsvormen zijn
vriendelijk en de vruchten van een eerder
ongekende welvaart (vooral na de
loonexplosie van 1963) worden niet
alleen genoten, maar tevens verdisconteerd
in daadwerkelijke betrokkenheid
op de Derde Wereld. Afgezien van een