Stand van zaken herziening kwalificatiestructuur MBO - MBO15
Stand van zaken herziening kwalificatiestructuur MBO - MBO15
Stand van zaken herziening kwalificatiestructuur MBO - MBO15
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Een tussentijdse evaluatie in opdracht <strong>van</strong> het<br />
programmamanagement <strong>MBO</strong>15<br />
<strong>Stand</strong> <strong>van</strong> <strong>zaken</strong><br />
<strong>herziening</strong><br />
<strong>kwalificatiestructuur</strong><br />
<strong>MBO</strong><br />
Ede, mei 2013
INHOUDSOPGAVE<br />
1. INLEIDING<br />
1.1 Uitgangssituatie 2<br />
1.2 Opdracht 2<br />
1.3 Leeswijzer 2<br />
2. WERKWIJZE<br />
2.1 Gebruikte documenten 3<br />
2.2 Aanpak 3<br />
3. BEVINDINGEN<br />
3.1 Inleiding 4<br />
3.2 Feiten en cijfers 4<br />
3.3 Mate waarin de concept kwalificatiedossiers voldoen aan de 20 randvoorwaarden 5<br />
3.4 Mate waarin de concept kwalificatiedossiers voldoen aan overige eisen 13<br />
4. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN<br />
4.1 Vooraf 21<br />
4.2 Mate waarin de vrijgegeven kwalificatiedossiers aan de kwaliteitseisen voldoen 21<br />
4.3 Mate waarin de doelen <strong>van</strong> de <strong>herziening</strong> zijn gerealiseerd 22<br />
4.4 Aanbevelingen 23<br />
BIJLAGEN<br />
1. Brief minister Onderwijs, Cultuur en Wetenschap + bijlage 1 “Specificaties <strong>van</strong> de herziene<br />
<strong>kwalificatiestructuur</strong>” aan SBB d.d. 21 juni 2012<br />
2. Overzicht <strong>van</strong> onderzochte concept-kwalificatiedossiers<br />
3. Overzicht resultaten en tabellen kwantitatieve analyse<br />
4. Samenstelling expertteam<br />
1
1. INLEIDING<br />
1.1 Uitgangssituatie<br />
Sinds 2011 werken de kenniscentra onder leiding <strong>van</strong> de Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs<br />
Bedrijfsleven (SBB) aan de <strong>herziening</strong> <strong>van</strong> de <strong>kwalificatiestructuur</strong> voor het middelbaar<br />
beroepsonderwijs. Deze operatie moet leiden tot een nieuwe architectuur met minder en<br />
compactere kwalificatiedossiers en minder kwalificaties, waardoor mbo-scholen met een<br />
doelmatiger opleidingenaanbod studenten kunnen kwalificeren.<br />
De minister <strong>van</strong> Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft in haar brief <strong>van</strong> 21 juni 2012 een<br />
aantal specificaties geformuleerd waaraan de herziene <strong>kwalificatiestructuur</strong> en de kwalificaties<br />
moeten voldoen. In het voorjaar <strong>van</strong> 2013 heeft de SBB 79 nieuwe of herziene concept<br />
kwalificatiedossiers vrijgegeven voor een praktijktest en een implementatietest.<br />
De eerste reacties <strong>van</strong>uit het veld op de vrijgegeven concept kwalificatiedossiers zijn niet onverdeeld<br />
positief. Dit is reden voor het programmamanagement <strong>MBO</strong>15 om een eigen check uit te laten<br />
voeren op de kwaliteit <strong>van</strong> de ontwikkelde concept kwalificatiedossiers door een groep <strong>van</strong> experts.<br />
Deze experts hebben hun werk uitgevoerd op persoonlijke titel en nemen de bevindingen en<br />
conclusies in deze rapportage gezamenlijk voor hun rekening.<br />
1.2 Opdracht<br />
De opdracht <strong>van</strong> het programmamanagement <strong>MBO</strong>15 aan de werkgroep <strong>van</strong> experts was helder:<br />
Controleer of de tot nu toe opgeleverde kwalificatiedossiers voldoen aan de randvoorwaarden zoals<br />
de Minister <strong>van</strong> OCW die heeft vastgelegd in haar brief <strong>van</strong> 10 oktober 2011 en aanvullend in die <strong>van</strong><br />
21 juni 2012. Richt de focus daarbij vooral op de 20 randvoorwaarden die de minister aan de<br />
herziene <strong>kwalificatiestructuur</strong> heeft gesteld onder punt c. Randvoorwaarden in “Bijlage 1:<br />
Specificaties <strong>van</strong> de herziene <strong>kwalificatiestructuur</strong>” bij de brief <strong>van</strong> juni 2012.<br />
<strong>MBO</strong>15 heeft de opdracht verstrekt als alternatieve uitwerking <strong>van</strong> hetgeen door de Minister is<br />
vastgelegd in haar brief <strong>van</strong> 18 maart 2013 aan de SBB. Dit na consultatie en akkoord <strong>van</strong> de<br />
beleidsdirectie BVE.<br />
1.3 Leeswijzer<br />
Hoofdstuk 2 beschrijft de werkwijze en aanpak <strong>van</strong> de werkgroep.<br />
In hoofdstuk 3 zijn de concrete bevindingen geformuleerd.<br />
Tot slot bevat hoofdstuk 4 conclusies en aanbevelingen op hoofdlijnen.<br />
2
2. WERKWIJZE<br />
2.1 Gebruikte documenten<br />
De werkgroep heeft de volgende documenten gebruikt:<br />
De brief <strong>van</strong> de Minister <strong>van</strong> OCW aan de Stichting SBB <strong>van</strong> 10 oktober 2011 betreffende de<br />
adviesaanvraag tot een herziene <strong>kwalificatiestructuur</strong>.<br />
De brief <strong>van</strong> de Minister <strong>van</strong> OCW aan de Stichting SBB <strong>van</strong> 21 juni 2012 betreffende de<br />
productie en oplevering <strong>van</strong> een herziene <strong>kwalificatiestructuur</strong>.<br />
De 79 door SBB vrijgegeven concept herziene kwalificatiedossiers, zoals op 11 april 2013<br />
opgenomen op www.kwalificatiesmbo.nl. Zie bijlage 2 voor een overzicht.<br />
De documenten opgenomen onder “Model (format) kwalificatiedossiers” op<br />
www.kwalificatiesmbo.nl. (waaronder SBB: Instructie Instructies bij de ontwikkeling <strong>van</strong><br />
kwalificatiedossiers mbo voor kwalificatiedossiers <strong>van</strong>af schooljaar 2014-2015, januari<br />
2013).<br />
Bijlage 3 Overzicht_oud-nieuw_<strong>herziening</strong>_incl_maatregelen_17-12-2012.<br />
Advies over voorstellen tot vereenvoudiging <strong>kwalificatiestructuur</strong> maart 2013.<br />
Overzicht <strong>van</strong> de Architectuur <strong>herziening</strong> 130411.<br />
Regeerakkoord kabinet Rutte II, handelend over een sterk vereenvoudigde<br />
<strong>kwalificatiestructuur</strong>.<br />
2.2 Aanpak<br />
De werkgroep is op 5 april 2013 voor de eerste keer bijeen gekomen om zich te oriënteren op de<br />
opdracht en de werkwijze te bespreken. Geconstateerd is dat een deel <strong>van</strong> de eisen die de minister<br />
aan de kwalificatiedossiers heeft gesteld alleen te beoordelen is door bestudering <strong>van</strong> alle<br />
opgeleverde kwalificatiedossiers. Een ander deel <strong>van</strong> de eisen is overall te beoordelen. Vervolgens is<br />
een analyse format opgesteld om tot een eenduidige analyse <strong>van</strong> de 79 concept kwalificatiedossiers<br />
te komen.<br />
De leden <strong>van</strong> de werkgroep hebben geoefend met het toepassen <strong>van</strong> het analyse format. Daarbij<br />
hebben zij in discussie met elkaar de werkwijze zo goed mogelijk afgestemd, zodat de beoordeling<br />
<strong>van</strong> de experts zo eenduidig mogelijk is. Daarna zijn de concept kwalificatiedossiers ter beoordeling<br />
verdeeld over de experts, waarbij er op is gelet dat alle experts cross-sectoraal werken,<br />
kwalificatiedossiers <strong>van</strong> wisselende complexiteit beoordelen en niet oordelen over<br />
kwalificatiedossiers waarmee zij <strong>van</strong>wege hun werksituatie een grotere affiniteit hebben. Op deze<br />
manier is getracht zo onafhankelijk mogelijk te kijken. Tussentijds is enkele keren afgestemd over de<br />
beoordeling door de experts. Het resultaat <strong>van</strong> de beoordelingen is uiteindelijk besproken en<br />
goedgekeurd door alle experts gezamenlijk.<br />
Op deze wijze zijn de experts tot de generieke bevindingen gekomen zoals geformuleerd in<br />
hoofdstuk 3. Benadrukt wordt dat deze scan een momentopname betreft. De ontwikkeling <strong>van</strong> de<br />
kwalificatiedossiers is immers nog in volle gang. De kwalificatiedossiers zijn nog in concept en nog<br />
niet af. Cruciale informatie zoals de keuzedelen en de verantwoordingsinformatie ontbreken<br />
grotendeels nog. De gezamenlijke conclusies en aanbevelingen <strong>van</strong> de experts zijn opgenomen in<br />
hoofdstuk 4.<br />
3
3. BEVINDINGEN<br />
3.1 Inleiding<br />
In de reeds eerder genoemde brief <strong>van</strong> de minister <strong>van</strong> OCW <strong>van</strong> 21 juni 2012 worden in bijlage 1<br />
verschillende soorten eisen gesteld aan de herziene <strong>kwalificatiestructuur</strong>, namelijk:<br />
a. de wettelijke vereisten;<br />
b. de algemene kwaliteitseisen;<br />
c. de 20 randvoorwaarden;<br />
d. het format.<br />
Tussen deze eisen is overlap geconstateerd. Aangezien het programmamanagement <strong>MBO</strong>15 heeft<br />
gevraagd de focus vooral te richten op de 20 randvoorwaarden is in paragraaf 3.3 beschreven in<br />
hoeverre de opgeleverde kwalificatiedossiers op dit moment aan de 20 randvoorwaarden voldoen. In<br />
paragraaf 3.4 is nog een aantal bevindingen gepresenteerd die de overige eisen betreffen.<br />
Alvorens te starten met een beschrijving <strong>van</strong> de uitkomsten <strong>van</strong> deze kwalitatieve analyse is in<br />
paragraaf 3.2 beschreven om welke kwalificatiedossiers het gaat en is een beknopte kwantitatieve<br />
analyse toegevoegd.<br />
3.2 Feiten en cijfers<br />
Aantallen<br />
De herziene <strong>kwalificatiestructuur</strong> is momenteel nog volop in ontwikkeling. Volgens de voorgestelde<br />
structuur in het document 130411 zijn er in totaal 180 kwalificatiedossiers te ontwikkelen met daarin<br />
510 kwalificaties. Ter vergelijking: In 2012 bestond de <strong>kwalificatiestructuur</strong> uit 237<br />
kwalificatiedossiers en 612 kwalificaties.<br />
Van de 180 te ontwikkelen kwalificatiedossiers zijn er 79 (44%) aangeboden voor de<br />
implementatietoets en op de site kwalificatiesmbo.nl gepresenteerd. Deze vrijgegeven concept<br />
kwalificatiedossiers bevatten 196 kwalificaties. Dit is 38% <strong>van</strong> het totale aantal te ontwikkelen<br />
kwalificaties.<br />
De werkgroep heeft deze 79 vrijgegeven kwalificatiedossiers bestudeerd. Een overzicht <strong>van</strong> deze<br />
onderzochte kwalificatiedossiers is opgenomen in bijlage 2. Deze concept kwalificatiedossiers zijn<br />
vrijgegeven t.b.v. de praktijktest maar nog niet altijd geaccepteerd door de paritaire commissies dan<br />
wel de toetsingskamer. De kwalificatiedossiers zijn ook nog niet ter vaststelling aangeboden aan de<br />
minister <strong>van</strong> OCW.<br />
4
Representativiteit<br />
Van belang is om vast te stellen dat deze 79 kwalificatiedossiers niet in alle opzichten representatief<br />
zijn voor het totaal. Dat wordt veroorzaakt door de volgende factoren:<br />
• Alle kenniscentra zijn weliswaar betrokken bij de opgeleverde kwalificatiedossiers. Er zijn echter<br />
wel grote verschillen in de aantallen opgeleverde kwalificatiedossiers en kwalificaties tussen<br />
kenniscentra en tussen domeinen. (In bijlage 3 is een tabel opgenomen die een overzicht geeft<br />
<strong>van</strong> de opgeleverde kwalificatiedossiers en kwalificaties in relatie tot het totale op te leveren<br />
aantal per domein.)<br />
• Er is een laag gemiddeld aantal profielen in de vrijgegeven kwalificatiedossiers (namelijk 2,5<br />
profielen per dossier). Dit terwijl het gemiddelde aantal profielen per kwalificatiedossier in 2012<br />
2,6 bedraagt en in de nieuwe, herziene structuur 2,8.<br />
• Er zijn slechts 6 combi kwalificatiedossiers (kwalificatiedossiers waar meer dan 1 kenniscentrum<br />
bij betrokken is) uitgewerkt en weinig complexe kwalificatiedossiers.<br />
• Er is slechts één dossier uitgewerkt voor niveau 1, namelijk Entree, Groen, Voedsel Natuur en<br />
Leefomgeving.<br />
• Er zijn momenteel 10 keuzedelen uitgewerkt voor 9 kwalificatiedossiers, voor verschillende<br />
niveaus. Er is (nog) niet voor elk domein een keuzedeel uitgewerkt. Het onderscheid tussen een<br />
keuzedeel of een profiel met een extra kerntaak is niet overtuigend. Dat geldt vooral voor<br />
medisch secretaresse, juridisch secretaresse, verdieping mediaproductie. Mogelijk worden<br />
keuzedelen gebruikt om het aantal kwalificaties verder te reduceren.<br />
Kortom: De complexiteit <strong>van</strong> de set aangeleverde kwalificatiedossiers is kleiner dan gemiddeld in de<br />
herziene structuur. In bijlage 3 zijn enkele tabellen opgenomen betreffende de kwantitatieve<br />
analyse.<br />
3.3 Mate waarin de concept kwalificatiedossiers voldoen aan de 20 randvoorwaarden<br />
Hieronder worden per randvoorwaarde de bevindingen <strong>van</strong> de werkgroep beschreven, de volgorde<br />
komt overeen met de volgorde <strong>van</strong> bijlage 1 ‘Specificaties <strong>van</strong> de herziene <strong>kwalificatiestructuur</strong>’<br />
behorende bij de brief <strong>van</strong> 21 juni 2012 aan SBB <strong>van</strong> de minister <strong>van</strong> OCW.<br />
1. De naamgeving en inrichting <strong>van</strong> domeinen, kwalificatiedossiers en kwalificaties leveren<br />
voldoende herkenbaarheid op voor het bedrijfsleven en voldoende vertrouwen in uitvoerbaarheid<br />
voor het onderwijsveld.<br />
De werkgroep kan dit niet beoordelen omdat hierover geen informatie is opgenomen in de<br />
kwalificatiedossiers noch in de verantwoordingsinformatie.<br />
Alle concept kwalificatiedossiers bevatten wel de volgende passage onder “Leeswijzer”:<br />
“Dit kwalificatiedossier bevat ook een verwijzing naar verantwoordingsinformatie. Dit is geen<br />
onderdeel <strong>van</strong> het diploma. Het betreft informatie over:<br />
- Onderliggende beroepscompetentieprofielen en arbeidsmarktinformatie<br />
- Loopbaanperspectief en ontwikkelingen in de sector<br />
5
- Certificeerbare eenheden<br />
- Afspraken rondom examinering<br />
- De betrokkenen bij het kwalificatiedossier, discussiepunten en oordeel <strong>van</strong> docenten en andere<br />
gebruikers”<br />
Achter in de kwalificatiedossiers is vervolgens steeds de volgende passage opgenomen:<br />
“De verantwoordingsinformatie voor dit kwalificatiedossier is te vinden op www.kwalificatiesmbo.nl.<br />
Het betreft informatie over:<br />
- Onderliggende beroepscompetentieprofielen en andere brondocumenten Macrodoelmatigheid<br />
- Wettelijke beroepsvereisten<br />
- Examenafspraken<br />
- Studie- en loopbaanperspectief<br />
- Trends en ontwikkelingen<br />
- Onderhoudsagenda<br />
- Betrokkenen<br />
- Afwijkende NLQF inschaling (indien <strong>van</strong> toepassing)<br />
- Afwijking nominale studieduur mbo-4 opleiding (indien <strong>van</strong> toepassing)”.<br />
Deze informatie is echter nog niet opgenomen op www.kwalificatiesmbo.nl<br />
2. De Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven biedt de set nieuwe<br />
kwalificatiedossiers aan de Minister <strong>van</strong> OCW en EL&I (voor het groene domein) aan op uiterlijk 1<br />
februari 2012 (eerste deel) en 1 februari 2013 (tweede deel plus wijzigingen eerste deel) ter<br />
vaststelling. Aan elke kwalificatie wordt toegevoegd:<br />
a. resultaat <strong>van</strong> bespreking uit een docentenpanel;<br />
b. de formele vaststelling door de paritaire commissie <strong>van</strong> het desbetreffende kenniscentrum;<br />
c. het advies <strong>van</strong> de Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven;<br />
d. het toets resultaat <strong>van</strong> de onafhankelijke Toetsingskamer.<br />
Deze termijnen zijn niet gehaald. In de concept kwalificatiedossiers ontbreken de <strong>zaken</strong> nog die<br />
onder a. t/m d. zijn gespecificeerd.<br />
3. Studenten krijgen een diploma met vermelding <strong>van</strong> het kwalificatiedossier met een aantekening<br />
welke specifieke kwalificatie is behaald.<br />
Het verstrekken <strong>van</strong> diploma’s is een taak <strong>van</strong> de mbo instellingen. Via het diplomamodel geeft de<br />
minister hier aanwijzingen voor. In het diplomamodel dat <strong>van</strong> kracht wordt op 1 augustus 2013 is<br />
opgenomen dat het diploma de kwalificatie en het kwalificatiedossier moet benoemen. De concept<br />
kwalificatiedossiers bevatten deze informatie en maken dit mogelijk.<br />
Zo dient nog wel te worden bepaald of en hoe keuzedelen worden vermeld op het diploma.<br />
4. Als een kwalificatiedossier bestaat uit meerdere kwalificaties <strong>van</strong> meerdere niveaus, moeten<br />
deze niveaus helder en onderscheidend beschreven worden. Een kwalificatie op niveau 2 moet zo<br />
onderscheidend mogelijk zijn <strong>van</strong> een beschrijving <strong>van</strong> een kwalificatie op niveau 3 of 4.<br />
6
Om het onderscheid tussen niveaus te kunnen bepalen zijn de kwalificatiedossiers bekeken op<br />
onderscheid tussen de elementen:<br />
Complexiteit (op kerntaakniveau)<br />
Verantwoordelijkheid en zelfstandigheid (op kerntaakniveau)<br />
Vakkennis (op kerntaakniveau)<br />
Vaardigheden (op kerntaakniveau)<br />
Resultaat (op werkprocesniveau)<br />
Gedrag (op werkprocesniveau)<br />
Het onderscheid tussen bovenstaande elementen kan worden verwoord in de<br />
beheersingsvoorschriften die in een aparte kolom per element en per profiel worden opgenomen.<br />
En/of door het toevoegen <strong>van</strong> profielkerntaken.<br />
Over het algemeen is in de geclusterde kwalificatiedossiers een onderscheid in niveaus op<br />
bovenstaande elementen beschreven en is daarbij ook duidelijk wat het onderscheidende karakter is.<br />
Echter in de kwalificatiedossiers waar gekozen is voor een combinatie <strong>van</strong> horizontale en verticale<br />
clustering zien we verschillen in de uitwerking <strong>van</strong> deze elementen waardoor niveauverschillen lastig<br />
te bepalen zijn.<br />
We zien verschillende manieren waarop modelmatig de kolom <strong>van</strong> beheersingsvoorschriften is<br />
aangemaakt en ingevuld. Zo komt het voor dat de kolom niet altijd is aangemaakt of wel is<br />
aangemaakt maar niet of deels is ingevuld. Soms is ook een extra profieltaak toegevoegd. Dit doet<br />
afbreuk aan de duidelijkheid <strong>van</strong> het onderscheid in niveaus.<br />
In de afzonderlijke kwalificatiedossiers is vaak consistent gekozen voor een bepaalde uitwerking <strong>van</strong><br />
de niveaus, maar we zien over de kwalificatiedossiers heen verschillende interpretaties en mate <strong>van</strong><br />
detaillering in de uitwerking. Dit komt de transparantie <strong>van</strong> de gehele <strong>kwalificatiestructuur</strong> niet ten<br />
goede.<br />
5. Kwalificaties moeten compact, helder en eenduidig worden beschreven.<br />
De kwalificatiedossiers zijn inderdaad voor wat betreft de om<strong>van</strong>g gereduceerd. Ze zijn compacter<br />
geworden door witruimtes te elimineren, maar bovenal door informatie weg te laten en te volstaan<br />
met een verwijzing. Deze verwijzingen zijn nog niet actief, de links werken niet. Ook zijn handige<br />
overzichten en tabellen die de leesbaarheid vergroten in de voorgaande versie <strong>van</strong> het format niet<br />
meer opgenomen.<br />
Om de kwalificatiedossiers op de randvoorwaarde <strong>van</strong> helderheid en eenduidigheid te kunnen<br />
toetsen is gekeken naar eenduidigheid in begrippen en in taalgebruik binnen de kwalificatiedossiers.<br />
We zien hier in afzonderlijke kwalificatiedossiers wel consistentie in het gebruik maar over de<br />
kwalificatiedossiers heen zien we grote verschillen.<br />
Zo zijn er grote verschillen in het abstractieniveau waarop vakkennis en vaardigheden zijn<br />
beschreven en hoe het gedrag is uitgewerkt (mate <strong>van</strong> detaillering en uitgebreidheid). Ook de<br />
7
esultaten zijn in meer of mindere mate specifiek beschreven, soms voorzien <strong>van</strong> contextinformatie<br />
en soms ook niet.<br />
Het begrip kritische beroepssituatie is op verschillende manieren geïnterpreteerd, namelijk als een<br />
combinatie <strong>van</strong> werkprocessen of een beschrijving <strong>van</strong> kritische situaties uit de beroepspraktijk of de<br />
kern <strong>van</strong> het beroep of een algemene beschrijving of een samenvatting <strong>van</strong> kerntaken.<br />
De helderheid <strong>van</strong> de kwalificatiedossiers wordt erg beïnvloed door de mate <strong>van</strong> clustering in een<br />
kwalificatiedossier. Bevat een verticaal geclusterd kwalificatiedossier drie of meer profielen dan<br />
wordt de leesbaarheid minder en moet de gebruiker een analyse doen <strong>van</strong> de informatie die is<br />
opgenomen. De helderheid neemt nog meer af als er zowel sprake is <strong>van</strong> een horizontale als een<br />
verticale clustering in een kwalificatiedossier.<br />
Dus hoe meer profielen een geclusterd kwalificatiedossier bevat, hoe minder helder het<br />
kwalificatiedossier is beschreven.<br />
De werkgroep constateert voorts dat de wettelijke beroepsvereisten op verschillende manieren in de<br />
kwalificatiedossiers zijn verwerkt. Dit varieert <strong>van</strong> een opname in het dossier zelf tot een verwijzing<br />
naar een internetsite dit is dus niet eenduidig.<br />
6. Kwalificaties die volgens SBB, cq. de Toetsingskamer, een evidente overlap vertonen moeten bij<br />
voorkeur geïntegreerd worden in één kwalificatie of ten minste ondergebracht worden binnen<br />
hetzelfde kwalificatiedossier.<br />
Dit is voor de werkgroep niet in zijn geheel te beoordelen aangezien we niet beschikken over een<br />
recent overzicht <strong>van</strong> kwalificaties die volgens SBB, cq. de Toetsingskamer een evidente overlap<br />
vertonen. De lijsten <strong>van</strong> december en maart en april verschillen aanzienlijk.<br />
Wat we zien bij de vrijgegeven kwalificatiedossiers is met name een verticale clustering en een<br />
enkele horizontale clustering. Horizontale clustering beperkt zich tot dezelfde sector.<br />
We zien nog geen horizontale clustering over de sectoren heen verwerkt in de huidige opgeleverde<br />
kwalificatiedossiers.<br />
Beroepen die overlap vertonen op kerntaken, werkprocessen, gedrag en resultaat maar niet op<br />
context worden nog niet geclusterd. Zo zijn er bijvoorbeeld nog steeds kwalificatiedossiers uit<br />
verschillende sectoren met verkooptaken.<br />
Overlap is sneller te traceren als er meer eenduidigheid is in formulering <strong>van</strong> combinaties <strong>van</strong><br />
handelingen met vakkennis, vaardigheden en gedrag. Bijvoorbeeld projectmatig werken, verkopen,<br />
leidinggeven, budgetteren, plannen, kwaliteit bewaken en organiseren.<br />
7. De Toetsingskamer toetst of elke kwalificatie aan alle in deze bijlage genoemde eisen voldoet.<br />
De Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven motiveert in haar advies aan de<br />
Minister eventuele afwijkingen <strong>van</strong> het oordeel <strong>van</strong> de Toetsingskamer.<br />
De werkgroep kan dit niet beoordelen. We weten niet of de Toetsingskamer de kwalificatiedossiers<br />
die zijn vrijgegeven al heeft beoordeeld. De Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven<br />
heeft de Minister hierover – voor zover wij weten – nog niet geadviseerd.<br />
8
8. Voor elke kwalificatie is helder aangegeven binnen welk kwalificatiedossier deze valt en binnen<br />
welk domein.<br />
Dit is het geval bij alle onderzochte kwalificatiedossiers.<br />
9. Kwalificaties moeten algemeen zijn waar mogelijk en specifiek waar nodig.<br />
De werkgroep heeft hier vooral gekeken naar de mate waarin handelingen, vakkennis, vaardigheden<br />
en gedrag die typerend zijn voor het betreffende beroep ook beroepsspecifiek zijn beschreven en de<br />
meer generieke aspecten ook meer algemeen zijn beschreven. Dit is in vrijwel alle<br />
kwalificatiedossiers het geval.<br />
10. Elke kwalificatie bevat een evenwichtige beschrijving <strong>van</strong> kennis, vaardigheden en<br />
houdingsaspecten. Kennis en vaardigheden staan voorop.<br />
Vakkennis en vaardigheden zijn in de vrijgegeven kwalificatiedossiers beschreven op kerntaakniveau.<br />
Het is echter niet altijd duidelijk of het hier een volledig overzicht betreft <strong>van</strong> de benodigde<br />
vakkennis en vaardigheden. In de kwalificatiedossiers is getracht de essentiële vakkennis en<br />
vaardigheden te benoemen (zie ook instructie format) maar daarnaast de overlap met handelingen<br />
in de werkprocessen te vermijden. Zo komt het bijvoorbeeld voor dat in een werkproces wordt<br />
benoemd dat een bepaalde machine moet worden bediend maar in de vakkennis en vaardigheden<br />
de kennis en vaardigheid om deze machine te bedienen ontbreekt. Voor de gebruiker betekent dit<br />
dat nadere analyse <strong>van</strong> het hele kwalificatiedossier nodig is om een totaaloverzicht <strong>van</strong> vakkennis en<br />
vaardigheden te verkrijgen.<br />
We constateren dat er tussen de kwalificatiedossiers geen eenduidigheid bestaat in het aanduiden<br />
<strong>van</strong> een beheersingsniveau, soms ontbreekt dit ook volledig.<br />
Daarnaast zien we een groot verschil in de hoeveelheid vakkennis en vaardigheden die is beschreven.<br />
Soms worden slechts enkele kennisaspecten en/of vaardigheden genoemd. Soms lange waslijsten.<br />
Ook zijn er grote verschillen in abstractieniveau waarop vakkennis en vaardigheden zijn<br />
geformuleerd, dit varieert <strong>van</strong> zeer specifiek tot heel globaal.<br />
Bovenstaande constateringen met betrekking tot de beschrijving <strong>van</strong> vakkennis en vaardigheden<br />
leiden in de vertaling naar examinering tot knelpunten.<br />
Ook de transparantie <strong>van</strong> de gehele <strong>kwalificatiestructuur</strong> wordt hierdoor minder.<br />
De vraag naar de evenwichtige verhouding tussen kennis, vaardigheden en houdingsaspecten is lastig<br />
te beantwoorden omdat we alleen kunnen kijken naar de kwantitatieve verhoudingen en het<br />
abstractieniveau. Om een goede uitspraak te doen over de kwalitatieve verhouding is kennis <strong>van</strong> het<br />
beroep nodig. Wel merkt de werkgroep op dat er niet eenduidig wordt omgegaan met de definitie en<br />
indeling <strong>van</strong> vakkennis en vaardigheidselementen. Zo staan kenniselementen soms bij vaardigheden<br />
en andersom of ze staan bij beide.<br />
Kwantitatief merken we op dat:<br />
9
- Er relatief veel vaardigheden zijn beschreven in relatie tot vakkennis en houdingsaspecten bij<br />
een aantal kwalificatiedossiers.<br />
- Bij een aantal kwalificatiedossiers uitgebreide gedragsbeschrijvingen voor komen in verhouding<br />
tot vakkennis en vaardigheden<br />
11. Van elke kwalificatie geeft het kenniscentrum een reëel en gekwantificeerd<br />
arbeidsmarktperspectief aan. Van kwalificaties die nauwelijks studenten tellen geeft het<br />
kenniscentrum expliciet aan waarom deze toch in de <strong>kwalificatiestructuur</strong> moeten blijven.<br />
Deze informatie is nog niet opgenomen in de vrijgegeven kwalificatiedossiers, noch opgenomen op<br />
de site www.kwalificatiesmbo.nl (zie ook onze constatering bij punt 1).<br />
12. Van elke kwalificatie stelt een docentenpanel vast of deze goed vertaald kan worden naar een<br />
uitvoerbaar onderwijs- en examenprogramma, passend bij de nominale studieduur die de<br />
wetgever heeft vastgesteld en de studielast <strong>van</strong> de specifieke kwalificatie. Hier<strong>van</strong> wordt verslag<br />
gedaan.<br />
Resultaten <strong>van</strong> bespreking door docentenpanels is nog niet opgenomen in de vrijgegeven<br />
kwalificatiedossiers, noch opgenomen op de site www.kwalificatiesmbo.nl (zie ook onze constatering<br />
bij punt 1).<br />
13. Entréekwalificaties dienen zodanig beschreven te zijn dat het onderwijsprogramma<br />
studeerbaar is binnen 1 jaar, kwalificaties op niveau 2 binnen 2 jaar, kwalificaties op niveau 3<br />
binnen 3 jaar en kwalificaties op niveau 4 ook binnen 3 jaar. Voor wat betreft niveau-4<br />
kwalificaties kan hier<strong>van</strong> slechts beperkt en gemotiveerd afgeweken worden. Deze afwijkingen zijn<br />
door de minister <strong>van</strong> OCW en EL&I (voor het groene domein) vastgesteld op basis <strong>van</strong> het advies1<br />
<strong>van</strong> de Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven.<br />
De werkgroep kan niet beoordelen of dit het geval is omdat het resultaat <strong>van</strong> de bespreking door<br />
docentenpanels nog niet beschikbaar is.<br />
Daarnaast moet opgemerkt worden dat in de kwalificatiedossiers nog geen informatie over SBU´s is<br />
opgenomen. Deze informatie/eis ontbreekt ook in het model kwalificatiedossier.<br />
14. Als er reden is om een eenjarige kopopleiding op niveau 4 vorm te geven bovenop een niveau 3-<br />
opleiding dan kan een specifieke specialistenopleiding worden opgenomen in de<br />
<strong>kwalificatiestructuur</strong>. De beschrijving hier<strong>van</strong> moet dan zo zijn opgesteld dat het diploma kan<br />
worden behaald in maximaal één jaar. Deze figuur moet terughoudend gehanteerd worden.<br />
Verder gelden alle andere eisen uit dit document.<br />
In de door de werkgroep beoordeelde kwalificatiedossiers wordt nergens gesproken over<br />
kopopleidingen en lijken deze niet voor te komen. In het overzicht <strong>van</strong> kwalificaties <strong>van</strong> april<br />
(130411) worden echter de volgende kopopleidingen voorgesteld:<br />
1 SBB heeft op 17 februari haar advies ingediend bij de Minister <strong>van</strong> OCW. De minister heeft dit advies<br />
overgenomen. Het advies en de reactie <strong>van</strong> de Minister is aan de Tweede kamer gestuurd op 27 februari 2012.<br />
10
Tabel 1: Totaal verzicht <strong>van</strong> voorgestelde kopopleidingen<br />
Domein Kopopleidingen<br />
Afbouw, hout en onderhoud 2<br />
Ambacht, Laboratorium 0<br />
Bouw & Infra 0<br />
Economie & Administratie 1<br />
Handel & ondernemerschap 4<br />
Horeca & Bakkerij 12<br />
Informatie & Communicatie technologie 0<br />
Media vormgeving 0<br />
Mobiliteit en voertuigen 5<br />
Techniek & procesindustrie 5<br />
Toerisme & Recreatie (1) 2<br />
Transport, Scheepvaart en logistiek 0<br />
Uiterlijke verzorging 1<br />
Veiligheid & Sport** 0<br />
Voedsel, Natuur & Leefomgeving (1) *** 3<br />
Zorg & Welzijn 0<br />
TOTAAL 35<br />
In deze tabel zijn kopopleidingen genoemd die vallen onder de 79 vrijgegeven kwalificatiedossiers, de<br />
werkgroep kon echter niet zien aan de dossiers of het een kopopleiding betrof.<br />
Opvallend is dat in 6 domeinen (twee sectoren) geen kopopleidingen worden voorgesteld.<br />
De werkgroep vraagt zich af of op de juiste wijze wordt omgegaan met het verschijnsel kopopleiding.<br />
Of bij het aantal <strong>van</strong> 35 kopopleidingen bij 23 dossiers sprake is <strong>van</strong> een terughoudende hantering is<br />
discutabel.<br />
15. Kwalificaties mogen niet aan elkaar gelinkt zijn, d.w.z. dat eerst een niveau-2 opleiding moet<br />
worden gevolgd voordat doorgestroomd mag worden naar een niveau-3 opleiding.<br />
Op basis <strong>van</strong> de kwalificatiedossiers kan hierover geen uitspraak worden gedaan door de werkgroep.<br />
Specifieke instroom- of doorstroomeisen zijn niet opgenomen in het model. Daarnaast zijn niveaus<br />
vaak onderscheidend aangegeven in de beoordeelde kwalificatiedossiers.<br />
16. Kwalificaties op niveau 2 en 3 moeten vooral gericht zijn op uitstroom naar de arbeidsmarkt.<br />
Kwalificaties op niveau 4 (middenkaderopleidingen) moeten daarnaast ook aansluiten op<br />
verwante richtingen in het HBO.<br />
Alle onderzochte kwalificaties richten zich duidelijk op uitstroom naar de arbeidsmarkt. Over de<br />
aansluiting <strong>van</strong> kwalificaties op niveau 4 op verwante richtingen in het HBO is (nog) niets opgenomen<br />
11
in de kwalificatiedossiers, noch op de site: www.kwalificatiesmbo.nl (zie ook onze constatering bij<br />
punt 1).<br />
Wellicht wordt informatie over de aansluiting op verwante richtingen te zijner tijd opgenomen in het<br />
onderdeel studie en loopbaanperspectief in de verantwoordingsinformatie per dossier.<br />
Daarnaast zijn er keuzedelen in ontwikkeling gericht op doorstroom naar verwante HBO opleidingen.<br />
17. Kwalificaties moeten voortbouwen op verwante examenprogramma’s in het vmbo.<br />
Dit is voor de werkgroep niet goed te beoordelen omdat informatie hierover in de concept<br />
kwalificatiedossiers ontbreekt. Overigens vinden de experts dit ook geen zinvolle randvoorwaarde.<br />
Immers vmbo-gediplomeerden uit een bepaalde richting zijn breed toegankelijk tot het mbo en<br />
kiezen daar relatief vaak voor een opleiding uit een andere sector. Bovendien worden de vmbo<br />
examenprogramma’s op dit moment juist ingrijpend bijgesteld.<br />
18. Kwalificaties zijn voorzien <strong>van</strong> een EQF-niveau, waarbij de standaardindeling <strong>van</strong> najaar 2011<br />
wordt gevolgd. Daarmee wordt materieel ook geborgd dat verschillende kwalificaties op dezelfde<br />
‘leerresultaten’ genereren in termen <strong>van</strong> het advies <strong>van</strong> de Commissie Leijnse. Als hier<strong>van</strong> wordt<br />
afgeweken, dan moet deze afwijking gemotiveerd worden en zijn voorzien <strong>van</strong> een formele<br />
goedkeuring door het Nationaal Coördinatiepunt NLQF.<br />
Alle kwalificaties zijn voorzien <strong>van</strong> een EQF-niveau, waarbij de standaardindeling <strong>van</strong> najaar 2011 is<br />
gevolgd. NLQF-niveaus zijn echter in en tussen de kwalificatiedossiers niet altijd goed en<br />
vergelijkbaar gekozen.<br />
Het valt op dat in een aantal kwalificatiedossiers de verantwoordelijkheid en zelfstandigheid<br />
dusdanig zijn geformuleerd dat ze ingeschaald zouden moeten worden op niveau 3 maar ze worden<br />
gepositioneerd op niveau 2.<br />
Eveneens valt op dat <strong>van</strong> de vrijgegeven niveau 4 kwalificatiedossiers geen enkel dossier is voorzien<br />
<strong>van</strong> NLQF niveau 5. Dit terwijl SBB recent nog heeft geadviseerd over niveau 4 kwalificatiedossiers<br />
die in aanmerking zouden komen voor NLQF 5.<br />
19. Kwalificaties mogen nooit in tegenspraak zijn met wettelijke beroepsvereisten. Kenniscentra<br />
verwerken deze beroepsvereisten in de kwalificaties. Vakdepartementen beoordelen of<br />
kenniscentra dit goed hebben gedaan.<br />
Van de kwalificatiedossiers die voor de praktijktest zijn opgeleverd zijn er 9 uitgewerkt waar<br />
wettelijke vereisten voor het beroep gelden.<br />
In de kwalificatiedossiers zijn doorgaans verwijzingen naar de wettelijke eisen opgenomen.<br />
Sporadisch zijn de eisen ook verwerkt in de beheersingscriteria. Vaak niet in de vakkennis en<br />
vaardigheden. Nergens zijn oordelen <strong>van</strong> vakdepartementen opgenomen, zodat de werkgroep niet<br />
kan beoordelen of vakdepartementen vinden dat kenniscentra dit goed hebben gedaan.<br />
12
20. Kwalificaties bevatten de rele<strong>van</strong>te generieke kwalificatie-eisen, de referentieniveaus op het<br />
gebied <strong>van</strong> Nederlands, rekenen, (voor niveau 4) Engels en eisen aan Loopbaan en burgerschap.<br />
Deze generieke kwalificatie-eisen zijn op heldere wijze in de kwalificaties opgenomen.<br />
In alle kwalificatiedossiers wordt verwezen naar de generieke kwalificatie-eisen met dezelfde,<br />
onderstaande passage:<br />
“De kwalificatie-eisen voor de algemene basistaken zijn vastgelegd in het Examen- en<br />
kwalificatiebesluit beroepsopleidingen. Ze zijn te vinden op www.kwalificatiesmbo.nl.<br />
Taaltaak Nederlands<br />
Het referentieniveau 2F is <strong>van</strong> toepassing op de entreekwalificatie en de niveaus 2 en 3.<br />
Het referentieniveau 3F is <strong>van</strong> toepassing op niveau 4.<br />
Rekentaak<br />
Het referentieniveau 2F is <strong>van</strong> toepassing op de entreekwalificatie en de niveaus 2 en 3.<br />
Het referentieniveau 3F is <strong>van</strong> toepassing op niveau 4.<br />
Loopbaan- en burgerschapstaak<br />
Deze is beschreven in het document “Loopbaan en Burgerschap.”<br />
De werkgroep vindt de bovenstaande omschrijving minder duidelijk dan de wijze waarop de<br />
generieke kwalificatie-eisen nu in de kwalificatiedossiers zijn opgenomen. Dit wordt veroorzaakt door<br />
twee elementen:<br />
- Doordat een identieke passage wordt gebruikt voor alle kwalificatiedossiers wordt bijvoorbeeld<br />
een kwalificatiedossier waarin alleen niveau 4 voorkomt onnodig voorzien <strong>van</strong> informatie over de<br />
entreekwalificatie en de niveaus 2 en 3.<br />
- De informatie is nu zo beknopt dat de onderdelen <strong>van</strong> Nederlands, rekenen en loopbaan- en<br />
burgerschap niet meer worden vermeld. Dit is een verarming ten opzichte <strong>van</strong> de huidige situatie.<br />
Wat hierin in ieder geval ontbreekt, is het onderdeel Engels.<br />
3.4 Mate waarin de concept kwalificatiedossiers voldoen aan overige eisen<br />
In de brief <strong>van</strong> de minister <strong>van</strong> OCW <strong>van</strong> 21 juni 2012 zijn de volgende eisen geformuleerd:<br />
a) de wettelijke vereisten<br />
b) de algemene kwaliteitseisen<br />
c) de 20 randvoorwaarden<br />
d) het format.<br />
In deze paragraaf nemen we onze bevindingen mee t.a.v. de wettelijke vereisten, algemene<br />
kwaliteitseisen en het format (het model).<br />
a. Wettelijke vereisten<br />
De wettelijke basisvereisten zijn vastgesteld in artikel 7.2.4 <strong>van</strong> de Wet educatie en<br />
beroepsonderwijs. Dat betekent dat ook voor de nieuwe <strong>kwalificatiestructuur</strong> de indeling in<br />
opleidingsdomein, kwalificatiedossier en kwalificatie geldt, de referentieniveaus Nederlandse taal en<br />
rekenen in acht moeten worden genomen en per kwalificatie de studielast moet zijn bepaald.<br />
13
We komen hier tot de volgende bevindingen:<br />
- De indeling in opleidingsdomein, kwalificatiedossier en kwalificatie is toegepast.<br />
- Het referentieniveau Nederlands is opgenomen in de kwalificatiedossiers.<br />
- Het referentieniveau rekenen is opgenomen in de kwalificatiedossiers.<br />
De bepaling <strong>van</strong> de studielast is niet meegenomen in het model voor de kwalificatiedossiers en dus<br />
ook niet in de vrijgegeven kwalificatiedossiers.<br />
b. Algemene kwaliteitseisen<br />
De volgende algemene kwaliteitseisen zijn door de minister <strong>van</strong> OCW geformuleerd:<br />
• Transparant<br />
• Herkenbaar<br />
• Flexibel<br />
• Uitvoerbaar<br />
• Doelmatig<br />
• Duurzaam<br />
• Neutraal.<br />
Transparant: opgesteld met een eenduidig begrippenkader, vergelijkbaar in<br />
de beschrijving <strong>van</strong> beroepen en niveaus, waardoor clustering <strong>van</strong> verwante<br />
kwalificaties mogelijk is, ondoelmatige overlap wordt vermeden en de<br />
mobiliteit op de arbeidsmarkt wordt vergemakkelijkt.<br />
Zoals in de vorige paragraaf bij randvoorwaarde 5 is beschreven vinden we binnen de afzonderlijke<br />
kwalificatiedossiers vaak een eenduidig gebruik <strong>van</strong> het begrippenkader. Over de kwalificatiedossiers<br />
heen zien we echter grote verschillen. Dit wordt vooral veroorzaakt door verwevenheid <strong>van</strong> de<br />
context in werkprocessen, gedrag en resultaat.<br />
Voor de titels <strong>van</strong> kwalificaties worden algemene termen gebruikt om het verschil tussen niveaus aan<br />
te geven. Echter deze niveau-aanduiding wordt niet altijd hetzelfde gehanteerd binnen eenzelfde<br />
domein en dus ook niet <strong>van</strong> domein tot domein. Dit maakt de gehele <strong>kwalificatiestructuur</strong> minder<br />
transparant. Zo wordt ‘medewerker’ in sommige domeinen alleen gebruikt voor niveau 2 maar in<br />
andere ook voor niveau 3 of 4. De term allround wordt zowel voor niveau 3 als 4 gebruikt. Ook de<br />
term ‘gespecialiseerd’ of ‘vakman’ komt op verschillende niveaus voor.<br />
We verduidelijken dit door een aantal voorbeelden op te nemen.<br />
14
Tabel 2: Diverse benamingen kwalificaties per niveau<br />
Benaming kwalificaties i.v.m. niveauaanduiding<br />
Een aantal voorbeelden<br />
Domein Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4<br />
Bouw en infra Titel <strong>van</strong> functionaris* Allround Kaderfunctionaris<br />
Projectmanager<br />
Afbouw, hout en<br />
Titel <strong>van</strong> functionaris* Allround<br />
Meewerkend leidinggevende<br />
onderhoud<br />
Allround<br />
Gezel<br />
Ondernemer<br />
Vakkracht<br />
Werkvoorbereider<br />
Techniek en<br />
Titel <strong>van</strong> functionaris* Allround<br />
Leidinggevend<br />
procesindustrie<br />
Eerste …<br />
Technicus<br />
Service.<br />
Werkvoorbereider<br />
Ambacht, laboratorium Medewerker Allround<br />
Technicus<br />
en gezondheidstechniek<br />
Medewerker<br />
Technicus<br />
Medewerker<br />
Media en vormgeving Medewerker Allround<br />
Technicus<br />
Technicus<br />
Informatie- en<br />
communicatietechnologie<br />
Medewerker Medewerker beheer Beheerder<br />
Mobiliteit en voertuigen Technicus Eerste technicus Manager<br />
Allround technicus Leidinggevend<br />
Specialist<br />
Transport, scheepvaart<br />
en logistiek<br />
Medewerker Coördinator Manager<br />
Handel en<br />
Basismedewerker Allround<br />
Specialist<br />
ondernemerschap<br />
Eerste<br />
Manager<br />
Specialist<br />
Ondernemer<br />
Adviseur<br />
Economie en<br />
Medewerker Medewerker Medewerker<br />
administratie<br />
Adviseur<br />
Manager<br />
Veiligheid en sport Begeleider Leider<br />
Coördinator<br />
Coördinator<br />
Uiterlijke verzorging Allround specialist<br />
Ondernemend<br />
Horeca en bakkerij Uitvoerend Zelfstandig werkend Leidinggevende<br />
Gespecialiseerd<br />
Manager<br />
Ondernemer<br />
Zorg en welzijn Medewerker Medewerker<br />
Allround<br />
Voedsel, natuur en Medewerker Chef<br />
Ondernemer<br />
leefomgeving<br />
Meewerkend voorman Leider Expert<br />
Vakbekwaam<br />
medewerker<br />
Gespecialiseerd<br />
Het betreft hier veelal de naam <strong>van</strong> het beroep, bijvoorbeeld metselaar,<br />
tegelzetter, parketteur of scheepsbouwer<br />
15
De keuze voor een bepaalde wijze <strong>van</strong> clustering heeft ook invloed op de transparantie. We zien nu<br />
kwalificatiedossiers waarin vooral voor verticale clustering wordt gekozen binnen een bepaalde<br />
sector. Horizontale clustering, over sectoren heen, is bij de kwalificatiedossiers zoals nu opgeleverd<br />
nog niet toegepast. Voorbeelden <strong>van</strong> dergelijke kwalificatiedossiers zijn Operator of<br />
Verkoper/Verkoopspecialist.<br />
Herkenbaar: <strong>van</strong>uit de optiek <strong>van</strong> het bedrijfsleven én het middelbaar beroepsonderwijs.<br />
Zoals aangegeven bij randvoorwaarden 1 en 12 zullen paritaire commissies, achterbannen in<br />
onderwijs en bedrijfsleven en docentenpanels zich uitspreken over de herkenbaarheid. Het is niet<br />
aan de werkgroep hier een oordeel over te geven.<br />
Wel kunnen we opmerken dat door de keuze voor hogere abstractieniveaus in de beschrijving <strong>van</strong><br />
bijvoorbeeld vakkennis, vaardigheden en gedrag de herkenbaarheid afneemt. Dit zal ook <strong>van</strong> invloed<br />
zijn op mogelijke verschillen in examinering (zie ook uitvoerbaarheidseis).<br />
Daarnaast is door de keuze informatie over onderliggende beroepscompetentieprofielen en andere<br />
brondocumenten, studie- en loopbaanperspectief en trends en ontwikkelingen niet meer in het<br />
dossier maar op de internetsite <strong>van</strong> SBB op te nemen, de kans groter dat men contextinformatie gaat<br />
missen in het dossier.<br />
Flexibel: de snelheid waarmee arbeidsmarktontwikkelingen vertaald kunnen worden naar<br />
onderwijsprogramma's.<br />
De werkgroep heeft de eis “Flexibel <strong>van</strong> opbouw” vooral geïnterpreteerd in het licht <strong>van</strong> de<br />
robuustheid <strong>van</strong> een dossier. Is het dossier duurzaam? Hoeven er niet elk jaar nieuwe aanpassingen<br />
verricht te worden? En is het onderwijsveld in staat om binnen de beschrijvingen in het dossier in te<br />
kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen op de arbeidsmarkt?<br />
Deze aspecten leiden tot de keuze om de inhoud <strong>van</strong> vakkennis, vaardigheden, gedrag en resultaat<br />
op een relatief hoog abstractieniveau te beschrijven. Immers hoe specifieker hoe groter de kans dat<br />
actualisatie nodig is.<br />
De werkgroep constateert dat in de kwalificatiedossiers in het algemeen een voldoende hoog<br />
abstractieniveau is gekozen, echter abstractieniveaus kunnen per sector <strong>van</strong> elkaar verschillen.<br />
Uitvoerbaar: in de onderwijsprogrammering, de beroepspraktijkvorming en de examinering.<br />
De beoordeling op uitvoerbaarheid in onderwijsprogrammering en beroepspraktijkvorming is<br />
onderdeel <strong>van</strong> de praktijktest die door het onderwijsveld wordt uitgevoerd. De werkgroep kan<br />
hierover geen uitspraken doen.<br />
Wel willen we opmerken dat door de keuze voor een hoger abstractieniveau in de beschrijving <strong>van</strong><br />
vakkennis, vaardigheden en gedrag een dossier meer ruimte geeft voor verschillende interpretaties<br />
richting exameneisen. Dit is zeer verschillend uitgewerkt.<br />
Welke onderdelen specifiek de basis zullen vormen voor de exameneisen is op basis <strong>van</strong> het huidige<br />
model niet geheel duidelijk. Het onderdeel Kritische Beroepssituatie lijkt in ieder geval een<br />
belangrijke rol te gaan spelen. Gezien de grote verschillen in interpretatie <strong>van</strong> juist de Kritische<br />
16
Beroepssituatie zal hier extra aandacht aan gegeven moeten worden. Vaak is de huidige beschrijving<br />
<strong>van</strong> de kritische beroepssituatie een dubbeling <strong>van</strong> de kerntaak. Dit kan niet de bedoeling zijn.<br />
Doelmatig: zowel gerelateerd aan de arbeidsmarkt- en doorstroom-perspectieven <strong>van</strong> de mbo<br />
deelnemers als aan de doelmatigheid <strong>van</strong> het aanbod <strong>van</strong> de mbo-scholen. Dit wat betreft uit•<br />
voerbaarheid, organiseerbaarheid en financierbaarheid.<br />
Informatie over arbeidsmarkt en doorstroomperspectief is nog niet toegevoegd aan de<br />
kwalificatiedossiers die de werkgroep heeft onderzocht.<br />
Duurzaam: de kwalificatiedossiers hebben een geldigheid wat betreft gebruik <strong>van</strong> enkele jaren.<br />
De werkgroep kan hier geen goede uitspraak over doen. Dit zal worden bepaald door de minister <strong>van</strong><br />
OCW in samenspraak met belanghebbenden en betrokkenen.<br />
De werkgroep merkt wel op dat gezien het relatief hoge abstractieniveau de dossiers vrij robuust<br />
zijn. Hierdoor zouden de dossiers wel een aantal jaren zonder grote aanpassingen gebruikt kunnen<br />
worden. Zoals ook hierboven genoemd bij de uitvoerbaarheidseis: neveneffect is de ruimte die<br />
ontstaat in verschillende interpretaties richting exameneisen.<br />
Neutraal: de kwalificatiedossiers zijn inhoudelijke programma's <strong>van</strong> eisen. Ze articuleren dus het<br />
'wat'. Het is aan de mbo-scholen het 'hoe' vorm en inhoud te geven.<br />
We zien in het totaaloverzicht een aantal voorstellen voor kopopleidingen. In de door ons getoetste<br />
kwalificatiedossiers is deze constructie nog niet opgenomen. De vraag is wel of door de beperking in<br />
studieduur <strong>van</strong> een kopopleiding er geen richting gegeven wordt aan het ‘hoe’ en door het feit dat<br />
het een kopopleiding is en dus gepositioneerd wordt na het behalen <strong>van</strong> een diploma op niveau 3.<br />
Daarnaast zullen volgens het model ook examenprofielen onderdeel gaan uitmaken <strong>van</strong> het dossier.<br />
In deze examenprofielen worden sectorale afspraken opgenomen over vorm <strong>van</strong> de examinering.<br />
Ook hier is dus de vraag of er geen richting gegeven gaat worden aan het ‘hoe’.<br />
17
d. Het format<br />
In ‘Bijlage 1: Specificaties <strong>van</strong> de herziene <strong>kwalificatiestructuur</strong>’ behorende bij de brief <strong>van</strong> de<br />
minister <strong>van</strong> OCW dd 21 juni 2012 is een passage opgenomen over het te gebruiken format voor de<br />
herziene kwalificatiedossiers. Daarin wordt verwezen naar het format dat bij het advies <strong>van</strong> SBB <strong>van</strong><br />
4 april 2012 is aangeleverd. In de loop <strong>van</strong> de tijd is dit format aangepast en heeft er een aanvulling<br />
op de instructie plaatsgevonden. Dit heeft tot gevolg dat voor de beoordeelde kwalificatiedossiers<br />
verschillende formats zijn gebruikt.<br />
In deze paragraaf wordt een aantal bevindingen met betrekking tot de gebruikte formats en de<br />
instructie beschreven<br />
1. Onderscheid basis en profiel in kwalificatiedossiers<br />
In het format wordt onderscheid gemaakt tussen beroepsgerichte basis en profiel. De<br />
beroepsgerichte basis beschrijft de kerntaken en de vakkennis, vaardigheden en houdingsaspecten<br />
die alle beginnende beroepsbeoefenaren in het betreffende sector delen. Het profiel bestaat uit<br />
beroepsgerichte profieltaken waarin de verbijzonderingen worden beschreven. Er zijn enkelvoudige<br />
kwalificatiedossier, die bestaan uit één kwalificatie en geclusterde kwalificatiedossiers, die bestaan<br />
uit meerdere kwalificaties.<br />
Bij de enkelvoudige kwalificatiedossiers is het format onduidelijk in de benaming <strong>van</strong> basis en profiel.<br />
Er wordt bijvoorbeeld gesproken over een basis met beroepsgerichte basistaken, terwijl er maar één<br />
profiel is.<br />
De werkgroep heeft ook verticaal geclusterde kwalificatiedossiers gezien die alleen maar basistaken<br />
hebben, terwijl er toch twee profielen op verschillend niveau in zitten.<br />
De werkgroep constateert dat de lay-out een negatief effect heeft op het overzicht en de<br />
leesbaarheid <strong>van</strong> het kwalificatiedossier.<br />
2. Kwalificatie-eisen voor een kwalificatie zijn verspreid over het kwalificatiedossier<br />
Om een opleiding te bouwen en een examen vorm te geven is informatie nodig over een kwalificatie.<br />
In het format is er voor gekozen om de kwalificatie-eisen verspreid over het kwalificatiedossier te<br />
vermelden, zoals:<br />
• de beheersingsvoorschriften bij de beroepsgerichte basistaken<br />
• de profielkerntaken<br />
• de informatie in hoofdstuk 1 Typering <strong>van</strong> de beroepengroep<br />
• Typering <strong>van</strong> het beroep in het hoofdstuk <strong>van</strong> het profiel<br />
• Kritische beroepssituatie per profiel beschreven.<br />
Dit betekent dat de gebruiker <strong>van</strong> een geclusterd kwalificatiedossier, waarvoor meerdere<br />
kwalificaties de informatie verspreid over het gehele document is opgenomen, een hele analyse<br />
moet uitvoeren en zelf informatie bij elkaar moet zetten om een duidelijk beeld te krijgen <strong>van</strong> één<br />
kwalificatie. Dit komt de gebruikersvriendelijkheid <strong>van</strong> het kwalificatiedossier niet ten goede. Het<br />
format is niet gericht op en niet geschikt voor het overzichtelijk ontsluiten <strong>van</strong> (meervoudig)<br />
geclusterde kwalificatiedossiers.<br />
18
3. Nummering <strong>van</strong> kerntaken<br />
In de geclusterde kwalificatiedossiers wordt er bij elk profiel opnieuw begonnen met de nummering<br />
<strong>van</strong> de profielkerntaken. Bij een geclusterd kwalificatiedossier met 4 profielen kom je dus 4 x<br />
kerntaak 1 tegen. Dit beïnvloedt de bruikbaarheid <strong>van</strong> het kwalificatiedossier negatief.<br />
4. Compactheid versus overzichtelijkheid<br />
De compactheid <strong>van</strong> een kwalificatiedossier wordt bereikt door een andere wijze <strong>van</strong> presenteren,<br />
verminderen <strong>van</strong> witruimtes, en het inkorten of weglaten <strong>van</strong> informatie. De weggelaten informatie<br />
zal worden opgenomen in de verantwoording die wordt ontsloten via www.kwalificatiesmbo.nl, dat<br />
bij het schrijven <strong>van</strong> deze rapportage nog niet is ingericht. Het lijkt er op dat er niet is geanticipeerd<br />
op het elektronisch ontsluiten <strong>van</strong> kwalificatiedossiers; er is geen gelaagdheid in de informatie<br />
aangebracht. De kwalificatiedossiers zijn erg talig geworden en bij meer dan één profiel is het<br />
vergelijken, het zoeken <strong>van</strong> overeenkomsten en verschillen, een tijdrovende bezigheid. Als gebruiker<br />
<strong>van</strong> het kwalificatiedossier krijg je behoefte aan een (visueel) overzicht wat verwant en<br />
onderscheidend. De compactheid die gekozen is in dit format heeft een negatieve invloed op de<br />
overzichtelijkheid<br />
5. Waarde <strong>van</strong> competenties<br />
In het format zijn de competenties minder op de voorgrond geplaatst. Om de waarde <strong>van</strong> vakkennis<br />
en vaardigheden extra te benadrukken wordt het Competentiemodel KBB powered by SHL alleen nog maar<br />
ingezet bij de ontwikkeling <strong>van</strong> kwalificatiedossiers, 'aan de achterkant'. Op welke manier<br />
competenties ingezet moeten worden bij de beroepsuitoefening, wordt in het kwalificatiedossier<br />
('aan de voorkant') duidelijk aan de hand <strong>van</strong> de beschrijving <strong>van</strong> het gedrag (voorheen prestatie-<br />
indicatoren); de competenties worden hierin verwerkt.<br />
De competenties staan in de beoordeelde kwalificatiedossiers opgesomd onder de<br />
gedragsindicatoren, waardoor de relatie tussen de competentie en de gedragsindicator is<br />
verdwenen. Het is daarom ook onduidelijk wat de waarde <strong>van</strong> de competenties is binnen dit format<br />
en de waarde ten opzichte <strong>van</strong> het gebruik <strong>van</strong> competenties in de huidige kwalificatiedossiers. Ook<br />
is onduidelijk wat de waarde is in de exameneisen.<br />
6. Indeling beheersingsniveau <strong>van</strong> vakkennis en vaardigheden<br />
In de instructie bij het format wordt bij het formuleren <strong>van</strong> vakkennis en vaardigheden verwezen<br />
naar de NLQF-descriptoren, die per kwalificatieniveau een indeling <strong>van</strong> beheersingsniveaus geven. Bij<br />
het doornemen <strong>van</strong> de kwalificatiedossiers zien we dat er allerlei formuleringen worden gebruikt om<br />
het verschil in beheersingsniveau te duiden. Er is ogenschijnlijk niet strak gestuurd, noch getoetst op<br />
het eenduidig gebruik <strong>van</strong> de NLQF-descriptoren.<br />
Dit maakt dat het kwalificatiedossier geen goede informatie geeft over de examinering <strong>van</strong> de<br />
vakkennis en vaardigheden.<br />
7. Begrenzing in bepaling vakkennis en vaardigheden<br />
In de instructie bij het format is goed te zien dat bij het bepalen <strong>van</strong> de vakkennis en vaardigheden<br />
steeds sprake is <strong>van</strong> begrenzing <strong>van</strong> de hoeveelheid vakkennis en vaardigheden die mogen worden<br />
opgenomen in het kwalificatiedossier. Deze begrenzing komt in de volgende aanwijzingen naar<br />
voren:<br />
19
• Noem de vakkennis en vaardigheden die de kern vormen.<br />
• Beschrijf vakkennis en vaardigheden op het goede aggregatieniveau:<br />
o Geen opsomming <strong>van</strong> afzonderlijke elementen, maar beschrijf categorieën, groepen <strong>van</strong><br />
kenniselementen en vaardigheden<br />
o Neem geen vakkennis en vaardigheden op die al in het werkproces genoemd zijn.<br />
• Beschrijf alleen het hoogste beheersingsniveau. Vaardigheid veronderstelt de aanwezigheid <strong>van</strong><br />
kennis.<br />
De werkgroep vraag zich af of dit niet tegenstrijdig is met het voorop stellen <strong>van</strong> de vakkennis en<br />
vaardigheden. Daarnaast is het voor de gebruiker <strong>van</strong> het kwalificatiedossier niet duidelijk of de<br />
vakkennis en vaardigheden die in de kolom zijn aangegeven ‘de’ vakkennis en vaardigheden zijn die<br />
moet worden geëxamineerd.<br />
8. Overige opmerkingen<br />
In het format is geen ruimte opgenomen om opmerkingen te maken over de studielast, zoals wel in<br />
de Wet educatie en beroepsonderwijs is opgenomen.<br />
Er is geen ruimte in het format opgenomen om een opmerking te maken over een mogelijke<br />
kopopleiding die aansluit op een kwalificatie.<br />
20
4. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN<br />
4.1 Vooraf<br />
De werkgroep hecht er aan op te merken dat de conclusies in dit hoofdstuk geen definitieve<br />
conclusies betreffende de gehele herziene <strong>kwalificatiestructuur</strong> bevatten zoals deze moet worden<br />
opgeleverd in december 2013. Dat kan ook niet. Daarvoor is de structuur nog te veel in ontwikkeling<br />
en zijn er nog te weinig kwalificatiedossiers vrijgegeven om te kunnen beoordelen. Bovendien<br />
bevatten de kwalificatiedossiers die in concept zijn opgeleverd voor de praktijktest nog niet alle<br />
informatie. Het betreft daarom – conform de opdracht <strong>van</strong> het procesmanagement <strong>MBO</strong>15 - een<br />
tussentijdse beoordeling op basis <strong>van</strong> de tussentijds beschikbare informatie, met name de 79<br />
vrijgegeven kwalificatiedossiers voor de praktijktest.<br />
In paragraaf 4.2 wordt een conclusie geformuleerd over de vraag <strong>van</strong> het procesmanagement <strong>MBO</strong>15<br />
in hoeverre de opgeleverde kwalificatiedossiers voldoen aan de 20 randvoorwaarden en algemene<br />
kwaliteitseisen, zoals geformuleerd in “Bijlage 1: Specificaties <strong>van</strong> de herziene <strong>kwalificatiestructuur</strong>”<br />
bij de brief <strong>van</strong> de minister <strong>van</strong> OCW <strong>van</strong> 21 juni 2012 aan de SBB (samengevat als: kwaliteitseisen).<br />
Deze brief is inclusief de bijlage 1 in bijlage bij deze rapportage opgenomen. Paragraaf 4.3 formuleert<br />
een conclusie over de vraag in hoeverre de doelstellingen worden gerealiseerd die beoogd worden<br />
met de herziene <strong>kwalificatiestructuur</strong>.<br />
Tenslotte geeft paragraaf 4.4 aanbevelingen voor het vervolg.<br />
4.2 Mate waarin de vrijgegeven kwalificatiedossiers aan de kwaliteitseisen voldoen<br />
Uit de bevindingen <strong>van</strong> de paragrafen 3.2, 3.3 en 3.4 blijkt duidelijk dat de vrijgegeven<br />
kwalificatiedossiers en het overzicht <strong>van</strong> de totale toekomstige <strong>kwalificatiestructuur</strong> (nog) niet<br />
voldoen aan veel <strong>van</strong> de gestelde eisen.<br />
Deels gaat het hierbij om (nog) ontbrekende informatie. Zo is er bijvoorbeeld nog geen informatie<br />
opgenomen in de concept kwalificatiedossiers over de herkenbaarheid voor onderwijs en<br />
bedrijfsleven, uitvoerbaarheid voor docenten, arbeidsmarktontwikkelingen en studielast.<br />
Deels gaat het om kwalitatieve tekortkomingen in de opgeleverde kwalificatiedossiers. Het gaat<br />
hierbij vooral om een gebrek aan eenduidigheid in terminologie tussen de opgeleverde<br />
kwalificatiedossiers. De beschrijvingen <strong>van</strong> vakkennis, vaardigheden, gedrag en de kritische<br />
beroepssituatie lopen erg uiteen. Van beheersingsniveaus wordt soms wel en soms geen gebruik<br />
gemaakt en dan ook nog op verschillende wijze.<br />
Tot slot gaat de compactheid regelmatig ten koste <strong>van</strong> de duidelijkheid. Zo is er geen schema meer<br />
opgenomen waarin je per kwalificatie de kerntaken en werkprocessen ziet en wordt voor veel<br />
belangrijke informatie verwezen naar een website. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de taal- en<br />
rekeneisen en Loopbaan en burgerschap. Ook de trends en ontwikkelingen worden gemist in de<br />
kwalificatiedossiers.<br />
21
Wat opvalt, is dat een deel <strong>van</strong> de kwalitatieve tekortkomingen veroorzaakt worden door de<br />
vormgeving <strong>van</strong> het format en de daarbij behorende instructie die is opgesteld voor de ontwikkelaars<br />
<strong>van</strong> de kwalificatiedossiers. De werkgroep constateert ook dat algemene kwaliteitseisen en<br />
randvoorwaarden soms op gespannen voet met elkaar staan. Zo vraagt flexibiliteit en robuustheid<br />
om beschrijvingen op een hoger abstractieniveau maar dit komt de uitvoerbaarheid bijvoorbeeld bij<br />
de examinering niet ten goede.<br />
4.3 Mate waarin de doelen <strong>van</strong> de <strong>herziening</strong> zijn gerealiseerd<br />
Uiteindelijk is de belangrijkste vraag: geven de kwalificatiedossiers die zijn vrijgegeven (en het<br />
overzicht <strong>van</strong> de nieuwe structuur) vertrouwen dat het doel <strong>van</strong> de <strong>herziening</strong> <strong>van</strong> de<br />
<strong>kwalificatiestructuur</strong> wordt gerealiseerd? Dit doel is als volgt geformuleerd in de ‘Bijlage 1:<br />
Specificaties <strong>van</strong> de herziene <strong>kwalificatiestructuur</strong>’ bij de brief <strong>van</strong> de minister <strong>van</strong> 21 juni 2012:<br />
“Doel <strong>van</strong> de <strong>herziening</strong> <strong>van</strong> de <strong>kwalificatiestructuur</strong> is dat:<br />
- de kwalificatiedossiers worden gebundeld waar dat mogelijk is, enop niveau 4 breder opgezet;<br />
- vakkennis en vaardigheden herkenbaar en duidelijk beschreven zijn;<br />
- het aantal kwalificatiedossiers en kwalificaties, afneemt en de kwalificatiedossiers transparanter<br />
en eenvoudiger zijn.”<br />
Deze vijf punten lopen we systematisch langs.<br />
Is er gebundeld waar mogelijk? Er is zeker gebundeld en er heeft een reductie plaatsgevonden <strong>van</strong> het<br />
aantal kwalificatiedossiers. Er is echter vooral gebundeld per sector en zelfs niet altijd waar mogelijk.<br />
Hier en daar is wel geclusterd over de sectoren heen, maar er kan nog veel meer geclusterd worden.<br />
Is niveau 4 breder opgezet? Als werkgroep hebben we hier op twee manieren naar gekeken. We zien<br />
binnen enkele kwalificatiedossiers op niveau 4 dat er minder profielen zijn opgenomen, waardoor<br />
het kwalificatiedossier breder <strong>van</strong> opzet is. We constateren ook dat als kwalificatiedossiers een<br />
bredere opzet <strong>van</strong> niveau 4 opleidingen mogelijk moeten maken, dat er dan meer horizontaal<br />
geclusterd moet worden binnen en over domeinen/sectoren heen. Dit zien we in de onderzochte<br />
kwalificatiedossiers nog weinig terug. De meeste niveau 4 kwalificatiedossiers wijken op dit punt niet<br />
af <strong>van</strong> de eerdere kwalificatiedossiers op niveau 4. Overigens constateert de werkgroep bij dit doel<br />
ook een spanningsveld tussen breder <strong>van</strong> opzet en de eis <strong>van</strong> herkenbaarheid voor het bedrijfsleven<br />
en het feit dat er een beroepscompetentieprofiel ten grondslag moet liggen aan een<br />
kwalificatiedossier.<br />
Zijn kennis en vaardigheden duidelijk en herkenbaar beschreven? De beschrijving hier<strong>van</strong> verschilt<br />
sterk <strong>van</strong> dossier tot dossier (zie ook randvoorwaarde 10 in paragraaf 3.3). Over de gehele linie <strong>van</strong><br />
de bestudeerde kwalificatiedossiers is dit dus niet het geval. Er ontbreekt een eenduidige definitie en<br />
beschrijvingsmodel <strong>van</strong> vakkennis, vaardigheden, gedrag en de samenhang daartussen.<br />
22
Is het aantal kwalificatiedossiers en kwalificaties afgenomen? Ja, het aantal kwalificatiedossiers<br />
neemt (volgens de ons bekende laatste voornemens) af <strong>van</strong> 237 in 2012 naar 180 in de herziene<br />
<strong>kwalificatiestructuur</strong> op te leveren in december 2013. Het aantal kwalificaties neemt volgens de<br />
plannen af <strong>van</strong> 612 in 2012 naar 510 in de herziene <strong>kwalificatiestructuur</strong> op te leveren in december<br />
2013 (zie ook paragraaf 3.2). Een overzicht <strong>van</strong> de totale voornemens wordt node gemist.<br />
Opmerkelijk is het verschil in het gemiddelde aantal profielen per dossier. In de vrijgegeven set is dit<br />
gemiddelde aantal gedaald, terwijl dit in de te verwachten structuur juist is toegenomen; vooral de<br />
enkelvoudige en minder complexe kwalificatiedossiers nu als eerste zijn vrijgegeven.<br />
Zijn de kwalificatiedossiers transparanter en eenvoudiger? Nee helaas, de leesbaarheid en<br />
gebruiksvriendelijkheid is afgenomen, onder andere door het gebruik <strong>van</strong> het nieuwe format (zie ook<br />
paragraaf 3.4), waar de ontwikkelaars zich doorgaans aan hebben gehouden. Het gehanteerde<br />
format is niet geschikt voor een leesbare en duidelijke presentatie <strong>van</strong> meervoudig geclusterde<br />
kwalificatiedossiers en is sterk gericht op een niet digitale ontsluiting. De kwalificatiedossiers zijn<br />
doorgaans compacter, maar missen ook informatie. Verwijzingen naar meer informatie op de<br />
website kwalificatiesmbo.nl zijn (nog) niet functioneel.<br />
4.4 Aanbevelingen<br />
De experts formuleren de volgende aanbevelingen (aan OCW en SBB) om tot verbetering te komen:<br />
1. Zorg er voor dat er tussen OCW en SBB 100% duidelijkheid is over de opdracht en de primaire<br />
doelen die gerealiseerd moeten worden door de <strong>herziening</strong>.<br />
Deze aanbeveling komt voort uit de constatering <strong>van</strong> de experts dat een aantal genoemde eisen en<br />
doelstellingen moeilijk met elkaar te verenigen zijn. De eis <strong>van</strong> compactheid bijvoorbeeld heeft geleid<br />
tot beschrijvingen <strong>van</strong> een hoger abstractieniveau en weglaten <strong>van</strong> informatie. Daarmee boeten de<br />
kwalificatiedossiers in aan herkenbaarheid en werkbaarheid voor de onderwijsinstellingen en het<br />
bedrijfsleven.<br />
Een echt duidelijke analyse <strong>van</strong> wat er mis is met de huidige kwalificatiedossiers en wat er dus vooral<br />
moet veranderen in de <strong>herziening</strong>soperatie is nodig. Met alleen het ontwikkelen <strong>van</strong> een nieuw<br />
format kan niet worden volstaan. De doelen <strong>van</strong> de operatie vragen ook om het onderzoeken en<br />
beantwoorden <strong>van</strong> andere vraagstukken, zoals welke spanningvelden er zijn tussen de verschillende<br />
kwaliteitseisen en randvoorwaarden en hoe daar mee om te gaan. Ook is bezinning nodig op de<br />
vraag of er nog aanpassingen nodig zijn in het ontwikkelproces <strong>van</strong> beroepscompetentieprofiel naar<br />
kwalificatiedossier om te kunnen voldoen aan de verschillende eisen.<br />
23
2. Stuur als SBB krachtig op kwaliteit en eenduidigheid <strong>van</strong> de kwalificatiedossiers.<br />
Deze aanbeveling komt voort uit de indruk <strong>van</strong> de werkgroep dat het sterkst is gestuurd op de<br />
kwantitatieve doelstelling, zelfs ten koste <strong>van</strong> kwalitatieve eisen aan de kwalificatiedossiers. Er is<br />
meer eenduidigheid nodig in formulering <strong>van</strong> combinaties <strong>van</strong> handelingen met vakkennis,<br />
vaardigheden en gedrag. Als die eenduidigheid er is, is het ook gemakkelijker om overlap te<br />
constateren bijvoorbeeld in verkopen, leidinggeven, budgetteren, kwaliteit bewaken, plannen en<br />
organiseren.<br />
Daarnaast zou er nog een goed gekeken moeten worden naar het inbrengen <strong>van</strong> kopopleidingen op<br />
het gebied <strong>van</strong> leidinggeven, management en ondernemerschap gekoppeld aan een niveau 3<br />
opleidingen. Een dergelijk nieuw element zal evenals het toepassen <strong>van</strong> keuzedelen onderzocht<br />
moeten worden op implicaties op organiseerbaarheid en uitvoerbaarheid.<br />
3. Doordenk <strong>van</strong> te voren beter met welk format en instructie in welk tijdpad en onder welke<br />
sturingscondities de klus geklaard kan worden.<br />
Deze aanbeveling komt voort uit het feit dat de werkgroep heeft geconstateerd dat het voor de<br />
voorliggende kwalificatiedossiers niet goed heeft gewerkt dat tussentijds voortdurend format,<br />
instructies en afspraken zijn gewijzigd. Dit heeft bijvoorbeeld geleid tot totaal onvergelijkbare<br />
kritische beroepssituaties in de kwalificatiedossiers. Het is nodig te kiezen voor een eenduidig<br />
beschrijvingsmodel voor vakkennis en vaardigheden. De instructie bij het format (en de toetsing <strong>van</strong><br />
de kwalificatiedossiers) moet meer gericht zijn op een kwalitatieve, onderwijskundig heldere invulling<br />
dan op de kwantitatieve reductie. Fundamentele keuzes zijn nodig voor wat betreft inhoud, proces<br />
en sturing zo is er bijvoorbeeld voor een grote hoeveelheid profielen nog geen oplossing gevonden<br />
voor het relatief kleine aantal studenten.<br />
Niet het format, waarschijnlijk geen enkel format, lost dat probleem op. Daar zijn andere<br />
fundamentelere keuzes voor nodig.<br />
4. Zorg dat volstrekt helder is welke rol de verschillende onderdelen <strong>van</strong> het dossier spelen bij de<br />
examinering en welke eisen daaraan worden gesteld. Omschrijf dit in een helder document.<br />
Deze aanbeveling wordt gedaan omdat het naar de mening <strong>van</strong> de werkgroep de kern <strong>van</strong> de functie<br />
<strong>van</strong> kwalificatiedossiers betreft: duidelijkheid bieden over wat geëxamineerd moet worden. Deze<br />
duidelijkheid is er tot op heden onvoldoende. Hierin zouden eveneens de resultaten uit de<br />
implementatietoetsen meegenomen moeten worden.<br />
24
Bijlagen<br />
Bijlage 1. Brief minister Onderwijs, Cultuur en Wetenschap + bijlage 1 “Specificaties <strong>van</strong> de<br />
herziene <strong>kwalificatiestructuur</strong>” aan SBB d.d. 21 juni 2012<br />
Bijlage 2. Overzicht <strong>van</strong> onderzochte concept-kwalificatiedossiers<br />
Bijlage 3. Overzicht resultaten en tabellen kwantitatieve analyse<br />
Bijlage 4 Samenstelling <strong>van</strong> de expertgroep<br />
25
Bijlage 1: Brief minister Onderwijs, Cultuur en Wetenschap + bijlage 1 “Specificaties <strong>van</strong><br />
de herziene <strong>kwalificatiestructuur</strong>” aan SBB d.d. 21 juni 2012<br />
26
Bijlage 2: Overzicht <strong>van</strong> onderzochte concept-kwalificatiedossiers<br />
kwalificatie<br />
kenniscentrum<br />
Administratie ECABO Economie en Administratie B 1 1 0 2<br />
Aftersales Mobiliteitsbranche Innovam Mobiliteit N 1 0 0 3<br />
Agrocluster Aequor Voedsel & Leefomgeving N 12 1 1 2,3,4 1<br />
Applicatieontwikkeling ECABO Economie en Administratie B 1 0 0 4<br />
Autospuiter JS1 VOC Mobiliteit B 2 0 1 2,3<br />
AV-productie GOC Media & Vormgeving B 4 0 1 2,3,4 C<br />
AV-productie PMLF Media & Vormgeving B 0 0 1 2,3,4 c<br />
AV-productie Sa<strong>van</strong>tis Media & Vormgeving B 0 0 1 2,3,4 c<br />
Aviation operations VTL Transport B 1 0 0 4 1<br />
Bediening Kenwerk Horeca en Bakkerij B 4 0 1 3,4<br />
domein<br />
bestaand/(ver)nieuw(d)<br />
om<strong>van</strong>g /aantal profielen<br />
gereduceerd aantal<br />
complex/ geclusterd<br />
niveau(s)<br />
combi<br />
Wettelijke vereisten
Behoudsmedewerker SVGB Ambacht, Lab., Gez. B 1 0 0 4<br />
Betonboren Fundeon Bouw & Infra B 1 0 0 3<br />
Betonstaalverwerken Fundeon Bouw & Infra B 4 1 1 2,3<br />
Betontimmeren Fundeon Bouw & Infra B 2 0 1 2,3<br />
Carrosseriebouw VOC Mobiliteit B 2 0 1 2,3<br />
Confectie- en veranderatelier KCH Handel en Ondernemen B 1 0 0 2<br />
Contactcenter teamleiding ECABO Economie en Administratie B 1 0 0 4<br />
Dakdekken Fundeon Bouw & Infra B 5 0 1 2,3<br />
Dierverzorging Aequor Voedsel & Leefomgeving B 5 1 1 2,3,4 1<br />
Doktersassistent Calibris Zorg & Welzijn B 1 0 0 4<br />
Entree voedsel natuur en leefomgeving Aequor Voedsel & Leefomgeving N 0 0 0 0 c<br />
Entree voedsel natuur en leefomgeving SVO Voedsel & Leefomgeving N 5 1 1 1 c<br />
Fietstechniek Innovam Mobiliteit B 2 0 1 2,3<br />
Financieel administratieve beroepen ECABO Economie en Administratie B 3 0 1 3,4<br />
Financiële dienstverlening ECABO Economie en Administratie N 4 0 1 4 1<br />
Game art GOC Media & Vormgeving B 1 0 0 4<br />
Gespecialiseerde dierverzorging Aequor Voedsel & Leefomgeving B 1 0 0 3<br />
28
Glaszetten Sa<strong>van</strong>tis Afbouw, hout, onderhoud B 2 0 1 2,3<br />
Goud- en Zilversmeden SVGB Ambacht, Lab., Gez. B 3 0 1 3,4<br />
Grimeur KOC Uiterlijke verzorging B 1 0 0 4<br />
Groene ruimte Aequor Voedsel & Leefomgeving N 7 1 1 2,3,4<br />
Grond-, weg- en waterbouw Fundeon Bouw & Infra B 8 0 1 2,3<br />
Human Technology Kenteq Techniek & Proces B 1 0 0 4<br />
ICT support ECABO ICT B 2 0 1 2,3 c<br />
ICT support Kenteq ICT B 0 0 1 2,3 c<br />
ICT- en mediabeheer ECABO ICT B 2 1 1 4 c<br />
ICT- en mediabeheer GOC ICT B 0 1 1 4 c<br />
ICT- en mediabeheer Kenteq ICT B 0 1 1 4 c<br />
Juweliersbedrijf SVGB Ambacht, Lab., Gez. B 2 0 1 3,4<br />
Kaderfunctie Afbouw, Onderhoud en Interieur Sa<strong>van</strong>tis Afbouw, hout, onderhoud B 3 0 0 4 s?<br />
Keuken Kenwerk Horeca en Bakkerij B 4 0 1 2,3,4<br />
Koude- en klimaatsystemen Kenteq Techniek & Proces B 2 0 0 2 1<br />
Leefomgeving Aequor Voedsel & Leefomgeving N 2 0 0 4<br />
leidinggeven versindustrie SVO Voedsel & Leefomgeving B 2 0 1 3,4<br />
29
leidinggeven versspeciaalzaak SVO Voedsel & Leefomgeving B 2 1 1 3,4<br />
Machinist Fundeon Bouw & Infra B 4 1 1 3 1<br />
Management retail KCH Handel en Ondernemen B 1 0 0 4<br />
Marketing, communicatie en evenementen ECABO Economie en Administratie B 2 0 0 4<br />
Medewerker Steriele Medische Hulpmiddelen SVGB Ambacht, Lab., Gez. B 1 0 0 3<br />
Mediamanagement GOC Media & Vormgeving B 1 0 0 4<br />
Mediaredactie GOC Media & Vormgeving N 1 0 0 4 c<br />
Mediaredactie PMLF Media & Vormgeving N 0 0 4 c<br />
Mediaredactie Sa<strong>van</strong>tis Media & Vormgeving N 0 0 4 c<br />
Meewerken in de recreatieve branche Kenwerk Toerisme en Recreatie B 2 0 1 2<br />
Meewerken in de toeristische branche Kenwerk Toerisme en Recreatie B 4 0 1 4<br />
Metselen Fundeon Bouw & Infra B 2 1 1 2,3<br />
Meubels stofferen SH&M Afbouw, hout, onderhoud B 3 1 1 2,3,4<br />
Natuursteenbewerken Fundeon Bouw & Infra B 5 0 1 2,3<br />
Onderhoud Kenteq Techniek & Proces N 2 0 0 2<br />
Paard Aequor Voedsel & Leefomgeving B 3 0 1 3,4<br />
Parketvloeren leggen SH&M Afbouw, hout, onderhoud B 2 0 1 2,3<br />
30
Particuliere beveiliging ECABO Veiligheid en Sport B 2 0 0 3 1<br />
Pianotechniek SVGB Ambacht, Lab., Gez. B 1 0 0 3<br />
Plafond-/wandmontage Sa<strong>van</strong>tis Afbouw, hout, onderhoud 1 0 0 2<br />
Praktijkopleider Calibris Zorg & Welzijn 1 0 0 4<br />
Publieke veiligheid ECABO Veiligheid en Sport B 2 0 1 2,3 1<br />
Rondvaartboot VTL Transport B 1 0 0 2 1<br />
Ruimtelijke vormgeving Sa<strong>van</strong>tis Media & Vormgeving B 2 1 1 2,4<br />
Schilderen Sa<strong>van</strong>tis Afbouw, hout, onderhoud B 2 0 0 2,3<br />
Secretariële beroepen ECABO Economie en Administratie B 2 0 1 3,4<br />
Service en onderhoud gebouwen Kenteq Techniek & Proces B 1 0 0 2<br />
Sport en Bewegen Calibris Veiligheid en Sport B 5 1 1 3,4 c<br />
Sport en Bewegen Kenwerk Veiligheid en Sport B 0 1 1 3,4 c<br />
Sport- en Bewegingsbegeleider Calibris Veiligheid en Sport B 1 0 0 2<br />
<strong>Stand</strong>- en decorbouw Sa<strong>van</strong>tis Media & Vormgeving B 2 0 1 2,3<br />
Steigerbouw Fundeon Bouw & Infra B 2 0 1 2,3<br />
Tandartsassistent Calibris Zorg & Welzijn B 1 0 0 4<br />
Technisch tekenen Kenteq Techniek & Proces B 4 0 1 3,4<br />
31
Tegelzetten Fundeon Bouw & Infra B 2 0 1 2,3<br />
Timmeren Fundeon Bouw & Infra B 2 1 1 2,3<br />
Uurwerktechniek SVGB Ambacht, Lab., Gez. B 2 0 1 3,4<br />
vakmanschap versindustrie SVO Voedsel & Leefomgeving B 2 0 1 2,3<br />
vakmanschap versspeciaalzaak SVO Voedsel & Leefomgeving B 5 0 1 2,3<br />
Veiligheid en vakmanschap ECABO Veiligheid en Sport B 4 0 1 2,3<br />
Verkoop en advies retail KCH Handel en Ondernemen 2 1 1 3<br />
Verkoop retail KCH Handel en Ondernemen B 1 0 0 2<br />
Vliegtuigbouw Kenteq Techniek & Proces B 3 0 0 2<br />
Voegen / gevelbehandelen Fundeon Bouw & Infra B 2 0 0 2<br />
Kenteq 1<br />
Kenteq 2<br />
Kenteq 3<br />
Kenteq 4<br />
32
Bijlage 3: Tabellen kwantitatieve analyse<br />
Domein<br />
aangeboden<br />
dossiers voor<br />
implementatie<br />
aan te bieden<br />
dossiers 2014<br />
% aangeboden<br />
dossiers<br />
aangeboden<br />
profielen<br />
implementatie<br />
aan te bieden<br />
profielen 2014<br />
% aangeboden<br />
profielen<br />
Afbouw, hout en onderhoud 6 19 32 13 44 30<br />
Ambacht, Laboratorium 6 16 38 10 37 27<br />
Bouw & Infra 12 14 86 39 53 74<br />
Economie & Administratie (1) 7 8 88 14 22 64<br />
Handel & ondernemerschap * (4) 4 12 33 5 13 38<br />
Horeca & Bakkerij (11) 2 5 40 8 22 36<br />
Informatie & Communicatie technologie 2 2 100 4 4 100<br />
Media vormgeving 6 10 60 11 29 38<br />
Mobiliteit en voertuigen (5) 4 10 40 7 32 22<br />
Techniek & procesindustrie 6 29 21 13 107 12<br />
Toerisme & Recreatie (1) 2 4 50 6 12 50<br />
Transport, Scheepvaart en logistiek 2 19 11 2 38 5<br />
Uiterlijke verzorging 1 3 33 1 8 13<br />
Veiligheid & Sport (-)** 5 5 100 14 14 100<br />
Voedsel, Natuur & Leefomgeving (1) *** 11 12 92 46 53 87<br />
Zorg & Welzijn 3 12 25 3 22 14<br />
TOTAAL 79 180 44 196 510 38<br />
Tabel a: Overzicht opgeleverde kwalificatiedossiers, profielen 2 en op te leveren kwalificatiedossiers en profielen in 2014 volgens de Architectuur <strong>herziening</strong><br />
1304 11<br />
2 N.B. Profiel is hier gelijkgesteld aan kwalificatie.<br />
33
Toelichting op de samenstelling <strong>van</strong> deze tabel<br />
Bij de tellingen met betrekking tot de aan te bieden kwalificatiedossiers 2014, de totalen, is uitgegaan<br />
<strong>van</strong> het document met de naam AB 13-16 architectuur <strong>herziening</strong> 130411. De telling is gemaakt op<br />
basis <strong>van</strong> PM getallen (procesmanagement) en niet de PC (paritaire commissie) getallen. De<br />
verschillen tussen deze twee zijn in het totaal marginaal. De zogenaamde kopopleidingen zijn<br />
meegeteld, zoals dat in de categorie PM ook is gedaan. Dat zijn er in totaal (potentieel) 35. Dit aantal<br />
is gebaseerd op het aantal profielen, welke geel gearceerd zijn in het overzicht. In de legenda<br />
horende bij het overzicht is vermeld dat het hier de kopopleidingen betreft. Deze zijn doorgaans<br />
meegeteld als profiel (bij Handel ook geteld als dossier).<br />
In de vrijgegeven kwalificatiedossiers is echter niet vermeld dat het kopopleidingen betreft.<br />
Voor de vrijgegeven, aangeboden kwalificatiedossiers en profielen is gebruikt gemaakt <strong>van</strong>:<br />
• de gegevens zoals deze zijn ontsloten op de site kwalificaties mbo;<br />
• de structuur en de daarbij gemaakte opmerkingen in december 2012 (Bijlage 3<br />
Overzicht_oud-nieuw_<strong>herziening</strong>_incl_maatregelen_17-12-2012 (2).xls bij de brief <strong>van</strong> de<br />
SBB met kenmerk jv12627mr/KWA1Vereenvoudiging <strong>kwalificatiestructuur</strong> <strong>MBO</strong>).<br />
Tabel b: Aantal kwalificatiedossiers met 1, 2, 3, 4 of meerdere profielen<br />
Aantal profielen per dossier 1 2 3 4 meer<br />
Aantal totaal 25 30 6 9 9<br />
Het overgrote deel <strong>van</strong> de aangeboden kwalificatiedossiers, zijnde 55 kwalificatiedossiers, heeft<br />
slechts een of twee profielen. Twee profielen betekent meestal een basisdeel en één extra<br />
profieldeel. Voor 25 <strong>van</strong> de vrijgegeven kwalificatiedossiers is alleen het basisdeel uitgewerkt. Hier<br />
valt basisdeel samen met profiel. Van de 9 kwalificatiedossiers met meer dan 4 profielen zijn er 5 in<br />
het domein <strong>van</strong> Voedsel & Leefomgeving. In dit domein zitten de zwaar geclusterde, multi-profiel<br />
kwalificatiedossiers. Gevolgd door Bouw en Infra, 4 zwaar geclusterde kwalificatiedossiers (en een<br />
Sport en Bewegen dossier, <strong>van</strong> 5 profielen).<br />
Tabel c: Verdeling kwalificaties over niveaus <strong>van</strong> de aangeleverde kwalificatiedossiers.<br />
Niveaus 2 3 4 2,3,4<br />
2 13 20 1<br />
3 20 8 11<br />
4 1 11 23<br />
34 39 35 8<br />
In bovenstaande tabel is aangegeven hoe de verdeling is over de verschillende<br />
(gecombineerde/geclusterde ) niveaus. Van dit aantal <strong>van</strong> 79 zijn er 8 zeer complex, geclusterde<br />
kwalificatiedossiers met niveau 2, 3 én 4, 10 %; 11 kwalificatiedossiers voor 3 en 4, 13 %; 20<br />
kwalificatiedossiers voor 2 en 3, 25 %.<br />
34
Tabel d: Keuzedelen per niveau<br />
Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 3<br />
2 5 2 4<br />
De keuzedelen zijn doorgaans een extra kerntaak, uitgewerkt voor verschillende niveaus, of een<br />
bewerking <strong>van</strong> een bestaande kerntaak. Het onderscheid tussen een keuzedeel of een profiel met<br />
een extra kerntaak is niet overtuigend. Dat geldt vooral voor medisch secretaresse, juridisch<br />
secretaresse, verdieping mediaproductie. Mogelijk worden keuzedelen gebruikt om het aantal<br />
kwalificaties verder te reduceren.<br />
Tabel e: Overzicht beschikbare keuzedelen volgens de site kwalificatiesmbo.nl<br />
Kenniscentrum Domein Keuzedeel 2<br />
Kenteq<br />
Kenteq<br />
Kenteq<br />
Kenteq<br />
Aequor/ SVO<br />
SVO<br />
SVO<br />
Fundeon<br />
ECABO<br />
ECABO<br />
ECABO<br />
GOC<br />
Kenwerk<br />
Voedsel & Leef<br />
Voedsel & Leef<br />
Voedsel & Leef<br />
Bouw & Infra<br />
Economie en Admin<br />
Economie en Admin<br />
Economie en Admin<br />
Media & Vormgeving<br />
Horeca en Bakkerij<br />
duurzaamheid in het beroep<br />
duurzaamheid in het beroep<br />
duurzaamheid in het beroep<br />
duurzaamheid in het beroep<br />
gebruiken computer (1);<br />
solliciteren (1)<br />
bereidingstechnieken vers breed &<br />
voedingsleer<br />
world class manufacturing (2,3,4)<br />
bekledings -en zinkconstructies<br />
inleiding financiële administratie<br />
2<br />
juridisch secretaresse 4<br />
medisch secretaresse<br />
verdieping mediaproductie<br />
gezonde voeding<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
1<br />
2<br />
2,3,4<br />
2,3<br />
4<br />
4<br />
4<br />
35
Bijlage 4 Samenstelling expertgroep<br />
Drs. Karin Geurts.<br />
Eigenaar <strong>van</strong> KG Opleiding & Advies, bureau voor opleiding en advies. Werkzaam als interim<br />
directeur Servicebureau <strong>van</strong> de Bedrijfstakgroep Handel en Beleidsadviseur <strong>MBO</strong> Raad.<br />
Afgestudeerd aan de Radboud universiteit Nijmegen in 1990, Interdisciplinaire Onderwijskunde,<br />
specialisatie bedrijfsopleidingen. Door diverse functies in zowel kenniscentra als onderwijsveld veel<br />
ervaring en kennis <strong>van</strong> het <strong>MBO</strong> onderwijs, de ontwikkeling <strong>van</strong> kwalificatiestructuren,<br />
kwalificatiedossiers en de vormgeving <strong>van</strong> het onderwijs.<br />
Rele<strong>van</strong>te werkervaring:<br />
• Onderwijskundige en manager bij Kenniscentrum Handel ( verantwoordelijk voor ontwikkeling<br />
kwalificatiedossiers vorige <strong>herziening</strong> 2002-2005)<br />
• Docent en Coördinator bij de Hogeschool <strong>van</strong> Arnhem en Nijmegen, studierichting<br />
Opleidingskunde (thans lid <strong>van</strong> werkveldadviescommissie)<br />
• Advisering, training en coaching en advisering <strong>van</strong> management en teams <strong>van</strong> ROC’s<br />
bijvoorbeeld bij de implementatie <strong>van</strong> nieuwe onderwijs- en organisatievormen en<br />
resultaatverantwoordelijk werken.<br />
• Ontwerp en uitvoering <strong>van</strong> de leergang ‘managen <strong>van</strong> teams in de verandering’ via <strong>MBO</strong>2010,<br />
op diverse ROC’s.<br />
• Ondersteuning en advisering <strong>van</strong> de Bedrijfstakgroep Handel (o.a. onderwijskundig advies,<br />
organisatie <strong>van</strong> bijeenkomsten en congressen, examencommissie)<br />
Drs. Ineke Bosch.<br />
Eigenaar <strong>van</strong> Medemogelijk, een onderwijskundig bureau voor:<br />
• advisering bij het invoeren <strong>van</strong> vernieuwingen in het onderwijs<br />
• onderwijskundig begeleiding <strong>van</strong> (docenten)teams en leidinggevenden<br />
• projectleiding en het aansturen <strong>van</strong> project- of ontwikkelteams.<br />
Afgestudeerd aan de Universiteit Twente, Toegepaste Onderwijskunde, afstudeerrichtingen:<br />
Instructietechnologie en Curriculumtechnologie. Daarnaast diverse cursussen gevolgd op het gebied<br />
<strong>van</strong> het ontwikkelen <strong>van</strong> opleidingsmaterialen, het beoordelen en ontwikkelen <strong>van</strong><br />
toetsinstrumenten, auteursmanagement, coaching, competenties en EVC. Opleidingen op het gebeid<br />
<strong>van</strong> breinleren, mindset en feedback bij het BCL instituut.<br />
Rele<strong>van</strong>te werkervaring<br />
• Werkzaam als zelfstandig onderwijskundige; WeGeBe OpleidingsOntwikkeling.<br />
• Werkzaam als Onderwijskundig medewerker bij OVD/KC Handel.<br />
Drs. Jacqueline de Schutter.<br />
Zelfstandig consultant/interim manager, sinds 2001 geassocieerd met Van Beekveld & Terpstra<br />
organisatieadviesbureau (<strong>van</strong> 2003 tot 2011 tevens partner).<br />
Afgestudeerd aan de Universiteit <strong>van</strong> Amsterdam, Andragologie (1985) en basisopleiding<br />
organisatieadviseurs SIOO (1988)<br />
36
Zeer ervaren in de mbo-sector, in diverse functies en typen organisaties en uitgebreide ervaring met<br />
(onderwijs)vernieuwing en kwaliteitsverbetering. Bij interim-management onderscheidend door<br />
persoonlijk commitment, people management en voorbeeldgedrag.<br />
Rele<strong>van</strong>te werkervaring<br />
• Projectleider ‘Focus op standaarden in Examinering’ <strong>MBO</strong> Diensten (2012-heden)<br />
• Kwartiermaker bij het Steunpunt taal en rekenen mbo (2011)<br />
• Interim senior-beleidsadviseur bij de directie BVE <strong>van</strong> het ministerie <strong>van</strong> OCW (2008-2010)<br />
• Beleidsadviseur bij het procesmanagement <strong>MBO</strong>2010 (2008-2010)<br />
• Interim Directeur Cluster Techniek bij ROC Zeeland (2005)<br />
• Projectleider Stichting MTSplus, vernieuwing in de techniek bij 7 ROC’s (2002-2007)<br />
Drs. Ivonne Harmsen.<br />
Directeur eigenaar <strong>van</strong> EduChange, bureau voor opleiding en advies bij veranderingen in Educatie;<br />
Trainer / Coach / Adviseur Leiderschapsontwikkeling en Veranderingsmanagement diverse trajecten<br />
in het <strong>MBO</strong>. Afgestudeerd aan de Universiteit <strong>van</strong> Groningen, Pedagogiek, Onderwijskunde.<br />
Thans directeur programma Focus op vakmanschap, diensthoofd Beleid & Onderwijs (inclusief<br />
communicatie en marketing) op het Graafschap College.<br />
Rele<strong>van</strong>te werkervaring.<br />
Adviseur innovatie ROC Leeuwenborgh, coach in het ontwikkelingstraject <strong>van</strong> medewerkers <strong>van</strong><br />
diverse managementteams en stafafdelingen (HR adviseurs, kwaliteitsmanagers, ICT<br />
consultants)<br />
Adviseur, communicatie-verandermanager LEGO bij het ROC Albeda; Het LEGO project heeft als<br />
doel de onderwijsveranderingen die nodig zijn voor de invoering <strong>van</strong> competentiegericht<br />
onderwijs te ondersteunen met adequate (technologische) hulpmidden, gebruik makend <strong>van</strong><br />
TripleA procesmodellering. Taken: leidinggeven aan het implementatietraject (verandertraject)<br />
in de Albeda organisatie<br />
Kenniscentrum voor de Handel : Kwartiermaker, adviseur, organisatie-ontwerp en -ontwikkeling<br />
in het project “vraaggestuurd (vraaggericht) werken”.<br />
Adviseur <strong>van</strong> het programmateam Procesmanagement Herontwerp <strong>MBO</strong> ten behoeve <strong>van</strong> large<br />
scale interventies in het kader <strong>van</strong> de verandering naar competentiegericht onderwijs.<br />
De expertgroep werd in opdracht <strong>van</strong> het programmamanagement <strong>MBO</strong> 15 begeleid door: Rini<br />
Weststrate. Hij heeft door diverse functies in het onderwijs veel ervaring en kennis inzake ontwikkeling<br />
en vormgeving <strong>van</strong> het <strong>MBO</strong> onderwijs. Voorafgaand hier aan had hij zijn roots in de praktijk <strong>van</strong> de<br />
hotelsector en was betrokken bij de opzet en ontwikkeling <strong>van</strong> het (k)<strong>MBO</strong>. Hij was gedurende een<br />
groot aantal jaren directeur <strong>van</strong> een Hotelschool en tevens sectordirecteur bij een ROC.<br />
Rele<strong>van</strong>te werkervaring<br />
Directeur <strong>MBO</strong> Diensten<br />
Directeur <strong>van</strong> het Innovatie project ‘de Netwerkschool’<br />
Projectleider herontwerp mbo.<br />
37