Cannabisgebruik en hulpverlening 2008 - Brijder

CANNABISGEBRUIK EN HULPVERLENING
Parnassia Addiction Research Centre (PARC)
Brijder Verslavingszorg
Parnassia Bavo Groep

Inhoudsopgave
Leeswijzer 01
1. Inleiding
1.1 Cijfers cannabisgebruik 02
1.2 Cijfers hulpvraag 03
1.3 Effectieve behandeling van cannabisproblematiek 03
1.4 Behandelaanbod Brijder Verslavingszorg bij cannabisproblematiek 04
1.5 Onderzoeksvragen 06
2. Problematische cannabisgebruikers bij Brijder Verslavingszorg
2.1 Methoden 07
2.2 Resultaten 07
2.2.1 Patiënten “in zorg”en “nieuw in zorg” met primaire cannabisproblematiek 07
2.2.2 Demografische kenmerken van patiënten met primaire cannabisproblematiek 10
2.2.3 Gebruikskenmerken van patiënten met primaire cannabisproblematiek 13
2.2.4 Secundaire problematiek van patiënten met primaire cannabisproblematiek 13
2.2.5 Type behandeling van patiënten met primaire cannabisproblematiek 14
2.3 Samenvatting en resultaten onderzoeksvragen 15
3. Slotbeschouwing
3.1 Conclusie 16
3.2 Discussie 17
Bijlagen

Leeswijzer
In deze rapportage van het Cliënt Monitoring Systeem (CMS) van het Parnassia Addiction
Research Centre (PARC), staat problematisch cannabisgebruik centraal. Deze rapportage is
gemaakt in opdracht van de Gemeente Den Haag. Aanleiding voor deze rapportage is de
landelijk gesignaleerde groei van het aantal jongeren dat hulp zoekt in verband met
problematisch cannabisgebruik.
Allereerst wordt op basis van de beschikbare literatuur een beeld geschetst van de algemene
ontwikkelingen rondom cannabisgebruik, de hulpvraag, bewezen effectieve interventies en
aansluitend hierop het huidige behandelaanbod van Brijder Verslavingszorg. In het tweede
deel van deze rapportage volgt een beschrijving van de demografische en
gebruikskenmerken van de patiënten die zich tussen 1999 en 2006 aanmeldden bij Brijder
Verslavingszorg met cannabisgebruik als primair probleem. In de slotbeschouwing wordt de
conclusie weergegeven, gevolgd door een discussie, waarin kort wordt ingegaan op de
belangrijkste bevindingen uit de (internationale) wetenschappelijke literatuur.
Den Haag, november 2008
Leonie Dijkhuizen
Peter Blanken
Evelien van der Schee
Vincent Hendriks
1

1. Inleiding
1.1 Cijfers cannabisgebruik
Cannabis (cannabis sativa of hennep) omvat hasj en wiet in diverse preparaten. 1 THC
(tetrahydrocannabinol) is het belangrijkste psychoactieve bestanddeel. Volgens peilingen had
3,3% van de algemene bevolking in Nederland van 15 jaar en ouder in 2005 in de
voorafgaande maand cannabis gebruikt (actueel gebruik). Dit percentage lag in 1997 iets
lager, namelijk 3,0%. Het gebruik onder scholieren van 12 jaar en ouder ligt een stuk hoger.
In 2003 had 9% van de jongeren in de voorafgaande maand cannabis gebruikt. Dit
percentage lag in 1996 iets hoger (11%), maar in 1988 een fors stuk lager (4%). In de
periode 1988-1996 is een duidelijke daling te zien in de leeftijd waarop voor het eerst
cannabis werd gebruikt. Het percentage gebruikers die al vóór hun 14 e levensjaar waren
begonnen, verdubbelde van 21% naar 40% in deze periode. Vanaf 1996 is zowel het gebruik
als de gemiddelde startleeftijd gestabiliseerd. 2
Het European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (EMCDDA) levert gegevens
over drugsgebruik in de lidstaten (24 in totaal) van de Europese Unie en Noorwegen. 3 Uit
deze gegevens blijkt dat volgens een conservatieve schatting bijna een kwart (22%) van de
Europese volwassenen (15- tot 64-jarigen) ooit cannabis heeft gebruikt. Wat betreft het
cannabisgebruik in het afgelopen jaar (recent gebruik), ligt het percentage aanzienlijk lager,
namelijk 7%. Cannabisgebruik lijkt het laagst in Bulgarije, Griekenland en Malta. Terwijl het
gebruik in Italië en Spanje (11,2%), Tsjechië (9,3%) en het Verenigd Koninkrijk (8,7%) het
hoogst is. Nederland neemt met een geschatte jaarprevalentie van 5,5% een 17 e plaats in.
De afgelopen jaren is er steeds sterkere cannabis op de Nederlandse markt gekomen (vooral
de “nederwiet”). Het THC-gehalte is daarbij gestegen van gemiddeld 8,6% in 2000 tot
gemiddeld 20,3% in 2004. In 2005 is het gemiddeld THC gehalte echter weer gedaald naar
18%. 4 5 Of deze stijging negatieve gezondheidsgevolgen heeft, hangt af van de wijze van
gebruik. Uit onderzoek blijkt dat er verschillende type cannabisgebruikers kunnen worden
onderscheiden. 6 Namelijk:
1. Strongest high: Gemiddelde leeftijd is 23 jaar, op jonge leeftijd gestart met cannabis,
gebruikt relatief vaak en hoge dosering.
2. Consistent high: Gemiddelde leeftijd 28 jaar, gebruik qua frequentie en dosering
gemiddeld, stemt gebruik af op een behaalde “high”.
3. Steady quantity: Gemiddelde leeftijd is 38 jaar, gebruikersfrequentie gemiddeld, maar
gebruik wordt niet afgestemd op hogere dosering.
Met name het eerste type gebruiker lijkt het meeste risico te lopen wat betreft gevolgen voor
de gezondheid en geestelijke afhankelijkheid van cannabis.
2

1.2 Cijfers hulpvraag
Het Landelijk Alcohol en Drugs Informatiesysteem (LADIS) registreert hoeveel personen hulp
vragen aan de (ambulante) verslavingszorg. 7 Uit deze cijfers blijkt dat het aantal patiënten dat
stond ingeschreven wegens een primair cannabisprobleem tussen 1999 en 2005 fors is
toegenomen. Per 100.000 inwoners van 15 jaar en ouder steeg het aantal patiënten met
primaire cannabisproblematiek van 16 in 1994 naar 46 in 2005. 1 In de jongste
leeftijdscategorie van 12 tot en met 19 jaar is zowel een absolute als een relatieve toename
zichtbaar, van het aantal ambulant behandelde personen met een cannabisprobleem (primair
en secundair). Namelijk van 645 personen in 2001 (7%) naar 1102 personen in 2004 (8%). 8
Onder zwerfjongeren, vroegtijdige schoolverlaters en jongeren in justitiële jeugdinrichtingen
bevinden zich relatief veel actuele cannabisgebruikers (afgelopen maand), namelijk vier tot
acht op de tien. De groep cannabishulpvragers is continue groeiend en heeft zich de
afgelopen vijf jaar verdubbeld.
De toegenomen hulpvraag kan mogelijk worden toegeschreven aan een groter aanbod van
diensten voor cannabisgerelateerde problemen. 3 Een andere mogelijke verklaring is dat de
problematiek ernstigere vormen heeft aangenomen en dus meer hulp vereist. Tevens kan de
groeiende hulpvraag worden veroorzaakt doordat een aanzienlijk deel van de aanmelders is
doorverwezen door de rechter of door maatschappelijke instellingen. Verder blijkt dat
cannabisgebruikers die in contact komen met behandelcentra verschillen qua hulpvraag en
dat ook de aangeboden behandelingen sterk verschillen. In 2006 werd het cannabisgebruik
onder de bevolking geschat op 408.000. 7 Van deze groep is 1,6%, oftewel 6.544 patiënten, in
behandeling. Naast de groeiende hulpvraag, is er tevens sprake van een stijging wat betreft
het aantal contacten met de hulpverlening. Dit is meer dan verdrievoudigd de afgelopen 10
jaar. 7
1.3 Effectieve behandeling van cannabisproblematiek
Uit een recent literatuuroverzicht naar bewezen effectieve behandelingen blijkt een aantal
psychosociale interventies succesvol bij de behandeling voor problemen met cannabis-
gebruik. 9 10 11 Het betreft de volgende behandelingen:
• Cognitieve gedragstherapie:
Bij cognitieve gedragstherapie wordt patiënten geleerd om te gaan met ontwennings-
verschijnselen, slaapproblemen, boosheid, craving en het herkaderen van negatieve
gedachten. Er wordt een vaardigheids- en assertiviteitstraining gevolgd en tevens wordt
aandacht besteed aan terugvalpreventie. Uit onderzoek is gebleken dat zowel het
cannabisgebruik als de eventueel daarmee samenhangende problemen (lichamelijk,
psychisch, justitieel), aanzienlijk kunnen verminderen.
3

• Meervoudige gezinstherapie:
Deze behandeling is gericht op jongeren van 12 tot 18 jaar. Naast het cannabisgebruik
wordt ook aandacht besteed aan de thuissituatie, de situatie op school, de vriendenkring,
het werk en eventueel de justitiële problemen. De werkwijze is een mix van interventies,
correcties van ideeën over drugs, training in communicatie en het oplossen van
problemen, ouderschapstraining en ondersteuning bij het zoeken naar werk of het
oplossen van problemen met justitie. Er bestaan verschillende vormen van gezinstherapie,
zoals Multisystemic Therapy (MST), Functional Family Therapy (FFT) en Multidimensional
Familiy Therapy (MDFT). Uit onderzoek blijkt dat niet alleen het middelengebruik en
probleemgedrag afneemt, maar dat de gezinssituatie ook verbetert. Tevens heeft
gezinstherapie bij jongere drugsgebruikers gemiddeld meer effect, dan individuele
counseling of groepstherapie met leeftijdsgenoten.
• Motiverende interviews:
Op niet-directieve wijze wordt de patiënt gestimuleerd om doelen vast te stellen. Er
worden door de behandelaar geen oordelen geveld en de nadruk ligt op het vergroten van
de eigen verantwoordelijkheid van de patiënt en het stimuleren van keuzes voor
gedragsverandering.
Bij de behandeling van andere (met name cocaïne en heroïne) verslavingsproblemen, zijn
Community Reinforcement Approach (CRA) en Contingency Management (vaak ook in
combinatie toegepast) bewezen effectieve interventies. Er is nauwelijks onderzoek naar de
effectiviteit van deze behandelvormen bij problematische cannabisgebruikers.
1.4 Behandelaanbod Brijder Verslavingszorg bij cannabisproblematiek
Het huidige behandelaanbod voor patiënten met problematisch cannabisgebruik bestaat
binnen Brijder Verslavingszorg uit een klinische en ambulante of poliklinische behandeling. Bij
een klinische behandeling wordt een patiënt voor korte of langere tijd opgenomen. Bij een
ambulante of poliklinische behandeling heeft een patiënt (met enige regelmaat) een
behandelgesprek. Een patiënt kan uitsluitend één behandelvorm ontvangen, bijvoorbeeld een
poliklinische behandeling. Maar een patiënt kan ook meerdere behandelvormen ontvangen,
zoals een klinische behandeling gevolgd door een ambulante behandeling.
Binnen Brijder Verslavingszorg maken leefstijltrainingen het grootste deel uit van het
behandelaanbod voor problematische cannabisgebruikers. Deze trainingen zijn een
toepassing van cognitieve gedragstherapie en motiverende gespreksvoering in een
individuele setting. a Het problematische middelengebruik wordt doorbroken en er wordt
a Binnen Brijder Verslavingszorg wordt motiverende gespreksvoering vooral ingezet als onderdeel van het standaard
behandelaanbod, en niet als "stand alone" interventie.
4

gestreefd naar abstinentie of regulering van gebruik en terugvalpreventie. De leefstijl-
trainingen behoren tot het minst intensieve aanbod gericht op verandering van het
verslavingsgedrag. En bestaan, afhankelijk van de ernst van de problematiek, uit vier tot tien
sessies. Tevens bestaat de mogelijkheid deel te nemen aan een leefstijl groepstraining.
Om tegemoet te komen aan de specifieke hulpbehoefte van jonge patiënten met
verslavingsproblemen (waaronder cannabis) is voor laatstgenoemde groep in 1997 het
programma Mistral gestart. Mistal is gericht op jongeren tussen 14 en 21 jaar, die kampen
met problemen veroorzaakt door of gerelateerd aan middelengebruik. De behandeling is
gericht op duurzame abstinentie en algehele verbetering van het psychische en sociale
functioneren en herstel. In 2007 is voor dezelfde doelgroep Mistral Detox geopend.
In 2006 zijn twee nieuwe intensieve ambulante behandelingen voor jonge
probleemgebruikers van cannabis gestart. Namelijk MDFT (een vorm van meervoudige
gezinstherapie, zoals hiervoor beschreven) en een voor jongeren aangepaste vorm van
cognitieve gedragstherapie. Binnen Brijder Verslavingszorg wordt MDFT vooralsnog
uitsluitend aangeboden in het kader van een internationaal onderzoek, waarin de effectiviteit
van MDFT wordt vergeleken met de uitkomst van de voor jongeren aangepaste cognitieve
gedragstherapie.
Interactieve hulp via internet behoort tot het meest recente behandelaanbod van Brijder
Verslavingszorg, waarbij de mogelijkheid wordt geboden om via het internet interactief met
een hulpverlener te communiceren (www.cannabisondercontrole.nl). De internetbehandeling
is gebaseerd op de principes en technieken van cognitieve gedragstherapie. Brijder
Verslavingszorg heeft tevens een aantal thematische websites, namelijk
www.drugsinfoteam.nl, www.gripopgras.nl, www.drugsweb.nl.
5

1.5 Onderzoeksvragen
1. Hoeveel patiënten zijn in de voorgaande jaren in behandeling geweest met primaire
cannabisproblematiek en hoeveel van hen kwamen “nieuw in zorg”?
2. Wat zijn de belangrijkste demografische en gebruikskenmerken van deze problematische
cannabisgebruikers en hebben zich hierin door de jaren heen verschuivingen
voorgedaan?
3. Wat is de eventuele secundaire problematiek van deze patiënten en hoe is het beloop
hierin?
4. Is er sprake van ambulante of klinische behandeling van patiënten met primaire
cannabisproblematiek en zijn hier verschuivingen in waar te nemen door de jaren heen?
1 Van Laar MW, Cruts AAN, Verdurmen JEE, Van Ooyen-Houben MMJ, Meijer RF. (red.). Nationale Drug Monitor:
Jaarbericht 2006. Utrecht: Trimbos instituut, 2007.
2 Monshouwer K, Smit F, de Graaf R, van Os J, Vollebergh W. First cannabis use: does onset shift to younger
ages? Findings from 1988 to 2003 from the Dutch National School Survey on Substance Use. Addiction 2005;
100: 963-970.
3 European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction. The state of the drugs problem in Europe: Annual
report 2006. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, 2006.
4 Niessink RJM, Rigter S, Hoek J. THC-concentraties in wiet, nederwiet en hasj in Nederlandse coffeeshops
(2003-2004). Trimbos-Instituut, Utrecht, 2004;28.
5 Van Laar MW, Cruts AAN, Verdurmen JEE, Van Ooyen-Houben MMJ, Meijer RF. (red.). Nationale Drug Monitor:
Jaarbericht 2005. Utrecht: Trimbos instituut, 2005.
6 Korf DJ, Benschop A, Wouters M. Differential responses to cannabis potency: a typology of users based on self-
reported consumption behaviour. International Journal Drug Policy, 2007, 18 (3):168-176.
7 Ouwehand AW, Mol A, Kuijpers WGT, Boonzawjer Flaes S. Kerncijfers verslavingszorg 2006: Landelijk Alcohol
en Drugs Informatie Systeem (LADIS). Houten, Stichting IVZ, 2007.
8 LADIS Nieuwsflits. Hulpvraag van cannabisgebruikers 2004. April 2006. Houten, Stichting IVZ.
9 Rigter H, van Gageldonk A, Ketelaars T, van Laar M. Hulp bij probleemgebruik van drugs: Stand van wetenschap
voor behandelingen en andere interventies. Utrecht: Trimbos instituut, 2004.
10 Van Gageldonk, Ketelaars T, van Laar M. Hulp bij probleemgebruik van drugs: Stand van wetenschap voor
behandelingen en andere interventies.(Actualisering van de NDM achtergrondstudie uit 2004). Utrecht: Trimbos
instituut, 2006.
11 Van Gageldonk A, Rigter H, Ketelaars T, van Laar M. Kansvolle psychosociale behandeling voor problemen met
illegale drugs. Verslaving, 2005, 1: 29-43.
6

2. Problematische cannabisgebruikers bij Brijder Verslavingszorg
2.1 Methoden
Binnen Brijder Verslavingszorg is de afgelopen jaren doorlopend informatie verzameld over
de aard en omvang van de patiëntpopulatie, de verslavingsproblemen van patiënten, hun
bijkomende problematiek en de zorg die zij hebben ontvangen. Deze registratie gebeurt met
behulp van het CMS dat is ontwikkeld door het PARC. Het CMS maakt gebruik van het
bestaande registratiesysteem in de verslavingszorg – Psygis – en combineert deze
gegevens met de zogenaamde Addiction Severity Index (ASI). Dit is een uitgebreide
intakelijst die bij aanmelding wordt afgenomen. Het samenbrengen van deze gegevens levert
een veelheid aan informatie op voor het monitoren van de verslavingsproblematiek en de
hulpvraag in Den Haag (en in de regio). In deze rapportage wordt uitsluitend gebruik gemaakt
van de zorggegevens uit Psygis, zoals die over de afgelopen jaren zijn geregistreerd.
2.2 Resultaten
2.2.1 Patiënten “in zorg” en “nieuw in zorg” met primaire cannabisproblematiek
In de periode vanaf 1 juli 1999 tot en met 31 december 2006 zijn bij Brijder Verslavingszorg in
totaal 10.545 patiënten “nieuw in zorg” gekomen, waarvan 7.172 patiënten in Den Haag
woonachtig waren of in Den Haag verbleven. a In tabel 1 is voor deze nieuwe patiënten per
jaar (1999 t/m 2006) weergegeven wat hun primaire probleemmiddel was ten tijde van de
aanmelding bij de centrale intake. Tevens blijkt hoeveel patiënten het betreffende jaar “in
zorg” en “nieuw in zorg” waren. Uit de tabel valt af te lezen dat het percentage patiënten “in
zorg” met cannabis als primaire problematiek door de jaren heen toeneemt, van 3,4% in 1999
tot 9,3% in 2006. Wat betreft de patiënten “nieuw in zorg” geldt dat dit percentage ook is
toegenomen van 6,5% in 1999 tot 15,9% in 2006. b In het vervolg van dit deel van de
rapportage (vanaf tabel 2) worden uitsluitend patiënten betrokken die “nieuw in zorg” zijn
gekomen en van wie het primaire probleemmiddel bekend is. Het uiteindelijke cohort
waarover wordt gerapporteerd bestaat uit 6.327 patiënten. c Tussen 1999 en 2006 zijn in
totaal 710 patiënten met cannabis als primair probleem een zorgtraject bij Brijder
Verslavingszorg gestart.
a Onder patiënten die "nieuw in zorg” komen worden alle patiënten gerekend die via de centrale intake van Brijder
Verslavingszorg een nieuw behandeltraject starten en die daaraan voorafgaand ten minste zes maanden niet in
zorg zijn geweest. Derhalve start het onderzoekscohort op 1 juli 1999 (in plaats van 1 januari 1999).
b De toename van het percentage patiënten met cannabis als primair probleemmiddel is significant.
c De 845 nieuwe patiënten die buiten de analyses blijven, zijn allen patiënten die geen (primair) verslavings-
probleem hebben gerapporteerd. Het betreft vooral patiënten die (vaak eenmalig) contact hebben gehad met de
centrale intake van Brijder Verslavingszorg en daarna niet in zorg zijn gekomen.
7

Tabel 1: Patiënten "in zorg" en patiënten "nieuw in zorg" tussen 1999 en 2006 verdeeld naar primair probleem
Jaartal 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Nieuw
in zorg
In zorg
Nieuw
in zorg
In zorg
Nieuw
in zorg
In zorg
Nieuw
in zorg
In zorg
Nieuw
in zorg
In zorg
Nieuw
in zorg
In zorg
Nieuw
in zorg
In zorg
Nieuw
In zorg
In zorg
Primair
Probleem
N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N %
Alcohol 686 33,6 196 37,3 949 34,7 410 39,2 950 35,6 290 39,1 1154 38,9 398 43,6 1208 38,4 399 42,3 1349 38,4 337 45,1 1367 37,9 352 50,6 1340 38,9 361 50,3
Harddrugs 1195 58,5 231 44,0 1478 54,1 445 42,6 1465 54,8 339 45,7 1490 50,2 369 40,5 1567 49,8 361 38,3 1651 47,0 233 31,1 1721 47,8 189 27,2 1613 46,9 197 27,5
Medicijnen 19 0,9 7 1,3 19 0,7 7 0,7 21 0,8 11 1,5 31 1,0 14 1,5 29 0,9 6 0,6 36 1,0 5 0,7 31 0,9 9 1,3 29 0,8 6 0,8
Cannabis 70 3,4 34 6,5 163 6,0 102 9,8 130 4,9 56 7,6 169 5,7 80 8,8 218 6,9 116 12,3 302 8,6 113 15,1 305 8,5 95 13,6 320 9,3 114 15,9
Gokken 72 3,5 57 10,9 125 4,6 81 7,8 106 4,0 45 6,1 125 4,2 51 5,6 122 3,9 61 6,5 173 4,9 60 8,0 180 5,0 51 7,3 140 4,1 39 5,4
Onbekend 152 0 29 0 224 0 75 0 257 0 96 0 308 0 120 0 405 0 132 0 413 0 175 0 327 0 120 0 266 0 98 0
Totaal 2194 100 554 100 2958 100 1120 100 2929 100 837 100 3277 100 1032 100 3549 100 1075 100 3924 100 923 100 3931 100 816 100 3708 100 815 100
8

Tabel 2: Patiënten "nieuw in zorg" tussen 1999 en 2006 verdeeld naar geslacht, culturele herkomst en leeftijd
Jaartal 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Geslacht Cannabis Ov. Cannabis Ov. Cannabis Ov. Cannabis Ov. probl. Cannabis Ov. probl. Cannabis Ov. probl. Cannabis Ov. probl. Cannabis Ov. probl.
probl.
probl.
probl.
N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N %
Man 28 82,4 412 83,9 88 86,3 785 83,2 46 82,1 561 81,9 67 83,8 678 81,5 95 81,9 635 76,8 93 82,3 506 79,7 71 74,7 469 78,0 82 71,9 480 79,6
Vrouw 6 17,6 79 16,1 14 13,7 158 16,8 10 17,9 124 18,1 13 16,3 154 18,5 21 18,9 192 23,2 20 17,7 129 20,3 24 25,3 132 22,0 32 28,1 123 20,4
Totaal 34 100 491 100 102 100 943 100 56 100 685 100 80 100 832 100 116 100 827 100 113 100 635 100 95 100 601 100 114 100 603 100
Cannabis Ov. prob. Cannabis Ov. prob. Cannabis Ov. prob. Cannabis Ov. prob. Cannabis Ov. prob. Cannabis Ov. prob. Cannabis Ov. prob. Cannabis Ov. prob.
Herkomst
Autochtoon 24 72,7 343 71,2 73 72,3 654 71,2 34 64,2 485 72,8 47 61,0 569 71,2 76 72,4 527 73,9 99 89,2 536 86,6 78 83,0 481 81,7 78 70,3 441 74,0
Allochtoon 9 27,3 139 28,8 28 27,7 265 28,8 19 35,8 181 27,2 30 39,0 230 28,8 29 27,6 186 26,1 12 10,8 83 13,4 16 17,0 108 18,3 33 29,7 155 26,0
Totaal 33 100 482 100 100 100 919 100 53 100 666 100 77 100 799 100 105 100 713 100 111 100 619 100 94 100 589 100 111 100 596 100
Leeftijd Cannabis Ov. prob. Cannabis Ov. prob. Cannabis Ov. prob. Cannabis Ov. prob. Cannabis Ov. prob. Cannabis Ov. prob. Cannabis Ov. prob. Cannabis Ov. prob.
≤ 23 jaar 4 11,8 0 0 16 15,7 5 0,5 15 26,8 3 0,4 22 27,5 20 2,4 36 31,0 34 4,1 45 39,8 24 3,8 40 42,1 28 4,7 33 28,9 65 10,8
> 24 jaar 30 88,2 491 100 86 84,3 38 99,6 41 73,2 682 99,6 58 72,5 812 97,6 80 69,0 793 95,9 68 60,2 611 96,2 55 57,9 573 95,3 81 71,1 538 89,2
Totaal 34 100 491 100 102 100 943 100 56 100 685 100 80 100 832 100 116 100 827 100 113 100 635 100 95 100 601 100 114 100 603 100
9

2.2.2 Demografische kenmerken van patiënten met primaire cannabisproblematiek
Geslacht
Uit tabel 2 valt af te lezen dat het percentage vrouwen met primaire cannabisproblematiek door de
jaren heen stijgt, van 17,6% in 1999 naar 28,1% in 2006. a Waarbij met name in de jaren 2005 en 2006
een aanzienlijke stijging is waar te nemen. Voor de groep met overige verslavingsproblematiek b is
overigens een vergelijkbare stijging waar te nemen, zij het dat deze geringer is. Hier stijgt het
percentage van vrouwelijke patiënten van 16,1% in 1999 naar 20,4% in 2006. Gelet op beide groepen,
geldt dat een ruime meerderheid van de patiënten van het mannelijke geslacht is, dit percentage ligt
rond de 80% (zie ook tabel 3).
Culturele herkomst
In het algemeen valt op dat de percentages primaire cannabisgebruikers van allochtone afkomst door
de jaren heen fluctueert (zie tabel 2). De percentages in het jaar 2004 en 2005 zijn, wat betreft
culturele herkomst van de patiënten, opmerkelijk te noemen. Hier is namelijk sprake van een
aanzienlijke daling van het percentage primaire cannabisgebruikers van allochtone afkomst, namelijk
10,8% in 2004 versus 27,6% in 2003. Deze daling doet zich tevens voor bij de groep overige
problematiek in datzelfde jaar, namelijk 13,4% in 2004 versus 26,1% in 2003. Gelet op de culturele
herkomst van de groep met cannabis als primaire problematiek, blijkt dat een ruime meerderheid,
namelijk 72%, de Nederlandse nationaliteit heeft. Voor zowel de groep primaire cannabisgebruikers
alsmede voor de groep patiënten met overige problematiek, geldt dat de meerderheid van autochtone
afkomst is (Nederlands/Westers). Dit percentage ligt voor beide groepen rond de 75%. De
Surinaamse (8,9%) en Marokkaanse (7,4%) patiënten vormen samen de meerderheid van de groep
primaire cannabisgebruikers van allochtone afkomst (zie ook tabel 3). Het percentage patiënten van
Antilliaanse afkomst is het laagst, namelijk 1,9%.
Leeftijd
De meerderheid van de patiënten met cannabis als primair probleem is 24 jaar of ouder, namelijk
70,3% (zie ook tabel 3 op de volgende pagina en tabel A in de bijlage). Onder de patiënten met
primaire cannabisproblematiek is bijna 30% jonger dan 23 jaar. Terwijl onder de patiënten met overige
problematiek slechts 3,2% jonger is dan 23 jaar. Uit tabel 2 blijkt dat het percentage patiënten tot en
met 23 jaar door de jaren heen stijgt van 11,8% in 1999 naar 42,1% in 2005. c Vanaf 2006 is echter
een daling waar te nemen, het percentage bedraagt dan namelijk 28,9%. Voor de groep overige
problematiek in dezelfde leeftijdscategorie valt tevens een stijging waar te nemen, zij het dat deze
geringer is. Het aandeel van jongere patiënten is door de jaren heen toegenomen.
a Deze toename in percentage vrouwelijke patiënten is significant.
b Bij overige problematiek bestaat het primaire probleemmiddel uit alcohol, harddrugs, medicijnen of gokken.
c De toename tussen 1999 en 2006 van het percentage jonge patiënten is significant.
10

Tabel 3: Demografische en gebruikskenmerken van patiënten met primaire cannabis-
problematiek (N = 710)
Demografische kenmerken
Geslacht N % Leeftijd N %
Vrouwen 140 19,7 T/m 18 jaar 45 6,3
Mannen 570 80,3 19 t/m 23 jaar 166 23,4
Onbekend 0 0 24 jaar en ouder 499 70,3
Culturele herkomst N % Onbekend 0 0
Nederlands 493 72,0 Gemiddelde leeftijd 40,9
Westers 16 2,3 Standaarddeviatie 11,9
Autochtoon totaal 509 74,3 Leefsituatie N %
Surinaams 61 8,9 Alleen 261 39,4
Antiliaans 13 1,9 Met ouder(s) 163 24,6
Marokkaans 51 7,4 Met partner en/of kinderen 154 23,3
Turks 26 3,8 Met anderen in instelling 55 8,3
Overig 25 3,6 Zwervend 12 1,8
Allochtoon totaal 176 25,7 Anders 17 2,6
Onbekend 25 0 Onbekend 48 0
Opleidingsniveau N % Inkomensbron N %
Geen 75 11,5 Loon uit werk 250 38,6
Lager onderwijs 352 53,8 Uitkering of toelage 226 34,9
Middelbaar onderwijs 161 24,6 Geen eigen inkomen 117 18,1
Hoger onderwijs 66 10,1 Anders 54 8,3
Onbekend 56 0 Onbekend 63 0
Gebruikskenmerken
Behandeling na
intake
N % Duur van gebruik N %
Ja 468 67,7 Tot 2 jaar 82 12,4
Nee 223 32,2 2 tot 5 jaar 160 24,2
Onbekend 0 0 5 tot 10 jaar 164 24,8
Type behandeling N % Meer dan 10 jaar 255 38,6
Klinisch 27 5,7 Onbekend 49 0
Ambulant 441 94,2 Secundaire
problematiek
11
N %
Onbekend 0 0 Alcohol 141 56,9
Frequentie gebruik N % Opiaat 6 2,4
Dagelijks 526 82,4 Cocaïne 56 22,6
Wekelijks 79 12,4 Amfetamine 27 10,9
Onregelmatig 33 5,2 Benzodiazepine 9 3,6
Onbekend 72 0 Gokken 9 3,6
Onbekend 462 0
Opleidingsniveau
Voor de groep patiënten met cannabis als primair probleem en de groep patiënten met overige
problematiek, blijkt dat naarmate de leeftijd toeneemt het opleidingsniveau stijgt (zie ook tabel 3 en
tabel B in de bijlage). Dit kan logischerwijs worden verklaard doordat de jongere patiënten nog in de
schoolgaande fase zitten en dus hun opleiding(en) nog niet hebben voltooid. Gelet op de percentages
bij beide patiëntengroepen van 24 jaar en ouder valt op dat deze gelijk verdeeld zijn. Ongeveer de

helft heeft lager onderwijs heeft genoten. Dit wordt gevolgd door middelbaar onderwijs, hier liggen de
percentages rond de 25%. Het percentage patiënten dat geen of hoger onderwijs heeft genoten is
voor beide groepen ongeveer gelijk.
Inkomensbron
Voor de groep patiënten met cannabis als primair probleem heeft 38,6% loon uit werk, gevolgd door
34,9% met als inkomensbron een uitkering of toelage (zie tabel 3 en tabel C in de bijlage). Voor de
groep patiënten met overige problematiek liggen deze percentages iets hoger, 40,5% heeft namelijk
loon uit werk en 40,2% heeft een uitkering of toelage. De meerderheid van de jongeren t/m 18 jaar,
namelijk zo’n 62%, heeft geen eigen inkomen. Dit percentage neemt sterk af, naarmate de leeftijd
stijgt. Onder de patiënten van 24 jaar en ouder heeft slechts 7,4% geen eigen inkomen. Het
percentage patiënten met loon uit werk neemt dan ook toe naarmate de leeftijd stijgt, voor de beide
groepen patiënten ligt dit percentage rond de 40%. Hetzelfde geldt voor het percentage patiënten dat
een uitkering of toelage ontvangt. Voor beide groepen uit de leeftijdscategorie 24 jaar en ouder ligt dit
percentage rond de 40%.
Leefsituatie
Wat betreft de patiënten die bij hun ouders wonen, valt op dat het percentage voor de groep patiënten
met cannabis als primair probleem aanzienlijk hoger is (zie ook tabel 3 en tabel D in de bijlage).
Namelijk 24,6% vergeleken met de andere groep, dit bedraagt 7,6%. Dit kan grotendeels worden
verklaard door de gemiddeld jongere leeftijd van de primaire cannabisgebruikers ten opzichte van de
groep overige problematiek. Het percentage alleenstaanden is voor de groep met primair
cannabisgebruik ongeveer 10% lager. Dit geldt tevens voor het percentage dat met partner en/of
kinderen woont, dit ligt rond de 10%. Voor zowel de groep met cannabis als primaire problematiek en
de groep met overige problematiek geldt voor patiënten uit de leeftijdscategorie t/m 18 jaar, dat tussen
de 65% - 75% bij zijn of haar ouders woont. Uit de gegevens blijkt dat dit percentage afneemt,
naarmate de leeftijd stijgt. Het percentage patiënten dat alleen of met partner en/of met kinderen
woont, neemt toe naarmate de leeftijd stijgt.
Burgerlijke staat
Uit de gegevens blijkt dat de meerderheid van de patiënten met cannabis als primaire problematiek en
de patiënten met overige problematiek, ongehuwd is. Waarbij het percentage ongehuwden bij de
groep patiënten met cannabis als primair probleem aanzienlijk hoger is. Namelijk 84,4% versus
63,1%. Dit kan eveneens worden verklaard door de gemiddeld jongere leeftijd van de primaire
cannabisgebruikers ten opzichte van de groep overige problematiek. In de leeftijdscategorie t/m 18
jaar geldt voor beide groepen patiënten dat 100% ongehuwd is. Naarmate de leeftijd stijgt, neemt het
percentage ongehuwden af. Binnen de leeftijdscategorie 24 jaar en ouder, is dit percentage voor de
groep met cannabis als primaire problematiek 78%. Voor de groep patiënten met overige problematiek
bedraagt dit percentage 61,9%. Binnen dezelfde leeftijdscategorie is het percentage gescheiden
patiënten binnen de groep met cannabis als primaire problematiek, 8,3%, terwijl dit voor de groep
patiënten met overige problematiek 18,5% bedraagt (zie ook tabel E in de bijlage).
12

2.2.3 Gebruikskenmerken van patiënten met primaire cannabisproblematiek
Frequentie van gebruik
Voor zowel de groep patiënten met cannabis als primair probleem, alsmede voor de groep met
overige problematiek, geldt dat de meerderheid dagelijks gebruikt (zie tabel 3 en tabel F in de bijlage).
Dit percentage ligt voor de cannabisgroep hoger, namelijk 82,4% versus 67.5%. Dit wordt gevolgd
door wekelijks gebruik, hier liggen de percentages tussen de 12% en 20%. Voor de groep patiënten
met cannabis als primair probleem geldt dat het dagelijkse gebruik toeneemt, naarmate de leeftijd
stijgt. a Van 41% in de categorie t/m 18 jaar naar 88,6% voor de patiënten van 24 jaar en ouder.
Specifiek gelet op de groep patiënten met primaire cannabisproblematiek, blijkt dat het percentage
patiënten dat dagelijks cannabis gebruikt door de jaren heen daalt van 91,2% in 1999 naar 74,5% in
2003. Vanaf 2004 is echter weer een stijging waar te nemen en in 2006 bedraagt het percentage
dagelijkse cannabisgebruikers 80,5%.
Duur van gebruik
Wat betreft de duur van gebruik van het primaire probleemmiddel blijkt dat voor beide groepen geldt,
dat de meerderheid van de patiënten het betreffende probleemmiddel meer dan 10 jaar gebruikt (zie
ook tabel 3 en tabel G in de bijlage). Voor de groep patiënten met cannabis als primair
probleemmiddel is dit 38,6% versus 51,7% voor de groep patiënten met overige problematiek. Voor
beide groepen geldt tevens dat voor ongeveer 12% van de patiënten de duur van het gebruik van het
probleemmiddel minder dan 2 jaar is. Voor de groep patiënten met cannabis als primair
probleemmiddel geldt (logischerwijs) dat de duur van gebruik toeneemt naarmate de leeftijd stijgt. Uit
de gegevens blijkt dat 97,7% van de patiënten t/m 18 jaar, hooguit 5 jaar cannabis gebruikt. Door de
jaren heen blijkt dat het percentage patiënten dat 10 jaar of langer cannabis gebruikt is toegenomen
van 29,4% in 1999 naar 44,6% in 2006.
2.2.4 Secundaire problematiek van patiënten met primaire cannabisproblematiek
Secundaire problematiek
Er is tevens een verdeling gemaakt naar secundaire problematiek (bijmiddel) voor de groep patiënten
met cannabis als primair probleemmiddel (hoofdmiddel). Van de 710 patiënten met cannabis als
primair probleem is van 248 patiënten bekend wat het bijmiddel is (zie ook tabel 3). Voor meer dan de
helft van de patiënten is onbekend of een bijmiddel wordt gebruikt. Van de patiënten die wel
bijkomende probleemmiddelen rapporteerden, geeft 56,9% aan alcohol te gebruiken naast het
cannabisgebruik. Dit wordt gevolgd door bijkomend problematisch cocaïnegebruik (22,6%) en
amfetaminegebruik (10,9%). Wat betreft het gebruik van benzodiazepines en gokken zijn de
percentages laag, namelijk 3,6%. Het percentage patiënten dat aangeeft problemen te hebben met
opiaten is met 2,4% het laagst.
a De samenhang tussen leeftijdscategorieën en dagelijks gebruik van cannabis is significant.
13

Cannabis als secundaire problematiek
Ook is een verdeling gemaakt naar cannabis als secundaire problematiek (bijmiddel) voor de groep
patiënten met overige problematiek, waarvan het bijmiddel bekend is. Het gaat hier dus om patiënten
die als hoofdmiddel een ander middel dan cannabis gebruiken en die mogelijk, cannabis als bijmiddel
gebruiken. Uit deze gegevens blijkt dat het percentage patiënten dat cannabis als bijmiddel gebruikt
door de jaren heen stijgt, van 11,2% in 1999 naar 15,1% in 2006 (zie tabel H in de bijlage). a
2.2.5 Type behandeling van patiënten met primaire cannabisproblematiek
Behandeling na intake
Het blijkt dat de meerderheid van de groep patiënten met cannabis als primair probleem en de groep
patiënten met overige problematiek, nadat de centrale intake heeft plaatsgevonden, start met een
behandeling (zie tabel 3 en tabel I in de bijlage). Het betreft hier de patiënten die binnen de door de
GGZ Nederland gestelde termijnen (treeknormen) in zorg zijn gekomen. In geval van een klinische
behandeling betreft dit 105 dagen, bij een poliklinische behandeling is dit 98 dagen. Dit percentage is
67,7% voor de groep met cannabis als primaire problematiek en 66,1% voor de patiënten met overige
problematiek. Overigens fluctueren de percentages van patiënten die starten met een behandeling
door de jaren heen voor beide groepen sterk.
Type behandeling
Gelet op het type behandeling, namelijk klinisch versus ambulant, valt op, dat de meerderheid van de
patiënten na intake start met een ambulante behandeling (zie tabel 3 en tabel J in de bijlage). Voor de
groep patiënten met primaire cannabisproblematiek betreft dit 94,2%. Voor de groep patiënten met
overige problematiek ligt dit percentage lager, namelijk 86,4%. In totaal zijn 27 patiënten (5,7%) van
de groep met primaire cannabisproblematiek gestart met een klinische behandeling. Van deze groep
is de meerderheid van de patiënten doorverwezen naar Mistral, een klinische behandeling speciaal
voor jongeren. Gelet op de verdeling door de verschillende jaren heen, valt op dat voor de groep
patiënten met cannabis als primair probleem tot 2003 het percentage dat een klinische behandeling
start na de intake stijgt van 3,2% in 1999 naar 14,3% in 2003. Vanaf 2004 is echter weer een daling
van dit percentage waar te nemen. Voor de groep patiënten met overige problematiek valt door de
jaren heen uit de tabel af te lezen dat het percentage patiënten dat start met een klinische
behandeling afneemt van 17,4% in 1999 naar 6,8% in 2006. Hierbij dient opgemerkt te worden dat
een ambulante behandeling in principe de eerst geïndiceerde behandelvorm is voor patiënten met
primaire cannabisproblematiek. Een klinische behandeling wordt slechts bij uitzondering geïndiceerd,
namelijk als er sprake is van zeer ernstige (bijkomende) problematiek.
a De stijging van 1999 tot en met 2006 in cannabis als secundair probleem middel is significant.
14

2.3 Samenvatting resultaten onderzoeksvragen
• Onder de patiënten die tussen 1999 en 2006 “nieuw in zorg” zijn gekomen, is het percentage
patiënten met primaire cannabisproblematiek toegenomen van 3,4% naar 9,3%.
• Deze toename geldt tevens voor het percentage vrouwen met primaire cannabisproblematiek.
• Het aantal primaire cannabisgebruikers van allochtone afkomst is de afgelopen jaren gedaald.
• Het percentage jonge patiënten (≤ 23 jaar) met primaire cannabisproblematiek is door de jaren
heen toegenomen van 11,8% naar 28,9%.
• Ruim éénderde van de patiënten (38,6%) gebruikt ten minste 10 jaar cannabis.
• Het percentage patiënten dat cannabis gebruikt als bijmiddel is de afgelopen jaren toegenomen
van 11,2% naar 15,1%.
• Alcohol (56,9%) is het meest voorkomende bijmiddel naast het cannabisgebruik.
• De meerderheid (67,7%) van patiënten met cannabis als primaire problematiek, start na een
intake daadwerkelijk met een (over het algemeen) ambulante behandeling.
15

3. Slotbeschouwing
3.1 Conclusie
Het gebruik van cannabis, zowel in de algemene bevolking als onder jongeren, is al enkele jaren
stabiel. Dit geldt echter niet voor het aantal patiënten dat hulp zoekt voor primaire
cannabisproblematiek. Hoewel de overgrote meerderheid van de cannabisgebruikers geen problemen
ervaart, is het aandeel patiënten dat zich nieuw aanmeldt bij de verslavingszorg (zowel landelijk als bij
Brijder Verslavingszorg in Den Haag) met primaire cannabisproblematiek toegenomen. Bovendien
blijkt dat onder de nieuwe patiënten met cannabisproblematiek zich verhoudingsgewijs, in
toenemende mate, meer jongere gebruikers bevinden.
3.2 Discussie
Sinds het verschijnen van de cannabisbrief in 2004, waarin het Nederlandse drugsbeleid op het
gebied van cannabis wordt toegelicht, is cannabis bij herhaling onderwerp geweest van het politieke
debat. Het kabinet komt in het voorjaar van 2009 met een nieuwe drugsnota, met daarin onder andere
een risico-analyse van de schadelijkheid van cannabis. In de wetenschappelijke literatuur wordt
cannabisgebruik veelal geassocieerd met psychosociale problemen. In een overzichtsstudie a uit 2004
komt naar voren dat er bij jongeren een relatie bestaat tussen cannabisgebruik enerzijds en een lager
opleidingsniveau en het gebruik van andere illegale drugs anderzijds. 12 De relatie tussen
cannabisgebruik, psychische problemen, antisociaal gedrag en andere sociale problemen, blijkt
minder eenduidig uit de betrokken onderzoeken. Bovendien blijkt dat momenteel niet eenduidig kan
worden vastgesteld in hoeverre cannabisgebruik een oorzaak dan wel gevolg is psychosociale
problematiek.
De relatie tussen het gebruik van cannabis en psychose is uitgebreid geanalyseerd in een andere
overzichtsstudie. 13 Uit dit onderzoek blijkt dat mensen die ooit cannabis hebben gebruikt (in
vergelijking met mensen die nooit cannabis hebben gebruikt) een verhoogd risico van 40% hebben op
het ontwikkelen van psychotische klachten of een psychose. b Dit risico neemt toe bij frequenter
cannabisgebruik (dose-response effect). Bij zwaar cannabisgebruik stijgt dit risico tot 50 - 200%. Er is
mogelijk sprake van een verband tussen genetische factoren en de kans op het ontwikkelen van een
psychose. Er zijn aanwijzingen dat personen met een bepaalde variant van het COMT-gen (betrokken
bij de afbraak van dopamine in de hersenen), extra kwetsbaar zijn voor een psychose. 14 Er bestaat
geen twijfel dat cannabis bij personen die gevoelig zijn voor het ontwikkelen van psychotische
symptomen een psychose kan induceren. Maar de meerderheid van de mensen die cannabis
gebruiken krijgen geen psychose en de meerderheid van de psychoses wordt niet veroorzaak door
a In deze overzichtsstudie worden 16 longitudinale bevolkingsonderzoeken kritisch besproken om een meer valide en
betrouwbare conclusie te kunnen formuleren over de relatie tussen cannabisgebruik en psychosociale problematiek.
b Hierbij dient de kanttekening te worden geplaatst dat de incidentie van een eerste psychose in Nederland 1 op de 10.000
inwoners per jaar bedraagt (bron www.psychoseplein.nl).
16

cannabis. 14 De relatie tussen cannabisgebruik en het ontwikkelen van een affectieve stoornis (b.v.
depressie, angst en zelfmoordgedachten) is minder consistent aangetoond.
Bovenstaande resultaten dienen met enige voorzichtigheid geïnterpreteerd te worden, omdat op basis
van bovengenoemde overzichtsstudies niet met zekerheid kan worden geconcludeerd wat oorzaak en
wat gevolg is. Evenmin kan worden uitgesloten dat andere, zogenaamde “confounding" factoren de
gevonden samenhang tussen cannabisgebruik en psychosociale problemen bepalen.
Uit de wetenschappelijke literatuur blijkt dat er, met uitzondering van de relatie tussen cannabisgebruik
en psychotische symptomen, geen sterk bewijs is dat cannabis gevolgen heeft voor de psychosociale
gezondheid. Dit betekent echter niet dat cannabisgebruik geen schade kan aanrichten op het
psychosociale vlak. Meer wetenschappelijk onderzoek is nodig, waarbij met name te denk valt aan, de
mogelijke schadelijke effecten van het gebruik van cannabis op jonge leeftijd en in hoeverre
genetische factoren een belangrijke voorspeller zijn van mogelijke negatieve gevolgen van
cannabisgebruik. 13
12 Macleod J, Oakes R, Copello A, Crome I, Egger M, Hickman M, Oppenkowski T, Stokes-Lampard H, Smith G.
Psychological and social sequelae of cannabis and other illicit drug use by young people: a systematic review of
longitudinal, general population studies. Lancet 2004, 363:1579-88.
13 Moore THM, Zammit S, Lingford-Hughes A, Barnes TRE, Jones PB, Burke M, Lewis G. Cannabis use and risk of psychotic
or aff ective mental health outcomes: a systematic review. Lancet 2007, 370:319-28.
14 Linszen D, Van Amelsvoort T. Cannbis and psychosis: an update on course and biological plausible mechanisms. Current
Opinion in Psychiatry 2007, 20:116-20.
17

BIJLAGEN

Tabel A: Primaire cannabisproblematiek en leeftijd
Cannabis
Overige
problematiek
Leeftijd N %
t/m 18 jaar 45 6,3
19 t/m 23 jaar 166 23,4
24 jaar en ouder 499 70,3
Totaal 710 100
t/m 18 jaar 21 0,4
19 t/m 23 jaar 158 2,8
24 jaar en ouder 5438 96,8
Totaal 5617 100
Tabel B: Primaire cannabisproblematiek verdeeld naar leeftijd en opleidingsniveau (afgerond)
Cannabis
Overige
problematiek
Opleidingsniveau t/m 18 jaar 19 t/m 23 jaar 24 jaar en
ouder
Totaal
N % N % N % N %
Geen 5 11,4 16 11 54 11,6 75 11,5
Lager onderwijs 36 81,8 97 66,4 219 47,2 352 53,8
Middelbaar
onderwijs
3 6,8 31 21,2 127 27,4 161 24,6
Hoger onderwijs 0 0 2 1,4 64 13,8 66 10,1
Onbekend 1 0 20 0 35 0 56 0
Totaal 45 100 166 100 499 100 710 100
Geen 4 20 23 16,8 518 10,6 545 10,8
Lager onderwijs 13 65 69 50,4 2419 49,6 2501 49,7
Middelbaar
onderwijs
3 15 39 28,5 1337 27,4 1379 27,4
Hoger onderwijs 0 0 6 4,4 600 12,3 606 12,0
Onbekend 1 0 21 0 564 0 586 0
Totaal 21 100 158 100 5438 100 5617 100

Tabel C: Primaire cannabisproblematiek verdeeld naar leeftijd en inkomensbron
Cannabis
Overige
problematiek
Inkomensbron t/m 18 jaar 19 t/m 23
jaar
24 jaar en
ouder
Totaal
N % N % N % N %
Loon uit werk 7 16,3 48 32,7 195 42,7 250 38,6
Uitkering of toelage 1 2,3 25 17 200 43,8 226 34,9
Geen eigen inkomen 27 62,8 56 38,1 34 7,4 117 18,1
Anders 8 18,6 18 12,2 28 6,1 54 8,3
Onbekend 2 0 19 0 42 0 63 0
Totaal 45 100 166 100 499 100 710 100
Loon uit werk 4 25 43 34,7 2033 40,7 2080 40,5
Uitkering of toelage 0 0 34 27,4 2033 40,7 2067 40,2
Geen eigen inkomen 10 62,5 32 25,8 369 7,4 411 8,0
Anders 2 12,5 15 12,1 563 11,3 580 11,3
Onbekend 5 0 34 0 440 0 479 0
Totaal 21 100 158 100 5438 100 5617 100

Tabel D: Primaire cannabisproblematiek verdeeld naar leeftijd en leefsituatie
Cannabis
Overige
problematiek
Leefsituatie t/m 18 jaar 19 t/m 23 jaar 24 jaar en Totaal
N % N % N % N %
Alleen 0 0 30 19,9 231 49,6 261 39,4
Met ouder(s) 34 75,6 88 58,3 41 8,8 163 24,6
Met partner en/of kinderen
Met anderen in instelling
Zwervend
0
8
0
0
17,8
Anders 3 6.7 5 3,3 9 1,9 17 2,6
Onbekend 0 0 15 0 33 0 48 0
Totaal 45 100 166 100 499 100 710 100
Alleen 1 5,3 40 28,8 2494 49,9 2535 49,2
Met ouder(s)
Met partner en/of kinderen
Met anderen in instelling
Zwervend
Anders
13
0
4
0
1
68,4
0
21,1
0
5,3
13
13
2
65
14
5
6
9
8,6
8,6
1,3
46,8
10,1
3,6
4,3
6,5
141
34
10
314
1656
259
161
115
30,3
7,3
2,1
6,3
33,1
5,2
3,2
2,3
145
55
12
392
1670
Onbekend 2 0 19 0 439 0 460 0
Totaal 21 100 158 100 5438 100 5617 100
268
167
125
23,3
8,3
1,8
7,6
32,4
5,2
3,2
2,4

Tabel E: Primaire cannabisproblematiek verdeeld naar leeftijd en burgerlijke staat
Cannabis
Overige
problematiek
Leefsituatie t/m 18 jaar 19 t/m 23 jaar 24 jaar en Totaal
N % N % N % N %
Ongehuwd 45 100 156 98,7 365 78,0 566 84,4
Gehuwd 0 0 1 0,6 59 12,6 60 8,9
Gescheiden 0 0 0 0 39 8,3 39 5,8
Gescheiden van tafel en
bed
Weduwstaat
Onbekend
0 0 0 0 5 1,1 5 0,7
0
0
0
0
Totaal 45 100 166 100 499 100 710 100
Ongehuwd 21 100 142 99,3 3149 61,9 3312 63,1
Gehuwd 0 0 1 0,7 845 16,6 846 16,1
Gescheiden 0 0 0 0 943 18,5 943 18,0
Gescheiden van tafel en
bed
Weduwstaat
Onbekend
0
0
0
0
0
0
Totaal 21 100 158 100 5438 100 5617 100
1
8
0
1
15
0,6
0
0
0
0
0
31
61
89
351
0
0
1,2
1,7
0
1
39
61
89
366
0,1
0
1,2
1,7
0

Tabel F: Primaire cannabisproblematiek verdeeld naar leeftijd en frequentie
Cannabis
Overige
problematiek
Frequentie gebruik t/m 18 jaar 19 t/m 23
jaar
24 jaar en
ouder
Totaal
N % N % N % N %
Dagelijks 16 41 113 74,8 397 88,6 526 82,4
Wekelijks 14 35,9 27 17,9 38 8,5 79 12,4
Onregelmatig 9 23,1 11 7,3 13 2,9 33 5,2
Onbekend 6 0 15 0 51 0 72 0
Totaal 45 100 166 100 499 100 710 100
Dagelijks 10 66,7 55 47,8 3257 68,0 3322 67,5
Wekelijks 3 20 37 32,2 939 19,6 979 19,9
Onregelmatig 2 13,3 23 20 596 12,4 621 12,6
Onbekend 6 0 43 0 646 0 695 0
Totaal 21 100 158 100 5438 100 5617 100
Tabel G: Primaire cannabisproblematiek en duur van gebruik
Cannabis
Overige
problematiek
Duur van gebruik t/m 18 jaar 19 t/m 23 jaar 24 jaar en
ouder
Totaal
N % N N % % N %
Tot 2 jaar 23 53,5 41 26,5 18 3,9 82 12,4
2 tot 5 jaar 19 44,2 74 47,7 67 14,5 160 24,2
5 tot 10 jaar 1 2,3 37 23,9 126 27,2 164 24,8
Meer dan 10 jaar 0 0 3 1,9 252 54,4 255 38,6
Onbekend 2 0 14 0 36 0 49 0
Totaal 45 100 166 100 499 100 710 100
Tot 2 jaar 9 50 45 36,9 511 10,6 565 11,4
2 tot 5 jaar 9 50 51 41,8 749 15,6 809 16,3
5 tot 10 jaar 0 0 23 18,9 996 20,7 1019 20,6
Meer dan 10 jaar 0 0 3 2,5 2560 53,2 2563 51,7
Onbekend 3 0 36 0 622 0 661 0
Totaal 21 100 122 100 4816 100 5617 100

Tabel H: Cannabis als secundaire problematiek
Jaar Patiënten met
overige
problematiek
Secundaire cannabisproblematiek
N N %
1999 491 55 11,2
2000 943 112 11,9
2001 685 83 12,1
2002 832 107 12,9
2003 827 87 10,5
2004 635 113 17,8
2005 601 110 18,3
2006 603 91 15,1

Tabel I: Primaire cannabisproblematiek en behandeling na intake (door de jaren heen)
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 ∗ totaal
Behandeling
na intake
N % N % N % N % N % N % N % N % N %
Ja 31 91,2 86 84,3 35 62,5 41 51,3 35 30,2 92 81,4 73 76,8 75 78,9 468 67,7
Cannabis
Nee 3 8,8 16 15,7 21 37,5 39 48,8 81 69,8 21 18,6 22 23,2 20 21,2 223 32,2
Totaal 34 100 102 100 56 100 80 100 116 100 113 100 95 100 95 100 691 100
Ja 351 71,5 675 71,6 492 71,8 519 62,4 253 30,6 507 79,8 489 81,4 338 72,2 3624 66,1
Overige
Nee 140 28,5 268 28,4 193 28,2 313 37,6 574 69,4 128 20,2 112 18,6 130 27,8 1858 33,8
problematiek
Totaal 491 100 943 100 685 100 832 100 827 100 635 100 601 100 468 100 5482 100
∗ Het percentage patiënten dat in 2006 daadwerkelijk na de centrale intake een behandeling is gestart, is niet te vergelijken met de percentages uit de
voorgaande jaren, omdat de patiënten (zeker degenen die in het laatste kwartaal van 2006 in behandeling zijn gekomen) korter in de gelegenheid zijn geweest
daadwerkelijk hun behandeling aan te vangen.

Tabel J: Primaire cannabisproblematiek en type behandeling
Type
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 totaal
behandeling
N % N % N % N % N % N % N % N % N %
Klinisch 1 3,2 5 5,8 2 5,7 3 7,3 5 14,3 6 6,5 3 4,1 2 2,7 27 5,7
Cannabis
Ambulant 30 96,8 81 94,2 33 94,3 38 92,7 30 85,7 86 93,5 70 95,9 73 97,3 441 94,2
Totaal 31 100 86 100 35 100 41 100 35 100 92 100 73 100 75 100 468 100
Klinisch 61 17,4 124 18,4 85 17,3 68 13,1 33 13,0 51 10,1 45 9,2 23 6,8 490 13,5
Overige
Ambulant 290 82,6 551 81,6 407 82,7 451 86,9 220 87,0 456 89,9 444 90,8 315 93,2 3134 86,4
problematiek
Totaal 351 100 675 100 492 100 519 100 253 100 507 100 489 100 338 100 3624 100