mei-juni - Fevlado

jaargang 86 - nummer 3 tweemaandelijks mei-juni 2011
Doven nieuws
Tijdschrift van Fevlado vzw
Federatie van Vlaamse Dovenorganisaties
Stropkaai 38 - 9000 Gent
Thema: DEAFHOOD
België - Belgique
P.B.
9000 Gent X
P702024
3/6148
afgiftekantoor GENT X

FEVLADO
Federatie van Vlaamse DovenOrganisaties vzw
NATIONAAL SECRETARIAAT
Fevlado vzw
Stropkaai 38 - 9000 Gent
Tel.: 09/224.46.76 - Fax: 09/329.07.47
E-mail: info@fevlado.be
www.fevlado.be
Fevlado-Diversus vzw
Stropkaai 38 - 9000 Gent
Tel. 09/228.59.79 - Fax: 09/329.07.47
E-mail: diversus@fevlado.be
Fevlado-Passage vzw
Stropkaai 38 - 9000 Gent
Tel. 09/329.63.36 - Fax: 09/234.14.55
E-mail: passage@fevlado.be
Oovoo ID: fevlado-passage
FEVLADO
- LEDENBEWEGING:
AFDELINGEN EN AANGESLOTEN
ORGANISATIES
• Vlaamse DovenVerenigingen
E-mail: ledenbeweging@fevlado.be
• Jong-Fevlado
E-mail: jongfevlado@fevlado.be
• Fevlado-senioren
E-mail: boudewyn.de.roose@telenet.be
• Fevlado “Helen Kellerclub” (HKC)
E-mail: helenkellerclub@gmail.com
leo.cleyman@telenet.be
• Fevlado-Ontspanning
E-mail: ledenbeweging@fevlado.be
Stropkaai 38 - 9000 Gent
Tel.: 09/224 46 76
Fax: 09/329 07 47
• Vlaamse Doven Sportbond vzw (VDSB)
E-mail: annsmets68@gmail.com
Noorderbiesten 32
9810 Eke (Nazareth)
GSM 0478-65 36 96
AANGESLOTEN DOVENVERENIGINGEN
AALST – ‘HOOP IN DE TOEKOMST’
Contact : Roger Van Impe – Calloystraat 32 – 1790 Teralfene,
fax 053/68.20.36
ANTWERPEN – ‘MADOSA’
Lokaal en secretariaat: Haantjeslei 213 – 2018 Antwerpen – info@madosavzw.be
– Tel/Fax: 03.238.56.77 - www.madosavzw.be
Afdelingen: Sportafdeling ‘Dosporta’ – Jeugdclub ‘De Vlinder’ – Damesclub
‘Dodocan’ – Ontspanningsclub ‘Dovca’ – 50-plussers ‘ Dosena’ – Toneelclub
‘Andothe’ – Motoclub ‘Domocan MTC’ – Holebiworld ‘Pink’
BRUGGE – ‘NOWEDO’
Lokaal en secretariaat: Polderstraat 76a – 8310 Brugge St-Kruis – Fax: 050/67.34.31
– info@nowedo.be – www.nowedo.be
Afdelingen: Sportvereniging ‘KSKD Brugge’ – ‘Mountainbike Club’ – Wandelclub
– Jeugdclub ‘De witte doordrijvers’ - Cultuur- en ontspanning ‘De zeester’ –
Damesclub ‘Ladies Only!? – ’t Kompas’ – 55 plussers ‘Nowedo-senioren’ –
Kon. Brugse dovenverenigingen – Brugse Gebarenkring
BRUSSEL – ‘TRED’
Secretariaat: Steven Verbeeck - Goudenregenstraat 43 - 2800 Mechelen
Contact: voorzitter: ingrid.desmaele1@telenet.be of
secretaris: steven.verbeeck1@telenet.be - www.tred.be
EEKLO – ‘DE MEETJESLANDSE DOVENVRIENDEN’
Lokaal: Balgerhoeke 180 – 9900 Eeklo
Contact: Raf Reyniers, Urseldorp 6 B2 – 9910 Ursel - pekkie_59@hotmail.com
GENT – ‘GTG ‘
Lokaal: Stropkaai 38 – 9000 Gent – Fax: 09/343.80.04 – chantal.roose@gtg-gent.be
– www.gtg-gent.be
Secretariaat: Chantal Roose – Begonialaan 15 – 9930 Zomergem
Afdelingen: Sportclub ‘KSKD Surdac Gent’ – Kinderclub ‘DoCoclub’ – Jeugdclub ‘De
joker’ – Damesclub ‘Gentse damesclub ter doven’ - ‘Cultuur en Vorming’ –
Manillenkaarters – Gentse Gebarenkring
HALLE – ‘KONINKLIJKE DOVEN BOND’
Contact : Jacqueline Groeninckx ,Werfstraat 6 - 1570 Galmaarden
HASSELT – ‘LIMBURGIA’
Lokaal en secretariaat: Rechterstraat 43 – 3511 Kuringen-Hasselt –
Tel/Fax: 011/22.19.14 – info@vzw-limburgia.be – www.vzw-limburgia.be
Afdelingen: Sportvereniging ‘Lido-sport’ – Ontspanningsclub ‘De Stille Genieters’
– 55 plussers ‘Limburgia Senioren’
KORTRIJK – ‘DE HAERNE CLUB’
Lokaal en secretariaat: Kortrijksestraat 70 – 8501 Heule – Tel/Fax: 056/36.02.32
– dehaerneclub@skynet.be – www.dehaerneclub.be
Afdelingen: Sportclub – Kaartersclub - Kinderclub ‘Dobbelsteentjes’ –
Jongerenwerking – Ontspanningsclub – 55+ - Toneelclub ‘Niemand Perfect’ –
Kortrijkse Gebarenkring ‘KGK’ – Stil en Blij Ieper
KORTRIJK – ‘DE GETROUWE VRIENDEN’
Contact : Freddy Haghebaert - Toekomststraat 31 - 8581 Avelgem
- freddy.haghebaert@telenet.be
afdelingen : De Vurige Manillers - De Levensgenieters - De Orde van den Vlaschaard
LEDEBERG – ‘DE VRIENDEN VAN PRIESTER DE L’EPEE’
Lokaal: Van den Heckestraat 39, 9050 Gent-Ledeberg
Contact: Thierry Bekaert- Stijn Streuvelslaan 63, 9800 Deinze of
per mail: thierrybekaert@hotmail.com - http://www.lepeetjegent.be
NINOVE – ‘DE DENDERVRIENDEN’
Contact : Gerda Bertels, Hazelaarswijk 35 - 1755 Oetingen – fax: 054/56.68.45 –
www.dedendervrienden.be
SINT-NIKLAAS – ‘DE WAASVRIENDEN’
Contact : Rony Mets, Wijnstraat 48 - 9170 Sint-Pauwels – fax: 03/777 95 13 –
rony.mets@telenet.be
TURNHOUT – ‘PIRAMIME’
Lokaal en secretariaat: H. Consciencestraat 17 – 2300 Turnhout –
Tel/Fax: 014/42.80.60 – info@piramime.be – www.piramime.be
Afdelingen: Sportvereniging ‘Kedosport’ – Kaartersclub ‘Kedoka’ - Biljartclub
‘Kebildo’ – Vissersclub ‘Kedovis’ – Kinderclub ‘Kedokids’ – Jeugdclub ‘De Kempen’
– Cultuur- en ontspanningsvereniging ‘Kemados’ – Bezigheidsclub
ZOTTEGEM – ‘DE EGMONTSVRIENDEN’
Lokaal: Ontmoetingscentrum Leeuwergem – Gentsesteenweg 306 –
9620 Leeuwergem – anja-nick@telenet.be

Inhoud
Beste lezer,
Thema: Deafhood ....................................................................... 2
Visuele media in Vlaamse Gebarentaal .............................. 8
De week van Jorn Rijckaert .................................................... 10
Jongerenkrant ............................................................................ 11
Column: Sven Noben ............................................................... 15
Fevlado-Passage: vraag en antwoord ................................ 16
WDD 2011 .................................................................................... 17
Gezocht: lesgevers VGT voor cursusjaar 2011-2012 ..... 18
Ken uw Doveclubs: Kompas .................................................. 20
Familienieuws/aankondigingen .......................................... 21
2
VOORWOORD
In dit nummer van Dovennieuws wordt het thema ‘Deafhood’ behandeld. Het is
een term waar nog veel onduidelijkheid over bestaat. Daarom wordt het begrip
eerst goed uitgelegd. Maar even belangrijk zijn de getuigenissen van de dove
personen die deelnamen aan de 2 cursussen Deafhood die Fevlado-Diversus al
organiseerde. Deze reacties zijn allemaal zo positief, dat we alleen maar kunnen
hopen dat de deelnemers de bagage die ze daar hebben opgedaan, zelf verder
verspreiden. Leden van de gebarentaalgemeenschap moeten tonen dat het
gebruik van hun taal een recht is, en niet langer een hulpmiddel. Als wij zelf en de
overheid blijven spreken in termen van hulpmiddelen en ondersteuning, blijven
wij het beleid in handen leggen van de welzijnswerkers, en bepalen zij hoeveel
tolkuren ze geven om de gebarentaalgemeenschap stil te houden. Als we omgekeerd
gaan denken, en vertrekken van de burgerrechtenvisie, bepalen wij zelf hoe
we willen studeren en werken, welke theatervoorstellingen we willen zien, welke
programma’s we willen zien op TV,…
En dat kan! Fevlado eist een plaats voor de gebarentaalgemeenschap op TV, de
VRT nam voor de eerste keer een gebarentalige persoon als stagiair, er zijn intussen
al enkele kleine bedrijfjes opgericht die werken rond visuele media,… en we
denken ook meer over onze eigen taal na. Wat kunnen we doen om de VGT nog
waardiger te maken, hoe kunnen we zelf bijdragen aan de verdere evolutie van
onze taal? Dat werd behandeld tijdens de studievoormiddag op 30 april in het
Vlaams Parlement: dove mensen die samen nadenken over hun eigen taal, eindelijk…
De mars door Brussel toonde een fiere groep, de kinderen hielden hun
liedjeswedstrijd, de workshops leerden mensen nog meer genieten van VGT…
We hebben de plicht om ons te tonen aan de samenleving, maar we hebben het
recht om zelf te kiezen hoe we dat doen! Tijdens de feestweek voor de 5-jarige
erkenning van de VGT is duidelijk gebleken op hoeveel verschillende manieren de
gebarentaalgemeenschap dat kan!
Bedankt aan iedereen die er bij was!
Dovennieuws 2011 nr.3
17
10

THEMA: DEAFHOOD
Deafhood
De bedenker, het woord, en de bomen
Annelies Kusters en Maartje De Meulder
Er is een nieuw woord dat de afgelopen jaren enorm verspreid is geraakt in Dovengemeenschappen
over de hele wereld. Velen onder jullie hebben het waarschijnlijk al eens gehoord: Deafhood. In
1992 was Paddy Ladd (zie foto), een Britse dove activist en onderzoeker in de sociale wetenschappen,
op zoek naar een woord om de ervaringen van dove mensen uit te drukken. “Deafhood” was
het woord dat hij hiervoor bedacht. Hij plaatst Deafhood tegenover “deafness”. Vrij vertaald betekent
“deafness” “doofheid”, maar eigenlijk heeft deafness een meer negatieve lading dan het woord
doofheid. Deafness wijst op het feit dat doven iets missen, ‘kapotte’ oren hebben. Paddy Ladd wilde
een focus op wat doven nu eigenlijk beleven en ervaren, in plaats van op wat ze missen. Een focus
dus op het feit dat wij visueel ingesteld zijn en een visuele taal hebben.
Dove ervaring
Hebben jullie wel eens het gevoel gehad dat je in gebarentaal
dingen kunt zeggen die je niet gemakkelijk kan zeggen in
gesproken talen? Misschien omdat de gebarentaal erg visueel
is, en je soms met één enkel gebaar en gezichtsuitdrukkingen
meer kan zeggen dan in drie zinnen in een gesproken taal.
Daarom zijn gebarentalen ook grensoverschrijdend. Enkele
maanden geleden daagde Christophe Taveirne, een Vlaamse
dove persoon, reisbureau Koning Aap voor de rechter omdat hij
geen groepsreis mocht boeken. Hij haalde het argument aan
dat horenden toch ook met handen en voeten communiceren in
het buitenland. Dove mensen zijn daar zelfs beter in, veel beter,
en hebben dus een streepje voor in zulke situaties. Met doven
in het buitenland – die ook over deze vaardigheden beschikken
– gaat het nog veel vlotter. Een beetje aanpassen en een beetje
zoeken en dan lukt het wel, over de grenzen heen! Daarom
kunnen dove mensen “wereldburgers” worden genoemd: de
dovenwereld is niet erg klein, zoals men vaak beweert, maar
Dovennieuws 2011 nr.3
Paddy Ladd

enorm groot! Denk maar aan grote evenementen zoals Deaflympics
of het WFD congres, of kleinere gelegenheden zoals
sportbijeenkomsten, internationale dovenfuiven, kampen,
cursussen, vrijwilligersprojecten, enzovoorts! Omwille van deze
speciale belevingen en vaardigheden hebben veel dove mensen
niet het gevoel dat doofheid “een foutje van de natuur” is, maar
dat het bijdraagt aan de diversiteit in de wereld. We hebben iets
te bieden aan horende mensen: onze taal. Veel horende mensen
volgen een taalcursus in het avondonderwijs, maar gebarentaal
is net iets anders omdat het een visuele taal is. Veel horende
mensen weten niet goed hoe ze hun handen (en eigenlijk hun
hele lichaam) kunnen gebruiken tijdens het communiceren, en
daarom is gebarentaal leren extra verrijkend. In dit opzicht zijn
het dus niet dove, maar horende mensen die iets missen, omdat
ze vaak met de mond vol tanden staan als ze in gebarentaal
worden aangesproken!
Parijs
Deze ideeën zijn niet nieuw, maar bestonden minstens al in
het Parijs van de eerste helft van de 19de eeuw. In die periode
geraakte gebarentaal steeds meer in de verdrukking in de
Parijse dovenschool, er was een opkomst van het oraal onderwijs.
De Parijse doven wilden hiertegen protesteren en zochten
naar steun buiten de school. Daarom organiseerden ze vanaf
1834 banketten waarop niet alleen de Parijse dove elite (dove
leerkrachten, kunstenaars, schrijvers, ...) en internationale doven
bij elkaar kwamen, maar ook tal van journalisten en bekende
horende gasten. Met deze banketten wilden de dove Parijzenaars
de evoluties binnen de Parijse dovenschool aanklagen,
maar op hetzelfde moment waren de banketten ook één grote
ode aan gebarentaal en de mogelijkheid tot internationale communicatie.
Tijdens de banketten werd er gespeecht. De Parijse
banketgangers geloofden heel sterk in de “natuurlijkheid”, in
doof-zijn als een natuurlijke - in plaats van onnatuurlijke of
abnormale - staat van zijn. Deze speeches werden neergeschreven
en bewaard en het is uit deze speeches dat Paddy Ladd de
Deafhood ideeën heeft afgeleid, zoals in de uitleg hierboven.
Maar het is belangrijk om te beseffen dat deze ideeën nog veel
ouder en wijdverspreider zijn dan de Parijse banketten, omdat
ze uit onszelf komen, uit de beleving van dove mensen. Het
gebaar voor Deafhood wordt daarom op de buik gemaakt: het is
een buikgevoel dat binnenin ons zit.
Onderdrukking en kansen
Dus, kort gezegd, dat wat Paddy Ladd Deafhood noemt is:
doven zijn visueel ingesteld en hebben bepaalde vaardigheden
sterk ontwikkeld, of bezitten minstens de mogelijkheid om dit te
doen. Het is waar dat niet alle dove mensen gebarentaal kennen
of niet alle dove mensen vrienden hebben in het buitenland,
maar het is zo dat alle dove mensen het in principe in zich hebben
om gebarentaal te leren, contacten met andere doven te
ontwikkelen en onderhouden, en deel uit te maken van de rijke
cultuur die hieruit is voortgekomen!
Helaas is het zo dat, historisch gezien, deze ervaringen, kwaliteiten
en capaciteiten van dove mensen, verdrukt zijn geweest.
In het onderwijs lag de focus eeuwenlang uitsluitend op het
leren spreken, op het leren horen, op het leren liplezen. Met een
absolute focus op de ontwikkeling van deze vaardigheden, raakt
de identiteit van de dove persoon in verdrukking. Als je een rups
een paar vleugels aanpast wordt het nog geen vlinder. In andere
woorden: als je een dove persoon hoorapparaten geeft en leert
spreken, wordt hij of zij – volgens Paddy Ladd – geen volwaardige
dove persoon. Een transformatie daarentegen, brengt
een vlinder tot stand. Het onderwijssysteem heeft niet alleen
onze talen verdrukt, maar ook voor verdeeldheid gezorgd. Het
Vlaamse dovenonderwijs maakte onderscheid tussen “de oralen”
(die geen gebarentaal “nodig” hebben en zogezegd slimmer
zijn) en de “gebarenmakers” (de mensen die “ondersteuning van
gebaren nodig hebben” en zogezegd minder slim zijn). In een
onderwijsvorm die het visuele voorop plaatst, en logopedie en
hoortraining als bijkomende vaardigheden aanbiedt, kunnen wij
ons ontwikkelen vanuit onze Deafhood-intuïtie.
Bomen
Stel je voor dat Dovencultuur een boom is, de groene boom in
de tekening (de boom aan de linkerkant). De rode boom in de
tekening (de boom aan de rechterkant) is de ‘onderdrukking’
van onze talen en culturen. Het is niet zo dat de groene boom
de ‘dove boom’ of de ‘Deafhoodboom’ is, en de rode boom de
‘horende boom’. De groene boom staat voor wat er leeft in de
Dovengemeenschap, de cultuur die wij er delen en beleven. De
rode boom staat voor het systeem van onderdrukking. Die onderdrukking
heeft de Dovengemeenschap en individuele dove
mensen veel schade berokkend, en heeft ook een negatieve
invloed gehad op horende mensen en op de relatie tussen dove
en horende mensen.
Op zich zie je geen directe link tussen de twee bomen, maar onderaards
vergiftigt de rode onderdrukkingsboom de wortels van
de groene Dovencultuurboom. De takken en blaadjes van de
groene boom hangen er daardoor maar wat slapjes bij. De taak
van de Dovengemeenschap is om die rode boom om te hakken,
om onder de onderdrukking vandaan te komen. In Vlaanderen
zijn er al veel overwinningen geweest: gebaren zijn niet meer
Dovennieuws 2011 nr.3

verboden op de dovenscholen en er is een bilinguale school, de
VGT is een erkende taal, meer en meer doven nemen het heft in
eigen handen om dingen te veranderen en onze taal en cultuur
te tonen aan de wereld. De groene boom ziet er al wat opgefleurd
uit. Er zijn nieuwe mogelijkheden, er stromen weer volop
sappen door de boom.
Wortels
Maar onder de aarde zitten er nog steeds wortels van de rode
boom, en die wortels vergiftigen de groene boom nog steeds.
Wat zijn die wortels? Door de lange onderdrukking van onze
talen en culturen in het onderwijssysteem, zijn de gevolgen van
onderdrukking blijvend zichtbaar binnen Dovencultuur. Om
maar een paar voorbeelden te noemen: veel dove mensen hebben
een laag zelfbeeld en beseffen niet dat hun taal een echte,
volwaardige taal is. Een ander voorbeeld is dat veel dove mensen
eerder kritiek op elkaar te geven, dan elkaar te steunen. Dit
komt onder andere tot uiting in de “krabbentheorie”: stel je een
pot voor vol met krabben. Als één krab uit de pot wil kruipen
wordt die naar beneden getrokken door andere krabben, die
hem proberen in te halen, en ze vallen allemaal terug in de pot.
Toegepast op de Dovengemeenschap: vaak halen dove mensen
andere doven naar beneden als die succesvol (proberen te) zijn
en iets (willen) bereiken, zoals een eigen bedrijf, een hoge studie,
een leiderschapspositie. Dit doet men door roddels, de persoon
te verstoten, onaangenaam gedrag enzovoort. De reden
is vaak jaloezie omdat doven vaak niet bereiken wat ze zouden
willen en kunnen bereiken. Dit komt omdat ze in het onderwijssysteem
altijd hebben geleerd wat ze “niet kunnen” in plaats
van hun vaardigheden te ontwikkelen en kennis te vergaren.
Ook is er een enorme diversiteit binnen de Dovenwereld: dove
mensen in Vlaanderen hebben erg verschillende achtergronden
en maken verschillende levenskeuzes. Dit is op zich niet slecht of
problematisch, maar het is belangrijk in het oog te houden dat
deze diversiteit ons niet verzwakt als minderheidsgroep. Belangrijk
is om – doorheen de diversiteit – ook een eenheid te vormen
om de groene boom te voeden en beschermen.
Een ander voorbeeld heeft te maken met horende mensen. Er
was lange tijd (en er is soms nog steeds) wantrouwen tegenover
horenden mensen, zelfs als die een heel positieve houding
hebben, open staan voor gebarentaal etc. Dit komt omdat door
het systeem van onderdrukking, dove en horende mensen niet
met elkaar konden communiceren, en horende mensen (ouders,
leerkrachten, ...) vaak niet konden gebaren. Daardoor was bijna
elk contact dat dove mensen met horende mensen hadden,
moeilijk en negatief gekleurd. Dat zit zo diep dat het doordringt
in de cultuur, en een algemeen wantrouwen wordt.
Graven
Om zulke dingen bloot te leggen, te begrijpen, en proberen
weg te werken, moet men diep gaan graven. Dit is een proces
van iedere dove persoon op zichzelf, maar ook van de Dovengemeenschap
als groep. Individueel kunnen wij in onszelf kijken
naar ons eigen gedrag in de Dovengemeenschap, en onze eigen
vaardigheden waarderen en ontwikkelen. Zulke vaardigheden
kunnen ook terugvloeien naar de Dovengemeenschap, zoals
een rol spelen in een dovenclub, sensibilisatie, activisme, onderwijs,
en wat ook heel belangrijk is: cultuur -en kunstvormen.
Voorbeelden daarvan zijn theater, poëzie, verhalen vertellen,
beeldende kunsten, enzovoort. Op gemeenschapsniveau betekent
het bijvoorbeeld dat doven deze kunstvormen ontwikkelen,
investeren in gemeenschapsleven en organisaties, streven
voor beter onderwijs en zelf ook cursussen aanbieden, bedrijven
oprichten, lobbywerk, en wat ook belangrijk is: de band met
dove kinderen en dove ouderen onderhouden en voeden. De
Dovennieuws 2011 nr.3
“Dit proces is Deafhood”
band met dove kinderen werd doorgesneden toen dove volwassenen
uit het onderwijs werden geweerd, en is nu problematisch
door het geïntegreerd onderwijs. Met dove ouderen bestaat er
vaak een generatiekloof.
Samengevat
Deafhood betekent dat wij durven en mogen zijn wie we zijn, als
dove persoon. Deafhood is een werkwoord. Het betekent dat we
begrijpen hoe de rode onderdrukkingsboom de Dovencultuurboom
vergiftigd heeft en het betekent dat we werk maken van
het omhakken van deze boom. Het betekent ook dat we begrijpen
dat het daar niet bij stopt, dat we dieper moeten graven, en
niet alleen de onderdrukking zelf maar ook de gevolgen ervan
begrijpen en wegwerken. Het betekent ook dat we de groene
boom voeden, water geven, beschermen, en bovenal: ervan genieten
en alle doven – en ook horenden - de kans te geven ervan
te genieten! Het betekent dat wij ook een goede relatie met de
vele andere bomen in het bos onderhouden, namelijk horende
mensen en de horende maatschappij.

Organisator en
lesgevers aan het
woord:
Carolien Doggen van Fevlado-Diversus,
organisator cursussen Deafhood
Fevlado-Diversus organiseert nu al twee jaar cursussen met de
naam ‘Deafhood’, een woord dat meer en meer opduikt en zich
verspreidt binnen de Dovengemeenschap. Maar hoe zijn we tot
het organiseren van deze cursussen gekomen? Ik zal wat meer
vertellen over de oorsprong, de evolutie en de huidige invulling
van de cursus.
Begin jaren 1990 waren er cursussen voor doven over heel
uiteenlopende thema’s: Dovencultuur, toegankelijkheid, tolken...
Verschillende dove mensen volgden deze ‘kadercursussen’. In
het pakket zat zelfs een reis inbegrepen. Achteraf was iedereen
erg enthousiast en wilden alle deelnemers aan de cursus iets
doen met de informatie die ze kregen. Misschien kan je zelf eens
bij doven die in de jaren ’90 die cursus volgden vragen naar hun
ervaringen. Ze hebben zeker en vast interessante verhalen te
vertellen!
Na deze kadercursussen is het een tijdje stil gebleven. Rond het
jaar 2000 stond er een cursus gepland, maar omdat er te weinig
inschrijvingen waren ging die niet door. Er waren wel nu en dan
enkele cursussen, maar niet specifiek over Dovencultuur.
In 2005 organiseerde Fevlado-Diversus opnieuw een cursus
onder de naam ‘Dovencultuur’. De lessen gingen ’s avonds door
en duurden altijd twee uren. Ze werden elke week of elke twee
weken gegeven in Brugge, Antwerpen en Gent. Eerst was er
sprake van deze cursussen ook in Kortrijk te organiseren, maar
Diversus had twijfels over de vorm van de lessen en besloot
vanaf dan voor een andere aanpak te kiezen.
Inhoudelijk hadden we het gevoel dat we terug moesten keren
naar de vroegere aanpak, die van de kadercursussen in de jaren
’90. Ook praktisch pakten we het anders aan. Vanaf dan gingen
de lessen één keer per maand op vrijdag door. Op die manier
kunnen geïnteresseerden telkens één dag (educatief) verlof
nemen om de les bij te wonen, en kunnen ook mensen uit verschillende
regio’s deelnemen.
De lessen gaan over verschillende thema’s en bestaan uit workshops
waarbij mensen ideeën delen met elkaar. Omdat het een
volledige dag is, is er ook veel meer tijd voor inhoudelijke uitwisseling
onder de deelnemers. Ook de naam van de opleiding veranderde
naar “Deafhood”. Dove mensen in Vlaanderen hadden
tot op dat moment het gevoel dat ze niet veel wisten over hun
eigenheid, hun cultuur en hun taal.
Het was nu niet meer de bedoeling om cursussen over doofbewustzijn
te geven en om dove mensen wakker te schudden. We
wilden hen bewuster maken van hun innerlijke kracht, mensen
laten nadenken over zichzelf en ook laten terugblikken op het
verleden om van daaruit naar de toekomst te kijken. Dat alles
hoort bij een cursus “Deafhood”.
Een verdere aanpassing is dat de lesgevers nu vlot gebarentalig
zijn. Er wordt dus niet meer gewerkt met tolken. Dit is belangrijk
want nu worden de lessen echt vanuit de eigen taal gegeven.
Bij de eerste lessen weten vele cursisten nog niet precies wat
Deafhood is maar met elke les begrijpen ze meer en meer de
verschillende aspecten van Deafhood. Nu zijn de cursussen een
echt succes en verlopen ze dankzij het enthousiasme van de
cursisten heel goed. We hopen natuurlijk dat dit zo blijft duren!
Danny De Weerdt, lesgever
‘Vlaamse Gebarentaal en Identiteit’
Mijn les tijdens de Deafhood cursus was als een ijsje met verschillende
kleine bollen en smaken in plaats van een ijsje met
één grote bol. De cursisten maakten kennis met verschillende
smaken (of onderwerpen) zoals brede definities van moedertaal,
het belang van Vlaamse Gebarentaal voor de cursist zelf (identiteit),
het verschil tussen gebarentaligen en gebarentaalgebruikers,
gebarentaal in de media, de vermelding van gebarentalen
in de VN-conventie, de geschiedenis en evolutie van Vlaamse
Gebarentaal, de grammatica van Vlaamse Gebarentaal en nog zo
veel meer.
Mijn eerste indruk was dat de cursisten heel erg leergierig waren.
Dat maakte het lesgeven heel plezant en zorgde er ook voor
dat de discussies in de klas heel interactief en interessant waren.
Ook tussen de cursisten zelf werd natuurlijk veel gediscussieerd.
Maar iedereen respecteerde het recht van hun klasgenoten op
een andere mening over Vlaamse Gebarentaal zelf of gebarentalen
in het algemeen. De cursisten gaven constructieve feedback
op meningen die verschilden van die van hen.
Mijn ervaring met Deafhood I en het zien van de film die de
cursisten van de eerste editie maakten, motiveerden mij om
zeker terug te komen voor Deafhood II. Ook deze keer heb ik er
een positief gevoel aan overgehouden. Ik hoop echt dat dit niet
het einde is en dat het nog vele jaren mag doorgaan! Want ook
de volgende generaties doven (en ook CODA’s) hebben het recht
om meer te leren over hun taal en cultuur.
Dovennieuws 2011 nr.3

Cursisten aan het woord:
Heidi Verhelst, cursiste Deafhood I
De hele cursus op zich was boeiend en bracht ons diepgaand
inzicht in onze eigen cultuur en taal! Het was heel erg aangenaam
om deze informatie in VGT te krijgen van dove personen.
Er werden veel verschillende domeinen besproken.
De lessen geschiedenis gaven ons een blik op het verleden van
de doven in ons land en in de wereld. De lessen Dovencultuur
gaven ons een idee over wat de termen ‘Dovencultuur’ en ‘Deafhood’
eigenlijk inhouden. We hebben ook verschillende dove
kunstvormen gezien, zoals poëzie, dans, … Bij de lessen Vlaamse
Gebarentaal dachten we onder andere na over onze gebarentaal
en wat dat betekent voor ons. De discussies tussendoor waren
interessant omdat we op deze manier onze gedachten konden
uitwisselen. Deze discussies gaven de verschillende meningen
weer tussen de aanwezige doven. Het was leuk dat er zowel
oudere als jongere doven aanwezig waren, zo konden we van
elkaar leren. Dit alles was een hele verrijking, ik heb er veel van
bijgeleerd! Deze cursus is sterk aan te raden voor iedere dove/
slechthorende/gebarentalige persoon! Je kan hier discussiëren,
sommige dingen beter begrijpen en leren over je eigen taal en
cultuur!
Dovennieuws 2011 nr.3
Filip Verhelst, lesgever :
‘Dovengeschiedenis en de Toekomst van
de Dovengemeenschap’
Als lesgever vond ik het een zeer leuke uitdaging om lessen
Dovengeschiedenis en de Toekomst van de Dovengemeenschap
te geven. Die twee horen samen want om de toekomst
van de Dovengemeenschap te kunnen voorspellen, moet je de
geschiedenis goed kennen. Ik heb het gevoel dat de cursisten
meer bewust geworden zijn van wat er allemaal gebeurd is in
Vlaanderen en dat ze verder gaan nadenken over hoe het zit
met de toekomst. In de les Toekomst van de Dovengemeenschap
bespreek ik met de cursisten de mogelijke bedreigingen
en uitdagingen voor de Dovengemeenschap. Denken we maar
aan de stamcellentherapie of genetische manipulatie… Maar
ook positieve punten zoals het VN Verdrag voor personen met
een handicap, de erkenning van onze taal in Vlaanderen en onze
emancipatie komen aan bod. Verder hebben we het ook gehad
over ‘ownership’ (eigendomsrecht) van de Dovengemeenschap.
Dit leidde tot heel interessante discussies. Zo werden de cursisten
´gedwongen´ om verder, dieper en breder na te denken over
de toekomst.
Vincent Ameloot, cursist Deafhood II
Ongeveer 16 jaar geleden toen ik 34 jaar was volgde ik de kadercursus.
De meeste lezingen werden toen gegeven door horende
personen of dove personen uit het buitenland. Deze Deafhood
cursus is al heel verschillend. Het is zeker nog interessanter
omdat het door Vlaamse doven zelf gegeven wordt. De dove
gastsprekers zijn heel sterk in taal en gebruiken veel moeilijk
woorden. Ik voel dat ik meer inspanning geleverd heb en dat ik
veel bijgeleerd heb in gebarentaal door al die moeilijke woorden.
Ik ben ook echt fier dat nu meer en meer doven studeren
en bekwaam worden zodat ze meer en meer gelijkwaardig
worden.
Het is moeilijk om er één les uit te kiezen omdat ik alles heel erg
interessant vond. Alle lessen maakten me ‘wakker’.
De les van Maartje De Meulder over Dovencultuur vertelde over
de ‘crab theory’. De krabben, die stonden voor de doven, moeten
positiever worden en elkaar steunen in plaats van elkaar steeds
opnieuw naar beneden te trekken, zoals krabben die uit een
emmer proberen te geraken. Ik vind dat een heel mooi verhaal
omdat ik dat ook zo aanvoel. Ook de Dovengemeenschap als
een boom vind ik heel juist. Nieuwe wortels blijven groeien, wat
betekent dat ook de Dovengemeenschap blijft groeien en nooit
zal verdwijnen.

Bart Berghmans, cursist
Een viertal jaren geleden volgde ik een cursus “Dovencultuur”
van Fevlado in Antwerpen. Die cursus was heel goed maar de
cursus “Deafhood” gaat veel verder en dieper in op verschillende
vlakken. Het is meer dan een vervolg. Deze Deafhood cursus
maakt je bewust en sterker.
Bij het begin van de cursus wist ik niet hoe deze cursus me zou
veranderen. Deafhood laat me denken over mijn eigen identiteit
en maakt me meer en meer bewust van de kwaliteiten waarover
wij als Dove mensen beschikken. Ook heeft Deafhood me
bewuster gemaakt van de prachtige culturele rijkdom waarover
Doven in Vlaanderen en heel de wereld beschikken.
Het is heel moeilijk te zeggen welke les de beste was. Al de lessen
door de verschillende docenten waren bijzonder interessant.
Toch gaat mijn keuze uit naar de lessen van Danny Deweerdt
over Vlaamse Gebarentaal en Identiteit. Het was echt verhelderend
en op een prachtige en duidelijke manier gegeven. Over
elk onderwerp deed hij ons zelf nadenken. De eerste les leerde
hij ons wat het begrip ‘taal’ eigenlijk inhoudt: moedertaal, eerste
taal, tweede taal,… . Het was leerrijk om dieper na te denken
over onze eigen taal.
Toch wil ik benadrukken dat tot op vandaag elke les bijzonder
was en me nadien steeds heeft doen nadenken.
Ik denk dan ook dat Deafhood niet los te koppelen is van wat
er leeft in de Dovenwereld. Volgens mij kan dit uitgroeien tot
een bijzonder iets dat de Dovenwereld doet opleven en verder
bestaan.
Ik raad alle Dove personen aan deze cursus te volgen! Ik hoop
echt dat de cursus na deze reeks opnieuw georganiseerd wordt.
Het is een aanrader voor elke Dove persoon die een ruime visie
wil krijgen over zijn of haar eigen identiteit!
Ik wil graag de organisatoren en al mijn Dove vrienden van de
opleiding bedanken. We hebben een hechte band aan deze
cursus overgehouden!
Bernadette Baelde, cursiste Deafhood I
Ik was echt verbaasd te horen dat sommige doven opgroeien
in het gewoon onderwijs en daardoor nooit gebarentaal leren
kennen tot ze volwassen zijn. Doven hebben die taal toch echt
nodig om elkaar goed te kunnen verstaan. Ook als ze in een
groep horenden zijn kunnen doven meestal niet volgen. Één-opéén
communicatie lukt wel, maar iedereen begrijpen is onmogelijk
als je geen gebarentaal kan. Gebarentaal is nuttig voor alle
doven en slechthorenden!
Alexander Decrans, cursist
Sinds oktober 2010 volgen we maandelijks met een groep van
20 personen de cursus “Deafhood”. We behandelden al enkele
thema’s zoals dovencultuur, dovengeschiedenis, dovenkunst,
Vlaamse Gebarentaal en Deafhood. Ik moet zeggen, ik was erg
gemotiveerd om aan deze cursus te beginnen omdat ik mijn
‘doof-zijn’ beter wou kennen. In de allereerste les leerden we al
dat Deafhood een positief woord is en dat éénmaal je de cursus
Deafhood hebt gevolgd je de Dovengemeenschap toch anders
gaat bekijken.
Deafhood is een woord dat Paddy Ladd gebruikte in zijn boek en
bestaat uit 7 principes;
1. Gift van unieke talen
2. Geen internationale grenzen
3. Dove mensen als wereldburgers
4. Dove mensen hebben een specifiek doel op aarde
5. Gebarentaal als gift voor horende mensen
6. Horende mensen die niet kunnen gebaren zijn
sign-impaired (=gebaargestoord)
7. Alle dove mensen hebben recht op dove ervaringen
Deze cursus heeft mijn kijk op de wereld veranderd. Vroeger
dacht ik vaak negatief over waarom wij zo onderdrukt worden
en niet als volwaardige mensen worden aanzien. Door deze
cursus stelde ik mijn visie bij en probeer ik positiever naar onze
toekomst te kijken en te denken van YES WE CAN!!!
Ik heb ook geleerd dat we personen niet in verschillende categorieën
moeten plaatsen want we zijn allemaal verschillend maar
met enkele gemeenschappelijke punten.
Deafhood is namelijk een manier van leven, en is een boom die
blijft groeien!!
Ik kan alleen maar hopen dat Fevlado in de toekomst nog zo’n
interessante cursussen geeft want wij kunnen dit zeker gebruiken!
Ik ben alvast héél tevreden over deze cursus en verlang al
naar meer!
Angelique Pelckmans, cursiste Deafhood I
De lessen die mij nog steeds vers in het geheugen zitten, zijn
die over Vlaamse Gebarentaal en over Dovengeschiedenis en
Dovencultuur. Iets in die lessen heeft mij echt aangegrepen, wat
weet ik niet precies. Vroeger werd daar nooit veel over geschreven
of verteld en dat is erg jammer. Daarom moet er nu iets
gebeuren en moeten we die informatie meer verspreiden!
Ik vond het thema Vlaamse Gebarentaal het belangrijkste van de
cursus. Vele doven weten niet echt wie ze zijn en wat ze kunnen.
Het is belangrijk dat ze deze uitleg krijgen en getoond worden
wat ze waard zijn!
Zelf ga ik na deze cursus ook nog dingen doen hiermee, namelijk
ook zelf lezingen Dovencultuur en een basiscursus VGT aan
horenden geven. Ik wil hen duidelijk maken wat Doofheid is, hoe
wij leven… Ik wil graag actief verder werken, wat precies weet ik
nog niet maar dat zal hopelijk wel vanzelf komen.
Ik raad deze lessen Deafhood aan omdat ik er echt veel heb
bijgeleerd en nu het gevoel heb dat ik ook veel kan bereiken.
We hadden ook een toffe groep, ik had dat voorheen nog nooit
meegemaakt. Dus zeker een aanrader! Kom ook deze les volgen!
Geert Dirickx, cursist Deafhood I
Ik heb de eerste reeks van de Deafhoodcursus gevolgd. De
cursus was echt een verrijking in mijn persoonlijke ontwikkeling.
Mijn honger naar kennis is niet gestild, integendeel, het is zelfs
toegenomen.
Er zijn kritieken dat de cursus te eenzijdig is. Het zou te vaak
positief en ophemelend zijn over het “doof zijn” en over de
Dovengemeenschap. Maar wordt het niet eens tijd dat we positiever
zijn tegenover ons “doof zijn”? Wordt het geen tijd om te
beseffen dat onze cultuur en taal echt wel natuurlijk en daarmee
ook normaal zijn?
Je kan jezelf afvragen of het wel de maatschappij is die ons als
“minderwaardig” behandeld. Voor een deel is dat misschien
wel zo maar moeten we de oorzaak ook niet bij onszelf zoeken?
De oorzaken van die negatieve gedachten zoeken we tijdens
de lessen Deafhood. De vele debatten en workshops doen ons
beseffen dat doven geen sukkels zijn die enkel binnen hun eigen
huis en de plaatselijke verenigingen bewegen.
Je mag trots zijn op je taal en cultuur. In de Deafhoodcursus
maak je kennis met je taal en zo ook met jezelf. Het is eigenlijk
een ontdekkingsreis naar jezelf.
Mensen die de cursus nooit gevolgd hebben en denken dat
Deafhood voor extremisme staat, weten en begrijpen niet
waarover het gaat. Deafhood is geen geromantiseerd wapen om
tegen de “horenden” te vechten maar dient net om beter samen
te werken. Een goede samenwerking creëert kansen!
Deafhood is geen GPS. Dat ben je zelf. Maar om de GPS te
gebruiken moet je eerst wegenkaarten en andere data downloaden
en installeren en dat is Deafhood….
Dovennieuws 2011 nr.3

Visuele media
in Vlaamse Gebarentaal
Op dit ogenblik komt de Vlaamse Gebarentaal nog zeer weinig
aan bod in de media. Nochtans is het belang hiervan zeer groot,
zowel voor de Gebarentaalgemeenschap zelf, als voor het grote
publiek.
Er werden de laatste tijd heel wat initiatieven genomen om hier
verandering in te brengen:
• Fevlado en de Adviescommissie VGT gaven advies aan de
Vlaamse minister van Media, Ingrid Lieten, en de Commissie
Media in het Vlaams Parlement, met betrekking tot de beheersovereenkomst
2012-2016 met de VRT;
• Een groep dove personen werd opgeleid tot vertalers en presentatoren;
• Voor het eerst loopt een gebarentalige dove persoon stage bij
de VRT;
• Er zijn al enkele bedrijven, opgericht en geleid door gebarentaligen,
actief in de visuele media. Onlangs kwam er nog een
nieuwe organisatie bij.
Advies met betrekking tot de nieuwe
beheersovereenkomst VRT
In 2012 start een nieuwe beheersovereenkomst tussen de VRT
en de Vlaamse overheid. Die overeenkomst legt voor 5 jaar een
aantal afspraken vast en ook de financiële middelen die de VRT
ter beschikking krijgt om haar openbare omroepopdracht te
vervullen.
De opmaak van zo’ n beheersovereenkomst is dus zeer belangrijk
en er wordt ook de nodige aandacht aan besteed. Zo
organiseerde de Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
van het Vlaams Parlement een reeks hoorzittingen, opgesplitst
over diverse luiken die in deze beheersovereenkomst aan bod
kunnen komen.
Zowel de Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal als Fevlado
werden uitgenodigd. Fevlado formuleerde al eind vorig jaar een
advies over media in VGT en bezorgde dit aan Minister van Media,
Ingrid Lieten, aan de sectorraad Media en aan de Commissie
Media van het Vlaams Parlement. De Adviescommissie VGT
ondersteunt onze vragen en haalde er enkele prioriteiten uit.
Fevlado vraagt aan de minister van Media
1. de vertolking door (bij voorkeur) dove native speakers van
een aantal bestaande programma’s op de VRT, waaronder het
journaal, actualiteitenprogramma’s en kinderprogramma’s.
2. een eigen programma of een eigen televisiezender of –kanaal.
Dove mensen bepalen de inhoud en het wordt gepresenteerd in
VGT door dove gebarentaligen.
Opleiding dove presentatoren
Fevlado vraagt ook aan de Vlaamse overheid om te investeren
in een opleiding voor dove tolken/vertalers en presentatoren en
deze opleiding te organiseren in samenwerking met afgevaardigden
van de Vlaamse Dovengemeenschap. In de overgangsperiode
(voor deze formele opleiding voor dove mensen er is)
kan de groep mensen ingeschakeld worden die onlangs de
opleiding tot dove presentatoren gevolgd hebben bij Fevlado.
Fevlado wilde via die opleiding stimuleren dat dove mensen
professioneel aan de slag kunnen als vertaler Nederlands-VGT in
de visuele media (televisie, websites, …) en zelf deze media gaan
bepalen en creëren, en kreeg hiervoor een projectsubsidie van
het Ministerie van Cultuur. Acht dove mensen namen aan deze
opleiding deel. Het resultaat mag er zijn, dat bewijst de film ‘4
Dovennieuws 2011 nr.3
jaar erkenning VGT’, en er zijn een aantal dove mensen klaar om
te werken voor de media.
Maar het kan natuurlijk nog beter: er is nood aan een gespecialiseerde
opleiding voor dove mensen die werken voor de
visuele media (televisie, vertalen van websites). De taalkundige
Tove Skutnabb-Kangas zei al dat de meeste doven tweetalig
zijn, hoewel ze zichzelf vaak beoordelen als eentalig en ook vaak
door de omgeving zo worden gezien. Het is een misvatting en
bovendien achterhaald om aan te nemen dat alle dove mensen
enkel vaardig zijn in gebarentaal. Dove mensen die opgroeien
met gebarentaal switchen al heel vroeg tussen twee talen. Het
is belangrijk dat dove mensen –door een gespecialiseerde opleiding-
deze vaardigheid en hun kennis van VGT en Nederlands
verder kunnen ontwikkelen om die te gebruiken om te werken
als vertaler voor de visuele media, en hier ook professionele
erkenning voor krijgen.
Dove stagiair bij de VRT
Vorig jaar deed de VRT allerlei inspanningen om haar kijkers
kennis te laten maken met de Dovengemeenschap op Wereld-
DovenDag (WDD). Kort na WDD kwam de cel diversiteit van
de VRT bij de cel belangenbehartiging van Fevlado op bezoek,
onder andere om te praten over stagemogelijkheden voor dove
personen.
Dit gesprek heeft resultaat gehad: op 2 februari 2011 startte Jorn
Rijckaert een stage van 2 maand bij de VRT. Tijdens de eerste
maand werkte hij mee aan de redactie van het programma ‘Kom
op tegen kanker’ dat werd uitgezonden op 26 februari. Daarna
werkte hij mee aan deredactie.be, waar hij als nieuwsbron
optrad voor de Vlaamse Dovengemeenschap. De reportages zijn
hier te bekijken: http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/mediatheek/
.
De medewerkers van Jorn bij de VRT zagen dagelijks VGT, leerden
omgaan met een tolk VGT, en merkten dat de visuele capaciteiten
van dove personen een meerwaarde kunnen betekenen
voor de media.
Jorn beschreef één van zijn stageweken in ‘De week van…’.
Een uitgebreid interview met Jorn kan je op de website van
Fevlado bekijken. Op de pagina hiernaast publiceren we een
kort schriftelijk interview met een horende collega van de VRT,
Mayke Coekaerts.
Bedrijven rond visuele media, opgericht
en geleid door dove personen
Er waren tot nu toe 2 mediabedrijven (internationaal) actief.
Beiden worden geleid door gebarentalige dove personen:
Signfuse is gevestigd in Antwerpen. Het bedrijf wordt geleid
door Sven Noben en werkte onder andere samen met Fevlado
aan de campagne “Vlaamse Gebarentaal leeft!”, reportages zoals
“Erkenning van de Vlaamse Gebarentaal”, en de mobiele gids van
het Atomium, … Meer informatie over Signfuse vind je op de
website www.signfuse.com .
Visualife wordt vanuit Finland geleid door Patrick Wiche en
werd door Fevlado al ingeschakeld om een DVD te maken rond
de antidiscriminatiewet, uitgelegd in gebarentaal. Visualife
ontwierp ook de website van WFD (http://www.wfdeaf.org) en
de dvd “Vijftien vingers en een hoofd”. Een interview met Patrick
verscheen eerder op de website van Fevlado en kan je hier opnieuw
bekijken: http://www.fevlado.be/nieuws/. Meer informatie
over Visualife vind je ook op facebook.

NIEUW:
In Vlaanderen werd onlangs een nieuwe organisatie opgericht: Visual Box. We geven
aan de initiatiefnemers de ruimte om het hier voor te stellen:
Visual Box vzw werd in februari 2011 opgericht door enkele enthousiaste jongeren
onder impuls van Jorn Rijckaert. De andere bestuursleden zijn Hannes De Durpel
en Dennis Deschildre. Visual Box zorgt voornamelijk voor de productie en distributie
van film- en mediacultuur in Vlaanderen en wereldwijd door én voor doven en
slechthorenden. We zijn altijd op zoek naar toekomstige cameramannen, regisseurs,
scenaristen, acteurs, decorbouwers, make-up artiesten, kappers,... van heel jong tot
heel oud! We willen die graag opleiden en introduceren in de film- en mediawereld.
Dus: alle vrijwilligers en medewerkers zijn welkom! Voor meer informatie, mail naar
visualbox.vzw@gmail.com. Binnenkort starten we al met enkele projecten; we houden
jullie op de hoogte. Er komt ook een eigen website, hou ons in de gaten!!!
Interview met Mayke Coekaerts
DN: Kan je jezelf kort voorstellen? Wat is je functie bij de VRT? En hoe en wanneer
werkte je samen met Jorn?
Mayke: Ik werk als productie- en regieassistente voor ‘Het Televisiehuis’. Dat is een
eigen productiehuis van de VRT dat onder andere ook de Kom Op Tegen Kanker -show
maakt.
Bij de voorbereiding van die show was ik vooral betrokken bij de productionele ondersteuning.
Dit betekent bijvoorbeeld locatiebezoeken regelen, redactieverslagen opmaken,
rekwisieten en kostuums aanvragen, maar ook een tolk Vlaamse Gebarentaal
voor Jorn regelen, enz... Tijdens de show zelf was ik de rechterhand van de regisseur.
Alles wat hij vergeet moet ik weten :-)
Wanneer ik precies samenwerkte met Jorn, is nogal moeilijk te omschrijven. Jorn zat
vlak tegenover mij in het bureau. Voor de Kom Op Tegen Kanker-show hadden we een
hecht team en vloeide alles een beetje over in elkaar, en dus ook de samenwerking
met Jorn. De taak van Jorn in het begin van zijn stage was om op zoek te gaan naar
fragmenten uit het archief die we nodig hadden voor onze bekende TV-gezichten. Ik
heb hem wegwijs gemaakt in het systeem om dit op te zoeken en hem geholpen waar
nodig (computerprogramma uitleggen, tonen hoe kopies te maken van tape naar tape of naar DVD, uitleggen hoe hij tapes uit
het archief kan opvragen en waar hij ze kan gaan halen, enz...). Maar iedereen hielp Jorn waar nodig, en dan spreek ik voor al mijn
collega’s.
DN: Hoe verliep die samenwerking?
De samenwerking verliep heel goed, tot mijn eigen verbazing. In het begin wist ik niet goed wat we moesten verwachten van
een dove collega. En dat was zo voor al mijn collega’s, denk ik. In het begin was ik misschien wat onhandig; het was een beetje
aftasten hoe ik het best kon communiceren met een dove persoon. Niemand van de collega’s had ook maar enige kennis van
gebarentaal. Maar kijk, na dag twee hing er al een poster aan de muur met het handalfabet en de communicatie verliep steeds
vlotter; soms was het via mail, schrijven of letterlijk uitbeelden met handen en voeten of gewoon praten want Jorn kan goed
liplezen. Daardoor verliep de samenwerking steeds beter. Tijdens de middagpauze kregen we soms gebarentaalles van Jorn. Dan
gingen we met zijn allen in de plantentuin van de VRT zitten en dan leerde Jorn ons basis-gebaren, en ook het handalfabet. Dat
was heel leuk en leerrijk, zo leerden wij ook iets van hem! :-) Een leuke anekdote: Een collega is zelfs geflitst met de wagen omdat
ze het handalfabet aan het oefenen was in de auto en zo de flitser niet gezien had... :-) We hebben ook allemaal een naamgebaar
gekregen...
Nu is het wel zo dat wij op een aantal dagen ook een tolk Vlaamse Gebarentaal hadden, vooral tijdens redactievergaderingen,
opleidingen (Jorn kreeg een opleiding montage en camera) en tijdens de dag van de show zelf.
DN: Dove gebarentalige personen zijn veel visueler ingesteld dan de meeste horende personen. Heb je daar iets van
gemerkt?
In het begin van zijn stage ging Jorn vooral op zoek naar archiefmateriaal voor de Kom Op Tegen Kanker-show, maar naar het
einde toe monteerde hij zelf een deeltje van de show en maakte hij een making-off van zijn stageperiode bij Kom Op tegen
Kanker: een reportage die Jorn helemaal zelf gefilmd en gemonteerd heeft over hoe het er achter de schermen aan toe gaat bij
de voorbereiding en bij de show zelf.
In het eerste deel van de Kom Op Tegen Kanker-show zat er een filmpje waar we in het tweede deel van de show een korte samenvatting
van gaven (zonder geluid, enkel beeld, Wim Devilder - de presentator van de show - sprak dan over het filmpje heen
ter herinnering voor de kijkers). Die ingekorte versie van het filmpje heeft Jorn op eigen houtje gemaakt. Je merkte heel goed
dat Jorn wist wat hij wilde doen met die samenvatting. Hij tekende beeld per beeld op een blad papier hoe hij de montage zag
(storyboard) en dat is het ook uiteindelijk geworden dus ik kan zeker bevestigen dat dove personen visueler ingesteld zijn!
DN: Is je visie op dove mensen en gebarentaal nu veranderd?
Heel zeker. Je weet pas wat het is door met een dove persoon om te gaan. Ik sta zelf versteld van mezelf dat ik het zo interessant
vind. Niet alleen ik hoor, ook de collega’s vonden de samenwerking met Jorn eerder leerrijk dan een belemmering.
Ik ben er zelfs over aan het nadenken om een cursus Vlaamse Gebarentaal te gaan volgen. Gewoon omdat het leuk is. Tijdens de
Kom Op Tegen Kanker-show hebben we een aantal dove vrienden van Jorn ontmoet en het blijft toch fascinerend hoe ze met
elkaar communiceren!
DN : Hartelijk bedankt voor dit interview!
Dovennieuws 2011 nr.3

De week van … Jorn Rijckaert
Maandag 28 februari
Zo, onze langverwachte liveshow van Kom op tegen Kanker
voorbije zaterdagavond is gebeurd! Ik dacht dat een rustige
zondag mijn energie weer zou opladen. Maar toch met slaapoogjes
op de trein moeten stappen richting de VRT, richting mijn
laatste stagedag bij het redactieteam van Kom Op Tegen Kanker,
waar ik een dikke maand actief was. Ik was redelijk vroeg op de
VRT en ik zag nog niemand van mijn team. Waarschijnlijk wilde
iedereen nog eens wat slaap inhalen die verloren gingen in de
hectische week vol adrenaline net voor de liveshow. En gelijk
hebben ze! In de late voormiddag kwamen de eindredacteur en
de producer aan om samen met mij een eindevaluatie van mijn
stage te doen. Niks anders dan zeer positieve opmerkingen. We
gingen het vandaag rustig aan doen en trakteerden onszelf op
een restaurant waar iedereen nog nagenoot van de geslaagde
show. Helaas werd onze viering overschaduwd door het trieste
overlijdensbericht van één van de leukemiepatiënten waarover
we een reportage maakten voor de show. Toen ik afscheid van
hen nam en terug op de trein zat, kreeg ik opeens veel respect
voor het redactieteam die vermoeiende en emotionele tijden
had beleefd naar aanloop van de liveshow rond zo een gevoelig
thema, leukemie, een ziekte met lage overlevingskansen. Ik was
er best fier op dat ik mee mocht werken met hen. Ik had me
geen betere stage kunnen wensen dan in zo’n warm en hectisch
redactieteam. Uit deze ervaring haalde ik veel zelfvertrouwen
op gebied van films en media, en ook in de communicatie met
het personeel van de VRT. Dit kon ik goed gebruiken voor het
tweede deel van mijn stage bij deredactie.be dat woensdag zal
starten.
Dinsdag 1 maart
Op dinsdag heb ik geen stage, want ik moet een verplicht seminarie
“Documentaire en beeldproductie” bijwonen voor mijn
masteropleiding aan de Universiteit Antwerpen. Weer moet ik
een treinrit maken (ik word stilaan moe van de treinritten) richting
Antwerpen. We kregen een interessante les over verschillende
montageregels en we kregen van de professor feedback
over storyboards die we moesten maken rond een thema “sollicitatiegesprek”.
We moesten zonder woorden, alleen via beelden,
duidelijk maken dat een sollicitant na het gesprek een contract
krijgt. Onze groep heeft onze storyboard een wat komische tint
gegeven: de baas verslikt zich in zijn snoepje en onze sollicitant
redt hem met een Heimlich-greep en krijgt zo het contract.
Simpel, denken we dan! Tot de prof ons meedeelt dat we het
moeten gaan filmen en monteren. Onze groep haast zich al rap
om een camera te reserveren, om een geschikte opnamelocatie
te zoeken, en hoofdrolspelers en figuranten te contacteren. Het
is voor nu zondag gepland als alles goed loopt! Die avond kroop
ik heel vroeg in mijn bed.
Woensdag 2 maart
Oké, een nieuwe stap wordt gemaakt. Zo fris als een hoentje
kom ik op de VRT samen met mijn tolk aan. Wanneer ik binnenkom
op de verdieping van VRT-nieuws, valt mijn mond open.
Zo een moderne omgeving daar en zoveel bezigheden op te
merken. Ik voelde me opeens een klein deel van één groot
VRT-netwerk. Op de vergadering met mijn stagebegeleider werd
er mij meegedeeld dat ik drie reportages moet maken voor de
nieuwswebsite van de VRT. Het moet gaan over de actualiteit
binnen de Vlaamse Dovengemeenschap dat zowel interessant
is voor doven als voor horenden. Die dag vloog ik er meteen in
en vond gelukkig al onmiddellijk actualiteit voor de eerste dag:
vrijdag is er hoorzitting in het Vlaams Parlement over de toegankelijkheid
van de media voor doven en slechthorenden, waar
Fevlado ook aanwezig zal zijn. Al die dag kreeg ik direct toestemming
om daar te mogen filmen. Gelukkig! De deadline voor de
eerste reportage is binnen! De ganse dag hield ik me bezig met
researchwerk over de inhoud van de hoorzitting.
Donderdag 3 maart
Ik kreeg een camera en een opleiding om met deze camera te
leren werken. Ik was meteen verliefd geworden op deze camera!
De beste camera die ik tot nu toe mocht vasthouden. Voor de
rest van de dag waren er niet bijzonder veel bezigheden… Ik
0
Dovennieuws 2011 nr.3
ging op zoek naar actualiteitsnieuws voor de tweede en derde
reportage, zonder resultaat (gebeurt er echt zo weinig in onze
Dovengemeenschap?), en vloekte tegen mijzelf dat ik beter
stage had gelopen in april omdat er dan veel gebeurt rond 5 jaar
erkenning VGT. Ondertussen staarde ik naar de bekende Vlamingen
en merkte op hoe anders ze zijn op de televisie dan in het
echt. Op de trein terug naar huis hield ik mijn camera constant
in de gaten uit schrik dat ik het zou vergeten mee te nemen uit
macht der gewoonte.
Vrijdag 4 maart
Samen met Hannes De Durpel, die stilaan mijn vaste partner
lijkt te worden in mijn filmbezigheden, ging ik naar de hoorzitting.
Op de hoorzitting zelf is het druk: camera juist zetten, goed
beeld zoeken, juiste verlichting zoeken, vlug vragen voorbereiden
voor interviews op het moment zelf, mensen vragen voor
interviews, etc. Gelukkig was Hannes er om mijn last wat te verminderen.
Ik besefte toen wel dat het een zware stageopdracht
is, waar ik op mijn zelfstandigheid moet rekenen: van researchwerk
tot opname en montage ervan. De hoorzitting zelf was
boeiend en leerzaam. Ik leerde zelf heel veel bij over media voor
doven en slechthorenden. Die ervaring konden Hannes en ik
goed gebruiken en meenemen naar de vergadering ’s avonds bij
Hannes thuis over onze pas opgerichte vzw VisualBox. We willen
graag het film- en medialandschap voor doven hier ontwikkelen
en bevorderen. Meer informatie over VisualBox vinden jullie
elders in Dovennieuws! We staan nooit stil! Vrijdagavond kon ik
even genieten van het samenzijn met mijn goede vrienden.
Zaterdag 5 maart
Een drukke en vermoeiende week eist zijn tol. Bijna de hele dag
slaap ik. ’s Avonds moet ik naar Antwerpen Centraal Station voor
een jongerenfestival. Onze seminariegroep moet daarover een
korte reportage maken voor onze opleiding. Toen ik terug naar
Gent ging, kreeg ik vrienden op bezoek om mij op te pikken
voor de ”Blue Bastard”-fuif in de Kempen. Ik voelde me nog te
moe daarvoor en moest nog wat voorbereiden voor een belangrijke
opnamedag morgen. Ik verontschuldigde me en bleef
thuis. Jammer dat Turnhout niet wat dichter bij Gent ligt! Ik deed
het voorbereidingswerk voor de volgende dag en trakteerde
mijzelf op een gezellige filmavond. En toen viel ik halverwege de
film in slaap.
Zondag 6 maart
De zon schijnt en ik voel de lente al aankomen. Opnieuw een trip
naar Antwerpen, maar dit keer met de auto! Even afstand doen
van treinen doet soms deugd. Thomas, Hannes en Heidi hebben
zich kandidaat gesteld om te figureren in ons filmpje over het
sollicitatiegesprek. Helaas moeten we, de seminariegroep, toch
de ganse dag binnenblijven om de opnamelocatie “beeldvriendelijk”
te maken, opnames te leiden, acteurs te regisseren, etc.
Alles verliep vlekkeloos en achteraf werd er gejuicht: ons filmpje
zal in orde komen en dit allemaal dankzij de vlotte medewerking
van de acteurs en figuranten die het allemaal schitterend deden!
Zondagavond zit ik lekker in mijn zetel en kijk naar de televisie,
net zoals een gemiddelde Vlaming het op een zondagavond zou
doen, naar “De Ronde”. Daarna neem ik een lekker warm bad en
bereid me voor op een nieuwe week waar ik mijn montageskills
tevoorschijn moet halen.

Tunhout - JC De Kempen
email: dekempen@piramime.be
website: www.piramime.be/jcdk
Lokaal: ‘Sociaal - Cultureel
Centrum Piramime’
Hendrik Consciencestraat 17
2300 Turnhout
Kortrijk - JW De Haerne
email:
jongerenwerking@dehaerneclub.be
website: www.jwdhc.be
lokaa: ‘Clubhuis De Haerne’
Kortrijksestraat 70
8501 Kortrijk - Heule
Gent - JC De Joker
email: jcdjoker@gmail.com
website: www.jcdejoker.be
Lokaal: ‘Dovenclub Gent ’
Stropkaai 38
9000 Gent
Brugge - JW Dewitte’s
Doordrijvers
Email: jwdwd@nowedo.be
website: www.jwdwd.be
Lokaal: DOC Effeta
Polderstraat 76a
8310 St Kruis Brugge
Antwerpen - JC De Vlinder
Email: devlinder@madosavzw.be
website: www.jcdevlinder.be
Lokaal: ‘Madosa’
Haantjeslei 213
2018 Antwerpen.
Hallo jongeren!
De lente is weer volop in het land en ondertussen hebben we
weer wat nieuws vanuit het jeugdclubleven in Vlaanderen: er is
een verslag te lezen over het weekend van JC De Kempen dat
in samenwerking verliep met Kajong, een dovenvereniging uit
Hasselt. We moedigen zulke initiatieven aan want het is altijd
leuk voor de jeugdclubs om nieuwe gezichten te leren kennen.
In februari hadden we een vergadering met FFSB-Jeunes, de
Waalse tegenhanger van Jong-Fevlado, om eens te verkennen
op welke manieren we kunnen samenwerken. Zie de volgende
pagina’s voor een klein verslagje.
We zijn ook bezig met werkgroepen en één van die werkgroepen
is VGT Doe Mee. We hebben intussen reclame gemaakt
en mensen gevonden. We kijken uit naar de evolutie van deze
werkgroep: wat zal er veranderen in de toekomst? Kijk snel op
de volgende pagina wie onze werkgroep zal vervoegen!
Vergeet ook niet de laatste nieuwtjes over Jong-Fevlado te
lezen, er zitten namelijk enkele verrassingen tussen!
Geniet nog van ‘t zonnetje!
‘t JF-bestuur
In deze jongerenkrant:
WIE ZIJN WE? Voorzitter Hannes De Durpel - verantwoordelijk voor leiding op vergaderingen, contact met binnen- en buitenland - Secretaris
Dennis Deschildre - verantwoordelijk voor back-up administratie, opvolgen en contact houden met binnen- en buitenland, verslaggeving op
vergaderingen - Schatbewaarder Yves Van Acker - verantwoordelijk voor financiën en sensibilisatie (website) - Bestuurslid Sammy Van Landuyt
- verantwoordelijk voor activiteiten, archief en inventarisatie - Bestuurslid Lien Jacquemin - verantwoordelijk voor de Jongerenkrant en activiteiten
- Bestuurslid Dora Moens - verantwoordelijk voor activiteiten - Adviseurs Stefaan Breemersch en Geert Dirickx - verantwoordelijk voor advies over
jeugdclubs en jongerenwerkingen en zorgen voor een goede communicatie tussen jc’s/jw’s en Jong Fevlado
Dovennieuws 2011 nr.3 Jongerenkrant
• KAJONG
• VGT DOE MEE
• Kort Nieuws
• Estafette

KAJONG - VGT DOE MEE
Verslag door José Tan over
WEEKEND JCDK EN KAJONG
(dovenvereniging van Hasselt)
Afgelopen weekend ben ik naar Kajong+JCDK
geweest. Wat een aangename samenwerking
met veel uitwisseling was dat! Het was zeker
geslaagd! We hebben verschillende spelletjes
gespeeld en ’s avonds lekker gegeten. Daarna
was er een avondspel met verschillende
groepjes, een soort van zoektocht. De groepjes
waren steeds anders, met veel afwisseling.
Zo kunnen verschillende mensen met elkaar
kennismaken. Na het spel hebben we gezellig en
aangenaam wat gedronken en gebabbeld, rustig
bijeengezeten, enz. Wel plezant! Er was een huisje
gehuurd en daar zijn we blijven slapen. ’s Morgens
moesten we vroeg opstaan, amaai! Opnieuw allerlei
spelletjes gespeeld. Bedankt allemaal, het was
echt een leuk weekend! Er was ook veel volk; 38
personen, een mooie groep. Hopelijk zie ik jullie
op de volgende activiteit, dan kunnen we elkaar
opnieuw zien, verder contact hebben en meer
plezier hebben. Tot ziens! --- José Tan
Dovennieuws 2011 nr.3 Jongerenkrant
WERKGROEP VGT DOE MEE
Al 2 jaar werkt Fevlado-Diversus in samenwerking met Vlok-CI
en VGTC aan VGT Doe Mee, maar nu is het even stilgevallen
door omstandigheden. Fevlado-Diversus vindt het belangrijk
dat VGT Doe Mee niet verloren gaat in de toekomst. Daarom
is er in samenspraak met Jong-Fevlado overeengekomen dat
Jong-Fevlado een aantal taken op zich zal nemen. De doelgroep
van JF is jongeren van 16 tot en met 30 jaar, maar JF wil
graag nadenken in een bredere werkgroep over vragen als:
Pakken we de activiteiten aan op een andere manier? Komt er
een koepelvorming voor de kinderclubs?, …
Deze werkgroep heeft 9 kandidaten gevonden, namelijk Hannes
De Durpel (volgt dit op vanuit Jong-Fevlado), Eva De Durpel,
Marieke Kusters, Kaat Legein, Bart Naudts, Heidi Verhelst,
Sara Verstraete, Sara Van Leuven en Karolien Gebruers. Het
bestuur van Jong-Fevlado wenst hen veel succes toe!