Waarden en Normen - Maatschappij en Politiek

oekhouding in de Verenigde Staten
een hogere straf op dan in Nederland.
De openbaarmaking van het ware karakter
van de grootste Amerikaanse
dochter was daarom catastrofaal voor
Ahold.
De tweede blamerende ontdekking
betrof de centrale directie in
Zaandam zelf. Die bleek de accountant
enkele malen te hebben bedonderd
door buitenlandse deelnemingen
groter voor te stellen dan ze waren.
In de Verenigde Staten staat
alleen daarop al een gevangenisstraf
van tien jaar. Daarbij speelde valsheid
in geschrifte, dat zelfs in Nederland
zes jaar kan opleveren. Op zich is het
best begrijpelijk dat de financieel directeur
en Van der Hoeven dit niet als
serieuze vergrijpen zagen en van bewuste
misleiding was misschien niet
eens sprake. Ontluisterend blijft dat
deze juridische zaken bij een multinational
van het formaat als Ahold - een
tijdje de derde supermarktketen in de
wereld - zo knullig waren geregeld.
Dergelijke dubieuze zaken maken een
beursgenoteerd bedrijf kwetsbaar en
het was dan ook geen wonder dat de
koers in elkaar klapte en Ahold onder
curatele van de banken kwam. De
aanstelling van een nieuwe voorzitter
van de Raad van Bestuur, Anders
Moberg, leidde tot een nieuw schandaal,
nu vanwege het marktconforme
karakter van zijn beloning - naar later
bleek het tienvoudige van hetgeen de
succesvolle directeur van (het grotere)
Air France toucheert.
Verval van normen en waarden bracht
Ahold aan de afgrond. Of het bedrijf
alsnog daarin stort, hangt vooral af
van de Amerikaanse autoriteiten.
Zelfverrijkende regenten
Het kabaal over de beloning van
Ahold-topman Moberg plaatste het
verval van normbesef in het
Nederlandse bedrijfsleven in het algemeen
in de schijnwerpers. De markt-
conforme beloning blijkt voor de regentenklasse
die het Nederlandse bedrijfsleven
bestiert immers de standaardsmoes
om zichzelf te verrijken.
Waarom regentenklasse?
Het gaat niet om ondernemers, maar
om bestuurders. Zij lopen geen risico
bij een teloorgang van het bedrijf.
Zoals voorheen de regenten, worden
zij door coöptatie gekozen. De Raad
van Commissarissen, die zelf zijn
nieuwe leden aanwijst, benoemt de
Raad van Bestuur, de directie. Veel leden
van de Raad van Bestuur zitten in
de Raad van Commissarissen van andere
bedrijven. Hoewel zij geen bedrijfsrisico
lopen, worden zij beloond
alsof dat wel het geval is.
Hier geen ministerssalaris
als basis, ook niet het dubbele,
maar in veel gevallen
het tienvoudige of meer.
Daarnaast is veelal een optieregeling
van kracht,
waardoor het een persoonlijk
belang wordt om de
koers omhoog te stuwen.
Deze nieuwe regenten geven
hun echtgenoten en
neefjes geen goed betaalde
schertsfuncties in het bedrijf,
maar dat is ook niet
nodig. Als ze het een paar
jaar volhouden, zijn hun
salaris en andere revenuen
immers toereikend om hun
kinderen en kindskinderen
van elke arbeidsplicht vrij
te stellen. Bestuurders maken
hun eigen salaris
marktconform, waarbij zij zich steeds
aan de Verenigde Staten spiegelen.
Een slecht voorbeeld, omdat bestuurders
daar serieuze risico's lopen. Het
(lage) salaris van de directeur van Air
France toont de selectiviteit van de
voorbeelden aan.
Deze 'exhibitionistische zelfverrijking'
(een uitdrukking van Wim Kok, die er
nu, al of niet van harte, volop aan
Waarden en Normen
MAATSCHAPPIJ & POLITIEK • JUNI 2004 23