Waarden en Normen - Maatschappij en Politiek
Waarden en Normen - Maatschappij en Politiek
Waarden en Normen - Maatschappij en Politiek
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
10<br />
Wat doet e<strong>en</strong> doc<strong>en</strong>t als hij<br />
op school met de aantasting<br />
van morele waard<strong>en</strong> wordt<br />
geconfronteerd ? In e<strong>en</strong><br />
wet<strong>en</strong>schappelijk onderzoek<br />
wordt nagegaan hoe hij in<br />
e<strong>en</strong> dergelijk moreel kritische<br />
situatie reageert.<br />
In <strong>Maatschappij</strong> & <strong>Politiek</strong><br />
leidt e<strong>en</strong> van de onder-<br />
zoekers de studie in.<br />
Drs Sofie Maas is verbond<strong>en</strong> aan de<br />
Sectie Onderwijs <strong>en</strong> Educatie van de<br />
Katholieke Universiteit Nijmeg<strong>en</strong>.<br />
MAATSCHAPPIJ & POLITIEK • JUNI 2004<br />
Moreel kritische situaties<br />
Wat do<strong>en</strong>, d<strong>en</strong>k<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> voel<strong>en</strong> doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>?<br />
SOFIE MAAS<br />
Het lijkt de laatste tijd wel alsof m<strong>en</strong><br />
de radio of televisie maar hoeft aan<br />
te zett<strong>en</strong>, of e<strong>en</strong> krant hoeft op<strong>en</strong> te<br />
slaan om iets over waard<strong>en</strong> <strong>en</strong> norm<strong>en</strong><br />
te hor<strong>en</strong> of te lez<strong>en</strong>, <strong>en</strong> dan met<br />
name over het verme<strong>en</strong>de gebrek<br />
daaraan. Vaak wordt daarbij in één<br />
adem de school g<strong>en</strong>oemd. De school<br />
zou e<strong>en</strong> plaats zijn waar het gebrek<br />
aan waard<strong>en</strong> <strong>en</strong> norm<strong>en</strong> duidelijk<br />
naar vor<strong>en</strong> komt. De school kan echter<br />
ook word<strong>en</strong> gezi<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> belangrijke<br />
plek waar jonger<strong>en</strong> iets over<br />
waard<strong>en</strong> <strong>en</strong> norm<strong>en</strong> kan word<strong>en</strong> geleerd.<br />
Onder de noemer van de pedagogische<br />
functie van het onderwijs is de<br />
afgelop<strong>en</strong> jar<strong>en</strong> ook in de wet<strong>en</strong>schap<br />
m<strong>en</strong>ig debat gevoerd over <strong>en</strong><br />
onderzoek verricht naar waard<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
norm<strong>en</strong> in het onderwijs. Bij de pedagogische<br />
functie van het onderwijs<br />
gaat het om de opdracht leerling<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> brede persoonlijke <strong>en</strong> maatschappelijke<br />
vorming te bied<strong>en</strong>.<br />
Meer dan voorhe<strong>en</strong> ligt daarbij de<br />
nadruk op de waardeontwikkeling<br />
van leerling<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> multiculturele<br />
sam<strong>en</strong>leving. Vaak wordt aan doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
daarin e<strong>en</strong> sleutelrol toegek<strong>en</strong>d<br />
<strong>en</strong> onderzoek laat zi<strong>en</strong> dat de meeste<br />
doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zelf ook van m<strong>en</strong>ing zijn<br />
dat zij e<strong>en</strong> belangrijke pedagogische<br />
taak hebb<strong>en</strong>.<br />
Achtergrond<br />
De Katholieke Universiteit Nijmeg<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> de Universiteit van Amsterdam<br />
do<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> onderzoek naar de pedagogische<br />
functie van het onderwijs.<br />
Sommige onderzoekers binn<strong>en</strong><br />
dit team houd<strong>en</strong> zich al jar<strong>en</strong> met<br />
deze thematiek bezig <strong>en</strong> ook mijn,<br />
twee jaar geled<strong>en</strong> begonn<strong>en</strong>, promotieonderzoek<br />
richt zich op de pedagogische<br />
taak van doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
C<strong>en</strong>traal in dit promotieonderzoek<br />
staan moreel kritische situaties waar<br />
doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in de dagelijkse praktijk<br />
van het schoolse lev<strong>en</strong> mee te mak<strong>en</strong><br />
kunn<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong>. Het gaat hier om situaties<br />
waarin morele waard<strong>en</strong>, zoals<br />
rechtvaardigheid <strong>en</strong> zorgzaamheid,<br />
word<strong>en</strong> aangevall<strong>en</strong>. M<strong>en</strong> kan hierbij<br />
d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> aan situaties waarin leerling<strong>en</strong><br />
elkaar voor schut zett<strong>en</strong> of elkaars<br />
eig<strong>en</strong>domm<strong>en</strong> verniel<strong>en</strong>, maar<br />
ook aan situaties die direct uit de<br />
leerstof voortkom<strong>en</strong>. Zeker voor e<strong>en</strong><br />
vak als maatschappijleer geldt dat er<br />
onderwerp<strong>en</strong> aan de orde kom<strong>en</strong> die<br />
e<strong>en</strong> sterk waardegelad<strong>en</strong> karakter<br />
hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> die daardoor behoorlijk<br />
wat reacties kunn<strong>en</strong> losmak<strong>en</strong>.<br />
Zo vertelde e<strong>en</strong> doc<strong>en</strong>t maatschappijleer<br />
tijd<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> eerder onderzoek<br />
over de onverwachte reacties op e<strong>en</strong><br />
tijd<strong>en</strong>s de les vertoonde video over<br />
onverdraagzaamheid. Na afloop van<br />
die video maakte één van zijn leerlin-
Change language