MORELE WEGWIJZERS - HU Onderzoek - Hogeschool Utrecht

Het belang van (meer) aandacht voor moraliteit
88
M o r e l e w e g w i j z e r s
8.4 MAATSCHAPPELIJKE VERANTWOORDELIJKHEID
Zowel leidinggevenden als stafmedewerkers signaleren dat veel morele vragen in dit
werk juist ontstaan tengevolge van maatschappelijke ontwikkelingen. Als concrete
voorbeelden wordt genoemd de ‘aansprakelijkheidscultuur’ en publieke opvattingen
over ouderschap van mensen met een verstandelijke beperking. Ook vanuit het oogpunt
van de maatschappelijke verantwoordelijkheid, in deze sector bij uitstek een essentieel
aspect van goede hulpverlening, sterker: de bestaansreden van het beroep
(Jagt, 2009), vinden leidinggevenden en stafmedewerkers aandacht voor moraliteit belangrijk.
De hulpverleners die met jonge moeders werken hebben te maken met een
sociale context die zich uitstrekt van scholen, werkgevers, via huisvestings- en gemeentelijke
instanties, tot de buurt en de families waarin de jonge moeders leven. “Je moet
soms ook een brug slaan tussen de jonge moeders en de omgeving.” Hulpverleners
hebben hier enerzijds de taak de jonge moeders te helpen binnen deze contexten hun
plek te vinden en zich er te handhaven. Dat is niet altijd makkelijk, want:
Normen van andere betrokken instanties zoals Bureau Jeugdzorg of een voogd
kunnen heel rigide zijn, bijvoorbeeld een baby slaapt in de box in plaats van in
bed, het kind moet onder toezicht; dat is Holland! Of er wordt gezegd ‘ze kan
nog geen kopje koffie zetten’ maar dat is logisch want ze drinkt zelf altijd thee.
Je blijft je verbazen dat er zo star gekeken kan worden naar zaken…
Anderzijds signaleren leidinggevenden en stafmedewerkers, dat er ook een taak is
weggelegd om vanuit hun eigen organisatie in de ‘buitenwereld’ aandacht te vragen
voor de morele vragen en dilemma’s die zij signaleren. Zoals het probleem, door twee
leidinggevenden 34 genoemd, dat zij zich zorgen maken over de veroordelende houding
ten aanzien van tienerzwangerschappen, die zij waarnemen bij sommige mensen die op
middelbare scholen werken (docenten, intern begeleiders) waar de jonge moeders
leerling zijn. Ze horen daar uitspraken als: “in deze tijd hoef je toch niet meer zwanger
te worden” of “stom, ze hebben toch voorlichting gehad? Eigen schuld dikke bult!”. Ze
vinden dit “grensoverschrijdend gedrag” en menen dat maatschappelijk werkers ook
zouden moeten leren om op dit soort uitlatingen te reageren.
Enkele leidinggevenden vinden dat er in de Nederlandse samenleving sprake is van een
“dubbele moraal”, bijvoorbeeld als het gaat om licht verstandelijk gehandicapten (LVG)
die kinderen willen: “enerzijds ze moeten geen kinderen hebben, anderzijds ze moeten
het eerst nog maar eens bewijzen dat ze het kunnen”. Hetzelfde geldt wanneer ze te
maken krijgen met cliënten uit verschillende culturen. Aan de ene kant moet je er respect
voor hebben en aan de andere kant moet je ook hulp verlenen volgens de regels
van de organisatie en de maatschappelijke normen. Hun hulpverleners worden hiermee
geconfronteerd en weten niet altijd waar ze aan toe zijn. Het is belangrijk dat
hulpverleners leren om vanuit verschillende standpunten te kijken – “in dit werk betekent
dat bijvoorbeeld ook: vanuit het standpunt van een vader” – zodat ze de belangen
van alle betrokkenen in een hulpverleningssituatie eerlijk tegen elkaar kunnen afwegen.
34 Uit twee verschillende organisaties in verschillende delen van het land; dit wijst er dus op dat
dit probleem geen eenmalig incident betreft. Ook hulpverleners signaleren deze veroordelende
houding in de samenleving (zie §4.1.2).