MORELE WEGWIJZERS - HU Onderzoek - Hogeschool Utrecht

M o r e l e w e g w i j z e r s
religieuze achtergronden en het is de heersende opvatting, dat het goed is als ook in het
hulpverleningsteam verschillende achtergronden vertegenwoordigd zijn.
60% van onze cliënten is allochtoon dus we houden er rekening mee. Want juist
in dit soort situaties spelen morele vragen hoewel die niet altijd als zodanig benoemd
worden. Want de verschillende normen en waarden binnen verschillende
culturen, dat is een belangrijk thema in dit werk: wat doe je wel/niet met
kinderen, wat vind je goed als het gaat over slapen, eten, etc.? Bij Antilliaanse
meiden bijvoorbeeld is het niet normaal als je op je 28 e nog geen kind hebt. Aan
dit thema wordt heel weinig aandacht besteed, maar het is wel heel belangrijk
in dit werk.
In de meeste organisaties wordt in sollicitatiegesprekken “door middel van ‘prikkelende’
voorbeelden” onderzocht hoe eventuele toekomstige medewerkers aankijken tegen
de problematiek die speelt bij deze doelgroep en hoe flexibel ze zijn. In één organisatie
wordt expliciet benoemd dat men graag medewerkers in dienst neemt die als stagiaire
al ervaring hebben opgedaan met het werk en de organisatiecultuur hebben leren kennen,
want dan is gelijk duidelijk dat iemand in het team past, qua vaardigheden en attitude.
In bij- en nascholing zien leidinggevenden en stafmedewerkers ook aandacht voor moraliteit.
Want het is belangrijk om steeds alert te blijven:
Blijkbaar ben je heel moralistisch aan de gang, in zo’n jonge moeder-centrum,
het is een wereldje, een maatschappijtje in het klein, waar je leert en voorleeft
hoe het moet: zo ga je met je kind en met anderen om. Eigenlijk ook wel heel
normerend, zonder dat je het zo uitdrukkelijk benoemt, het is zo verweven met
wat je doet. Je moet je er steeds bewust van zijn.
Niet iedereen beschikt over de morele competenties die nodig zijn om deze aspecten
van het werk te ‘zien’ en te benoemen, zo constateren de meeste leidinggevenden uit
ervaring. Er is een bepaalde ‘gevoeligheid’ voor nodig 30. Deze constatering, die onderschreven
wordt door alle leidinggevenden, roept de vraag op in hoeverre dit geldt voor
leidinggevenden. Beschikken zij over meer sensitiviteit of beter ontwikkelde competenties
met betrekking tot deze aspecten van het werk dan hun medewerkers? Hebben zij
managementopleidingen gevolgd waarin ze iets geleerd hebben over ethiek en moraal?
Volgens Van Dartel (2003, p. 221-222) wordt in managementopleidingen op het gebied
van de zorg niet veel aandacht geschonken aan de ethische aspecten van organiseren
en zorg en “is de bagage van professionele hulpverleners … nog vele malen groter dan
die van leidinggevenden”. De ervaringen van de leidinggevenden die in dit onderzoek
geïnterviewd zijn, zijn echter anders. Zij zijn over het algemeen, voordat ze leidinggevende
werden, zelf ook jarenlang werkzaam geweest als hulpverlener en menen dat de
ervaring die zij hebben in het maatschappelijk werk – bij uitstek een gebied waar hulpverleners
geleerd hebben om “de lagen onder een probleem te zien” en te benoemen –
bijdraagt aan een grotere gevoeligheid voor moraliteit. Bovendien bevinden leidinggevenden
zich iets meer ‘boven’ de werkvloer waardoor ze per definitie een breder perspectief
hebben op wat er gebeurt en daardoor zien zij ook meer morele aspecten dan
30 Overigens bleek gedurende dit onderzoek dat het participeren in dit onderzoeksproject leidde
tot bewustwording van de morele aspecten; enkele leidinggevenden signaleerden dat meer problemen
expliciet als moreel probleem benoemd werden; enkele hulpverleners waren van mening
dat de participatie aan de interviews en bijeenkomsten bijdroegen aan bewustwording van
de morele dimensie van hun werk (zie ook §5.2.1).
Aandacht voor moraliteit binnen organisaties 83