Moreel handelen 66 M o r e l e w e g w i j z e r s woord volgt. Door gebruik te maken van een ‘woedethermometer’ worden de driftbuien van een cliënt beter hanteerbaar, piepers en andere veiligheidsmaatregelen maken dat de hulpverlener minder gemakkelijk in bedreigende situaties terecht komt. Dergelijke instrumenten nemen echter de morele vraag niet weg, namelijk, accepteren wij het van cliënten dat ze hulpverleners op die manier benaderen? In de data verwoorden de respondenten dat er ook zeker wel behoefte is aan een reactie van de organisatie op dat morele niveau van deze kwestie. Maar de emoties ook bij haar, dat verdwijnt gewoon weer en dan kun je wel gewoon weer met elkaar werken. Maar dat is wel haar problematiek, wij hebben veel te maken met agressieproblematiek en dat is van 0 naar 100 gaat bij haar in zo’n korte tijd, maar je weet ook dat ze weer van 100 naar 0 gaat zeg maar, dus dat is dan wel weer werkbaar. Maar dan vind ik dus wel dat een organisatie moet zeggen: dit pikken wij niet. [...] ik vind wel dat we een statement moeten maken met zijn allen en ik vind het wel fijn dat een organisatie achter je staat. (Respondent F, bijeenkomst 1) 5.3.3 MORE S EN METHODIE KE N In de basis is het de taak van de hulpverlener om een bijdrage te leveren aan de realisatie van waarden in het leven van de cliënt. Eerder (zie ook §4.1.1) is al aan bod gekomen dat hulpverleners mede vorm geven aan de doelen van de hulpverlening, en daarmee aan de waarden die belangrijk zijn in het leven van een jonge moeder, en dat in veel gevallen ook de definitie van die waarden mede in handen is van de hulpverlener. Deze bepaalt wat ‘veiligheid’ is, wanneer er nog sprake is van ‘goed moederschap’. Methoden en methodieken vormen hierbij een houvast en vormen een hulpmiddel om grip te krijgen op dergelijke waarden (zie ook 5.2.2) én om deze te realiseren. In methodieken zelf liggen echter ook waarden en normen besloten (zie het model van meervoudige morele gelaagdheid van Jansen (2004) in §2.3), en af en toe wordt dat ook zichtbaar in de verhalen van de respondenten. In onderstaand citaat wordt duidelijk dat de methode van het oplossingsgericht werken een aantal belangrijke waardeoriëntaties meegeeft aan de hulpverlener, zoals het uitgaan van krachten en het werken aan vertrouwen. Ik werk hier al 10 jaar en naarmate dit soort casussen voorbij komen en dat die morele dilemma's, merk ik wel dat er een bepaalde cultuur, er is een bepaalde manier van werken ontwikkeld waarvan wij denken: dat werkt. En dat is, daar is ook een duidelijke methodiek op, vanuit het oplossingsgericht werken en dat zit ook overal doorheen. [...] En wat is dat oplossingsgericht werken? De belangrijkste kenmerken,het is gestaafd vanuit het empowerment, kijken naar krachten, kijken naar de dingen die ieder al in huis heeft, uitbouwen en ja de hele benadering, de eerste periode werken aan vertrouwen. Deze vrouwen hebben niet direct een hulpvraag, die zeggen niet direct: het lukt me niet of ik vind het moeilijk, dat zeggen ze niet, ze willen juist laten zien dat het allemaal goed, naar de buitenwereld dat ze het goed kunnen. Dat iedereen dan zegt van: kan jij dat wel en lukt jou dat wel. Is deze methode er op gericht van nou, we gaan ervan uit dat jij het gewoon goed kan en zelf kan en alles wat daaruit voortvloeit, dat zien we dan. Maar allereerst, het moederschap is het mooiste
M o r e l e w e g w i j z e r s wat er is, en wij gaan ervan uit dat jij een moeder bent die goed voor haar kind kan zorgen. (Respondent D) Aan methodieken, die gezien kunnen worden als een ‘instrument’ van de hulpverlener, ligt deels ook een morele basis ten grondslag, die in een aantal gevallen ook gezien wordt door de hulpverlener. Moreel handelen 67
Change language