MORELE WEGWIJZERS - HU Onderzoek - Hogeschool Utrecht

5.3 VERWEVENHEID MORELE EN TECHNISCHE DIMENSIE
M o r e l e w e g w i j z e r s
In het Beroepsprofiel van de maatschappelijk werker (Jagt, 2009) wordt een onderscheid
gemaakt naar drie dimensies van de professionaliteit van de maatschappelijk werker,
die onderling met elkaar verweven zijn:
Normatieve professionaliteit
Technisch-instrumentele professionaliteit
Persoonlijke professionaliteit
Ook komt in de data tot uitdrukking dat de morele dimensie van het werk, sterk verweven
is met de technisch-intrumentele dimensie van het werk. In een aantal situaties die
worden beschreven door de respondenten, lopen beide dimensies door elkaar.
5.3.1 WAARDEN ALS D OE L I N Z ICHZE LF E N WAA RDEN A LS ‘HU LPMIDDE L’
Om te beginnen zijn bepaalde waarden, of afgeleide normen daarvan, in zichzelf belangrijk.
Daarmee is de keuze om die waarde na te leven een morele. Deze waarden en
normen worden echter ook gehanteerd om de kans op succesvolle hulpverlening zo
groot mogelijk te maken. Een concreet voorbeeld is ‘eerlijkheid’. Alle respondenten onderschrijven
het belang van eerlijk zijn tegenover de cliënt, maar de argumentatie voor
dit belang van eerlijkheid kent een morele en een technisch-instrumentele overweging.
Met respect omgaan met de problematieken die ze hebben, met de vragen die
ze hebben, niets is te gek. Op een eerlijke, open, transparante manier werken.
Toevallig was ik aandachtsfunctionaris van dat meisje uit de verslavingszorg en
ik heb tegen haar letterlijk gezegd, goh, ik zal altijd open en eerlijk zijn tegen je.
Als ik vind dat het niet goed gaat, dan ga ik dat ook zeggen tegen je. Ik ga niet
wachten tot de voortgangsbespreking om tegen je te zeggen: Ik vind dat je het
niet zo goed doet met je baby. Als het niet goed gaat, hoor je dat eerder van mij.
Dat vind ik respect voor elkaar hebben en rekening houden met elkaar en rekening
houden met situaties waar je in zit, je kunnen verplaatsen in iemand, je
kunnen inleven in iemand. Dat heeft allemaal te maken met elkaar. (Respondent
F)
Maar ik heb altijd wel, als ik niet eerlijk ben in de begeleiding, dat ik dan op de
een of andere manier gewoon vastloop of zo. Ze voelen feilloos aan dat je iets
achterhoudt of niet durft te zeggen. (Respondent C, bijeenkomst 1)
Moreel is de overweging die genoemd wordt in het eerste citaat: eerlijkheid wordt belangrijk
gevonden omdat het verbonden is met de waarde van het ‘respect’. Technischinstrumenteel
is de overweging die genoemd wordt in het tweede citaat: niet eerlijk
zijn kan een belemmering zijn voor het functioneren van de hulpverlening.
5.3.2 SITUATIE S MET EEN MORE LE EN TECHNI SCH-INSTRUMENTELE VRAAG
De vragen en dilemma’s die hulpverleners schetsen kennen in een aantal gevallen een
technisch-instrumentele en een morele dimensie. Een concreet voorbeeld hiervan is de
situatie waarin een hulpverlener agressief wordt benaderd door een cliënt. Moreel
speelt hier de vraag hoe om te gaan met het recht van de hulpverlener op een veilige
werkomgeving en de aanspraak die deze mag doen op een respectvolle bejegening door
de cliënt. Technisch-instrumenteel speelt hier de vraag hoe om te gaan met deze agressieve
cliënten. Interessant is dat in veel gevallen hier een technisch-instrumenteel ant-
Moreel handelen 65